ΜΑΡΙΝΟΣ ΔΙΩΤΗΣ AURORA AUSTRALIS

ΜΑΡΙΝΟΣ ΔΙΩΤΗΣ AURORA AUSTRALIS ΑΘΗΝΑ 1985 1

AURORA AUSTRALIS 2

ΤΗ ΕΥΚΛΕΙΗ " Φαίνεται δέ ποτε συνιστάμενα νύκτωρ αἰθρίας οὔσης πολλὰ φάσματα ἐν τῷ οὐρανῷ..., ἡμέρας μὲν οὖν ὁ ἥλιος κωλύει, νυκτὸς δ' ἔξω τοῦ φοινικοῦ, (δηλαδή του ιώδους), τὰ ἄλλα δι' ὁμόχροιαν οὐ φαίνεται " Αριστοτέλης, Μετεωρολογικά Α,5 3

Είναι κεί κάτω στον Νοτιά, σε κάμποσα γράδα νοτεινό πλάτος, μετέωρο φαινόμενο φωτεινό και θαυμαστό και μέγα. Θα είσαι τυχερός αν η μοίρα σου σ αφήσει να το δείς. Αλλ άτυχος αν έχεις κείνη την ώρα μπούσουλα και τιμόνι στα χέρια σου. Σε ξελογιάζει, σε πλανεύει σαν ώρια γυναίκα. Και δεν καταλαβαίνεις για πότε χάνεις τον μπούσουλα και τον έλεγχο του σκάφους. 4

Μ απογοητεύεις κι εμένα και το αύριο. 5

I Αιώνες μου φαίνεται λείπω απ το σπίτι Απ την πλώρη φωνάζω την βάρδια της νύχτας: -Κυμώ 1 κι Άη Νικόλας ας είναι μαζί μας! Ο Σκορπιός 2 έξι αστέρια δανείζει στο πούσι, το κεντρί του στ αλμπουρέτο 3 μας μπήγει απίκο. Αιώνες μου φαίνεται λείπω απ το σπίτι Το φωνάζω απ το καμπούνι 4 στις βάρδιες της νύχτας: -Το φανάρι αδερφέ μου!... Το φανάρι!.. Πού πάμε; We ve the port tack aboard!... 5 1 Μία από τις Νηρηίδες. Η Κυμώ ήταν αυτή που γεννούσε τα κύματα. 2 Ο φοβερός αστερισμός του Νοτίου Ημισφαιρίου. Ο `Αρατος ο Σολεύς τον ονομάζει Τέρας μέγα και Μεγαθηρίον. 3 Και αρμπουρέτο πιο ορθά. Παραστήλιο. 4 Το πρόστεγο (forecastle) η μπροστινή πλωριά, υπερκατασκευή του πλοίου. Χώρος κυρίως αποθηκευτικός στον οποίο μαζεύονται και οι αλυσίδες της άγκυρας. Παλιότερα το καμπούνι ήταν και χώρος ενδιαιτήματος των ναυτών. 5 Ναυτικός όρος: Έχουμε τον καιρό από τ αριστερά!. 6

II Αλά κάπα 1 μπροστά στην ελπίδα της βάρδιας τ ακρονύχια 2 σου μπήγεις τα όρτσα λαπάντα... 3 Τα γράμματα πιάνουν ένα ακέριο συρτάρι Στη μουράδα 4 ο νόστος μας χύνεται, πάει!... Αιώνες μου φαίνεται λείπω απ το σπίτι Τα παιδιά θά χουν γίνει μεγάλα πιά τώρα, βαρδαλάντσες 5 τα ίδια, κυβερνήτες και τσούρμο. 6 Της γυναίκας π αφήνουμε σπίτι μονάχη, στ αλατόνερο σφίγγει η καρδιά της μαζί μας 1 Στέκω αλά κάπα, ή «στέκω κάπα γάμπια» ναυτ. όρος, μειώνω την ταχύτητα του σκάφους. 2 Τα άκρα των στελεχών της άγκυρας που μπήγονται στον βυθό. 3 Ναυτικός όρος: Στρέφω, παίρνω στροφή. 4 Η εξαγωγή του θαλασσινού νερού που χρησιμοποιείται για την ψύξη της μηχανής. 5 Λεμβούχοι. 6 Πλήρωμα. 7

III Η Ασία μας κόβει την στραλιέρα 1 της γάμπιας Ο βοριάς ματσακόνι 2 βαράει την ψυχή μας Το κορμί μας το δέσανε σμπείρο 3 στην μπίντα. 4 Βολτατζάρισμα 5 πρέπει να τραβήξουμε πρόσω, κι ο μπουρσάς, 6 να μετράμε τι γίνεται εντός μας. Παταράτσες 7 να δέσουν τα χέρια, π αλάτια έχουν γίνει, καπονάροντας 8 θάλασσα κι αίμα χαράμι!... 1 Στήριγμα των ξαρτιών. Αναδρομικό ιστίο στα ιστιοφόρα. Gabbia δόλων, ένα από τα κύρια πανιά του μεγάλου καταρτιού 2 Ναυτικός όρος. Ειδικό εργαλείο, σαν σφυρί, που χρησιμοποιείται για τον αποχρωματισμό και αφαίρεση σκουριάς από μεταλλικές επιφάνειες. Τα δύο άκρα του είναι πεπλατυσμένα όπως τα καλέμια, το μεν ένα οριζόντιο το δε άλλο κάθετο. 3 Θηλιά στην άκρη του σκοινιού, γάσα. 4 Μόνιμη σταθερή δέστρα του πλοίου. 5 Βολταντζάρω: Πλαγιάζω το καράβι στον άνεμο. 6 Εργαλείο του πλοίου με το οποίο μετρώνται στάθμες υγρών σε δεξαμενές. Βυθομετρική ράβδος για το μέτρημα ποσοτήτων υγρών. 7 Είδος σχοινιού ή συρματόσχοινου. (Patarazzo) Παταράτσα, ο παράτονος, το σχοινί που στερεώνει το επιστήλιο του καταρτιού στο πλάι του πλοίου. 8 Βιράροντας, σηκώνοντας με τα καπόνια. Καπόνι, η επωτίδα. Μεταλλικός καμπυλόσχημος στρεπτός στύλος, ή στύλοι κατά ζεύγη, για την ανέλκυση - καθέλκυση των λέμβων. 8

IV Αιώνες μου φαίνεται λείπω απ το σπίτι Θα σταθώ στο σπιράγιο 1 κουρτελάτσα 2 της λύπης Καστανιόλα 3 της causa proxima 4 ή μάλλον σαν αχνάδα lumiere cendre 5 του Αχερνάρ 6 Και πνιχτά θα μαϊνάρω σαν λαντζάνα 7 το δίκιο που tornado 8 θα πέσει στη βάρδια της νύχτας: -Το φανάρι αδερφέ μου, επνίγει στο πούσι! Το φουντάγιο, 9 το βούλιαξε σίφουνας, πάει!... Toss in the oars!... 10 Castor and Pollux gave us their signal!... 11 1 Οι αναφωτίδες του μηχανοστασίου. Υπερκατασκευή δίπλα από την τσιμινιέρα, με θυρίδες που ανοιγοκλείνουν. 2 Παρίστιο στα μεγάλα ιστιοφόρα. Διακρίνεται σε δεξιά ή αριστερή, κάτω, μέτζο και άνω: κάτω δεξιά κουρτελάτσα (δεξιό παρακάτιο), μέτζο δεξιά κουρτελάτσα (δεξιό παραδολώνιο), άνω δεξιά κουρτελάτσα (δεξιό παραφωσώνιο). 3 Ο μηχανισμός με τον οποίο μπορεί να συγκρατηθεί η αλυσίδα της άγκυρας τη στιγμή που τυλίγεται ή ξετυλίγεται. Κατά μία έννοια ρυθμιστής της καθόδου ή της ανόδου της καδένας. Καστανιόλα επίσης λέγεται η σκαρμοφωλιά. Τμήμα του σκαρμού, του οδηγού του κουπιού. 4 Ναυτικός όρος. Βασική ναυτασφαλιστική αρχή, σύμφωνα με την οποία ο ασφαλισμένος είναι υπεύθυνος για απώλεια που έγινε από πραγματική άμεση αιτία. 5 Το σταχτί χρώμα, η μόλις διακρινόμενη σκιά της σελήνης ή άλλου μετεώρου 6 Αστέρας του Νοτίου Ημισφαιρίου. Είναι ο άλφα του αστερισμού Ηριδανού. (alpha Eridani) Η ονομασία του Achenar, ή Acharnar, είναι αραβική. 7 Χοντρό ναυτικό σχοινί που χρησιμοποιείται συνήθως σε ρυμουλκήσεις. 8 Ανεμοστρόβιλος, σίφουνας. 9 Αγκυροβόλιο. Θέση αναμονής έξω από το λιμάνι. Μερικοί ονομάζουν φουντάγιο και την άγκυρα των μικρών σκαφών. 10 Ναυτικό παράγγελμα: Αφήστε τα κουπιά!... 11 Φωτιά του Αγίου Elmo (Erasmus της Formia) Saint Elmo s fire. Ο Άγιος ήταν προστάτης των ναυτικών. Μετεωρολογικό φαινόμενο στο οποίο φωτεινό πλάσμα δημιουργείται εξαιτίας ηλεκτρικής εκκένωσης γύρω από ένα αιχμηρό αντικείμενο στο εσωτερικό ισχυρού ηλεκτρικού πεδίου στην ατμόσφαιρα Πρόκειται για φωτεινή μπλε ή μωβ λάμψη, που εμφανίζεται σαν φωτιά, σε αιχμηρές κατασκευές όπως οι κεραίες και τα κατάρτια, των πλοίων. Οι αρχαίοι Έλληνες το ονόμαζαν «Διοσκούρους» ή «τα φώτα των Διοσκούρων» από το φωσφορώδες φως που εκπέμπεται. Οι γιοί του Διός, Κάστωρ και Πολυδεύκης, (Castor and Pollux) οι Διόσκουροι, στην αρχαιότητα λατρεύονταν ως θεοί προστάτες της ναυσιπλοΐας, εξ αιτίας του μετεωρολογικού αυτού φαινομένου που εμφανίστηκε στην Αργώ, σώζοντας τους Αργοναύτες από τρικυμία. 9

