Πρακτική Άσκηση Εκπαιδευομένων στα Πανεπιστημιακά Κέντρα Επιμόρφωσης (ΠΑΚΕ)

Ε.Π. Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση, ΕΣΠΑ (2007 2013) ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΩΝ ΤΠΕ ΣΤΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΠΡΑΞΗ Πρακτική Άσκηση Εκπαιδευομένων στα Πανεπιστημιακά Κέντρα Επιμόρφωσης (ΠΑΚΕ) (ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΩΝ) ΔΕΣΤΕΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΠΑΚΕ ΠΑΤΡΩΝ ΜΑΙΟΣ 2011 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2012 Δικαιούχος Φορέας Συμπράττοντες Επιστημονικοί Φορείς

Παράρτημα Α: Πλαίσιο Σχεδιασμού και Αναφοράς Σεναρίου (στο σχολείο) ΤΟΠΟΣ: ΠΕΙΡΑΙΑΣ ΣΧΟΛΕΙΟ: 17 Ο ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΠΕΙΡΑΙΑ

Φάση Α. Το διδακτικό αντικείμενο του εκπαιδευτικού σεναρίου Α.1. Τίτλος διδακτικού σεναρίου Η Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Τούρκους (κεφ. 36, σ. 110). Α.2. Δημιουργός Σεναρίου Κωνσταντίνος Κωτσίδης & Γιώργος Δεστές Α.3. Εμπλεκόμενες γνωστικές περιοχές Ιστορία Ε Δημοτικού. Α.4. Τάξεις στις οποίες μπορεί να απευθύνεται Ε Δημοτικού. Α.5. Προαπαιτούμενες γνώσεις των μαθητών Σε σχέση με το γνωστικό αντικείμενο, οι μαθητές γνωρίζουν την κατάσταση που επικρατεί στο Βυζάντιο. Επιπλέον, έχουν έρθει σε επαφή με τις έννοιες «Έλληνας» και «Τούρκος», μέσω των βιωμάτων τους. Τα παραπάνω σε συνάρτηση με το ηλικιακό τους επίπεδο είναι αυτά που θα καθορίσουν το περιεχόμενο των δραστηριοτήτων που θα αναπτυχθούν, το επίπεδο μάθησης στο οποίο θα φτάσει ο εκπαιδευτικός κατά την επεξεργασία αλλά και τη μέθοδο που θα επιλεγεί για τη διενέργεια του σεναρίου. Σε σχέση με τα εκπαιδευτικά υπολογιστικά περιβάλλοντα που θα χρησιμοποιηθούν στο σενάριο καλό θα ήταν οι μαθητές: α) να κατέχον βασικές δεξιότητες του ηλεκτρονικού υπολογιστή β) να μπορούν να χειρίζονται το διαδραστικό πίνακα

γ) να μπορούν να γράφουν σύντομες φράσεις στον επεξεργαστή κειμένου δ) να μπορούν να χειρίζονται μια μηχανή αναζήτησης Επιπλέον, κατά την ανάπτυξη του σεναρίου θα αξιοποιηθούν λογισμικά εννοιολογικής χαρτογράφησης, οπτικοποίησης αλλά και λογισμικά ανάπτυξης της δημιουργικότητας. Η φιλοσοφία του σχεδιαστή του σεναρίου δε συνάδει με την εκμάθηση των λογισμικών αυτών εκ των προτέρων (τεχνοκρατική προσέγγιση), αλλά με την παιδαγωγική αξιοποίησή τους κατά την ανάπτυξη του σεναρίου, ως προς της εξυπηρέτηση των στόχων του. Α.6 Διάρκεια Το προτεινόμενο σχέδιο εργασίας έχει διάρκεια τεσσάρων (4) διδακτικών ωρών ή και περισσοτέρων ανάλογα με τους ιδιαίτερους ρυθμούς του κάθε μαθητή, τις εκπαιδευτικές ανάγκες της τάξης και τους στόχους του εκπαιδευτικού της τάξης. Α.7 Συσχετισμός με το Αναλυτικό Πρόγραμμα Το περιεχόμενο και η μεθοδολογία ανάπτυξης του εκπαιδευτικού σεναρίου είναι συμβατά με τα Αναλυτικά Προγράμματα Σπουδών καθόσον το συγκεκριμένο κεφάλαιο της Ιστορίας της Ε τάξης υλοποιεί τους στόχους των Α.Π.Σ. Να κατανοούν την έννοια του χώρου, του χρόνου και της αλλαγής. Να διερευνούν τη σχέση αιτίων και αποτελεσμάτων αλλά και τη συσχέτιση των ιστορικών γεγονότων. (Ως διδακτικός στόχος στα Α.Π.Σ αναφέρεται να γνωρίσουν το γεγονός της Άλωσης και αν αξιολογήσουν τη σημασία του για το λαό της Πόλης και για το έθνος ολόκληρο. Επίσης, ενστερνίζεται τους άξονες λειτουργίας του ψηφιακού σχολείου, που είναι ανοιχτό και ευέλικτο ως προς τις δυνατότητες παρέμβασης του εκπαιδευτικού και παράλληλα διαθεματικό και παιδαγωγικά διαφοροποιημένο, λαμβάνοντας υπόψη τους διαφορετικούς ρυθμούς μάθησης των μαθητών. Τέλος η διδασκαλία γίνεται σε ομάδες με την αξιοποίηση του υπολογιστή, έχοντας στόχο το συλλογικό πνεύμα αλλά και όπως προαναφέρθηκε την υποστήριξη της διαφοροποιημένης παιδαγωγικής που αφορά τις ανάγκες του μαθητή.

