Προϊστορική οικία από το Ακρωτήρι Θήρας (16ος αι. π.χ.) Μελέτη: Κ. Παλυβού Κατασκευή: Ι. Γιαννόπουλος Ιδιοκτησία: Εταιρεία Μελέτης Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας/TEE Η λεγόμενη Ξεστή 3 ήταν σημαντικό δημόσιο κτήριο της προϊστορικής πόλης του Ακρωτηρίου Θήρας, της εποχής της ακμής του μινωικού πολιτισμού (16ος αι. π.χ.). Χάρη στις στάχτες του ηφαιστείου που κάλυψαν τα ερείπια του οικισμού, το κτήριο σώθηκε σε άριστη κατάσταση σε ύψος δύο ορόφων, ενώ υπάρχουν πολλές πληροφορίες και για τον τρίτο όροφο. Οι τοίχοι είναι από αργολιθοδομή και λαξευτή τοιχοποιία, ενώ μερικοί εσωτερικοί τοίχοι είναι από πλινθοδομή. Κύριο γνώρισμα της οικοδομικής αυτής της εποχής είναι η ενίσχυση της τοιχοποιίας με ξύλινα στοιχεία, οριζόντια και κατακόρυφα, με την μορφή πλαισίων τα οποία δίνουν την δυνατότητα επιλεκτικής αφαίρεσης μάζας του τοίχου για την δημιουργία σειράς ανοιγμάτων, γνωστών ως «πολύθυρα». Ο μεγάλος αριθμός πολυθύρων στο συγκεκριμένο κτήριο, ακόμη και στην στάθμη του ισογείου, δείχνει τις γνώσεις και την εμπιστοσύνη των κατασκευαστών στην τεχνολογία του ξύλου, ενώ εξασφαλίζει ευέλικτο σύστημα κυκλοφορίας και συνδυασμού των χώρων, οι περισσότεροι από τους οποίους ήταν διακοσμημένοι με τοιχογραφίες. Ιδιαίτερα περίτεχνος είναι ο τρόπος στήριξης του κύριου κλιμακοστασίου της εισόδου με σύνθετο σύστημα ξύλινων στοιχείων στην στάθμη του ισογείου, έτσι ώστε να δημιουργηθεί άνετος χώρος πρόσβασης κάτω από το δεύτερο σκέλος του κλιμακοστασίου. Yφιστάμενη κατάσταση ΕΙΣΟΔΟΣ ΠΑΡΑΘΥΡΑ Αναπαράσταση Αναπαράσταση Κ. ΠΑΛΥΒΟΥ Κ. ΠΑΛΥΒΟΥ
Η στέγη της βόρειας πτέρυγας των Προπυλαίων της Αθηναϊκής Ακρόπολης Μελέτη: Α. Τανούλας Κατασκευή: Γ. Κανέλλος Ιδιοκτησία: Α Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Οι οροφές των πλαγίων πτερύγων των Προπυλαίων ήταν ξύλινες. Ιδιαίτερα εντυπωσιακή και τολμηρή είναι η κατασκευή της οροφής της μεγάλης αίθουσας που αποκαλείται συμβατικά Πινακοθήκη: η ξύλινη οροφή καλύπτει ελεύθερο άνοιγμα 8,96 μ. x 10,7 μ. και δεν στηρίζεται σε κανένα ενδιάμεσο υποστύλωμα. Υπολογίζεται ότι, παρά το μεγάλο άνοιγμα και το τεράστιο υπερκείμενο βάρος, το μέγιστο βέλος κάμψης θα ήταν 1,3 εκατοστά. Αυτό είναι πολύ εντυπωσιακό δεδομένου του μεγάλου βάρους της υπερκείμενης στέγης χωρίς ζευκτά (τα ζευκτά δεν ήταν σε χρήση κατά την κλασική εποχή). Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν οι μορφές των μαρμάρινων κεραμίδων που καλύπτουν την τρικλινή στέγη και ειδικά η γιγάντια κεραμίδα που εφηύρε ο Μνησικλής για να καλύψει την περιοχή μεταξύ του κεντρικού κτιρίου και της βόρειας πτέρυγας.
Μ. ΚΟΡΡΕΣ Οικοδομικά εργαλεία της Ακρόπολης Κατασκευή: Κ. Αλεξόπουλος Ιδιοκτησία: Α Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Εργαλεία για τα πρώτα στάδια της κατεργασίας του μαρμάρου: κοπίδι, πικούνι, βελόνι, φαγάνα, θραπίνα, ντισλίδικο, στενή φαγάνα, λάμα, λαμάκι, ποντίλι. Εργαλεία για τα τελευταία στάδια της κατεργασίας του μαρμάρου: φαγάνα λουκλούδικη, ντισλίδικο λουκλούδικο, ντισλιδάκι λουκλούδικο, λάμα λουκλούδικη, γλώσσα ντισλίδικη, γλώσσα λουκλούδικη, γλώσσα, κόπανος, βελονάκι, κουμπάσο (διαβήτης). Σ. ΜΑΥΡΟΜΜΑΤΗΣ Ο όρος λουκλούδικος δηλώνει ότι χρησιμοποιείται για λουκλουδιές, δηλαδή για κοίλες γλυφές.