V Αιώνες μου φαίνεται λείπω απ το σπίτι Οι Διόσκουροι σκίζονται πάνω στα ξάρτια Βολτάρει στα όρτσα η ματιά, γραιγουλίζει 1 στου Μαγγελάνου 2 το νέφος σ αμφίβολη ρότα. Σταυρωμένο με βρίσκει της βάρδιας το τέλος να μετρώ τα πουντέλια, 3 σα νά τανε χρόνια Θα σταθώ καπετάνιος στην πλώρη της βάρκας Στους σκαρμούς 4 θα περάσω τα χέρια μου μέσα Θα γυρίσω σοβράνο 5 στην πλώρη μου απάνω, την πλώρη π αφήνω δική σας μπαρκέττα 6 να μετράτε το λάθος της ζωής σας ποιο είναι. 1 Παίζει η βελόνα της πυξίδας, έχει σφάλμα, απόκλιση. Και, γρεγουλίζει αποκλίνει προς ανατολάς. Από το γραίγος ή γρέγος ΒΑ άνεμος, (εκ του βενετικού grego) vento greco: ο άνεμος που έρχεται από την Ελλάδα) 2 Τα νέφη του Μαγγελάνου. Δύο μικροί ανώμαλοι γαλαξίες, το Μέγα Νέφος του Μαγγελάνου (Large Magellanic Cloud, LMC) και το Μικρό Νέφος του Μαγγελάνου (Small Magellanic Cloud, SMC). Οι γαλαξίες αυτοί, δεν φαίνονται ποτέ στον ελληνικό ή τον ευρωπαϊκό ουρανό, επειδή είναι πολύ νότια «αντικείμενα». Το όνομά τους, το οφείλουν στον μεγάλο θαλασσοπόρο καθώς ο Φερδινάνδος Μαγγελάνος, γνωστός για τον πρώτο γύρο της Γης, τα έβλεπε επί πολλούς μήνες πλέοντας στις νότιες θάλασσες. 3 Κάθετοι στύλοι στα άκρα του καταστρώματος, στηρίγματα των προστατευτικών κιγκλιδωμάτων. 4 Ο ξύλινος ή μεταλλικός πάσσαλος στην κουπαστή της βάρκας, στον οποίο δένεται το κουπί με θηλιά.(αρχ. Σκαλμός) 5 Προσήνεμα, σοφράνο. 6 Το δρομόμετρο.(barchetta) Όργανο που μετρά την ταχύτητα του πλοίου. Σε παλαιότερες εποχές είχε σκοινί που ριχνόταν στα νερά με τριγωνικό κομμάτι ξύλου στην άκρη του. 10

VI Θ αλαργέψω δυό μίλια, θα φουντάρω κερκέτη 1 Θα σκουλάρω 2 το πάθος σα σεντίνες 3 στον πόντο Δεν θα κλάψω παρά μόνο, την ζωή σας που φεύγει Την ζωή σας που εχάθη στα λιμάνια του νότου έτσι ανάξια ως ήταν, τρύπια βάρκα μαλτέζα 4 με νερό ως τα μπούνια 5 και σάπια καρίνα. Αιώνες μου φαίνεται λείπω απ το σπίτι Κρεμασμένος μαντίκι 6 στο πλωριό αλμπουρέττο Σε σταβέντο 7 η σπηλιάδα 8 ξεπλένει το κρίμα Της ανάγκης μποτζάρω 9 ανάγκη και πόθο Την οργή κρατώ βίρα, μακαράς 10 που πονάει, Σα μαδρέπορα 11 νοιώθω τους κόλακες κάτω Κι η φωνή μου μπουρού σε κοντράρη 12 αγέρα: 1 Κερκέτης, είδος αγκύρας. Τετράχηλο, τεσσαροχάλης (άγκυρα τεσσάρων ονύχων). 2 Αδειάζω τελείως, (ιταλ. scolare) στραγγίζω, αφαιρώ υγρό περιεχόμενο από κάπου. 3 Ο υδροσυλλέκτης τού πλοίου, στο κατώτατο εσωτερικό τμήμα των υφάλων του σκάφους. Τέτοιοι υδροσυλλέκτες υπάρχουν στο μηχανοστάσιο αλλά και στα αμπάρια των πλοίων. 4 Μαλτέζα λέμβος, Μελιτταία, σακκουλέβα, σακκολέβα ή Μαλτέζα. 5 Μπούνια, εύδιαίοι, οπές στο κατάστρωμα πλοίου, που επιτρέπουν την επιστροφή του νερού που μαζεύεται εκεί, είτε από την βροχή, είτε από τα κύματα, στη θάλασσα. Μέχρι/με/ως τα μπούνια: πάρα πολύ, σε υπερβολικό βαθμό. 6 Μαντέκια ή μαντίκια. Τα σχοινιά από τα οποία αναρτώνται οι αντένες 7 Υπήνεμα. 8 Σπηλιάδα. Ο ριπαίος άνεμος που εκδηλώνεται πλάγια προς το σκάφος υψώνοντας και εξανεμίζοντας τις κορυφές των κυμάτων, χτυπώντας με δύναμη τα πλευρά του πλοίου ή την μάσκα της πλώρης. 9 Μποτσάρω, εχματίζω, δεσμεύω, δένω, σιγουράρω, διασφαλίζω κάτι από το μπότζι. 10 Τρόχιλος. 11 Ζωοφυτόστρακα, είδος θαλασσίου βυθού. 12 Κοντράρης, ο ενάντιος. 11

VII -Με τρομάζει η σιωπή σας, μπουταφόρα 1 στα πρύμα Βουλιαγμένες υπάρξεις σ αμφίβολη ρότα Τ αργασμένα τομάρια σας βύρσα 2 για βάρκες Χορτασμένα μπαρούτι 3 κι αλάτια του πόντου. Σε καράβια περήφανα ταξιδεύετε λάθρα Και λαθραίοι επιβάτες της ζωής θαρρώ είστε Κι είν για scrap 4 τα κορμιά σας σαν σάπια γεντέκια, 5 Γαλερίτες!... Το χτές σας τραβάει πριμάτσα! 6... Με γυναίκα εκοιμήθη ποτέ η ψυχή σας; Σαλιγκάρια ως αυτά που μαζεύει γρίπος, με τρομάζετε ωστόσο αγιουτάντες 7 σας στέκω! Αγιουτάντες, για κείνο που θάπρεπε νάστε!... 1 Μπουταφόρα, ολκός. Ο ελκτικός, ελκυστικός. Αυτός που τραβά προς τον εαυτό του. Το μηχάνημα με το οποίο σύρονταν τα πλοία στην ξηρά. Μπουταφόρα στα πρύμα, έλκων προς τα πίσω. 2 Δέρμα επεξεργασμένο για να αντέχει στις μεταβολές και τις κακουχίες. Στις βάρκες χρησιμοποιείται κυρίως στους σκαρμούς των κουπιών. 3 Έτσι γινόταν το τατουάζ. Με μπαρούτι. Και νομίζω σε πολλές χώρες εξακολουθούν να το κάνουν με τον ίδιον τρόπο. 4 Παλιοσίδερα. Σάπια σκαριά για διάλυση. 5 Γεντέκι, το ρυμουλκούμενο πλοίο. 6 Προς τα πίσω. Προς την πρύμνη. 7 Αγιουτάντες, όρθωτήρ, το κάθετο μόνιμο στέλεχος, ιστός ή άλλο τι, που κρατά την κινούμενη μπίγα, τον φορτωτήρα του πλοίου. 12

VIII Αιώνες μου φαίνεται λείπω απ το σπίτι Θα καθήσω στην μπίντα 1 της πρύμνης σαν κάβος Της Σουμάτρας να δω μακριά τα φοινίκια, πώς ανάβει ο ήλιος τις φωτιές του στη δύση, τον βερνιέρο 2 που δίνει το πρώτο του λάθος. Κασκαβάλι 3 η μορφή σου τρυπά την ψυχή μου Κι η αγάπη σου, εγρετίδικο 4 μάτισμα είναι Κι ως γριπάρω 5 τη σκέψη μου νά βρω γαλήνη, καπαντίζει 6 ο μουσώνας και φέρνει με πίσω 1 Μόνιμη σταθερή δέστρα των κάβων. 2 Διαστημόμετρο. Εξάρτημα, τμήμα του εξάντα, το μικρομετρικό τύμπανο. 3 Μεταλλική περόνη, καβίλια. 4 Πρόχειρο, προσωρινό. 5 Σαρώνω, σκουπίζω, τραβώ τον γρίπο. 6 Καπαντίζω. Κυβερνώ έτσι το πλοίο που παίρνει ολόκληρη στροφή. 13