Α.8 Ανάλυση του περιεχομένου Το περιεχόμενο του εκπαιδευτικού σεναρίου προσεγγίζει τις έννοιες «Έλληνας» και «Τούρκος», όπως αναλύονται μέσα από τα στερεότυπα της κοινωνίας μας. Κρίσιμα στοιχεία των εννοιών αυτών αξιοποιούνται για τη κατανόηση τους και εν συνεχεία τη διαμόρφωση στάσεων με την καλλιέργεια της κριτικής και δημιουργικής σκέψης. Ακόμη γίνεται αναφορά στο χώρο και το χρόνο του γεγονότος της Άλωσης, διερευνώντας και αξιολογώντας τη σημασία του για τον Ελληνισμό. Φάση Β. Οι εναλλακτικές αντιλήψεις των μαθητών Ανιχνεύοντας τις πρότερες γνώσεις των μαθητών πάνω στις εξεταζόμενες έννοιες, θα διαπιστωθούν όχι τόσο γνωστικές δυσκολίες, όσο παρανοήσεις, λόγω στερεοτύπων. Σίγουρα οι μαθητές έχουν από ακούσματα κυρίως στερεοτυπικές απόψεις μέσα τους σχετικά με τις έννοιες αυτές. Οι απόψεις αυτές έχουν γίνει γνώσεις που δύσκολα αποδομούνται και έχουν δημιουργηθεί συναισθήματα που δύσκολα αλλάζουν. Για τους λόγους αυτούς απαιτούνται ομαδικές, συνεργατικές και ενσυναισθητικές δραστηριότητες, έτσι ώστε να υπάρξουν γνωστικές συγκρούσεις και με αυτό τον τρόπο οι γνώσεις να μετασχηματιστούν και τα συναισθήματα να αναδομηθούν. Φάση Γ. Στόχοι του Εκπαιδευτικού Σεναρίου Βασικός σκοπός του εκπαιδευτικού σεναρίου είναι, μέσα από την αναζήτηση και τη μελέτη των ιστορικών πηγών, να γνωρίσουν οι μαθητές τα γεγονότα που σχετίζονται με την Άλωση της Πόλης και να αξιολογήσουν τη σημασία του για το ελληνικό έθνος. Στόχος η ανάπτυξη της κριτικής και δημιουργικής σκέψης για την ανατροπή στερεοτύπων και τη δημιουργία νέας γνώσης. Οι γνωστικοί στόχοι του εκπαιδευτικού σεναρίου αφορούν στην καλλιέργεια γνωστικών δεξιοτήτων μέσω των λειτουργιών της μνήμης και της σκέψης, οι οποίες προωθούν τους μαθητές σε ολοένα και ανώτερα επίπεδα μάθησης. Οι μαθητές μπορούν μέσα από τις προτεινόμενες δραστηριότητες να συλλέξουν δεδομένα, παρατηρώντας, αναγνωρίζοντας, ανακαλώντας τις προϋπάρχουσες γνώσεις και εμπειρίες τους σχετικά με το θέμα. Να οργανώσουν και να αναλύσουν α δεδομένα αυτά ώστε να αναστοχαστούν και να συνθέσουν

νέα δεδομένα για τα γεγονός της Άλωσης και για τη σημασία του για το λαό της Πόλης και για ολόκληρο το Έθνος. Σε κάθε φάση του εκπαιδευτικού σεναρίου αξιοποιούνται παιδαγωγικά οι Τεχνολογίες Πληροφορίας & Επικοινωνίας. Δίνεται η δυνατότητα στους μαθητές να μπορέσουν να συζητήσουν και να καταγράψουν επίθετα σχετικά με τις λέξεις «Έλληνας» και «Τούρκος», να τα καταχωρήσουν στο διαδραστικό πίνακα με την αξιοποίηση παιδαγωγικών εργαλείων του web 2.0 ανακαλώντας και διερευνώντας έτσι τις προϋπάρχουσες αντιλήψεις τους σχετικά με τις λέξεις «Έλληνας» και «Τούρκος» και να τις αξιοποιήσουν για κατανόηση της υποκειμενικότητας των ιστορικών πηγών. Ακόμη, μέσω των εκπαιδευτικών εργαλείων ΤΠΕ, οι μαθητές μπορούν να διευρύνουν τις γνώσεις τους, να τις καταγράψουν και να τις οπτικοποιήσουν. Πιο συγκεκριμένα, οι μαθητές μπορούν να συνεργαστούν, να συλλέξουν και να οπτικοποιήσουν τις γεωγραφικές περιοχές της Κωνσταντινούπολης. Επιπλέον, με τη βοήθεια συστημάτων εννοιολογικής χαρτογράφησης οι μαθητές καλούνται να προβούν σε υποθέσεις, να μαντέψουν τα γεγονότα, να καταλήξουν σε συμπεράσματα και να αξιολογήσουν τη σχέση αιτιατού- αποτελέσματος. Τέλος, οι μαθητές, αξιοποιώντας τον επεξεργαστή κειμένου (Word) και το λογισμικό σχεδίασης (Revelation Natural Art), δημιουργούν τη δική τους αφηγηματική ιστορία σχετικά με την Άλωση της Πόλης. Βέβαια, ως προς τη μαθησιακή διαδικασία, δίνεται βαρύτητα στην καλλιέργεια και ανάπτυξη των επικοινωνιακών και ομαδοσυνεργατικών δεξιοτήτων των μαθητών. Φάση Δ. Διδακτικό υλικό και απαιτούμενη υλικοτεχνική υποδομή Δ.1 Υλικοτεχνική υποδομή Οι μαθητές μπορούν να βρίσκονται στο Εργαστήριο Πληροφορικής του σχολείου τους. Κάθονται σε τριάδες ανά υπολογιστή ενώ κατά τη διδασκαλία μπορούν να αξιοποιήσουν και το διαδραστικό πίνακα. Επίσης, κρίνεται απαραίτητη η δυνατότητα σύνδεσης με το διαδίκτυο, καθώς και η δυνατότητα εκτύπωσης. Επιπλέον απαιτούνται εκπαιδευτικά λογισμικά γενικής χρήσης (επεξεργαστής κειμένου), λογισμικά σχεδίασης (Revelation

