Επειδή ο μεσημβρινός τέμνει ξανά τον παράλληλο σε αντιδιαμετρικό του σημείο θα θεωρούμε μεσημβρινό το ημικύκλιο και όχι ολόκληρο τον κύκλο.

Transcript

1 ΝΑΥΣΙΠΛΟΪΑ Η ιστιοπλοΐα ανοιχτής θαλάσσης δεν διαφέρει στα βασικά από την ιστιοπλοΐα τριγώνου η οποία γίνεται με μικρά σκάφη καi σε προκαθορισμένο στίβο. Όταν όμως αφήνουμε την ακτή και ανοιγόμαστε στο πέλαγος τότε η ιστιοπλοΐα δεν είναι παρά ένα μέρος της απαραίτητης γνώσης που πρέπει να έχουμε για να ταξιδέψουμε με ασφάλεια και να μπορέσουμε να χαρούμε τη θάλασσα και τις συγκινήσεις που προσφέρει. Πρέπει να μπορούμε να προσανατολιζόμαστε, να αναγνωρίζουμε την ακτή, να βρίσκουμε τη θέση μας και να χαράζουμε την πορεία μας. Η διαδικασία είναι μια ακόμη ευχάριστη ασχολία πριν και κατά την διάρκεια του ταξιδιού, που οξύνει την παρατηρητικότητα και την μεθοδικότητα που πρέπει να έχει ένας ναυτικός. Τα μέσα που διαθέτουμε σήμερα είναι πολλά και τόσο τελειοποιημένα που η όλη διαδικασία μοιάζει παιχνιδάκι. Παρ όλα αυτά όμως πρέπει να μπορούμε να ταξιδεύουμε και χωρίς αυτά. Μη θεωρήσετε ότι έχουμε κάποια μορφή μαζοχισμού όταν λέμε «των προγόνων». Πρέπει να μπορούμε να κατανοούμε το τι μας λένε τα όργανα και να έχουμε πλήρη αίσθηση του χώρου γύρω μας, ανεξάρτητα αν μας ταξιδεύει ο αυτόματος πιλότος συνδεδεμένος με το GPS, το radar και το μπρίκι του καφέ. Γενικές έννοιες Για να μπορέσουμε να περιγράψουμε με απόλυτο τρόπο τη θέση μας, χωρίς δηλαδή να εξαρτάται από άλλα γνωστά σημεία όπως ένα ακρωτήριο ή ένα λιμάνι, χρειαζόμαστε ένα σύστημα συντεταγμένων. Τι ποιο φυσικό να αρχίσουμε από τα μόνα σταθερά στοιχεία πάνω στη Γη, το κέντρο της και τον άξονα γύρω από τον οποίο περιστρέφεται. Αρχίζουμε λοιπόν. Μπορούμε, χωρίς μεγάλο λάθος στους υπολογισμούς μας, να θεωρήσουμε τη Γη σαν μία σφαίρα. Χωρίζουμε τη Γη με ένα επίπεδο που περνά από το κέντρο της και είναι κάθετο στον άξονά της, σε δύο ημισφαίρια, το Βόρειο και το Νότιο. Είναι ίσα γι αυτό και τον κύκλο όπου το επίπεδό μας κόβει την επιφάνεια της Γης τον λέμε Ισημερινό. Μία οποιαδήποτε τομή της Γης με επίπεδο παράλληλο με το επίπεδο του Ισημερινού μας δίνει έναν παράλληλο κύκλο. Μία άλλη τομή με ένα επίπεδο το οποίο περνά από το κέντρο της Γης και είναι κάθετο στον Ισημερινό (και συνεπώς περιέχει και τον άξονά της) μας δίνει έναν μεσημβρινό. Οι μεσημβρινοί και ο Ισημερινός έχουν το ίδιο μέγεθος και λέγονται μέγιστοι κύκλοι ενώ οι παράλληλοι είναι όλο και μικρότεροι όσο πηγαίνουμε προς τους πόλους. Μπορούμε να σχεδιάσουμε άπειρους παραλλήλους και μεσημβρινούς όμως μόνο ένας παράλληλος και ένας μεσημβρινός περνάνε από ένα σημείο της επιφάνειας της Γης. Επειδή ο μεσημβρινός τέμνει ξανά τον παράλληλο σε αντιδιαμετρικό του σημείο θα θεωρούμε μεσημβρινό το ημικύκλιο και όχι ολόκληρο τον κύκλο. Αυτό το ζευγάρι παράλληλος-μεσημβρινός θα είναι οι γεωγραφικές συντεταγμένες ή στίγμα του σημείου. Είναι το γεωγραφικό πλάτος και το γεωγραφικό μήκος του. Ονομάζουμε μεσημβρινό 0 τον μεσημβρινό ο οποίος περνά από το Αστεροσκοπείο του Γκρήνουιτς στην Αγγλία (και όποιος είχε αντίρρηση έπρεπε να την διατυπώσει όταν έγινε ο ορισμός και η παντοδύναμη τότε Μεγάλη Βρετανία θα την λάμβανε σοβαρά υπ όψιν). Συνεχίζουμε να μετράμε προς τα Ανατολικά (0-180) αλλά και προς τα Δυτικά (0-180) δίνοντας σε κάθε τόπο το Ανατολικό ή το Δυτικό γεωγραφικό του μήκος. Είναι η γωνία την οποία σχηματίζει το επίπεδο του μεσημβρινού ο οποίος περνά από τον τόπο αυτό με το επίπεδο του μεσημβρινού του Γκρήνουιτς. Μετράμε την γωνία που σχηματίζει η ακτίνα που περνά από το τόπο με το επίπεδο του Ισημερινού και έχουμε και το Γεωγραφικό πλάτος του τόπου.