IX Αιώνες μου φαίνεται λείπω απ το σπίτι Παραμένει η ζωή μας στη ράδα 1 σαν σλέπι 2 Τα ταξείδια βουλιάξανε μέσα μας όλα Και βουλιάξαν μαζί μας τα μεγάλα καράβια, τι σταθήκαμε ανήμποροι εμείς να τα δούμε Μια γκριζόλα 3 κρατήσαμε μείς κι ήταν άδεια. Για την ρότα δεν ρωτήσαμε κάβο κανένα Η ζωή δεν μαζεύεται πιά απ τις φαβέλες 4 τη σκορπίσαμε τάμα στις γυναίκες του νότου. Στ απονέρια χαμένη, θολή η ματιά μας Δυό καημούς, μακαράς 5 που πονάει στο βίρα Στεναγμός π ακοστάρει 6 στου Κενταύρου τ αστέρι Του Μαγγελάνου η ρότα μας γέλασε, πάει!... 1 Ακγυροβόλιο. 2 Μικρό πλεούμενο, φορτηγίδα. 3 Γκριζόλα ή γριζόλα. Πυξιδοθήκη. 4 Οι παραγκουπόλεις. 5 Τρόχιλος, τροχαλία, καρούλι. 6 Πιάνει στεριά. 14

X Λαμπαδόρος 1 φωνάζω την βάρδια της νύχτας: -Την ζωή σου αδερφέ μου μην ψάχνεις στον νότο! Μια ματιά καθώς φεύγεις στα πρύμα, δραπέτης, θα την δεις στ απονέρια π αφήνουμε πίσω Όλα εκεί τα λιανίζει η προπέλλα, τα ονείρατα, τον ήλιο του Νότου, τους πόθους, το πάθος. Ο γαρμπής να και τ όνειρο, καραντί 2 σε βερίνα 3 Λαβωμένο και τ αύριο εκεί στ απονέρια Στα βαπόρια ως ζήσαμε ψεύτες κι αλήτες -πληρωμένοι απ τα ίδια η ζωή μας κι ο χάρος,- για σάβανο ο φλόκος 4 μας πρέπει της πλώρης Και το κύμα μας πρέπει κι η αρμύρα για τάφος 1 Ειδικότητα στα αλιευτικά. Ο χειριστής της φωτιστικής λυχνίας. 2 Καραντί. η φουσκοθαλασσιά, ο κυματισμός, του οποίου η αιτία δεν είναι εμφανής. Ύπουλη και επικίνδυνη κίνηση της επιφανείας, αφύσικη μορφή τρικυμίας. 3 Βερίνα (βερινιάζω) Το στρίψιμο τού σχοινιού, το μπέρδεμα (στρίβω, μπερδεύω). 4 Το μικρό τριγωνικό πανί της πλώρης του ιστιοφόρου. 15

XI Αιώνες μου φαίνεται λείπω απ το σπίτι Το φωνάζω απ ολούθε στις βάρδιες της νύχτας, φορές εφτά με την μπουρού και μια με την σειρήνα: 1 -Ας πιάσει ο καθείς τη θέση του, 2 όχι όμως κι η ελπίδα!.. Μετρηθείτε πόσοι είστε και ρίχτε τις βάρκες. Είστε ανάξιοι το ταξείδι να πάτε ως το τέρμα! Πνιγμένοι ως είστε στα σοκάκια του Νότου, κανένας εξάντας δεν βγάζει στον δρόμο των αστεριών και κανείς Μαγγελάνος δεν σας δείχνει τον άλφα Τουκάνα 3 cause you re fresh water sailors. 4 Όσο είναι ακόμα καιρός στη μπουνάτσα, 5 μπείτε μέσα κ αφήστε μπαρούμα. 6 Ανοιχτείτε μακριά να σας πάρει το ρέμα, να σας φέρει σε κόσμους που θα ζείτε όπως είστε Να γλυτώσει κι ο κόσμος ετούτος μαζί σας! 1 Πρόκειται για το σήμα εγκατάλειψης του σκάφους. Επτά διαδοχικοί βραχείς συριγμοί που ακολουθούνται από έναν μακρό συριγμό με την σειρήνα του πλοίου. 2 Η θέση του καθενός σε περίπτωση εγκατάλειψης, είναι αυστηρά προσδιορισμένη. 3 Αστερισμός του Νοτίου Ημισφαιρίου. Βρίσκεται κάτω από το Μικρό Νεφέλωμα του Μαγγελάνου και πήρε το όνομά του από το πουλί τουκάν της Νότια Αμερικής. Μαζί με τους αστερισμούς Γερανό, Φοίνικα και Πάβο, που είναι γνωστοί ως «Νότια Πουλιά». 4 Στην κυριολεξία: Ναύτες του γλυκού νερού!... 5 Θαλάσσια ηρεμία. 6 Το σχοινί πρόσδεσης από την πλώρη μικρών σκαφών. Για τις βάρκες εγκατάλειψης, είναι η τελευταία σύνδεση με το πλοίο, αφ ότου κατέβουν στη θάλασσα. 16

XII Αιώνες μου φαίνεται λείπω απ το σπίτι Παίρνω απόπλου από τον Λύκο 1 στην Αργώ 2 πρατιγάρω 3 Αγοράζω με ρούβλια παίρνω ρέστα σελλίνια Με δολώνεις στο Rio Gallegos, 4 σε ψαρεύω στο Pegasus Bay 5 Ξημερώνομαι αναύλωτος στα νερά της Ινδίας Το σκοτάδι με βρίσκει γουργούλα 6 στη δύση. Τον Ερμή 7 αγναντεύω στον εξάντα του λάθους Μπαρμπαρέσσα 8 δεμένοι στη ζώνη της σφαίρας Τυλιγμένα τα «Πρόσω» 9 τα «ASTERN» 10 σα γάσες 11 του στάντζου 12 Δεν θα βρούμε από πού ξεκινήσαμε ή ακόμα προς τα πού το τραβάμε, στην ξέρα ή στον πόντο. 1 Λύκος (Lupus) Είναι νότιος αστερισμός και συνορεύει με τον Ζυγό, τον Κένταυρο, τον Διαβήτη, τον Γνώμονα και τον Σκορπιό. 2 Η Αργώ (Argo Navis) Μεγάλος νότιος αστερισμός στα νότια της Ύδρας και του Μονόκερω. Είναι ο μοναδικός από τους 48 αστερισμούς του Πτολεμαίου που δεν αναγνωρίζεται αυτούσιος από τη σύγχρονη Αστρονομία, καθώς τον 19ο αιώνα διαιρέθηκε σε 4 τμήματα, τα οποία είναι οι σημερινοί επίσημα αναγνωριζόμενοι αστερισμοί Πυξίς (Pyxis), Πρύμνα (Puppis), Τρόπις (Carina) και Ιστία (Vela). 3 Πράτιγο, ελευθεροκοινωνία με την ξηρά ύστερα από επιβεβλημένη καραντίνα. 4 Ομώνυμο του ποταμού λιμάνι της Παταγονίας, στην επαρχία της Σάντα Κρουζ της Αργεντινής, δυό τρείς χιλιάδες χιλιόμετρα νότια του Μπουένος Άϊρες. 5 Κόλπος στα ανατολικά της Νότιας Νήσου της Νέας Ζηλανδίας, στο Καντέρμπουρυ. 6 Κινούμαι με κουπί. Κινώ σκάφος με το κουπί. 7 Ο γνωστός πλανήτης. 8 Αλυσίδα η σκοινί που η μια άκρη του είναι δεμένη στην κουβέρτα του καραβιού (barbaresco). 9 Προς τα μπροστά. Βασική εντολή κατεύθυνσης κίνησης, προς το μηχανοστάσιο. 10 Ανάποδα. Ανάποδη κίνηση των μηχανών και συνακόλουθα της προπέλλας. 11 Θηλιά στην άκρη του σκοινιού. 12 Ο πρότονος. Ισχυρό σχοινί ή συρματόσχοινο που χρησιμεύει για την αντιστήριξη των ιστών και των πανιών. 17

XIII Ο παλιός γερανός που γρυλίζει στον ντόκο 1 σου το λέει μυστικά στην καρδιά σου ροδάντζα: 2 -Ούτε τούτη σ αγάπησε, εκρεμάστηκε γι άλλον!... Στο Dakar οι γαλλίδες, κάποιος μού πε, ακόμα θα πουλάν το κορμί τους, αγοράζοντας νύχτα. Στη Zaboanca 3 ο νόμος του Markos 4 δεν θά χει αλλάξει Ανεμοσούρι 5 οι απεργοί της Χιλής μες στο αίμα Οι ελπίδες σαν ψάθες πλεγμένες στα ρέλια 6 Η φωνή του πιονιέρου καταφτάνει ρεμούσκο 7 στον Νοτιά της Ασίας ρεφότσο 8 ελπίδας: Ταβάριτς!... λέει, μπουντούσεγιε μνε!... μπουντούσεγιε μνε!... 9 1 Ντόκος (dock), (mooring area) προκυμαία, προβλήτα, αποβάθρα. 2 Γυροφέρνει. Ροδάντζα ο τρόχιλος, το δαχτυλίδι, ο κρίκος. 3 Πόλη των Φιλιππίνων. 4 Παλιός δικτάτορας των Φιλιππίνων. Μονίμως είχε στρατιωτικό νόμο.(martial law) 5 Ανεμοσούρι, δυνατός άνεμος με βοή. 6 Τα προστατευτικά κιγκλιδώματα του καταστρώματος. 7 Ρεμούσκο, βορειανατολικὸς ψυχρὸς ἄνεμος. 8 Επιπρόσθετο σκοινί για ενδυνάμωση δεσίματος. 9 Товарищи!... Будущее мне!... Σύντροφοι!... Το μέλλον είμαι εγώ!... 18