Natural Art), λογισμικά εννοιολογικής χαρτογράφησης (Kidspiration), οπτικοποίησης (Google Earth) αλλά και άλλα εργαλεία web 2.0 (Wordle). Δ.2 Διδακτικό υλικό Θα χρησιμοποιηθούν Φύλλα Εργασίας σε ηλεκτρονική αλλά και έντυπη μορφή. Αυτά είναι τα παρακάτω και ενσωματώνονται σε κάθε δραστηριότητα του εκπαιδευτικού σεναρίου. 1 ο Φύλλο Εργασίας: «Γνώσεις- Εμπειρίες- Αντιλήψεις» 2 ο Φύλλο Εργασίας: «Ταξίδι στο χώρο και στο χρόνο» 3 ο Φύλλο Εργασίας: «Τι θα συνέβαινε αν..» 4 ο Φύλλο Εργασίας: «Γίνομαι ιστορικός- αφηγητής» Φάση Ε. Περιγραφή και δραστηριότητες υλοποίησης σεναρίου Ε.1 Οργάνωση της τάξης Οι μαθητές της τάξης θα εργαστούν σε 6 ομάδες των 3 ατόμων. Οι ολιγομελείς ομάδες βοηθούν ώστε να εμπλέκονται ισότιμα όλοι οι μαθητές στη χρήση της τεχνολογίας των υπολογιστών (χωρίς προστριβές) και επιπλέον να συμμετέχουν σε ομαδοσυνεργατικές διαδικασίες που κάνουν πιο αποτελεσματική τη διδασκαλία και διευκολύνουν τη μάθηση. Η ομαδοσυνεργατικότητα αποτελεί άριστο πλαίσιο για την ανάπτυξη της δημιουργικότητας, της κριτική σκέψης αλλά και της συναισθηματικής ανάπτυξης του μαθητή (Ματσαγγούρας, 2000). Ε.2 Διδακτικές προσεγγίσεις και στρατηγικές Θεωρητική προσέγγιση: Ως θεωρητική προσέγγιση ακολουθείται ο Κοινωνικός Εποικοδομισμός, όπου σε συνδυασμό με τον εποικοδομισμό του Piaget (1967), που υποστηρίζει ότι ο καθένας χτίζει το δικό του νοητικό κόσμο, στηριζόμενος στις προηγούμενες γνώσεις και εμπειρίες του, τονίζει ότι η

γνώση οικοδομείται σε κοινωνικό επίπεδο (Vygosky, 1978) δια μέσου της κοινωνικής αλληλεπίδρασης (Lave & Vagner, 1991). Υποστηρίζεται, παράλληλα η θεωρία της Δραστηριότητας ως μια μορφή ενεργητικής μάθησης. Αυτή περιέχει υποκείμενα, αντικείμενα και τεχνουργήματα. Τα υποκείμενα είναι οι μαθητές που υλοποιούν τη δραστηριότητα, οδηγημένοι από κίνητρα σε αντικείμενα, προκειμένου αυτά να υποστούν αλλαγή. Η προσδοκώμενη αυτή αλλαγή των αντικειμένων σε αποτέλεσμα αποτελεί το κίνητρο που «προκαλεί» τη Δραστηριότητα. (Engestrom, 1987). Παιδαγωγική προσέγγιση: Ως προς το παιδαγωγικό πλαίσιο λαμβάνεται υπόψη το γνωσιακό και αξιακό περιεχόμενο της διδασκαλίας, η διδακτική και μαθησιακή διαδικασία, το διδακτικό πλαίσιο μέσα στο οποίο λαμβάνει χώρα αυτή, τα μέσα, καθώς και οι αρχές που ακολουθούνται (Fragaki & Lionarakis, 2011). Οι μαθητές ανακαλύπτουν αρχές και αναπτύσσουν δεξιότητες μέσω των αλληλεπιδραστικών υπολογιστικών περιβαλλόντων μάθησης και οικοδομούν τις γνώσεις μέσα από έμπρακτες, εικονικές και συμβολικές αναπαραστάσεις. Καθώς οι μαθητές προχωρούν από τις «κατώτερες» στις «ανώτερες» δεξιότητες, μεταβαίνουν σταδιακά από τα απλούστερα προς τα συνθετότερα Επίπεδα Μάθησης (Ματσαγγούρας, 2005, Fragaki κ.α., 2009).Επισημαίνουμε τις τέσσερις (4) κατηγορίες γνωστικών δεξιοτήτων (Συλλογή Δεδομένων, Οργάνωση Δεδομένων, Ανάλυση Δεδομένων, Υπέρβαση Δεδομένων),οι οποίες αντιστοιχούν στα τέσσερα (4) Επίπεδα Μάθησης. Έτσι, έχουμε το πρώτο επίπεδο μάθησης (πληροφοριακό), όπου εξασφαλίζονται οι απαραίτητες πληροφορίες. Το δεύτερο (οργανωτικό), όπου γίνεται η συσχέτιση και η κατηγοριοποίηση αλλά και η ιεράρχηση των δεδομένων. Προχωρούμε στο τρίτο επίπεδο μάθησης (αναλυτικό), το οποίο αφορά σε δραστηριότητες αξιοποίησης των ΤΠΕ μέσα από συσχετίσεις και ανάλυση των δεδομένων. Τέλος, φθάνουμε στο ανώτερο επίπεδο, το τέταρτο (παραγωγικό), κατά το οποίο, οι μαθητές προβαίνουν σε εξηγήσεις, ερμηνείες και αξιολογήσεις και ουσιαστικά οδηγούνται στην επίλυση των προβληματικών καταστάσεων. Αυτό το επίπεδο αντιστοιχεί στη διαδικασία της δημιουργικής αξιοποίησης των προϊόντων της μάθησης από τους μαθητές. Μεθοδολογική προσέγγιση: Χρησιμοποιείται, όπως προαναφέρθηκε, η ομαδοσυνεργατική μέθοδος, κατά την οποία, οι μαθητές συζητούν, αναλύουν και διατυπώνουν υποθέσεις και επιλύουν προβλήματα. Η προσοχή και η επίλυση ενός προβλήματος από κοινού, είναι απαραίτητη για τη δημιουργία

