ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑΣ ΓΙΑ ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ ΣΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΖΩΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΔΡΟΣ ΕΡΑΤΩΣ ΚΟΖΑΚΟΥ-ΜΑΡΚΟΥΛΛΗ ΣΤΗ ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΔΙΑΣΚΕΨΗ ΔΕΥΤΕΡΑ 15 ΙΟΥΝΙΟΥ 2015, 11:00 πμ ΣΠΙΤΙ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ
ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΚΑΤΑΤΑΞΗ- ΟΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΣΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ 2015 ΧΑΡΤΗΣ ΤΗΣ ΔΙΑΚΟΙΝΟΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΤΗΝ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ: Η ΚΥΠΡΟΣ ΜΕ 9.1% ΚΑΤΑΤΑΣΣΕΤΑΙ ΣΤΗΝ 72 Η ΘΕΣΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΤΗ ΒΟΥΛΗ ΤΩΝ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΩΝ: Η ΚΥΠΡΟΣ ΜΕ 12.5% ΚΑΤΑΤΑΣΣΕΤΑΙ ΣΤΗΝ 102 Η ΘΕΣΗ (Η ΤΟΥΡΚΙΑ ΜΕ 14.4% ΚΑΤΑΤΑΣΣΕΤΑΙ 91 Η ΘΕΣΗ)
ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΤΑ ΚΡΑΤΗ-ΜΕΛΗ ΤΗΣ ΕΕ ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΣΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΤΟΜΕΑ
ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ Ποσοστό γυναικών στα Εθνικά Κοινοβούλια και Κυβερνήσεις (Νοέμβριος 2014)
ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΤΙΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΙΣ ΜΕΣΟΣ ΟΡΟΣ ΕΕ: 28% ΚΥΠΡΟΣ: ΤΕΤΑΡΤΗ ΑΠΌ ΤΟ ΤΕΛΟΣ Τη μεγαλύτερη συμμετοχή γυναικών έχει η Φιλανδία με 59% ακολουθεί η Σουηδία με 50% η Γαλλία με 47%, η Εσθονία με 43% η Ιταλία με 40% Χώρες με τη μικρότερη συμμετοχή: Ουγγαρία 0%, Σλοβακία 0%, Μάλτα 7% και Κύπρος 9.1%
ΕΘΝΙΚΑ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΑ ΜΕΣΟΣ ΟΡΟΣ ΕΕ: 28%. ΚΥΠΡΟΣ: ΠΡΟΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΘΕΣΗ ΜΕ 12.5% Χώρες με 45-25% συμμετοχή Χώρες με 25-10% συμμετοχή Σουηδία 44% Φιλανδία 42% Ισπανία 41% Δανία 39% Βέλγιο 38% Σλοβενία 38% Ολλανδία 37% Γερμανία 36% Αυστρία 31% Ιταλία 31% Πορτογαλία 31% Λεττονία 31% Λουξεμβούργο 28% Γαλλία 26% Κροατία 26% Λεττονία 25% Πολωνία 24% Λιθουανία 24% Η.Β. 23% Ελλάδα 21% Τσεχία 20% Εσθονία 20% Σλοβακία 20% Ιρλανδία 16% Ρουμανία 14% Μάλτα 13% Κύπρος 12.5% Ουγγαρία 10%
Η Κυπριακή πραγματικότητα ΕΥΡΩΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ-ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ- ΒΟΥΛΗ ΤΩΝ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΩΝ-ΤΟΠΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (6) - 5 άνδρες και 1 γυναίκα (17%) Μέλη του Υπουργικού Συμβουλίου (11) - 10 άνδρες και 1 γυναίκα (9.1%) Βουλευτές στη Βουλή των Αντιπροσώπων: (56) 49 άνδρες και 7 γυναίκες (12.5%) Δήμαρχοι: καμία γυναίκα (0%) Πρόεδροι Κοινοτικών Συμβουλίων: (349) 336 άνδρες και 13 γυναίκες (3.7%) Μέλη Δημοτικών Συμβουλίων: (468) 384 άνδρες και 84 γυναίκες (17.9%)