XIV Η Alessandra στο Santo Domingo σ έχει κιόλας ξεχάσει.. Στην καλάδα 1 περίσσιος ο πόθος μας σκίζει τα δίχτυα Χωρίς κόντρα καρίνα, 2 καμμιά κόστα 3 δεν φτάνεις. Στο ραντάρ προσοχή, στα πλευρά τις στρωμάτσες!... 4 Το πλωριό ρυμουλκό ν αγαντάρει στο βίρα! 5 Καραβοκύρης που κλέβει ιδρώτα κι ανάγκες απο τσούρμο σιωπής, γελασμένο κι αμπάσο! 6 Δυό λίρες πιο λίγα ενός ναύτη στα έξτρα, 7 και το τζόβενο κλαίει για ώρες στο pay 8 Στην πνιγμένη ζωή σας, δεν αξίζει κουλούρα 9 Άστρο ποιό έχει σειρά να κατέβει απόψε; 10 Ένα μήνα να δω του σπιτιού μου τον ήλιο, κι αιώνες μου φαίνεται λείπω από δαύτο!... 1 Η κάθε φορά που τραβούν τα δίχτυα. 2 Η τρόπιδα (keel) το κατώτερο τμήμα του πλοίου που εκτείνεται σε όλο το μήκος του και αποτελείται από ένα ή από περισσότερα ξύλινα ή σιδερένια δοκάρια και που εκτός από την ενίσχυση του σκάφους, λειτουργεί και ως αντίβαρο για την καλύτερη ισορροπία και πλεύση. Εκτός της εξωτερικής τρόπιδας τοποθετείται και εσωτερικά ανάλογη, έκκεντρη κατά το διάμηκες, δοκός η εσωτερική τρόπιδα (keelson) ή εσωτρόπιον ή σταμίς. Πρόκειται για πρόσθετο έλασμα κατά μήκος του σκάφους με κύριο σκοπό την ενίσχυση του πυθμένα του πλοίου. 3 Στεριά. 4 Στρωμάτσες. Παραβλήματα. Σχοινένιες κατασκευές σαν μπαλόνια που κρεμιούνται στα πλευρά και προστατεύουν τα σκάφη από κτυπήματα είτε μεταξύ τους είτε με την αποβάθρα. Παλαιότερα ήσαν αυτοσχέδιες κατασκευές, σήμερα τα περισσότερα είναι βιομηχανοποιημένα. 5 Έλκει, τραβάει. 6 Οι χαμηλές στεριές που διακρίνονται δύσκολα, ύπουλες στεριές, ἀμπασσαδούρες, μπάσσες στεριές. 7 Οι επιπρόσθετες αμοιβές του ναυτικού, για επιπρόσθετη εργασία. Παλαιότερα και οι Έλληνες ναυτικοί πληρώνονταν σε λίρες Αγγλίας. Έτσι υπολογίζονταν ο μισθός τους. 8 Παρέμεινε ο αγγλικός όρος. Το/τα pay. Η εκκαθάριση του λογαριασμού. Κανονικά έπρεπε να γίνεται ανα μήνα αλλά μερικές φορές γινόταν και κάθε τρείς μήνες. 9 Σωσίβιο που έχει κυκλική μορφή και βρίσκεται πάντοτε στα κιγκλιδώματα του πλοίου και στις κουπαστές και χρησιμοποιείται για άμεση αντιμετώπιση περίπτωσης ανάγκης. 10 Να κατέβει με τον εξάντα. Η γνωστή διαδικασία εύρεσης της θέσης του πλοίου με την σκόπευση ουρανίου σώματος. 19

XV Στο ταξείδι καβίλια 1 απ αλάτι το χρέος μου τρυπά το μεδούλι η βάρδια τη νύχτας: -Δεν ξημέρωσε ακόμα ν αφήσω το πόστο!... -Δεν κρατάς μήτε πόστο, μήτε νου για ν αντέξεις!.. -Θα κρατήσω στον δρόμο, με κρατούνε τα στράλια, 2 -Μήτε στράλια κρατούν ούτε στάντζοι 3 σε δένουν, Το Aurora Australis σε γέλασε, πάει!... -Θα ξανάρθει η ζωή να την ζήσω όπως πρέπει!... Ν αγαντάρω μπομπρέσσο 4 στο κύμα του Νότου Αλιμήδη 5 κι ακράπι 6 ν ασφαλίσω τη ρότα!... -Δυό φορές δεν θα ζήσεις ν αλλάξεις πορεία!... 1 Μεγάλη μεταλλική περόνη. 2 Tα σχοινιά (ή τα συρματόσχοινα) που στερεώνουν τους ιστούς, κάθε ιστό του πλοίου από την πλώρη. 3 Καραβόσχοινα στερέωσης των ιστών. 4 Ο πρόβολος. Κατάρτι πολύ επικλινές ή οριζόντιο, στην κατεύθυνση του επιμήκη άξονα του σκάφους που εξέχει από την πλώρη. Πάνω του στηρίζεται και προεκτείνεται το μπαστούνι των φλόκων. 5 Η Νηρηίδα Αλιμήδη, είχε υπό την κυριότητά της μέγα μέρος της θάλασσας. 6 Η δεύτερη τρόπιδα. Δεύτερη καρένα ή στείρα ή ποδόστημα. Σε μικρά σκάφη, αποτελεί το καμπύλο ενισχυτικό ξύλο πάνω από τη σύνδεση του ποδοστήματος με την καρένα. Σε μεγάλα ξύλινα καράβια ονομάζεται και σκορπιός της στείρας. 20

XVI Ο Γενάρης μας βρίσκει να πλέμε τραβέρσο 1 Ακυβέρνητους ο Ιούλης στο ίδιο το μέρος Βατσιμάνης 2 και μούτσος με χρυσά 3 κυβερνήτη Ποσειδώνας πνιγμένος σε τροκάδες 4 και ρίφια 5 Στο πετσί μας πονηρό παίζ η μέρα παιχνίδι Ίσκιος κι ήλιος μαζί, σε διπλή καντηλίτσα 6 Μια επιθανάτια αναλαμπή το Aurora Australis!... Δυό το φανάρι 7 που ζυγώνουμε στην πρύμνη, τρείς η καρδιά μας λάμψεις 8 πριν τον χάρο.. 1 Η θέση πλοίου κατά την οποία πλέει, δεχόμενο τον άνεμο ή το κύμα από τα πλάγια μπροστά. Η μέγιστη δυνατή κόντρα (λοξώς, με την μικρότερη δυνατή γωνία πλεύσης) στον άνεμο πορεία του σκάφους με το κύμα στην μάσκα του. Κοντολογίς, αναγκαστική πορεία κόντρα στη διεύθυνση του ανέμου για να αποφύγει το καράβι τα χτυπήματα των κυμάτων στα πλευρά του. 2 Ο άνθρωπος της βάρδιας. Τελικά κατέληξε να σημαίνει τον φύλακα της νύχτας, όταν το πλοίο βρίσκεται σε λιμάνι ή σε αγκυροβόλιο. 3 Τα διακριτικά του πλοιάρχου. 4 Τροκάδες, βυθός που είναι σκεπασμένος με μεγάλες πέτρες. 5 Ρίφια (από το αγγλ. reefs) Σκόπελοι και ύφαλοι. 6 Καντηλίτσα είναι ίσως η πιο σπουδαία θηλιά για τους ναυτικούς, που συνήθως χρησιμοποιείται σαν πρόχειρη γάσα. Γίνεται πολύ εύκολα, με οποιοδήποτε σχοινί και λύνεται επίσης εύκολα. Διακρίνεται σε μονή καντηλίτσα (του ενός βρόγχου) και σε διπλή (των δύο βρόγχων). Καντηλίτσα ονομάζεται επίσης μια αιώρα, μικρό σανίδι μιάς θέσης κρεμασμένο από σκοινιά που χρησιμοποιείται από τους ναύτες για το ματσακόνισμα ή το βάψιμο απρόσιτων σημείων του πλοίου. (βεν. Candelizza) 7 Φωτοσημαντήρας, φάρος, φανός πλοίου. 8 Ο αριθμός των αναλαμπών, καθώς και το χρώμα του φανού, προσδιορίζουν την θέση του. 21