γνωστικής, κοινωνικής και συναισθηματικής αλληλεπίδρασης (Hausfather, 1996). Επιπλέον, σήμερα, αναγνωρίζεται ότι η πιο σημαντική συμβολή του δασκάλου είναι η ικανότητά του να οργανώνει κατάλληλα το μαθησιακό περιβάλλον, να ανταποκρίνεται στις διαφορετικές μαθησιακές ανάγκες των μαθητών, να υιοθετεί σύγχρονες στρατηγικές, κατάλληλες μεθόδους και να αξιοποιεί ποικίλες ευκαιρίες για προβληματισμό μέσα από την βιωματική, επικοινωνιακή και αλληλεπιδραστική εργασία των μαθητών στο εργαστήρι της τάξης (Ράπτης & Ράπτη, 2000). Ο ρόλος του δασκάλου είναι ενθαρρυντικός και διευκολυντικός ώστε να δραστηριοποιήσει τους μαθητές προκειμένου να αντιμετωπίσουν τις καταστάσεις που τους δίνονται. Πέρα από αυτό, είναι καθοριστικός στην επισημοποίηση της γνώσης που αναδείχτηκε μέσα από την επίλυση των προβληματικών καταστάσεων ώστε η γνώση που κατέκτησε μέσα από τις δραστηριότητες να συστηματοποιηθεί. Ο δάσκαλος, λοιπόν, δεν είναι ο αποκλειστικός φορέας και μεταλαμπαδευτής της γνώσης, αλλά ο οργανωτής του διδακτικού πλαισίου μέσα στο οποίο θα αναπτυχθεί η ερευνητική δραστηριότητα. Έτσι, διευκολύνει, συμβουλεύει και εμψυχώνει τους μαθητές σε κάθε στάδιο της πορείας προς την κατάκτηση της γνώσης. Στο πλαίσιο αυτό, το εργαστήριο Πληροφορικής μπορεί και πρέπει να αποτελέσει για το μαθητή χώρο ενεργητικής μάθησης, μελέτης και συνεργασίας με τους άλλους συμμαθητές και το δάσκαλο (Κόμης, 2006). Ε.3 Περιγραφή δραστηριοτήτων σεναρίου & Ε.4 Φύλλα Εργασίας Το σενάριο συνοδεύεται από 4 φύλλα εργασίας σε έντυπη και ηλεκτρονική μορφή, στα οποία έχουν περάσει οι προτεινόμενες δραστηριότητες, σύμφωνα με τους στόχους του εκπαιδευτικού σεναρίου. Τα φύλλα εργασίας περιγράφουν τις δραστηριότητες, δίνουν οδηγίες στους μαθητές και μέσα από ερωτήματα καλούν τους μαθητές να εργαστούν ομαδικά. Συγκεκριμένα: ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 1, Ψυχολογικής προετοιμασίας 1 ο Φύλλο Εργασίας: «Γνώσεις εμπειρίες αντιλήψεις»: Οι μαθητές καλούνται να χωριστούν σε ομάδες των δύο (2) ή τριών (3) ατόμων, να συζητήσουν και να καταγράψουν

επίθετα, σε φύλλο χαρτί ή στον Η/Υ, που χαρακτηρίζουν τις λέξεις «Έλληνας» και «Τούρκος». Στο τέλος κάθε ομάδα καταχωρεί τις λέξεις της στο διαδραστικό πίνακα με την αξιοποίηση του web 2.0 εργαλείου Wordle. Τα επίθετα αυτά συνθέτουν τις προϋπάρχουσες αντιλήψεις των παιδιών σχετικά με τις παραπάνω έννοιες, οι οποίες έχουν παγιωθεί από τη διδασκαλία της Ιστορίας και όχι μόνο στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα. Έτσι θα ανακληθούν και θα διερευνηθούν οι πιο συχνά εμφανιζόμενες στερεοτυπικές αντιλήψεις των παιδιών οι οποίες στην συνέχεια θα αξιοποιηθούν για να την περεταίρω διερεύνηση και κατανόηση της υποκειμενικότητας των ιστορικών πηγών. ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 2, Διδασκαλίας του γνωστικού αντικειμένου 2 ο Φύλλο Εργασίας: «Ταξίδι στο χώρο και στο χρόνο»: Στη δραστηριότητα αυτή οι μαθητές ανατρέχουν στο βιβλίο του μαθητή και στις πληροφορίες που αναφέρονται