2 Γνωρίζουμε ότι ο κάθε κύκλος χωρίζεται σε 360 μοίρες, κάθε μοίρα σε 60 πρώτα λεπτά και κάθε λεπτό σε 60 δεύτερα. Άρα 1 μοίρα=60 =3600 Ο Ισημερινός έχει γεωγραφικό πλάτος 0, ο Βόρειος Πόλος έχει 90 0 Βόρειο Γεωγραφικό πλάτος και ο Νότιος Πόλος 90 0 Νότιο Γεωγραφικό πλάτος.

3 ΤΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΜΑΣ Χάρτης Είναι το πιο απαραίτητο βοήθημα αν θέλουμε να ταξιδέψουμε ή να προγραμματίσουμε ένα ταξίδι. Κάθε χάρτης δεν είναι παρά μία αποτύπωση ενός κομματιού της επιφάνειας της Γης. Ανάλογα όμως με τη χρήση του διαφέρει το είδος της πληροφορίας που περιέχει και κυρίως ο τρόπος με τον οποίο αποτυπώνεται η σφαιρική επιφάνεια στο επίπεδο χαρτί. Οι ναυτικοί χάρτες κατασκευάζονται με ένα τρόπο που ονομάζεται Μερκατορική προβολή: Περιβάλλουμε τη Γη με μία κυλινδρική επιφάνεια παράλληλη με τον άξονά της. Με ακτίνες από το κέντρο της Γης, προβάλουμε κάθε τι που μας ενδιαφέρει από την επιφάνεια της Γης, στην επιφάνεια του κυλίνδρου. Έπειτα, από την επιφάνεια αυτή, μπορούμε να πάρουμε επίπεδους χάρτες για όποια περιοχή της Γης θέλουμε. - Μα δεν παραμορφώνονται τα σχήματα και οι αποστάσεις όσο πηγαίνουμε προς τους πόλους; - Ναι και πάρα πολύ μάλιστα. Όμως η παραμόρφωση δεν αλλάζει τις γωνίες και για τις αποστάσεις αρκεί να παραμορφώνουμε και το μέτρο μας α- νάλογα με την περιοχή που μας ενδιαφέρει. Με λίγα λόγια, προβάλουμε και την μονάδα μέτρησης που είναι το ναυτικό μίλι, από την επιφάνεια της Γης πάνω στον κύλινδρο και στους χάρτες. Μονάδα μέτρησης στην ναυσιπλοΐα είναι το ναυτικό μίλι. Αν από το κέντρο της Γης φέρουμε δυο ακτίνες που ανάμεσά τους σχηματίζουν γωνία 1 (ένα λεπτό της μοίρας), ορίζουμε σαν 1 ναυτικό μίλι (1νμ) την απόσταση ανάμεσα στα δυο σημεία όπου οι ακτίνες αυτές τέμνουν την επιφάνεια της Γης. Με τον ίδιο τρόπο που προβάλαμε την σφαιρική επιφάνεια της Γης στο επίπεδο χαρτί, προβάλουμε και όποιους από τους παραλλήλους και τους μεσημβρινούς κρίνουμε χρήσιμους, καθώς και τις πληροφορίες που είναι απαραίτητες για την ναυσιπλοΐα. Τι περιέχει ένας ναυτικός χάρτης; Το σχήμα της ακτογραμμής, Το είδος της ακτής (απόκρημνη ή ομαλή, βραχώδης ή δενδροφυτεμένη κλπ) Τη διαμόρφωση του εδάφους, με τις ισοϋψείς και τη θέση και το ύψος των κορυφών. Την ύπαρξη κτισμάτων ή άλλων εύκολα αναγνωρίσιμων αντικειμένων. Τους φάρους με τα διακριτικά τους και τα τόξα που είναι ορατοί. Τα ονόματα των νησιών, ακρωτηρίων, όρμων κλπ. Τους επικίνδυνους υφάλους. Τη διαμόρφωση του βυθού με αντίστοιχες ισοβαθείς. (Πχ. 100, 200, 500 μέτρα). Το βάθος της θάλασσας σε διάφορα σημεία.. Το είδος του βυθού (πχ. Βραχώδης, Λάσπη, Άργιλος κλπ.). Τα τυχόν ρεύματα. Τις επικίνδυνες ή τις απαγορευμένες για την ναυσιπλοΐα περιοχές. Τις ζώνες κυκλοφορίας μεγάλων πλοίων κοντά στα λιμάνια. κλπ.