XVII Με σαλαμάστρα 1 ο ήλιος κρέμεται και πάει Θηλιά πνιγμού εδιάλεξε, παρά νερού πνιγμό Σα στεριανός να τον κηδέψεις πρέπει σε στεριά και να τοιμάσεις το δικό σου ξόδι και το κλάμα. Γύρνα, τραβήξου στα βαθειά, τόκα μπουρίνα, 2 δέσε τα σίδερα καλά, σταυρόκομπο 3 στα πόδια Να σε τυλίξει ως τον λαιμό αμπαρομουσαμάς 4 Κι ανεμολόγιο 5 στο κεφάλι να σου βάλουνε στεφάνι. Χρόνια δω πάνω έψαχνες τ αστέρια του Νοτιά, πυξίδα τώρα στα βαθειά ψάξε να βρείς τον δρόμο 1 Η σαλαμάστρα είναι μονωτικό κορδόνι, συνήθως από ίνες (π.χ. βαμβακιού), που με ειδική πλέξη και σχεδίαση, χρησιμοποιούνται ως παρέμβυσμα σε μόνωση - στεγανοποίηση αξόνων αντλιών ή πηδαλίων. 2 Λοξοδρομία, λοξοδρομικός πλους. Ο πλους εκείνος που πραγματοποιεί ένα πλοίο από ένα σημείο της Γης σε άλλο, με σταθερή πορεία ακολουθώντας έτσι μια καμπύλη, την λοξοδρομική καμπύλη, που τέμνει τους μεσημβρινούς υπό σταθερή γωνία. Αφ ετέρου η κατ ενάντια του ανέμου πλεύση κυρίως ιστιοφόρου που ακολουθεί πορεία τεθλασμένης γραμμής, με βόλτες, ή με λούγκα βόλτες, ή τόκα-μπουρίνα, που πολλοί εν προκειμένω την χαρακτηρίζουν επίσημα ως πλαγιοδρομία. 3 Κόμπος διπλού βρόγχου. 4 Ο μουσαμάς είναι ένας εξαιρετικά ανθεκτικός και αδιαπέραστος από το νερό τύπος υφάσματος που χρησιμοποιείται για την κατασκευή ιστίων, τεντών, σκηνών, σακιδίων και άλλων προϊόντων από ύφασμα για τα οποία απαιτείται μεγάλη αντοχή. Στα πλοία χρησιμοποιούνταν πάντα για την κατασκευή ή την επιδιόρθωση των ιστίων, καθώς και για το σκέπασμα επιφανειών, πραγμάτων ή ακόμα και των αμπαριών. Στα αμπάρια ο μουσαμάς απλωνόταν πάνω από τις μπουκαπόρτες και στερεωνόταν ολόγυρα με σφήνες. Σε τέτοιον μουσαμά έρραβαν και το σώμα νεκρού ναυτικού παλαιότερα και το πόντιζαν με σιδερένια βαρίδια στο πέλαγο, όταν το καράβι βρισκόταν μακριά απ τη στεριά και η προσέγγιση απαιτούσε μέρες. 5 Κυρίως εννοούμε τον δίσκο της πυξίδας εξ ου και ανεμολόγιο πυξίδας (compass card) ο οποίος αναπαριστά τον ορίζοντα, η περιφέρεια δε του οποίου υποδιαιρείται σε 4 τεταρτοκύκλια, προς 90 μοίρες το καθένα, το πρώτο Β-Α, το δεύτερο Ν-Α, το τρίτο Ν-Δ και το τέταρτο Β-Δ. Τα ανεμολόγια χρησιμεύουν εκτός του προσδιορισμού των ανέμων στη μέτρηση πλεύσεων, διοπτεύσεων, ραδιοδιοπτεύσεων και του αζιμούθ. Σήμερα απαντάται στην πράξη σε δύο κατηγορίες: Το ανεμολόγιο πυξίδας (compass card) και το ανεμολόγιο του χάρτη (compass rose) που φέρεται τυπωμένο σε κάθε ναυτικό χάρτη. 22

XVIII Σε καρφώνει ο Σκορπιός ως γυρίζει απίκο 1 Σε κρατάει σκαντάγιο 2 το κρίμα στη λάσπη Κι ο Σταυρός της Νοτιάς 3 πάνωθέ σου στο κύμα, κλαίει Μανιάτισσα μάνα στης νύχτας το θάμπος 4 Αιώνες μου φαίνεται λείπω απ το σπίτι Αιώνες φωνάζω στο πόστο της νύχτας: -Μην τον σκαντζάρτε 5 για βάρδια όπου νάναι!... Βαρδιάνος 6 στον πάτο της θάλασσας είναι!... Αιώνες βαρδιάνος στη λάσπη της άρμης. Το Aurora Australis τον γέλασε, πάει!... 1 Ο αστερισμός μετακινείται και σε δυό τρείς ώρες, έχει έρθει κάθετα. 2 Η βολίδα της βυθομέτρησης. 3 Ο Σταυρός του Νότου. 4 Όποιος έτυχε να βρίσκεται σε μέρη που εκδηλώνεται το φαινόμενο του σέλαος, η νύχτα είναι όπως το χάραμα, σαν λυκαυγές, με αρκετή ορατότητα. 5 Σκαντζάρισμα. Αλλαγή βάρδιας. Σκαντζάρω: αλλάζω βάρδια. 6 Ο φρουρός. Αυτός που έχει βάρδια. 23

XIX Το Aurora Australis θεωρίες Μαρκούζε Ένα Marlboro, comics, Adidas και Sanyo The American Dream, Coca Cola και Pontiac Σαν Λας Βέγκας και φώτα, βιτρίνες, ίδιο ναι. Μια μηχανή Yamaha, ένα Stereo Philips To Aurora Australis ξελογιάζει, πλανεύει, Σαν εχθρός απεργίας, σαν ουΐσκυ Walker To Aurora Australis ένας Phoenix Re-vision To Aurora Australis αρμενιστής 1 της άγνοιας To Aurora Australis αρμαδούρα 2 μας ζώνει To Aurora Australis είν εύκολο κι ωραίο... 1 Αυτός που γνωρίζει να χειρίζεται τα πανιά και τα σχοινιά ιστιοφόρου. Παλαιότερα αρμενιστής ονομαζόταν γενικά ο ναύτης στα ιστιοφόρα. 2 Ξύλινο πλαίσιο (ράφι) τοποθετημένο εσωτερικά καθ' όλο το μήκος του παραπέτου ή μόνο εκατέρωθεν των καταρτιών όπου τοποθετούνται οι καβίλιες και προσδένονται διάφορα σχοινιά. Αρμαδούρα λέγεται και η σκαλμοδόκη του σκάφους, καθώς και η εργαλειοθήκη του μαραγκού. (βεν. Armadura). Αρμαδούρα μερικοί ονόμαζαν επίσης την σκαλμοδόκη του αλμπούρου, την ζώστρα του αλμπούρου με σκαρμούς 24

XX Αιώνες μου φαίνεται λείπω απ το σπίτι Σας θυμάμαι σαν δυό Λαμπαδίες 1 στο πούσι, κρεμασμένους στην κρούβα 2 της πλώρης απίκο 3 Κι είστε απίκο στο νού μου, μέρα είναι για νύχτα Και στα μάτια μου απίκο σας έχω μπροστά μου Το ταξείδι θα φτάσει στο τέρμα και θάρθω Πέντε οργυές απομείναν, δυό καημοί κι ένας φόβος Φέρνω αρμύρα κι ανέμους και κάβους κι αστέρια και κομμάτια ντροπής του Aurora Australis, αγκαλιά μετζαβόλτα 4 με στράλια της πλώρης. 1 Λαμπαδίας. Η Ελληνική ονομασία του Aldebaran (αραβ. Al Dabaran, ο ακόλουθος, επειδή φαίνεται να ακολουθεί τις Πλειάδες) Ανήκει στον αστερισμό του Ταύρου, είναι ο φωτεινότερος του αστερισμού, η θέση του συμπίπτει με το μάτι του Ταύρου και για τούτο ονομάζεται και οφθαλμός του Ταύρου. Είναι βέβαια αστερισμός του Βορείου Ημισφαιρίου και δύσκολα διακρίνεται από το Νότιο Ημισφαίριο, ιδίως από τα χαμηλά πλάτη. 2 Κρούβα. Ο σταυρός ενός των επιστηλίων. Πιστεύω ότι πρόκειται για παραφθορά της λέξης κρούζα, κρουζέτο (croseta) που είναι τὸ δίζυγο τοῦ μεγάλου ἐπιστηλίου. 3 Κάθετα, κατακόρυφα και μεταφορικά, σε ετοιμότητα, σε επιφυλακή. 4 Το μπλέξιμο των αγκύρων. Όταν μπλέκονται μεταξύ τους οι καδένες των αγκυρών. Το στρίψιμο. 25