σε γεωγραφικές περιοχές της Κωνσταντινούπολης. Κάθε ομάδα θα αναλάβει να τοποθετήσει μια περιοχή της Πόλης, χρησιμοποιώντας τη διαδικτυακή εφαρμογή Google Earth, βάζοντας εικόνες του βιβλίου μαζί με συνοδευτικό κείμενο, οριοθετώντας τις έτσι χωροχρονικά. Συγκεκριμένα δίνονται 4 φάκελοι αποστολής. Κάθε ομάδα διαλέγει το φάκελό της και ακολουθεί τις οδηγίες που της δίνονται. Οι οδηγίες περιέχουν τις συντεταγμένες του γεωγραφικού σημείου, σχετικές φωτογραφίες και ηλεκτρονικές διευθύνσεις για να αντλήσουν πληροφορίες. Έχοντας ως οδηγό την παρακάτω φωτογραφία η κάθε ομάδα θα τοποθετήσει στο Google Earth το σημείο που της ζητήθηκε και στο τέλος όλα μαζί θα παρουσιαστούν στον διαδραστικό πίνακα. Οι περιοχές αυτές είναι ο Κεράτιος Κόλπος, ο Βόσπορος, Θάλασσα του Μαρμαρά ή Προποντίδα, το Ρούμελη Χισάρ. ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 3, Εμπέδωσης του γνωστικού αντικειμένου 3 ο Φύλλο Εργασίας: «Τι θα συνέβαινε αν»: Οι μαθητές θα πρέπει να οργανώσουν τη σκέψη τους, να μαντέψουν τα γεγονότα που θα ακολουθούσαν σε ένα υποθετικό γεγονός, να κρίνουν και να αξιολογήσουν τη σπουδαιότητα κάθε γεγονότος, και να αξιολογήσουν τη

σχέση αιτιατού αποτελέσματος. Στο κεντρικό ερώτημα, το οποίο είναι «Τι θα συνέβαινε αν», η κάθε ομάδα θα αξιοποιήσει ένα λογισμικό εννοιολογικής χαρτογράφησης, θα υποθέσει τα γεγονότα και θα αιτιολογήσει το αποτέλεσμα. Τα ερωτήματα που θα επεξεργαστούν οι ομάδες είναι: «Τι θα συνέβαινε αν παρέμενε κλειστή η Κερκόπορτα;» «Τι θα συνέβαινε αν ζωντάνευε ο Μαρμαρωμένος Βασιλιάς» «Τι θα συνέβαινε αν οι Τούρκοι δεν κατάφερναν να περάσουν τα πλοία τους από το Βόσπορο στον Κεράτιο;» «Τι θα συνέβαινε αν ζωντάνευε ο Παλαιολόγος και αποδεχόταν τις προτάσεις του Μωάμεθ;» ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 4, Μεταγνωστική 4 ο Φύλλο Εργασίας: «Γίνομαι ιστορικός- αφηγητής»: Οι μαθητές θα πρέπει να αναζητήσουν στο διαδίκτυο και να μελετήσουν διαφορετικές (μία από Ελλάδα και μία από Τουρκία) έγκυρες πηγές που αναφέρονται στην Άλωση της Πόλης. Αφού αντλήσουν τις κατάλληλες πληροφορίες, να τις ανασυνθέσουν και να δημιουργήσουν δύο αφηγηματικές ιστορίες (Αφηγητής Έλληνας- Αφηγητής Τούρκος) που να αναπαριστούν το γεγονός της Άλωσης, αξιοποιώντας τον επεξεργαστή κειμένου (Word) και το λογισμικό σχεδίασης (Revelation Natural Art).

Γίνομαι Τούρκος Ιστορικός και αφηγούμαι το γεγονός της Άλωσης Γίνομαι Έλληνας Ιστορικός και αφηγούμαι το γεγονός της Άλωσης Φάση ΣΤ. Αξιολόγηση των μαθητών και του σεναρίου Στ.1 Αξιολόγηση Μαθητών Μέσα από τις δραστηριότητες που έχουν διενεργήσει οι μαθητές, κατά τη διάρκεια του εκπαιδευτικού σεναρίου, ο δάσκαλος έχει τη δυνατότητα να αξιολογήσει κατά πόσο επιτεύχθηκαν οι στόχοι. Στ.2 Αξιολόγηση Σεναρίου Το εκπαιδευτικό σενάριο αξιολογείται κατά την πρακτική εφαρμογή του, στο πλαίσιο της «γνωστικής μαθητείας». Ο δάσκαλος μετασχηματίζει όποια δραστηριότητα θεωρεί απαραίτητη, ανάλογα με τις εκπαιδευτικές ανάγκες των μαθητών του. Φάση Ζ. Πρόσθετες Πληροφορίες Το εκπαιδευτικό σενάριο μπορεί να αξιοποιηθεί από το δάσκαλο της τάξης με τη συνεργασία του εκπαιδευτικού Πληροφορικής σε Σχολεία με Ενιαίο Αναμορφωμένο Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα. Οι δραστηριότητες, μπορούν να μετασχηματιστούν από τους εκπαιδευτικούς, ανάλογα με τις εκπαιδευτικές ανάγκες των μαθητών τους, μετά από αναφορά στο δημιουργό του σεναρίου που το πρωτοδημιούργησε.

