ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ: Έχουμε περίπου 15 λεπτά για να κάνουμε μια κουβέντα. Ποιος θα ήθελε να κάνει την πρώτη ερώτηση σε οποιονδήποτε από τους ομιλητές μας; Γ. ΠΑΤΙΝΙΩΤΗΣ: Θέλω να ξεκινώντας από μια διαπίστωση να πω ότι ουσιαστικά το 50% των θεσμικών επενδυτών μας αλλά και αυτούς που ονόμασε ο κ. Φιωτάκης ως αποταμιευτές, στην ουσία έχει αποδειχτεί ότι δεν είναι αποταμιευτές, δεν είναι επενδυτές αλλά κερδοσκόποι, θέλω να προχωρήσω σε μια πρόταση αυτό που ο συντονιστής του πάνελ ζήτησε, τι μπορούμε να κάνουμε. Η πρώτη πρόταση αφορά την οικονομία, τώρα. Κατάργηση του ΦΠΑ στις χονδρικές πωλήσεις και άμεση απόδοση των λιανικών. Θα πάρουν ανάσα όλες οι ενδιάμεσες επιχειρήσεις και το κράτος θα κερδίσει πολλαπλάσια ελλείψει εικονικών και πλαστών τιμολογίων, που το γνωρίζουμε όλοι. Η πολιτική πρόταση είναι άμεση ψήφο στον απόδημο Ελληνισμό. Ας δούμε σαν όραμα την Ελλάδα ως παγκόσμιο κράτος και όχι στα στενά γεωγραφικά όρια των πελατειακών συνθηκών. Ευχαριστώ. ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ: Θα έλεγα ήταν περισσότερο σχόλιο παρά ερώτηση, αλλά θα ήθελα να επισημάνω αυτό που είπατε για τους Έλληνες της διασποράς. Αυτή η εικόνα ότι υπάρχει μια μεγάλη δυναμική από την πλευρά των Ελλήνων της διασποράς και μπορούμε να τους προσελκύσουμε για να συμβάλουν στην επίλυση των προβλημάτων της Ελλάδας. Το ερώτημα θα ήταν: τι μπορεί να κάνει η Ελλάδα για να αξιοποιήσει περισσότερο τους εκπαιδευμένους φίλους του επιχειρείν και έτοιμους να αναλάβουν πρωτοβουλίες Έλληνες της διασποράς. Ίσως ο κ. Κάλαμος πρώτος θα ήθελα να μιλήσει; Τ. ΚΑΛΑΜΟΣ: Έχω ακούσει αυτή την κουβέντα εδώ και πολλά χρόνια, για εμένα νομίζω ότι ο ιδιωτικός τομέας πρέπει να μεγαλώσει να αναπτυχθεί, αλλά μιλούν συνέχεια και για το Δημόσιο τομέα αυτός όμως αλλάζει. Υπάρχει μια παλιά παροιμία που λέει σε ελεύθερη μετάφραση ότι «η κουλτούρα παρεμποδίζει την υλοποίηση μιας στρατηγικής», άρα σε κάποιο βαθμό με κάποιο τρόπο πρέπει οι ηγέτες να αλλάξουν την κουλτούρα.