ΧΧΙ Καλαμίτα 1 η ζωή σας μου καρφώνει τη σκέψη Σαν καδένα παλάγκου 2 τον λαιμό μου τυλίγει Απ τον λάκκο φωνάζω βαθειά της σεντίνας, coronazo 3 στ αυτιά ναυτεργάτη μετζάστρα: 4 -Σας πλανεύουν τα φώτα του Νότου συντρόφοι, t ουρανού τα παιχνίδια μαγεύουν το νού σας! Το ξημέρωμ αργεί να φανεί, μη γελιέστε! Σαμπανιά 5 κατεβάστε δελέγκου 6 το φέγγος, κι ακροβόλι 7 στον πάτο του πόντου πετάχτε Το Aurora Australis σας γέλασε, πάει!... Να βιράρουμε τσούντα 8 τη σκέψη μας πρέπει και την γνώση παντιέρα στ αλμπουρέττο της μέσης!... 9 1 Η βελόνη της πυξίδας. 2 Παλάγκο.(αρχ. Ελλην. φάλαγξ, ιταλ. palangο) Μηχανισμός με τροχαλίες ή καδένες που χρησιμοποιείται στα πλοία για την μετακίνηση μεγάλων βαρών. 3 Δυνατός νοτιάς του Μεξικού. 4 Πένθιμα. Μετζάστρα σημαία, μεσίστια. 5 Σαμπάνι = αρτάνη, σκοινί ή συρματόσχοινο με το οποίο δένονται βαριά αντικείμενα για φόρτωση ή εκφόρτωση, αλλά και το σχοινένιο μεγάλο δίχτυ που χρησιμεύει για την τοποθέτηση και φορτοεκφόρτωση αντικειμένων. Σαμπανιά, το φορτίο ενός διχτυού. 6 Δελέγκου (εκ του ενετ. Dilogo) ἀμέσως, εὐθύς, ἐπιτόπου. 7 Ακροβόλι, βαρίδι από μολύβι. 8 Στα ιστία η πάνω πρυμναία γωνία ονομάζεται τσούντα peak. Π.χ. η τσούντα της μαΐστρας. Από την τσούντα δένεται το μαντάρι, το σκοινί που χρησιμοποιούμε για να μαϊνάρουμε ή να βιράρουμε ή να σταθεροποιήσουμε το πανί στο άλμπουρο. Βιράρω τσούντα, κρατώ τεζαρισμένο. 9 Η κορυφή του μεγάλου άλμπουρου. 26

ΧΧΙΙ Αιώνες μου φαίνεται λείπω απ το σπίτι Σαν γιαλούσης 1 γυρίζω στη μέση του πόντου Κυνηγώντας στα στράλια κομμάτια των άστρων. Περατζάδα 2 ο νούς στα λιμάνια του νότου Διχοτόμος 3 η σκέψη μας παίζει στο κύμα Η κραυγή μου την νύχτα τιμόνι που τρίζει: -Να διαβούμε και τούτες τες θάλασσες πρέπει κι ύστερ άλλες. Στη ζωή όλο κύμα ας περνούμε και βράχια. 1 Γιαλούσης, ο εργαζόμενος στην ακροθαλασσιά. 2 Πέρασμα. 3 Το πρώτο τέταρτο του φεγγαριού. 27

ΧΧΙΙΙ Αν η ρότα μας είναι σε χάρτη βγαλμένη Κι αν ο νούς μας γενναίος σταθεί στις συνθήκες Και θυμάσαι το σπίτι που αφήκες λιγάκι Και θυμάμαι του δρόμου ποιο θά ναι το τέλος, δεν θα υπάρχει ντροπή για κανένα ταξείδι. Θε ν αξίζουμε τούτα τα πλοία κι ακόμα, η ζωή μας δεν θά ναι χαμένη στον πόντο... Το Aurora Australis οι γυναίκες το Νότου Το Aurora Australis Φιλιππίνων οι δρόμοι Το Aurora Australis ένας φάρος re-action Το Aurora Australis imperial idea Το Aurora Australis ηδονική γεύση 28

XXIV Έξι μήνες στη ράδα στο πούσι στο κρύο Έξι αιώνες off hire 1 απ την ίσια τη σκέψη Δεκατρία τα μίλια π αφήνουμε πίσω δεκατρία κ ο γαρμπής 2 που μας σπρώχνει απ την πλώρη. Ναυαγούς μας μαζεύει μια βάρκα ναυάγιο, ναυαγούς μας γυρνάει στα βαθειά ο μουσώνας. 3 Το Aurora Australis μεθυσμένη εικόνα Η πυξίδα που γραιγουλίζει, 4 Ο αποπροσανατολισμός!... 1 Εκτός μίσθωσης. Όρος των ναυλοσυμφώνων. Αναύλωτο πλοίο. 2 Γαρμπής, νοτιοδυτικός άνεμος. Από το ισπανικό ή βενετικό garbin. Λίβα τον λένε οι στεριανοί. 3 Ισχυρότατοι εποχικοί άνεμοι που δημιουργούνται κυρίως στον Ινδικό Ωκεανό και στη Νότια Σινική θάλασσα, στην νοτιοανατολική Ασία. 4 Παίζει η βελόνα της πυξίδας, έχει σφάλμα, απόκλιση. Και, γρεγουλίζει αποκλίνει προς ανατολάς. Από το γραίγος ή γρέγος ΒΑ άνεμος, εκ του βενετικού grego, ιταλικό greco (vento greco: ο άνεμος που έρχεται από την Ελλάδα) 29

Βλέπω ν αργούνε οι καιροί των εγκωμίων 30

XXV Αιώνες μου φαίνεται λείπω απ το σπίτι Δεν με γέλασες όταν μου έγραψες «σου λείπω» Έτσι δεν είναι; Τα σαπρόφυτα 1 μ έχουν τυλίξει εδώ και μέρες. Ψάχνω την διαφορά του φόβου και της γενναιότητας, σ ένα ταξείδι περίεργο όσο κι αληθινό. -Τίποτα το αληθινό δεν θά πρεπε νά ναι περίεργο- Ακριβώς στη γειτονιά του Aurora Australis Τα σαπρόφυτα μ έχουν τυλίξει εδώ και μέρες 1 Μικροοργανισμοί που ζουν χάρη σε οργανικές ουσίες σε αποσύνθεση. Σε πολλά σημεία των ωκεανών επιπλέουν. 31

XXVI Ένα swell 1 περνά μακριά απ το στίγμα μας Έχει περάσει πρώτα μέσα στο μυαλό μου Είναι οδυνηρό να πρέπει να σκέφτεσαι έξω απ αυτά που κάνεις Είναι σαν να πνίγεσαι σ αρμυρό νερό. Φαντάζομαι ένα συρτάρι χωρίς γράμματα Ένα ταξείδι χωρίς απομάκρυνση Φαντάζομαι την αγάπη την δική σας Είναι λίγο ειρωνεία Μού ρχεται να γελάσω μόνος εδώ στο νοτιά Ας είναι. 1 Φουσκoθαλασσιά. 32

XXVII Κάθομαι στην κόντρα γέφυρα τις νύχτες Μόνος Καμμιά φορά ακουμπώ στην μαγνητική Έχω ηρεμήσει Δεν φωνάζω πιά τις βάρδιες της νύχτας Και δεν είναι γιατί κουράστηκα Φαίνεται Βαρέθηκαν οι βάρδιες να μ ακούν 33

XXVIII Κάθομαι στην κόντρα γέφυρα τις νύχτες Καμμιά φορά, ο τρόπος που με κοιτάζει ο Αντάρης 1 -έτσι αθώα σαν μικρό παιδί, σαν μικρό παιδί ωραία κι ιδανικά- Ο τρόπος λοιπόν που με κοιτάζει ο Αντάρης, είναι ο τρόπος που με κοιτά το αύριο 1 Antares, είναι ο φωτεινότερος αστέρας στον αστερισμό του Σκορπιού, ο άλφα (α) του Σκορπιού, και ένας από τους φωτεινότερους στο νότιο ημισφαίριο, 15ος ή 16ος σε φωτεινότητα απλανής ολόκληρης της ουράνιας σφαίρας. 34

XXIX Θά θελα να τσουρμάρω 1 ένα καράβι αυριανή μέρας, πριν σε κανένα πλαταμώνα 2 καρενάρω 3 Υστεροθύμηση κι έρωτας Υστεροθύμηση και θάνατος -Το πλαγκτόν 4 -Και τα σαπρόφυτα. -Τα σαπρόφυτα που επιπλέουν -Το πλαγκτόν το πλαγκτόν!... 1 Να φτιάξω πλήρωμα, να συγκεντρώσω τσούρμο. 2 Πλατύς γιαλός, μεγάλη αμμουδιά. 3 Να ακουμπήσω με την καρίνα. Πλαγιάζω το σκάφος προς την μια του πλευρά, με την καρένα του να ακουμπά στη γη. 4 Με τον όρο πλαγκτόν χαρακτηρίζεται γενικά το σύνολο έμβιων οργανισμών που αναπτύσσονται στην επιφάνεια των ωκεανών, θαλασσών και λιμνών και που συνήθως μετακινούνται παρασυρόμενα από τα ρεύματα των υδάτων. Πρόκειται για βακτήρια, πρωτόζωα, καρκινοειδή, φύκη, μαλάκια και κοιλεντερόζωα. Το μέγεθος των οργανισμών αυτών είναι διάφορο που ξεκινά από μονοκύτταρους οργανισμούς και φθάνει το ένα μέτρο όπως για παράδειγμα η διάμετρος της μεγάλης μέδουσας. Ανάλογα με τους οργανισμούς που το αποτελούν, διακρίνεται σε: Ζωοπλαγκτόν, το σύνολο της ζωϊκής πλαγκτονικής βιοκοινωνίας και Φυτοπλαγκτόν, το σύνολο της φυτικής πλαγκτονικής βιοκοινωνίας. 35