Βιβλιογραφία ITY (2008). Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών στα Κέντρα Στήριξης Επιμόρφωσης, Τεύχος 2: Κλάδοι ΠΕ60/70, (Δεύτερη έκδοση). Πάτρα. Κόμης, Β. (2006).Εισαγωγή στη Διδακτική της Πληροφορικής. Αθήνα: Κλειδάριθμος. Ματσαγγούρας, Η. (2000). Ομαδοσυνεργατική διδασκαλία και μάθηση. Αθήνα: Γρηγόρης. Ματσαγγούρας, Η. (2005). Στρατηγικές Διδασκαλίας. Η κριτική Σκέψη στη Διδακτική Πράξη. Πέμπτη έκδοση. Αθήνα: Gutenberg. Ράπτης, Α.(1996). Η πληροφορική στην εκπαίδευση προβλήματα και προοπτικές. Πρακτικά σεμιναρίων για σχολικούς Συμβούλους. Αθήνα: ΟΕΔΒ. Ράπτης, Α.& Ράπτη, Α. (2000). Εκπαιδευτική πολιτική και εισαγωγή Ν.Τ. στην εκπαίδευση. Πρακτικά 2 ου Πανελλήνιου Συνεδρίου ΤΠΕ. Πάτρα: ΠΤΝ. Σολομωνίδου, Χ. (2000). Η μάθηση με τη χρήση υπολογιστή. ΘΕΜΑΤΑ στην Εκπαίδευση, τόμ.1, τ.1. Αθήνα: Leader Books. Τριλιανός, Θ.(2000).Μεθοδολογία της Σύγχρονης Διδασκαλίας (τ. Α ). Αθήνα: Αυτοέκδοση. ΥΠΕΠΘ-ΠΙ. (2003). Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών & Αναλυτικά Προγράμματα Σπουδών ( τεύχος Α & Β). Αθήνα: ΟΕΔΒ. ΥΠΕΠΘ-ΠΙ, (2006). Ιστορία Ε Δημοτικού, βιβλίο δασκάλου. Αθήνα: ΟΕΔΒ. ΥΠΕΠΘ-ΠΙ. (2007). Ιστορία Ε Δημοτικού, τετράδιο εργασιών (τεύχος δ). Αθήνα: ΟΕΔΒ. ΥΠΕΠΘ-ΠΙ.(2008). Οι Τ.Π.Ε. στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση ( Πρόγραμμα Επιμόρφωσης σε Εκπαιδευτικό Λογισμικό, Κλάδος: Δάσκαλοι ΠΕ70). Αθήνα. ΥΠΕΠΘ-ΠΙ. (2009). Ιστορία Ε Δημοτικού. Αθήνα: ΟΕΔΒ. Bloom, B. (1976). Human Characteristics and School Learning. New York: Mc Graw Hill Bruner, J. (1966). Towards a Theory of Instruction. Cambridge. Mass: Harvard in J.S. Dewey, J. (1980). Εμπειρία και εκπαίδευση. Αθήνα: Γλάρος. Engestrom, Y. (1987). Learning by expanding: An activity theoretical approach to developmental research. Helsinki, Finland: Oriented Konsultit Oy.

Fragaki, M. (2008). Video- Based Learning Activities: Learning Levels- Skills- Key terms- Products- Templates, Deliverable WP6 Pedagogical Framework- Pilot Implementation/T61 Pedagogical Framework, EduTubePlus- A European curriculum Related Video Library anh Hybrid e- services for Pedagogical Exploitation of Video in Class, Research Academic Computer Technology Institute. Fragaki, M & Lionarakis, A. (2011), Education for Liberation: Transformative Online Models for ICT Exploitation in Education στο βιβλίο Research on Transformative Online Education and Liberation: Models for Social Equality. Published in the United States of America by Information Science Reference (an imprint of IGI Global). Fragaki, M. & Megalou, E & Reynolds, S. & Vanbuel, M. (2009). A paidagogical framework for the effective use of video in class/ Exemplary video- based educational scenarios, D6.1- A paidagogical framework for the effective use of video in class/ Exemplary video- based educational scenarios, EduTubePlus- A European curriculum Related Video Library and Hybrid e- services for Pedagogical Exploitation of Video in Class, Research Academic Computer Technology Institute. Hausfather, Z. (1996). Vygotsky and Schooling: Creating a Social Contest for learning. Action in Teacher Education. (18) 1-10. Lave, J. & Wenger, E. (1991). Situated Learning: Legitimate Peripheral Participation. Cambridge, UK: Cambridge University Press. Papert, S. (1991). Νοητικές θύελλες. Αθήνα: Οδυσσέας.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Παιδιά, συζητήστε με την ομάδα σας και καταγράψτε στον παρακάτω πίνακα μερικά επίθετα που χαρακτηρίζουν τις λέξεις «Έλληνας» και «Τούρκος». Επίθετα για τη λέξη «Έλληνας» Επίθετα για τη λέξη «Τούρκος» Στη συνέχεια, ας σηκωθεί η κάθε ομάδα στο διαδραστικό πίνακα και να καταγράψει τις δικές τις λέξεις στο εργαλείο wordle.

Αποστολή 1: Θα κάνετε ένα ταξίδι στο χωροχρόνο. Αποστολή σας θα είναι να ταξιδέψετε στη Κωνσταντινούπολη στην περιοχή Ρούμελη Χισάρ - και να τοποθετήσετε μια εικόνα και μια ιστορική περιγραφή που έχει σχέση με την Άλωση στο google earth. Για να γίνει αυτό θα χρησιμοποιήσετε τα παρακάτω εργαλεία: Μηχανή αναζήτησης google για να βρείτε εικόνες σχετικές (http://www.google.gr/imghp?hl=el&tab=wi) Την ηλεκτρονική εγκυκλοπαίδεια Wikipedia (http://el.wikipedia.org/wiki/%ce%a0%cf%8d%ce%bb%ce%b7:%ce% 9A%CF%8D%CF%81%CE%B9%CE%B1) Το λογισμικό Google earth. Χρησιμοποιώντας τις λέξεις κλειδιά (π.χ.«ρούμελη Χισάρ») στους δύο πρώτους υπερσυνδέσμους μπορείτε να βρείτε πληροφορίες και εικόνες. Άλλες πηγές για την Άλωση της Κωνσταντινούπολης είναι: http://el.wikipedia.org/wiki/%ce%86%ce%bb%cf%89%cf%83%ce%b7_%cf%84%c E%B7%CF%82_%CE%9A%CF%89%CE%BD%CF%83%CF%84%CE%B1%CE%BD%CF%84 %CE%B9%CE%BD%CE%BF%CF%8D%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%B7%CF%82 http://eistinpolin330.blogspot.com/2011/02/blog-post.html http://www.sansimera.gr/articles/145 Έπειτα ανοίξτε το google earth και με τις ίδιες λέξεις-κλειδιά μεταβείτε στην περιοχή. Σκοπός σας είναι στις ίδιες συντεταγμένες να τοποθετήσετε το δικό σας μέρος με την δική σας περιγραφή και φωτογραφία.