Μ. ΚΟΡΡΕΣ Ανυψωτική μηχανή Μελέτη: Μ. Κορρές Κατασκευή: Ά. Νομικός Ιδιοκτησία: Α Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Κύρια συστατικά ενός γερανού ήταν ο ιστός, το πολύσπαστον ανυψώσεως και το βαρούλκο. Σ. ΜΑΥΡΟΜΜΑΤΗΣ Ο ιστός αποτελείτο συνήθως από δύο γιγάντια ξύλα σε σχηματισμό Λ. Τα πολύσπαστα περιελάμβαναν ξύλινες τροχαλίες, εγκατεστημένες, συνήθως ανά δύο, μέσα σε ισχυρές ξύλινες θήκες. Το βαρούλκο, αποτελούμενο από τον κύλινδρο ή άξονα και το σύστημα περιστροφής, ήταν απαραίτητο κυρίως για το χειρισμό του πολυσπάστου ανυψώσεως.
Ξυλουργικός τόρνος Μελέτη: Δ. Κριάρης Κατασκευή: Δ. Κριάρης Ιδιοκτησία: Δ. Κριάρης Το ομοίωμα αυτού του τόρνου ανήκει στην κατηγορία των τοξοτών τόρνων, οι οποίοι χρησιμοποιήθηκαν από τους αρχαίους Έλληνες και τους Ρωμαίους. Ο τύπος αυτός αντικατέστησε παλαιότερο τύπο ο οποίος ήταν μικρότερος και χρειαζόταν και δεύτερο άτομο για να λειτουργήσει. Οι πηγές αναφέρουν ότι ο τόρνος σαν εργαλείο χρησιμοποιήθηκε από τους Αιγυπτίους τουλάχιστον από το 1300 π.χ. Θραύσμα επιτύμβιας στήλης 18χρονου σφραγιδογλύφου, με παράσταση οριζόντιου σταθερού τρυπανιού
O τάφος του Φιλίππου στη Βεργίνα (336 π.χ.) Ένας ασύλητος βασιλικός τάφος στη νεκρόπολη των Αιγών Κείμενο: Χρυσούλα Σαατσόγλου-Παλιαδέλη Ζωγραφικές αναπαραστάσεις: Γιώργος Μιλτσακάκης Αξονομετρικό σχέδιο: Γιάννης Κιαγιάς Ιδιοκτησία: Μουσείο Εκμαγείων, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας Α.Π.Θ. Ο τάφος του Φιλίππου αποτελεί ένα από τα παλαιότερα και το εντυπωσιακότερο ίσως, δείγμα, μακεδονικού τάφου. Βρέθηκε ασύλητος το 1977 κάτω από την επίχωση της Μεγάλης Τούμπας στη Βεργίνα, από τον καθηγητή Μανόλη Ανδρόνικο και τους συνεργάτες του, στο πλαίσιο της πανεπιστημιακής ανασκαφής. Στην πρόσοψη του υπόγειου οικοδομήματος διατηρείται, παρά τις φθορές, εντυπωσιακή ζωγραφική σύνθεση με σκηνές κυνηγιού. Ο συγκεκριμένος αρχιτεκτονικός τύπος δημιουργήθηκε στη Μακεδονία του 4ου π.χ. προκειμένου να καλύψει την ανάγκη για μεγάλα υπόγεια ταφικά οικοδομήματα- προορισμένα αρχικά για μέλη της βασιλικής οικογένειας. Η ημικυλινδρική στέγη (καμάρα) ενός μακεδονικού τάφου, κατασκευασμένη από καλά αρμοσμένους σφηνοειδείς λίθους, χωρίς άλλο συνδετικό υλικό, μπορούσε να εγγυηθεί τη στατική επάρκεια του υπόγειου μνημειακού τάφου που επρόκειτο, μετά την ταφή, να καλυφθεί από τύμβο. Η παρουσία της καμάρας δημιούργησε την πρακτική ανάγκη για ένα άνοιγμα σε έναν από τους κατακόρυφους τοίχους του τάφου, προκειμένου να επιτελεστεί η ταφή. Το άνοιγμα αυτό έλαβε τη μορφή θύρας, που πλαισιώθηκε από αρχιτεκτονικά στοιχεία υπέργειων οικοδομημάτων, δημιουργώντας έτσι μια πρόσοψη χωρίς στατική λειτουργία, που έκρυβε πίσω της το κατεξοχήν νεκρικό μονοθάλαμο ή διθάλαμο (σπανιότατα τριθάλαμο) οικοδόμημα. Θαμμένες για αιώνες κάτω από το χώμα, οι προσόψεις των μακεδονικών τάφων αποτελούν -όταν διατηρούν τη χρωματική τους διακόσμηση- την πιο εντυπωσιακή μαρτυρία για την πολυχρωμία της (υπέργειας) αρχαίας ελληνικής αρχιτεκτονικής.