12 ΚΥΠΡΟΣ: ΑΡΙΘΜΟΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΚΑΙ ΑΝΔΡΩΝ ΥΠΟΥΡΓΩΝ 1960-2015 10 8 6 4 2 0 1959 1968 1973 1978 1983 1988 1993 1998 2003 2007 2008 2011 2012 2013 ΑΝΔΡΕΣ ΥΠΟΥΡΓΟΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΥΠΟΥΡΓΟΙ
ΚΥΠΡΟΣ ΠΟΣΟΣΤΟ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΜΕΛΩΝ ΣΤΗ ΒΟΥΛΗ ΤΩΝ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΩΝ ΚΑΤΑ ΕΚΛΟΓΙΚΑ ΕΤΗ (ΜΕΙΩΣΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2006) 16 14 12 10 10,8 14,3 12,5 8 6 4 2 2,8 2,8 5,4 5,4 % Γυναικών 0 0 0 0 1960 1970 1976 1981 1985 1991 1996 2001 2006 2011
Η ΑΝΙΣΟΤΗΤΑ ΕΚΠΡΟΣΩΠΗΣΗΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΣΤΟ ΕΠΙΠΕΔΟ ΛΗΨΕΩΣ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ ΕΙΝΑΙ ΑΠΟΓΟΗΤΕΥΤΙΚΗ
ΓΕΝΙΚΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Η επίμονη ανισότητα πλήττει τη δημοκρατική νομιμότητα λήψεως αποφάσεων Στερείται η Κυπριακή κοινωνία και πολιτεία από τη βελτιωμένη αποδοτικότητα και από την καλύτερη αξιοποίηση ταλέντων, που σε περιόδους μάλιστα οικονομικής κρίσης είναι ζωτικής σημασίας για την ανάκαμψη και ανάπτυξη.
Ποια η απάντηση; Ποιες οι βέλτιστες πρακτικές; Ορισμένες χώρες κατόρθωσαν να προχωρήσουν με γοργούς ρυθμούς και να φθάσουν στα ψηλότερα επίπεδα εκπροσώπησης των γυναικών στις ηγετικές θέσεις στην πολιτική ζωή Η απάντηση κατά κύριο λόγο είναι η ΠΟΣΟΣΤΩΣΗ
ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΠΟΣΟΣΤΩΣΗ ΟΡΙΣΜΟΣ: Ποσόστωση είναι ένα προσωρινό θετικό μέτρο που θεσπίζει ένα σταθερό ποσοστό ή αριθμό για την εκπροσώπηση μιας συγκεκριμένης κατηγορίας προσώπων. ΤΡΙΑ ΕΙΔΗ ΠΟΣΟΣΤΩΣΕΩΝ: 1. ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΕΣ: Συνταγματική ρύθμιση προβλέπει ότι ένα συγκεκριμένο ποσοστό γυναικών ή ένα συγκεκριμένο ποσοστό και από τα δύο φύλα θα εκπροσωπείται στο νομοθετικό σώμα. 2. ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΕΣ: Ο εκλογικός νόμος προβλέπει την εφαρμογή ποσοστώσεων 3. ΕΘΕΛΟΝΤΙΚΕΣ ΠΟΣΟΣΤΩΣΕΙΣ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΚΟΜΜΑΤΩΝ: Ορισμένα ή όλα τα πολιτικά κόμματα υιοθετούν εθελοντικά κάποια μορφή θετικής δράσης ή ποσόστωση ως προαπαιτούμενο για τον εκλογικό κατάλογο που θα υποβάλει το κόμμα. ΚΥΡΩΣΕΙΣ: Σημαντικό η νομοθεσία να προβλέπει κυρώσεις σε περίπτωση μη συμμόρφωσης πολιτικών κομμάτων, κυρίως υπό τη μορφή απόρριψης των εκλογικών καταλόγων των εν λόγω κομμάτων, ή περικοπές στη χρηματοδότηση τους.
ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΠΟΣΟΣΤΩΣΕΩΝ FEMALE QUOTAS: Στοχεύουν στη συμμετοχή ενός ποσοστού γυναικών στους εκλογικούς καταλόγους. TRUE GENDER QUOTAS: ή πραγματικές ποσοστώσεις φύλων, στοχεύουν να επιτύχουν μια ισόρροπη συμμετοχή των δύο φύλων που να ανέρχεται σε 50-50%. GENDER NEUTRAL QUOTAS: ή ποσοστώσεις ουδέτερες όσο αφορά το φύλο, στοχεύουν σε ένα μέγιστο ποσοστό συμμετοχής των δύο φύλων στους εκλογικούς καταλόγους, δηλαδή π.χ. κανένα φύλο δεν θα ξεπερνά το 60% ή θα κατέχει λιγότερο του 40% των υποψηφίων. DOUBLE QUOTAS: στόχος η διασφάλιση όχι μόνο ενός ποσοστού ανδρών και γυναικών στον κατάλογο, αλλά, επιπρόσθετα, τη λήψη μέτρων για την «κατάλληλη τοποθέτηση» γυναικών υποψηφίων σε εκλογικούς καταλόγους. Το σύστημα Zipper προβλέπει ίσο αριθμό ανδρών και γυναικών υποψηφίων στον εκλογικό κατάλογο, με το ένα φύλο να εναλλάσσεται το άλλο.
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΧΩΡΩΝ ΜΕ ΠΟΣΟΣΤΩΣΕΙΣ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΕΣ ΠΟΣΟΣΤΩΣΕΙΣ: Το Σύνταγμα της Γαλλίας και της Ελλάδας προβλέπουν γενικά την υιοθέτηση θετικών μέτρων για προώθηση της ισότητας και την ίση πρόσβαση των δύο φύλων σε εκλέξιμα αξιώματα ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΕΣ ΠΟΣΟΣΤΩΣΕΙΣ: το Βέλγιο, η Γαλλία, η Ελλάδα, η Πορτογαλία, η Ιρλανδία, η Ιταλία, η Ισπανία, η Σλοβενία και η Πολωνία έχουν υιοθετήσει την νομοθετική ποσόστωση για τις εκλογές στα εθνικά κοινοβούλια, που κυμαίνεται μεταξύ 30-50% ΕΘΕΛΟΝΤΙΚΕΣ ΠΟΣΟΣΤΩΣΕΙΣ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΚΟΜΜΑΤΩΝ: εφαρμόζονται σε 21 από τα 28 κράτη μέλη, όπως για παράδειγμα η Αυστρία, η Κροατία, η Γερμανία, η Ισπανία, Πολωνία, η Πορτογαλία, η Σλοβενία, Σουηδία και το Η.Β. Η εισαγωγή ποσοστώσεων έχει επιταχύνει την πρόοδο και αυξήσει σε σύντομο χρονικό διάστημα τη συμμετοχή των γυναικών στην πολιτική ζωή.
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΧΩΡΩΝ ΜΕ ΠΟΣΟΣΤΩΣΕΙΣ Ορισμένες χώρες έχουν τόσο εθελοντικές ποσοστώσεις των κομμάτων, όσο και νομοθετικές ποσοστώσεις. Σε αυτές τις χώρες με τη διπλή ποσόστωση, π.χ. Γαλλία, Σλοβενία, Ισπανία, παρατηρείται το μεγαλύτερο ποσοστό αύξησης της συμμετοχής των γυναικών στα εθνικά κοινοβούλια για την περίοδο 2003-2013, ενώ χώρες που είτε δεν εφαρμόζουν ποσοστώσεις, είτε εφαρμόζουν μόνο εθελοντικές ποσοστώσεις των κομμάτων, η αύξηση δεν είναι θεαματική. Έχει αποδειχθεί ότι η νομοθετική ποσόστωση έχει τη μεγαλύτερη και πιο ταχεία επίδραση στα αποτελέσματα συμμετοχής των γυναικών στην πολιτική ζωή.