Για να γίνει αυτό γράψτε τις λέξεις-κλειδιά στο πλαίσιο «αναζήτηση», κάντε πολύ κοντινό «Ζουμ», κάντε δεξί κλικ στο αριστερό μενού: Τα μέρη μου/προσθήκη/σήμανση μέρους. Στη συνέχεια βάλτε το κείμενο και την εικόνα που θα επιλέξετε. Στο ίδιο μενού με δεξί κλικ επιλέξτε «αποθήκευση μέρους ως» και αποθηκεύστε το στο κοινόχρηστο φάκελο που θα σας υποδειχθεί από το δάσκαλό σας. Το ταξίδι σας ολοκληρώθηκε επιτυχώς. Είστε έτοιμοι να το παρουσιάσετε στο διαδραστικό πίνακα;

Αποστολή 2: Θα κάνετε ένα ταξίδι στο χωροχρόνο. Αποστολή σας θα είναι να ταξιδέψετε στη Κωνσταντινούπολη στην περιοχή Κεράτιος κόλπος- και να τοποθετήσετε μια εικόνα και μια ιστορική περιγραφή που έχει σχέση με την Άλωση στο google earth. Για να γίνει αυτό θα χρησιμοποιήσετε τα παρακάτω εργαλεία: Μηχανή αναζήτησης google για να βρείτε εικόνες σχετικές (http://www.google.gr/imghp?hl=el&tab=wi) Την ηλεκτρονική εγκυκλοπαίδεια Wikipedia (http://el.wikipedia.org/wiki/%ce%a0%cf%8d%ce%bb%ce%b7:%ce% 9A%CF%8D%CF%81%CE%B9%CE%B1) Το λογισμικό Google earth. Χρησιμοποιώντας τις λέξεις κλειδιά (π.χ.«κεράτιος κόλπος») στους δύο πρώτους υπερσυνδέσμους μπορείτε να βρείτε πληροφορίες και εικόνες. Άλλες πηγές για την Άλωση της Κωνσταντινούπολης είναι: http://el.wikipedia.org/wiki/%ce%86%ce%bb%cf%89%cf%83%ce%b7_%cf%84%c E%B7%CF%82_%CE%9A%CF%89%CE%BD%CF%83%CF%84%CE%B1%CE%BD%CF%84 %CE%B9%CE%BD%CE%BF%CF%8D%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%B7%CF%82 http://eistinpolin330.blogspot.com/2011/02/blog-post.html http://www.sansimera.gr/articles/145 Έπειτα ανοίξτε το google earth και με τις ίδιες λέξεις-κλειδιά μεταβείτε στην περιοχή. Σκοπός σας είναι στις ίδιες συντεταγμένες να τοποθετήσετε το δικό σας μέρος με την δική σας περιγραφή και φωτογραφία.

Αποστολή 3: Θα κάνετε ένα ταξίδι στο χωροχρόνο. Αποστολή σας θα είναι να ταξιδέψετε στη Κωνσταντινούπολη στην περιοχή Θάλασσα του Μαρμαρά- και να τοποθετήσετε μια εικόνα και μια ιστορική περιγραφή που έχει σχέση με την Άλωση στο google earth. Για να γίνει αυτό θα χρησιμοποιήσετε τα παρακάτω εργαλεία: Μηχανή αναζήτησης google για να βρείτε εικόνες σχετικές (http://www.google.gr/imghp?hl=el&tab=wi) Την ηλεκτρονική εγκυκλοπαίδεια Wikipedia (http://el.wikipedia.org/wiki/%ce%a0%cf%8d%ce%bb%ce%b7:%ce% 9A%CF%8D%CF%81%CE%B9%CE%B1) Το λογισμικό Google earth. Χρησιμοποιώντας τις λέξεις κλειδιά (π.χ.«θάλασσα του Μαρμαρά») στους δύο πρώτους υπερσυνδέσμους μπορείτε να βρείτε πληροφορίες και εικόνες. Άλλες πηγές για την Άλωση της Κωνσταντινούπολης είναι: http://el.wikipedia.org/wiki/%ce%86%ce%bb%cf%89%cf%83%ce%b7_%cf%84%c E%B7%CF%82_%CE%9A%CF%89%CE%BD%CF%83%CF%84%CE%B1%CE%BD%CF%84 %CE%B9%CE%BD%CE%BF%CF%8D%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%B7%CF%82 http://eistinpolin330.blogspot.com/2011/02/blog-post.html http://www.sansimera.gr/articles/145 Έπειτα ανοίξτε το google earth και με τις ίδιες λέξεις-κλειδιά μεταβείτε στην περιοχή. Σκοπός σας είναι στις ίδιες συντεταγμένες να τοποθετήσετε το δικό σας μέρος με την δική σας περιγραφή και φωτογραφία.

Αποστολή 4: Θα κάνετε ένα ταξίδι στο χωροχρόνο. Αποστολή σας θα είναι να ταξιδέψετε στη Κωνσταντινούπολη στην περιοχή Βόσπορος- και να τοποθετήσετε μια εικόνα και μια ιστορική περιγραφή που έχει σχέση με την Άλωση στο google earth. Για να γίνει αυτό θα χρησιμοποιήσετε τα παρακάτω εργαλεία: Μηχανή αναζήτησης google για να βρείτε εικόνες σχετικές (http://www.google.gr/imghp?hl=el&tab=wi) Την ηλεκτρονική εγκυκλοπαίδεια Wikipedia (http://el.wikipedia.org/wiki/%ce%a0%cf%8d%ce%bb%ce%b7:%ce% 9A%CF%8D%CF%81%CE%B9%CE%B1) Το λογισμικό Google earth. Χρησιμοποιώντας τις λέξεις κλειδιά (π.χ.«βόσπορος») στους δύο πρώτους υπερσυνδέσμους μπορείτε να βρείτε πληροφορίες και εικόνες. Άλλες πηγές για την Άλωση της Κωνσταντινούπολης είναι: http://el.wikipedia.org/wiki/%ce%86%ce%bb%cf%89%cf%83%ce%b7_%cf%84%c E%B7%CF%82_%CE%9A%CF%89%CE%BD%CF%83%CF%84%CE%B1%CE%BD%CF%84 %CE%B9%CE%BD%CE%BF%CF%8D%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%B7%CF%82 http://eistinpolin330.blogspot.com/2011/02/blog-post.html http://www.sansimera.gr/articles/145 Έπειτα ανοίξτε το google earth και με τις ίδιες λέξεις-κλειδιά μεταβείτε στην περιοχή. Σκοπός σας είναι στις ίδιες συντεταγμένες να τοποθετήσετε το δικό σας μέρος με την δική σας περιγραφή και φωτογραφία.