XXX Αιώνες μου φαίνεται λείπω απ το σπίτι Στον σταυρό της μετζάνας 1 δεμένος με μούδες, 2 βλέπω, ακούω και ζω μεταξύ τους Χαμένοι εδώ στης Νοτιάς τα ταξίδια Σβηστό το Aurora Australis φορές, και φορές άλλες να παίρνει τον νού μας. Να τρομάζει τη σκέψη, να πνίγει τον πόθο, να σε παίρνει μαζί του Χορεύει μέσα μου η ανησυχία του θαλάσσιου αντιμάμαλου 3 Εκείνοι, έχουν τυλιχτείς στους κάβους της πρύμνης Όλοι είναι τυλιγμένοι στους κάβους της πρύμνης -στα σκοτεινά- Τα βράδυα δεν ανάβουνε τα φώτα της πορείας 4 1 Επίδρομος ίστός επιδρόμου. Το τελευταίο κατάρτι του πλοίου, δηλαδή αυτό που βρίσκεται πιο κοντά στην πρύμνη. 2 Επιρράματα, σειρές μικρών σχοινιών στα πανιά για δεσίματα τέτοια που επιτρέπουν την αυξομοίωση της εκτεθειμένης επιφανείας του πανιού. 3 Η κυματανάπαλση. (Seiche) Κυματαγωγή, το παλινδρομικό κύμα. 4 Τα 5 φώτα του πλοίου που ανάβουν όταν το σκάφος βρίσκεται σε πορεία. (Λευκά της πλώρης, της πρύμνης και του ιστού της κόντρα γέφυρας, κόκκινο αριστερά στην γέφυρα και πράσινο δεξιά της). 36

ΧΧΧΙ Ταλιαμάς 1 η αρρώστια παλεύει το κύμα. Η κινάβρα βαμμένη μοράβια 2 φαρμάκι Πρωϊνού λες και πέφτει σαν πούσι απ την πλώρη μας σκεπάζει κι εμάς και το μπάρκο. Κι αντάμα στην οσμή που τρυπάει τα ρουθούνια: Οι καυτηριάσεις της καμμένης σάρκας Η Alersan (antialergico) Η Canesten (antimicotico) Η Synalar Οι ενέσεις Decadron Το διάλυμμα ιωδίου. 3 1 Ταλιαμάς. Το μπροστινό μέρος του ποδόσταμου της πλώρης που σχίζει το νερό κατά την πλοήγηση. 2 Μοράβια, (ιταλ. moravia) ειδική βαφή, χρώμα εξαιρετικής αντοχής που χρησιμοποιείται για τη βαφή των υφάλων του πλοίου, αλλιώς «φαρμάκι» 3 Φάρμακα για τις συνηθέστερες αρρώστιες των ναυτικών, τις δερματοπάθειες 37

ΧΧΧΙΙ Ο Μαγγελάνος σταβέντο 1 μαζί μου στο φανάρι πορείας 2 βατσιμάνης 3 της νύχτας μετρά τη ζωή σας και σιγά ψιθυρίζει: -Κανείς τους δεν αγάπησε ποτές του Μπορεί γιατί δεν αγαπήθηκε, αδιάφορο. Μ έναν βυθό black mud 4 στον νού τους για την γυναίκα Εκεί που την βουλιάζουν χρόνια τώρα, χρόνια σώζοντάς την, ναυαγοί ναυαγαιρέτες 5 1 Σταβέντο, το (sottovento) απάνεμος, πλεύση σε απάνεμη πλευρά, η υπήνεμη πλευρά του πλοίου. 2 Το ψηλότερο φανάρι της πορείας, στο άλμπουρο της κόντρα γέφυρας. 3 Βατσιμάνης, ο (watchman) αυτός που επιτηρεί, που κάνει βάρδια. 4 Μαύρη λάσπη. Όρος χαρτογράφησης του βυθού. 5 Ναυαγαιρέτης. Αυτός που σώζει, που μαζεύει συντρίμμια ναυαγίου. 38

ΧΧΧΙΙΙ Πώς τους μετρά το μετζαρόλι 1 δίχως λάθος! Πώς η καρδιά τους είναι θάλασσα κι αρμύρα Το ίδιο άπλαστη σαν τα νερά που ταξιδεύουν!... Πώς κοπανάνε μέσα τους όπως σε μπόντζι 2 Άδειοι αμπάρι άδειο με ελάχιστη σαβούρα! 3 Σαν κάποιου γκαζάδικου 4 τα frames 5 -ξεκολλημένα, σάπιαπου χτύπαγαν μεσάνυχτα καμπάνα θανατά!. 1 Μετζαρόλι, (mezzaruola) είδος κλεψύδρας. Φιαλίδιο με άμμο για τον έλεγχο του χρόνου των δυτών που θα παρέμειναν στον βυθό. 2 Μπότζι και μπόντζι, (βεν. Bogia) ο διατοιχισμός τού πλοίου λόγω τρικυμίας, η κίνηση τού πλοίου προς τα επάνω ή προς τά κάτω περί τον διαμήκη άξονά του, λόγω μέτριου ή ισχυρού ανέμου που πνέει κάθετα ή πλάγια στις πλευρές του, καθώς και λόγω κυματισμού που έχει ανάλογη διεύθυνση. 3 Έρμα, (ballast) κοινώς «σαβούρα». Το σύνολο των βαρών που τοποθετούνται στα πλοία προκειμένου ν αυξηθεί η ευστάθειά τους. Υπάρχουν δύο ειδών έρματα: το μόνιμο (permanent ballast) που συνήθως αποτελείται από μεταλλικά βάρη με τσιμέντο και που τοποθετούνται στον πυθμένα συνήθως μικρών σκαφών και το προσωρινό ή κινητό (mobile ballast), που συνήθως αποτελείται από θαλασσινό νερό (water ballast), με το οποίο γεμίζονται ειδικές δεξαμενές του πλοίου που βρίσκονται στα διπύθμενα (double bottoms) και στις λεγόμενες δεξαμενές ζυγοστάθμισης, δεξαμενές έρματος (ballast tanks), γνωστές στους ναυτικοιύς ως «fore peak» στη πλώρη και «after peak» στη πρύμνη. Όταν ένα πλοίο ταξιδεύει κενό φορτίου, άφορτο, τότε ταξιδεύει πάντοτε «υπό έρμα» («in ballast»). 4 Πετρελαιοφόρο πλοίο. 5 Κάθετοι δοκοί στο εσωτερικό των πλευρών του πλοίου, μέρος του σκελετού του σκάφους. 39

ΧΧΧIV Φορές φορές απολογιέμαι στον Αντάρη Φορές άλλες, απολογιέμαι στη Νουμηνία 1 Για τον θάνατο.. Τον θάνατο; Α ναι!... Και για τον έρωτα. Τουλάχιστον η σκέψη μου θα βλέπει δίπλα ετούτο το πλαγκτόν.. Κάθομαι στην κόντρα γέφυρα τις νύχτες Και μετρώ με την μπαρκέτα 2 τις απόστασες της ψευδαίσθησης την λουνάδα 3 της δουλικότητας το βολτατζάρισμα 4 της ανάπτυξης 1 Η πρώτη μέρα του σεληνιακού μηνός, η αρχή της νέας σελήνης. 2 Το δρομόμετρο. Παλαιότερη συσκευή μέτρησης της ταχύτητας του καραβιού. 3 Η κύρτωση της πλώρης, το βαπορίζο. 4 Βολτατζάρω, στα ιστιοφόρα διαδρομώ. 40

ΧΧΧV Ορτσάρω 1 το μυαλό μου στον καιρό και με πριάρι 2 το βαπόρι ταξιδεύω Έτσι παρέλα 3 με την θάλασσα ως είμαι μ ένα πριάρι κι έναν πεσκαδούρο 4 -οι ρηχές συνείδησες θα πρέπει ασφαλώς να επιπλέουν- Τουλάχιστον η Globigerina 5 έχει μείνει πολύ πίσω 1 Ορτσάρω, στρέφω το σκάφος προς το άνεμο. Στον καιρό. 2 Κοντάρι με το οποίο προωθείται μικρό σκάφος στα αβαθή. Πριάρι λέγεται και το οξύπρυμνο μικρό σκάφος με επίπεδο πυθμένα που χρησιμοποιείται στα αβαθή (λ.χ. στην λιμνοθάλασσα του Μεσολογγίου). 3 Η τέλεια ένωση μετάλλων ή ξύλων ώστε να φαίνονται ως ένα. 4 Γάντζος για το τράβηγμα της άγκυρας, σε μικρά σκάφη. 5 Οι γκλομπιγκερίνες (globigerina) είναι είδος ζωοφυτόστρακων. Πρόκειται για τρηµατοφόρα, πρωτόζωα, ριζόποδα, πολύ µικρών διαστάσεων που ζουν κατά εκατομμύρια στις θάλασσες και τροφοδοτούν τους πυθµένες ωκεανών µε χιλιάδες τόνους υλικού και δηµιουργεί στη θαλάσσια άβυσσο τη γνωστή ιλύ των γκλοµπιγκερινών. 41