Η κουλτούρα μπορεί να δημιουργήσει κινητικότητα, να ενισχύσει την παραγωγικότητα, να ενισχύσει την ανταγωνιστικότητα. Όχι περισσότεροι νόμοι, όχι περισσότεροι κανονισμοί. Ελπίζω και φαίνεται ότι η παρούσα Κυβέρνηση κινείται σε αυτή την κατεύθυνση. Κατ εμέ αυτή είναι η εικόνα και είναι θετικό αυτό, ή κινείται κάπως αργά ή κινείται προς αυτή την κατεύθυνση. ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ: Κάποιος άλλος θα ήθελε να πει κάτι επ αυτού; Θ. ΦΙΩΤΑΚΗΣ: Θα ήθελα να επισημάνω δυο πράγματα. Πρώτον για τη διασπορά και το δεύτερο ότι τίποτε δεν έχει γίνει ακόμη. Διαφωνώ πρώτον οι Έλληνες της διασποράς του εξωτερικού, η Ελλάδα προσελκύει τους ανθρώπους της και υπάρχουν πολλοί οι οποίοι θα ήθελαν να επιστρέψουν πίσω στη χώρα τους, θα δέχονταν να χάσουν και χρήματα για να το κάνουν αυτό πρώτης ή δεύτερης γενιάς και έχουμε και κάποιους έχουμε κάποια πολύ καλά παραδείγματα. Έχω φίλους από τη δική μας εταιρεία, οι οποίοι έφυγαν από την εταιρεία ενώ είχαν μια εξαιρετική σταδιοδρομία μπροστά τους για να ξεκινήσουν μια επένδυση στην Ελλάδα, να ξεκινήσουν κάποιο fund στην Ελλάδα κάποια επιχείρηση και κάποιοι έχουν αναπτύξει πολύ επιτυχημένες επιχειρήσεις. Οι Έλληνες λοιπόν θέλουν να γυρίσουν πίσω και όταν εμφανίζεται η ευκαιρία για να κάνουν κάτι παραγωγικό, θα το κάνουν. Οι Έλληνες δεν θέλουν να γυρίσουν πίσω, απλά για να μην κάνουν τίποτε και να κάθονται αδρανείς. Θέλουν να είναι δημιουργικοί και να το εκφράσουν αυτό αν τους δοθεί η ευκαιρία. Αυτό που θέλω να πω έχει να κάνει με το ότι δεν έχει γίνει τίποτε μέχρι σήμερα. Ο βαθμός της δημοσιονομικής προσαρμογής της Ελλάδας τα τελευταία τρία χρόνια δεν έχει προηγούμενο. Ιδιαίτερα σε ένα καθεστώς σταθερής συναλλαγματικής ισοτιμίας, είναι ένα τρομακτικό επίτευγμα. Δεν είναι κάτι που πρέπει να το υποβαθμίζουμε. Είναι σημαντικό να έχουμε ένα ισορροπημένο προϋπολογισμό και τον έχει η Ελλάδα αυτή τη στιγμή. Επίσης η Ελλάδα έχει περάσει πάρα πολλές μεταρρυθμίσεις στο ζήτημα των συντάξεων, έχει απελευθερώσει την αγορά 60% των εργαζομένων αυτή τη στιγμή δεν περιορίζονται από κάποια συλλογική σύμβαση εργασίας που έχει συζητηθεί πάνω ή κάτω από ένα τραπέζι, αλλά έχουν τη δυνατότητα να
διαπραγματευτούν τις αμοιβές τους με τους εργοδότες και δεδομένου του μεγέθους της Ελλάδας αυτό σημαίνει ότι οι συγκεκριμένες διαπραγματεύσεις δεν έχουν εξοκείλει προς τη μία ή την άλλη κατεύθυνση. Σίγουρα οι μισθοί έχουν πέσει αυτό είναι σημαντικό για τα περιθώρια κέρδους και ταυτόχρονα βλέπουμε μια τεράστια αναδιάρθρωση του χρέους από την Ευρωπαϊκή Ένωση, από την Ευρωζώνη, πάντως οφείλω να ομολογήσω ότι συμφωνώ με τους άλλους ομιλητές ότι η μείωση της μη απαραίτητης νομοθεσίας είναι σημαντική. Υπάρχει νομοθεσία που δεν επιτρέπει για παράδειγμα να ανοίξει κάποιος μια μικρή καντίνα σε ένα Νοσοκομείο διότι υπάρχει κάποια αποκλειστική άδεια παραχώρησης σε μία εταιρεία. Υπάρχουν κάποιοι μικροί περιορισμοί που πρέπει να αρθούν. Αν αρθούν, θα απελευθερωθεί το επιχειρηματικό πνεύμα. Δεν θέλω να υποβαθμίσω όλα όσα έχουν γίνει μέχρι στιγμής και έχουμε ακούσει πολλά μέχρι στιγμής γι' αυτό το πράγμα, όμως η αίσθησή μου είναι αυτή που περίπου είπατε κι εσείς ότι υπάρχει ένα μεγάλο κενό μεταξύ αυτών που έγιναν σε μακροεπίπεδο και τι