ΣΧΟΛΙΑ & ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΤΗΣ GREENPEACE ΕΠΙ ΤΟΥ ΜΑΚΡΟΧΡΟΝΙΟΥ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟΥ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΥ

Αθήνα, 30 Ιουνίου 2008 ΣΧΟΛΙΑ & ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΤΗΣ GREENPEACE ΕΠΙ ΤΟΥ ΜΑΚΡΟΧΡΟΝΙΟΥ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟΥ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΥ Σχόλια επί της αρχής του κειµένου Το κείµενο «Μέτρα και Μέσα για µια Βιώσιµη και Ανταγωνιστική Ενεργειακή Πολιτική» που παρουσίασε την άνοιξη 2008 το Συµβούλιο Εθνικής Ενεργειακής Στρατηγικής (ΣΕΕΣ), αποτελεί συνέχεια της 1 ης Έκθεσης για το Μακροχρόνιο Ενεργειακό Σχεδιασµό (ΜΕΣ) που δόθηκε στη δηµοσιότητα τον Αύγουστο 2007, η οποία αποσύρθηκε σε σύντοµο χρονικό διάστηµα. Σύµφωνα µε σχετική επιστολή του ΣΕΕΣ, αιτία της απόσυρσης (µε σκοπό την αναθεώρηση) στάθηκε το γεγονός ότι «έλαβαν χώρα απρόσµενα γεγονότα που δηµιουργούν ανάγκη αλλαγής ορισµένων σηµαντικών παραδοχών πάνω στις οποίες είχαν βασιστεί τα συµπεράσµατα της παραπάνω Έκθεσης». Συγκεκριµένα, η άνοδος των τιµών του πετρελαίου ξεπέρασε κάθε προηγούµενη εκτίµηση καθιστώντας άκυρο κάθε ενεργειακό σχεδιασµό που βασιζόταν σε παλιές τιµές. Στα σχόλια που είχε υποβάλει και τότε η Greenpeace αναφέραµε τις συνεχείς υποεκτιµήσεις των πραγµατικών τιµών του πετρελαίου από διεθνείς φορείς, όπως η International Energy Agency (IEA). Παρά το γεγονός ότι το σχόλιό µας αποδείχθηκε απολύτως ορθό, η νέα έκθεση επιµένει σε υπολογισµούς µε βάση χαµηλές τιµές του πετρελαίου και εκτιµήσεις για διατήρησή τους σε σχετικά χαµηλά επίπεδα στο µέλλον. Στην καλύτερη περίπτωση θα έπρεπε το εύρος τιµών του πετρελαίου να λαµβάνει υπόψιν και την περίπτωση που οι τιµές συνεχίζουν να αυξάνουν. Το συγκεκριµένο σηµείο είναι κοµβικής σηµασίας για ολόκληρο τον ενεργειακό σχεδιασµό µια και από αυτό εξαρτάται η ανταγωνιστικότητα των µέτρων εξοικονόµησης και προώθησης των ανανεώσιµων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ). Θεωρούµε θετική την ανάδειξη της εξοικονόµησης ενέργειας σε προτεραιότητα της ενεργειακής στρατηγικής. Η εξοικονόµηση ενέργειας αποτελεί τον πιο άµεσο, οικονοµικό και φιλικό προς το περιβάλλον τρόπο για τη µείωση των εκποµπών αερίων του θερµοκηπίου και την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών. Όπως εξηγούµε και στη συνέχεια όµως, πέραν των χαµηλών τιµών του πετρελαίου στις οποίες στηρίχθηκαν οι υπολογισµοί, έχουν γίνει σηµαντικές υποεκτιµήσεις των πραγµατικών δυνατοτήτων εξοικονόµησης σε διάφορους τοµείς. Θετική επίσης κρίνουµε την απόρριψη της χρήσης πυρηνικής ενέργειας. Ωστόσο, η πυρηνική ενέργεια απορρίπτεται για λόγους περιβαλλοντικούς, κοινωνικούς και οικονοµικοτεχνικούς, οι οποίοι είναι γνωστοί στην πλειοψηφία της ελληνικής κοινωνίας και όχι επειδή η ελληνική κοινωνία στρουθοκαµηλίζει, όπως πιστεύει κάποια µικρή αλλά σκεπτόµενη µειοψηφία. 1