4 Όπως είπαμε ο χάρτης περιέχει πάρα πολλές απαραίτητες πληροφορίες είτε με τη μορφή κειμένου είτε κυρίως με τη μορφή σχημάτων, συμβολισμών, χρωματισμών κλπ. Είναι λοιπόν απαραίτητο να έχουμε και την αντίστοιχη έκδοση υπόμνημα της υπηρεσίας που εκδίδει τον χάρτη. Τους Ελληνικούς χάρτες τους εκδίδει η Υδρογραφική Υπηρεσία του Πολεμικού Ναυτικού. Είναι καλό να ανανεώνουμε τους χάρτες μας και να τους ενημερώνουμε συχνά. Πρέπει να παρακολουθούμε τις προαγγελίες της Υδρογραφικής και να προμηθευόμαστε τα σχετικά φυλλάδια από το Λιμεναρχείο. Κουμπάσο Το κουμπάσο μοιάζει με τον διαβήτη. Μας βοηθά να μετράμε τις αποστάσεις πάνω στο χάρτη. Είπαμε προηγουμένως ότι στους Μερκατορικούς χάρτες οι αποστάσεις παραμορφώνονται. Επειδή όμως παραμορφώνεται το ίδιο και η μονάδα μέτρησης, το πόσο δηλαδή προβάλλεται το πρώτο λεπτό της μοίρας (=1 νμ) από την σφαιρική επιφάνεια πάνω στον χάρτη μας, μπορούμε να έχουμε ακριβείς μετρήσεις αρκεί να μετράμε τις αποστάσεις στις κατακόρυφες πλευρές του χάρτη και στο ίδιο περίπου γεωγραφικό πλάτος.