υπολείπεται να γίνει κυρίως στο μικροεπίπεδο. Θα ήθελα να πω και κάτι ακόμη. Πριν από τρία τέσσερα χρόνια είχε γίνει ένα μεγάλο Συνέδριο, που προσπαθούσαμε να συμφωνήσουμε στο ποιο είναι το μεγάλο πρόβλημα της Ελλάδας και τότε κανείς δεν ανέφερε το κρατικό χρέος. Όλοι κατανοούν πλέον ότι δεν μπορεί αιωνίως το κράτος να δανείζεται και να χορηγεί. Στο παρελθόν η οικονομία ήταν εθισμένη στην ύπαρξη τεράστιων ποσών ρευστού που τροφοδοτούσαν την οικονομία. Αυτό το ρευστό πλέον δεν υπάρχει. Προφανώς βραχυπρόθεσμα δεν θα υπάρξει, στο μέλλον όμως αυτό παρουσιάζει μια ευκαιρία. Διότι δεν θα έχει δημιουργήσει θύλακες αέναων και άλογων δαπανών. ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ: Έχουμε χρόνο για άλλη μια ερώτηση. Παρακαλώ ο κύριος μπροστά. ΟΜΙΛΗΤΗΣ: Μια ερώτηση για τον Θέμο από την Goldmans Sachs. Μου άρεσε πάρα πολύ το γράφημα και οι προβλέψεις σας και είδα και το κακό σενάριο. Το κακό σενάριο μιμούνταν θα έλεγα με το καλό σενάριο και διερωτώμαι: η Goldmans Sachs έχει λάβει υπόψη της κάποιο σενάριο εφιάλτη, κάποιο σενάριο καταστροφικό; Τι εννοώ με αυτό; Διάλυση της Ευρωζώνης λόγω αποχώρησης της Γερμανίας, ή οι Έλληνες θα
πάνε τελείως χάλια και έχουμε κι άλλα μέτρα που αναγκαζόμαστε να λάβουμε, οπότε το όλο πράγμα χάνεται τελείως ο έλεγχος. Υπάρχει πιθανότητα κατά την άποψή σας για ένα τέτοιο σενάριο καταστροφής; Θ. ΦΙΩΤΑΚΗΣ: Ευχαριστώ για την ερώτηση κ. Καθηγητά. Καταστροφές συμβαίνουν συνέχεια και ξέρουμε πλέον ποια είναι τα σενάρια της καταστροφής. Το 2009 ούτε καν που τα φανταζόμασταν, γι' αυτό τον λόγο είναι σημαντικό να λαμβάνουμε υπόψη μας τους κινδύνους. Από την πλευρά μας θέλουμε να επισημάνουμε ότι το εξωτερικό περιβάλλον για την Ελλάδα παραμένει δυσχερές, αν η εντύπωση που υπάρχει στους δρόμους όπως είπε ο κ. Κάλαμος ότι η Ελλάδα είναι ένας κάλαθος των αχρήστων, τότε καταλαβαίνετε ότι η αίσθηση εσωτερικά του πλαισίου διαμόρφωσης πολιτικής στην Ευρωπαϊκή Ένωση δεν είναι διαφορετικό και γι' αυτό η Ελλάδα πρέπει να ανασκουμπωθεί, να ανασηκωθεί και να δώσει μια μάχη για πολλά χρόνια. Υπάρχει ένα τέτοιο σενάριο, αν για οποιοδήποτε λόγο τα ελληνικά ομόλογα έχουν μια απόδοση 11% ήταν λόγω αυτού του κινδύνου της εξόδου και αν αυτή η αποχώρηση από το ευρώ μιας χώρας και οδηγηθεί σε καταστροφή της Ευρωζώνης αυτό σημαίνει ότι απομακρυνόμαστε από τους θεσμούς της δημοκρατίας, της ελεύθερης αγοράς και το κράτος Δικαίου το οποίο αποτελεί τη βάση. Θέλουμε λοιπόν να πιστεύουμε ότι αυτό που είπε η ετυμηγορία του Ελλήνων πολιτών στις προηγούμενες εκλογές και όπως είπε ο προηγούμενος ομιλητής δεν υπάρχει δημοκρατία πλέον στην Ελλάδα, αυτό είναι λάθος. Όχι. Ο ελληνικός λαός δήλωσε κάτι στις προηγούμενες εκλογές. Σε γενικές γραμμές θέλουν σταθερότητα, θέλουν μεταρρυθμίσεις και θέλουν να μείνουν στην οικογένεια του ευρώ έστω και με ένα μεγάλο κόστος και αυτό είναι ένα σημαντικό βήμα. Νομίζω είναι σημαντική η δήλωση αυτή. Ένα από τα πράγματα που καταδεικνύει αυτή η κρίση είναι ότι εκπλησσόμαστε από το εύρος των εκπλήξεων που επήλθαν: μείωση του εισοδήματος, μείωση των συντάξεων. Παρά όσα τα βλέπετε στο BBC η κοινωνία έχει διατηρηθεί συνεκτική, παρά τα προβλήματα, παρά τον συντηρητισμό οι άνθρωποι οι πολίτες κατανοούν την ανάγκη για αλλαγές.