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΧΩΡΩΝ ΜΕ ΠΟΣΟΣΤΩΣΕΙΣ Ισπανία : νομοθετική ποσόστωση σύμφωνα με την οποία υποψήφιοι και από τα δύο φύλα θα πρέπει να εξασφαλίζουν τουλάχιστο 40% του συνόλου των υποψηφίων. Σε περίπτωση μη συμμόρφωσης η λίστα απορρίπτεται Ελλάδα: ποσόστωση με το 1/3 των υποψηφίων στους εκλογικούς καταλόγους των πολιτικών κομμάτων πρέπει να αποτελείται από το κάθε φύλο, Γαλλία: ο εκλογικός νόμος προβλέπει ότι η διαφορά μεταξύ του αριθμού υποψηφίων κάθε φύλου που το κάθε κόμμα ή συνδυασμός κομμάτων παρουσιάζει για εκλογή σε μια περιφέρεια δεν μπορεί να είναι μεγαλύτερη από 2% Πολωνία και Σλοβενία: ποσόστωση 35% και για τα δύο φύλα Πορτογαλία: ποσόστωση 33% και για τα δύο φύλα.
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΤΕΣΣΑΡΩΝ ΧΩΡΩΝ: ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΠΟΣΟΣΤΩΣΕΩΝ ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΠΟΣΟΣΤΩΣΕΩΝ ΣΕ ΠΕΝΤΕ ΕΚΛΟΓΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥΣ ΠΟΣΟΣΤΟ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΠΡΙΝ ΚΑΙ ΜΕΤΑ ΤΙΣ ΠΟΣΟΣΤΩΣΕΙΣ 40 35 30 25 20 15 10 5 0 Βέλγιο 1999 Σλοβενία 2008 Γαλλία 2002 Ισπανία 2008
ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΕΙΣ Η Κύπρος υστερεί σοβαρά στην εκπροσώπηση και συμμετοχή των γυναικών στην πολιτική ζωή (τέταρτη από το τέλος στην ΕΕ). Σε παγκόσμιο επίπεδο βρίσκεται στην 102 η θέση. Ο ρυθμός αύξησης των γυναικών στην Βουλή είναι εξαιρετικά αργός και μάλιστα μεταξύ 2006 και 2011 παρατηρήθηκε μείωση 13.5%. Αν δεν υιοθετηθούν θετικές δράσεις υπό τη μορφή ποσοστώσεων θα περάσουν άλλα 50 χρόνια μέχρι να πετύχουμε την ισόρροπη συμμετοχή των Κυπρίων γυναικών στην πολιτική ζωή.
ΕΙΣΗΓΗΣΕΙΣ ΟΜΑΔΑΣ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑΣ ΓΙΑ ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ ΣΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΖΩΗ Με βάση την εμπειρία και βέλτιστες πρακτικές άλλων χωρών η Κύπρος πρέπει να προχωρήσει τάχιστα με τα πιο κάτω ΘΕΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ: 1. Υιοθέτηση νομοθετικής ποσόστωσης ουδέτερης ως προς το φύλο ( Gender Neutral ), που να κινείται στα πλαίσια του Ισπανικού μοντέλου, δηλαδή οι εκλογικοί κατάλογοι των υποψηφίων θα πρέπει να έχουν μια ισορροπημένη αναλογία γυναικών και ανδρών, έτσι ώστε οι υποψήφιοι των δύο φύλων να αποτελούν τουλάχιστον το 40 % του συνολικού αριθμού των μελών. 2. Να συμπεριληφθούν κυρώσεις στη νομοθεσία, π.χ. να απορρίπτεται ο κατάλογος αν δεν συνάδει με την ποσόστωση (αφού δοθεί κάποιος χρόνος για σχετική διόρθωση) και να επιβάλλεται και χρηματική ποινή υπό μορφή αφαίρεσης ενός ποσού από την κρατική χρηματοδότηση των κομμάτων. 3. Να ενθαρρυνθούν όλα τα πολιτικά κόμματα να υιοθετήσουν εθελοντικές ποσοστώσεις για την υποβολή των υποψηφιοτήτων στους εκλογικούς καταλόγους, καθώς και συστήματα που να διασφαλίζουν την τοποθέτηση των γυναικών σε εκλέξιμες θέσεις.