Σκεφτείτε με την ομάδα σας, μαντέψτε και καταγράψτε τη δική σας συνέχεια της άλωσης. Το ερώτημα που πρέπει να σκεφτείτε είναι το: «τι θα συνέβαινε αν παρέμενε παρέμενε κλειστή η κερκόπορτα» Χρησιμοποιήστε το λογισμικό εννοιολογικής χαρτογράφησης kidspiration για να καταγράψετε τι δική σας εκδοχή της άλωσης αν άλλαζε κάτι στην ιστορία.

Γίνομαι Τούρκος Ιστορικός και αφηγούμαι το γεγονός της Άλωσης ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Γίνομαι Έλληνας Ιστορικός και αφηγούμαι το γεγονός της Άλωσης ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Β ΜΕΡΟΣ. ΑΝΑΣΤΟΧΑΣΜΟΣ Μετά την υλοποίηση του Σεναρίου και τη συζήτηση στο τμήμα του ΠΑΚΕ, να γράψετε τα ακόλουθα: 1. Υλοποιήθηκε το σενάριο σύμφωνα με το σχεδιασμό και τους στόχους του; Το σενάριο πραγματοποίησε σε γενικές γραμμές τους στόχους του, αλλά ο χρόνος που είχε προβλεφθεί δεν ήταν επαρκής για την ολοκλήρωσή του. 2. Προκάλεσε το ενδιαφέρον των μαθητών; Οι μαθητές έδειξαν ιδιαίτερο ενδιαφέρον και τούτο διότι ενεπλάκησαν με δυναμικά περιβάλλοντα μάθησης και ξέφυγαν από τις παραδοσιακές μεθόδους διδασκαλίας. Εκείνο που εντυπωσίασε ιδιαίτερα ήταν η παρουσίαση της δουλειάς τους στις υπόλοιπες ομάδες. 3. Συμμετείχαν οι μαθητές ενεργητικά στη διδακτική διαδικασία; Η ενεργός συμμετοχή των μαθητών υπήρξε στην πρωταρχική στοχοθεσία του σεναρίου και αξιοποιήθηκε σε όλη τη διάρκεια της εφαρμογής του. 4. Ποιες δυσκολίες παρουσιάσθηκαν; Αρχικά με την αξιοποίηση του google earth, οι μαθητές απορροφήθηκαν από τις δυνατότητες του εργαλείου και δεν περιορίστηκαν στα ζητούμενα των δραστηριοτήτων. Χρειάστηκε λίγος χρόνος για να εξοικειωθούν και περισσότερος για να συγκεντρωθούν στο τι έπρεπε να κάνουν. Παρουσιάστηκαν επίσης και κάποια προβλήματα στην εσωτερική λειτουργία μερικών ομάδων. 5. Αν σχεδιάζατε πάλι το σενάριο θα το αλλάζατε όλο η επί μέρους στοιχεία του και ποια; Αιτιολογείστε και γράψτε τα αναλυτικά. Το σενάριο δε φάνηκε να χρειάζεται ιδιαίτερες αλλαγές. Η κατανομή του χρόνου είναι κάτι που ίσως πρέπει να προσεχτεί, όπως επίσης και η γνωριμία των μαθητών με τα νέα περιβάλλοντα μάθησης που αξιοποιούνται στο σενάριο. Προτείνεται δηλαδή οι μαθητές να έχουν έρθει σε επαφή, πριν την εφαρμογή του σεναρίου, με τα λογισμικά που χρησιμοποιούνται- κυρίως το Google Earth και Kidspiration.

6. Σε τι σας ωφέλησε ως εκπαιδευτικό ο σχεδιασμός, η υλοποίηση και ο αναστοχασμός στο σενάριο; Η κυριότερη προσφορά τους είναι πως εμπλέκει τον ίδιο τον εκπαιδευτικό σε όλη τη διαδικασία της παραγωγής διδακτικού υλικού, γεγονός που αναβαθμίζει και το ρόλο του. Από απλό εφαρμοστής του αναλυτικού προγράμματος και ήδη σχεδιασμένων ασκήσεων, γίνεται ο ίδιος παραγωγός διδακτικού σεναρίου, το οποίο λαμβάνει υπόψη του όλες τις φάσεις σχεδίασης ενός εκπαιδευτικού σεναρίου. Επομένως η διδασκαλία του γνωστικού αντικειμένου αποκτά επιστημονικές βάσεις και διαφέρει πολύ από την απλή δημιουργία και επίλυση ασκήσεων. Τέλος η εμπλοκή του εκπαιδευτικού στη φάσεις του σχεδιασμού, υλοποίησης και ανατροφοδότησης του σεναρίου του προσδίδει τις ιδιότητες του εκπαιδευτικού- ερευνητή, κάτι το οποίο συμβάλει στην παιδαγωγική έρευνα και στην αξιοποίηση του ενεργούς εκπαιδευτικού δυναμικού.