Και αν υπάρχει κάποιο πρόβλημα, αυτό δεν έχει να κάνει με τις θυσίες που έκαναν, αλλά έχει να κάνει με το θεμελιώδες ερώτημα του κατά πόσο αυτές οι θυσίες είχαν να κάνουν με τη διατήρηση του υφιστάμενου καθεστώτος, δηλαδή δόθηκαν απλά και μόνο για να διατηρηθεί το καθεστώς όπως ήταν, ή οι θυσίες θα οδηγήσουν σε μία εκ βάθρων αλλαγή της κοινωνίας πέρα του υφιστάμενου καθεστώτος στην αξιοποίηση του ανθρώπινου κεφαλαίου και θα επιτρέψει στους πολίτες να ιδρύσουν εταιρείες, να αναπτύξουν τις επιχειρήσεις τους. ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ: Και αυτό είναι το ερώτημα, ίσως παίρνοντας αφορμή αυτά που είπατε μια τελευταία ερώτηση σε εσάς κ. Λαζαρίδη. Ένα από αυτά που αναφέρθηκε αρκετές φορές πιο πριν έχει να κάνει με την ταχύτητα των ιδιωτικοποιήσεων, η οποία είναι ίδια με του σαλιγκαριού. Αν αυτό το πρόγραμμα επιταχυνθεί, θα καταδειχτεί ότι αλλάζει και το μοντέλο της λειτουργίας του κράτους. Υπάρχει ένας λόγος γι' αυτή την καθυστέρηση σίγουρα μετά θα το συζητήσουμε όμως υπάρχει ένας λόγος που να δίνει χώρο για να αναπτυχθεί ένα τέτοιο καταστροφικό σενάριο ή αυτός ο κίνδυνος υπάρχει γι' αυτό και δεν υπάρχει η θέληση για την παραχώρηση ελληνικών περιουσιακών στοιχείων; Σ. ΛΑΖΑΡΙΔΗΣ: Θα έλεγα ότι με εκπλήσσει ότι ακόμη συζητάμε το σενάριο της εξόδου από το ευρώ για την Ελλάδα, διότι θεωρώ ότι τουλάχιστον με τους επενδυτές που συνομιλούμε, αυτό το μήνα και αυτές τις μέρες, δεν τους απασχολεί το ενδεχόμενο αυτό. Είναι σαφές και είναι ξεκάθαρο και είναι πραγματικότητα ότι στο μυαλό των επενδυτών οι ιδιωτικοποιήσεις αποτελούν ένα σημαντικό σημείο ένα σημάδι, είναι σαφές όπως είπε και ο κ. Μητρόπουλος πιο πριν ότι υπάρχει μια λογική πίσω από την καθυστέρηση, ο ίδιος έχει και προσωπική εμπειρία ως προεδρεύων. Αυτό όμως που πρέπει να κατανοήσουμε είναι ότι υπάρχουν συγκεκριμένα σημάδια, ενδείξεις και τα πιο εύκολα τα πιο ξεκάθαρα είναι η πρόοδος των ιδιωτικοποιήσεων σε σχέση με τους επενδυτές. ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ: Συνεπώς νομίζω ότι κάπου εδώ πρέπει να κλείσουμε μας τελείωσε ο χρόνος, αλλά θα ήθελα να ευχαριστήσω πραγματικά όλα τα μέλη του πάνελ και να
κάνω μια παρατήρηση. Από μία πλευρά η Ελλάδα δεν κάνει μέγιστη χρήση των δυνατοτήτων της. Αυτή τη στιγμή υπάρχει ένα 50% του πληθυσμού, οι γυναίκες, που δεν εκπροσωπούνται σε αυτό το πάνελ, εμείς στο Economist πρέπει να βουτήξουμε τα χέρια μας μέσα στην τεράστια δεξαμενή ταλέντων που έχει η Ελλάδα και ελπίζω και στα επόμενα events μας, στις επόμενες εκδηλώσεις, να υπάρχουν και γυναίκες εκπρόσωποι. Δεν θέλω βεβαίως να πω τίποτε για την ποιότητα των μελών του πάνελ, ήταν εξαιρετικοί και γι' αυτό θα ήθελα να τους ευχαριστήσω, παρακαλώ ένα χειροκρότημα στα μέλη του πάνελ.