XXXVI Ψηλά απ τον σταυρό της μαΐστρας 1 διοπτεύω 2 το Μπουβέ 3 δεξιά μου στις 20 μοίρες. Και το τσούρμο, του μπάρκου του κόσμου στις δέκα, να πασχίζουν να βρούν την άκρη σ ένα καβολάργανο 4 Τό να τους πόδι πατά σε κιουβράτσο 5 τ άλλο στη λαμαρίνα. Δεν έχουν καταλάβει την διαφορά έχουν χαθεί στην μεντζακάρτα 6 1 Σταυρός στον ιστό της μαΐστρας, του πιο μεγάλου από τα άλμπουρα. 2 Διόπτευση στην ναυτιλία (bearing) είναι η κατά συγκεκριμένη κατεύθυνση, παρατήρηση ενός αντικειμένου, που προσδιορίζεται δια του κέντρου του ανεμολογίου της πυξίδας και συνεπώς μετριέται σε μοίρες. 3 Το νησί Μπουβέ (Bouvetøya) είναι ένα από τα πιο απομονωμένα νησιά του κόσμου, ακατοίκητο, υποανταρκτικό στα 54 γράδα νοτινό πλάτος, στον Νότιο Ατλαντικό Ωκεανό, νότια-νοτιοδυτικά του Ακρωτηρίου της Καλής Ελπίδας. 4 Σχοινί χωρίς άκρες. Μια σχοινένια στεφάνη. Περίτροχον. 5 Είδος εξαιρετικά σκληρού ξύλου που χρησιμοποιείται για την κατασκευή καταστρωμάτων μικρών πλοίων. 6 Το ανεμολόγιο της πυξίδας. 42

ΧΧΧVII Ψηλά απ τον σταυρό της μαΐστρας παραλάσσω 1 την αρχέγονη επιθυμία τους να ζήσουν. Και την ντροπιαστική αδυναμία της διεκδίκησης νά ναι παιδιά του Οδυσσέα Παρατηρητής του γλαριάρικου μοιρολογιού τους Παρ όλο που, πέρα απ ένα κομμάτι θάλασσας, δεν θά χαν τίποτ άλλο για να κλάψουν 1 Παράλλαξη (parallax) γενικά σημαίνει παραλλαγή ή τροποποίηση. Η αλλαγή της θέσης δύο στατικών σημείων, που οφείλεται στην κίνηση του παρατηρητή. Στην ναυτιλία αφορά χαρακτηριστική διόπτευση. 43

ΧΧΧVIIΙ Τα βράδυα στην πρύμνη σέρνουνε μοιρολόγια φώκιας καθώς ξεφωνίζουν, θαλασσοπούλια στείρα μιάς μονότονης ζωής. Έτσι ακριβώς Σε μια επικοινωνία αδύνατη μεταξύ τους Όπως της φώκιας και των γλάρων Ποτέ τους δεν κατάλαβαν τι λένε Ποτέ μου δεν κατάλαβα τι θέλουν να πούν!... 44

ΧΧΧΙΧ Πιλοτάγιο 1 χωρίς πορτολάνο, 2 με κλεισμένα τα μάτια, τ αυτιά και τ αστέρια, ποδήσαμε 3 σ αραξοβόλι 4 ζωϊκής ψευδαίσθησης Χρόνια τώρα Και μείναμε Κι έχει ποδήσει λες μαζί μας, το σάπιο σκαρί που μας κουβάλησε Η libido 5 Κι η άγνοια των νόμων της αναγκαίας διαδοχής Ξέμπαρκοι λευκοφυλλαδίτες. 6 1 Πιλοτάγιο, πλοηγία, 2 Πορτολάνος Ναυτικός χάρτης με στοιχεία για τις ακτές και τα λιμάνια. 3 Ποδίζω : μένω προσωρινά σε απάνεμο μέρος λόγω κακοκαιρίας 4 Αραξοβόλι: Μέρος ήσυχο κοντά στη στεριά για να αγκυροβολήσει πλοίο. 5 Η ερωτική ορμή που σχετίζεται με το γενετήσιο ένστικτο και αποτελεί το βαθύτερο κίνητρο πολλών ενεργειών του ανθρώπου 6 Ναυτικοί για τους οποίους έχουν εκδοθεί τα αναγκαία έγγραφα, έχουν αποκτήσει μητρώο, δεν ταξίδεψαν όμως ποτέ τους. 45

ΧL Κι ως κολυμπούν στα ρηχά μες στον φόβο Νύχτα μπότζα 1 ή όρτσα, 2 τα λεπιασμένα κορμιά τους, επιθανάτιος παφλασμός. Υποβρύχιος ψίθυρος με τη λάσπη. ύφαλος, συνομωσία, κρύφια έκφραση Στο κάτω κάτω, δεν αποτελεί καμμιά εγγύηση για το αύριο 1 Γυρίζω μπότζα, ποδιστά, υποστρέφω. 2 Γυρίζω όρτσα, αναστρέφω. 46

ΧLI Κι όταν ουρλιάζουν -τρέλλα ιερή του Διονύσου, αγρίμια φλεβαριάτικη οχείας 1 - Βγάζουν φωνή μανιάτικου θανάτου Τίποτα λιγότερο απ τον θάνατο μα και τίποτα περσότερο απ τον Χάρο Μια βαποριά 2 πιο πέρα. -κρίμα τόσο κοντά που είναιπαραμονεύει η υστεροθύμιση 1 Οχεία λέγεται και το «ποντισμένο» που κρατά το σκάφος, δηλαδή η άγκυρα. Εδώ, με την σημασία της έντονης επιθυμίας της αναπαραγωγής. 2 Απόσταση ίση με το μήκος ενός σκάφους. Φανερό ότι κάθε φορά ποικίλει το μήκος αυτό. 47

XLII Σε τούτα τα καράβια έχουμε κρεμάσει στ άλμπουρα τον Βετελγίζη 1 και τον Ηριδανό 2 Τον μπούσουλα, 3 το διάκι, 4 τον εξάντα, 5 τον πορτολάνο, 6 την μπουρού 7 και την μαΐστρα, 8 παντιέρες συνθηκολόγησης Και τη σιωπή μας σημαία καραντίνας, στ άλμπουρο της κόντρα γέφυρας Κάτω απ τις μαύρες μπάλες, 9 σημάδι αρρώστιας κι ακυβέρνητης ψυχής 1 Betelgeuse (Μπετελγκέζ). Ο λαμπρότερος αστέρας στον αστερισμό του Ωρίωνος, γνωστός στους ναυτικούς ως Βετελγίζης. Ο αστερισμός του Ωρίωνα θεωρείται ένας από τους περισσότερο εκτεταμένους αστερισμούς, εκτεινόμενος εκατέρωθεν του ουράνιου ισημερινού. Βρίσκεται Ν. του αστερισμού του Ταύρου και των Διδύμων, προς Β. του Λαγού έχοντας Α. τον Μονόκερω και Δ. τον Ηριδανό. Είναι αμφιφανής στην Ελλάδα αστερισμός. Από το νότιο ημισφαίριο όμως μπορεί κανείς να τον παρατηρεί στο σύνολό του. 2 Eridanus. Είναι αστερισμός του Νότιου Ημισφαιρίου. Βρίσκεται νότια των αστερισμών Κριού και Ταύρου και περιλαμβάνει περί τους 126 αστέρες ορατούς δια γυμνού οφθαλμού. Θεωρείται ο επιμηκέστερος των αστερισμών, αφού αρχίζει από τον ουράνιο ισημερινό και καταλήγει στον 60ο νότιο ουράνιο παράλληλο, όπου βρίσκεται και ο λαμπρότερος αστέρας του, ο καλούμενος Αχερνάρ (α Ηριδανού), αστέρας πρώτου μεγέθους. 3 Πυξίδα. 4 Διάκι, τιμόνι, η λαβή του πηδαλίου. 5 Εξάντας, όργανο γωνιομετρικό που προσδιορίζει με αστρονομικές παρατηρήσεις τις γεωγραφικές συντεταγμένες της θέσης στην οποία βρίσκεται το πλοίο κατά τον πλου. 6 Ναυτικός χάρτης. 7 Σφυρίχτρα του πλοίου. 8 Το μεγάλο πανί των ιστιοφόρων. 9 Οπτικό σήμα ακυβερνησίας. Δύο μαύρες μπάλες, η μία κάτω από την άλλη, στον κεντρικό ιστό. 48

XLIIΙ Μ έχουν αγγίξει βαθειά, ό,που πονάω Τους έχω αγγίξει βαθειά, ό,που πονάνε. Απ ένα position doubtful 1 Έτσι είναι σημειωμένοι στον χάρτη. Έτσι όπως μας σημειώνει κι η μοιραία πορεία σε Terra Incognita, 2 ισόβια κληρονομιά μας Στο μυαλό τους αξίζει ένα flogging 3 Και στο κορμί τους, καλύτερη ζήση 1 Ναυτικός χαρτογραφικός όρος, αμφίβολη θέση. 2 Άγνωστη γή, ανεξερεύνητη. 3 Μαστίγωμα. Παλιά τιμωρία των ναυτικών που έπεφταν σε παράπτωμα. Κυρίως στα Εγγλέζικα πλοία. 49

XLIV Κάθομαι στην κόντρα γέφυρα τις νύχτες Μόνος Καμμιά φορά ακουμπώ στην μαγνητική Έχω ηρεμήσει Δεν φωνάζω πια τις βάρδιες της νύχτας -Και δεν είναι γιατί κουράστηκα- Φαίνεται Βαρέθηκαν οι βάρδιες να μ ακούν - 50

Γράφτηκε κεί κάτω στον Νοτιά, στα πενήντα τέσσερα γράδα πλάτος και πήρε τούτη την οριστική του μορφή στα 1983 θαρρώ, τις νύχτες του καλοκαιριού, με το μαγνητικό φώς του aurora, ανάμεσα από τον Σκορπιό και την Άβυσσο. Και γράφτηκε μ αγάπη για τον κόσμο της θάλασσας. Ειλικρινά μ αγάπη. Μαρίνος Διώτης 51