5 Πυξίδα Η Γη είναι ένας τεράστιος μαγνήτης. Το μαγνητικό πεδίο της είναι προσανατολισμένο σχεδόν παράλληλα με τον άξονά της. Έτσι, η πυξίδα η οποία είναι ένας μικρός μαγνήτης που κινείται ελεύθερα πάνω σε άξονα ή μέσα σε υγρό, προσανατολίζεται κατά μήκος των δυναμικών γραμμών του πεδίου δείχνοντας πάντα το Βορρά. Όμως ο μαγνητικός άξονας της Γης δεν συμπίπτει ακριβώς με τον γεωγραφικό άξονα και επιπλέον δεν είναι σταθερός, μετακινείται με την πάροδο του χρόνου. Η διαφορά αυτή ονομάζεται απόκλιση και διαφέρει από τόπο σε τόπο. Θα την βρούμε σε κάθε χάρτη πάνω στο ανεμολόγιο. Διαβάζουμε: Α 1997 (2 Α) που σημαίνει ότι η Απόκλιση στο συγκεκριμένο σημείο ήταν: Ανατολική το 1997 και αυξάνει κατά 2 ανά έτος. Έτσι το 2007 η Απόκλιση θα πρέπει να είναι: = Ανατολική

6 Η απόκλιση διαφέρει όπως είπαμε από τόπο σε τόπο διότι αλλάζει η «οπτική γωνία» με την οποία βλέπουμε την γωνία των δύο αξόνων. Στο αριστερό σχήμα είμαστε περισσότερο κάθετα στο επίπεδο που ορίζουν από ότι στο δεξιό. Την απόκλιση της μαγνητικής μας πυξίδας πρέπει να την υπολογίζουμε όταν χαράζουμε πορεία ή παίρνουμε διοπτεύσεις. Στην Ελλάδα η απόκλιση είναι Ανατολική και πρέπει να την προσθέτουμε στην ένδειξη της μαγνητικής πυξίδας όταν την μεταφέρουμε στο χάρτη και να την αφαιρούμε όταν από το χάρτη πάμε στην πυξίδα. Ένας εύκολος τρόπος να θυμόμαστε είναι ο παρακάτω: Από το γράμμα Π (πυξίδα) πρέπει να προσθέσω για να πάω στο γράμμα Χ (χάρτης) και αντίστροφα. Είναι πιθανόν η πυξίδα να έχει κάποιο λάθος από την κατασκευή της ή να επηρεάζεται από μαγνητικά πεδία του σκάφους. Πρέπει λοιπόν να την ελέγχουμε και να σημειώνουμε το λάθος αυτό το οποίο μάλιστα μπορεί να είναι διαφορετικό σε κάθε σημείο του ορίζοντα. Μπορούμε να ελέγξουμε μια πυξίδα σημαδεύοντας συγκεκριμένα σημεία και συγκρίνοντας την ένδειξη της πυξίδας με αυτή που μας δίνει ο χάρτης αφού προηγουμένως συνυπολογίσουμε την απόκλιση του τόπου. Αν διαπιστώσουμε σοβαρό λάθος να καλέσουμε ειδικό να την ελέγξει και να την διορθώσει.

7 Πυξίδα διοπτεύσεως Δεν είναι παρά μια πυξίδα χειρός με την οποία σημαδεύουμε ένα στόχο. Η ένδειξή της είναι η γωνία την οποία σχηματίζει η ευθεία που μας ενώνει με το στόχο αυτό με τη διεύθυνση του Μαγνητικού Βορρά και λέγεται αζιμούθιο. (* δεν ξεχνάμε να προσθέσουμε την μαγνητική απόκλιση). Πρέπει να προσέχουμε ώστε τα σημεία που θα επιλέγουμε για να πάρουμε διοπτεύσεις να μην είναι πολύ κοντά μεταξύ τους ή αντιδιαμετρικά. Μία διαφορά μοιρών δίνει πολύ καλά αποτελέσματα. Διπαράλληλο Είναι το όργανο με το οποίο θα σημειώσουμε και θα χαράξουμε μία ευθεία στο χάρτη μας. Είναι ένας συνδυασμός χάρακα και μοιρογνωμονίου. Με οδηγό το διπαράλληλο θα σημειώσουμε μια ευθεία, η οποία μπορεί να είναι η πορεία μας ή μια διόπτευση, πάνω στο χάρτη μας. Όταν το χρησιμοποιούμε πρέπει το μοιρογνωμόνιό του να είναι προσανατολισμένο προς το Βορρά του χάρτη. Για να το πετύχουμε ευθυγραμμίζουμε μια οποιαδήποτε από τις ευθείες που βρίσκονται στο κέντρο του μοιρογνωμόνιου με ένα παράλληλο ή ένα μεσημβρινό.