Ταυτόχρονα, θεωρούµε άτολµες τις προβλέψεις του ΜΕΣ για την διείσδυση των ΑΠΕ στο ενεργειακό ισοζύγιο, καθώς αυτές δεν ανταποκρίνονται στις υποχρεώσεις µας, όπως αυτές απορρέουν από την ευρωπαϊκή νοµοθεσία και τους ποσοτικούς στόχους για τη διείσδυση των ΑΠΕ που ορίζει αυτή. Υπενθυµίζουµε ότι οι ποσοτικοί στόχοι για τη διείσδυση των ΑΠΕ και τη µείωση των εκποµπών αερίων του θερµοκηπίου είναι δεσµευτικοί και στην περίπτωση της Ελλάδας από τους λιγότερο φιλόδοξους, καθώς είναι ευθέως ανάλογοι µε το ΑΕΠ της χώρας µας. Θεωρούµε ακατανόητη την εµµονή για την κατασκευή λιθανθρακικών µονάδων, τις οποίες ούτε λίγο ούτε πολύ η έκθεση θεωρεί αναπόφευκτες. Είναι βέβαιο ότι τυχόν κατασκευή τους θα αποτελέσει τροχοπέδη κάθε σοβαρής προσπάθειας µείωσης των εκποµπών αερίων του θερµοκηπίου. Με βάση τα παραπάνω, εντοπίζουµε επί της αρχής τις εξής σηµαντικές αδυναµίες στην έκθεση «Μέτρα και Μέσα για µια Βιώσιµη και Ανταγωνιστική Ενεργειακή Πολιτική»: 1. Άνοδος των τιµών του πετρελαίου Η έκθεση για το ΜΕΣ θα πρέπει να λαµβάνει υπόψιν τις τρέχουσες οικονοµικές, πολιτικές και κοινωνικές εξελίξεις, οι οποίες επηρεάζουν την ενεργειακή πολιτική σε εθνικό και παγκόσµιο επίπεδο. υστυχώς στην περίπτωση του Ελληνικού ΜΕΣ δε γίνεται καµία πρόβλεψη ή αναφορά στη ραγδαία αύξηση των τιµών του πετρελαίου. Ο υπερδιπλασιασµός της τιµής του πετρελαίου µέσα σε λιγότερο από δεκαοχτώ µήνες καθιστά αναγκαία την αναθεώρηση της ενεργειακής πολιτικής της χώρας µας. Η υποεκτίµηση των τιµών του πετρελαίου αναδεικνύει ως «ακριβή» την εξοικονόµηση ενέργειας και τις ΑΠΕ. Είναι σαφές ότι οι αυξηµένες τιµές καυσίµων µπορούν να επιφέρουν µεγαλύτερη εξοικονόµηση, ιδίως στον τοµέα των µεταφορών, όπου η ζήτηση είναι πιο ελαστική. Ιδίως στην περίπτωση των µη διασυνδεδεµένων νησιών του Αιγαίου, τα οποία χρησιµοποιούν ως καύσιµη ύλη το πετρέλαιο για την ηλεκτροπαραγωγή τους σε ποσοστό περίπου 98%, η απεξάρτηση από αυτό αποτελεί µείζον ζήτηµα για την εθνική οικονοµία. Χαρακτηριστικά αναφέρουµε ότι η ΕΗ για το πρώτο τρίµηνο του 2008 αύξησε τις δαπάνες της για αγορά πετρελαίου κατά 80,8 εκατ. από 138,9 εκατ. το α τρίµηνο του 2007, σε 219,7 εκατ. το α τρίµηνο του 2008, σηµειώνοντας αύξηση 58,8%. Η αύξηση των τιµών του πετρελαίου επιβαρύνει άµεσα τη ΕΗ, τους Έλληνες πολίτες και συνεπακόλουθα την εθνική οικονοµία. Πρόταση Greenpeace: Οι σχετικοί υπολογισµοί πρέπει να γίνουν µε βάση ρεαλιστικές εκτιµήσεις της τιµής του πετρελαίου (αντί των σταθερά υποεκτιµηµένων τιµών της ΙΕΑ). ΘΑ ήταν τραγικό να αποσυρθεί και αυτή η προσπάθεια ενός ΜΕΣ στην Ελλάδα λόγω της εµµονής σε µη ρεαλιστικές και αποδεδειγµένα αποτυχηµένες εκτιµήσεις. Επιπλέον, θα πρέπει να δοθούν σαφείς κατευθύνσεις για την ουσιαστική απεξάρτηση των νησιών του Αιγαίου από το πετρέλαιο. Για να επιτευχθεί αυτό, ο ΜΕΣ πρέπει να προτείνει τις ακόλουθες κατευθύνσεις: 2

Μαζική διείσδυση των συστηµάτων ΑΠΕ στα νησιά του Αιγαίου σε κεντρικές και αποκεντρωµένες εφαρµογές, σε συνδυασµό µε αποθήκευση ενέργειας Εξοικονόµηση ενέργειας Εκσυγχρονισµός των δικτύων µεταφοράς και διανοµής ηλεκτρικής ενέργειας Σύνδεση µε το ιασυνδεδεµένο Σύστηµα 2. Εξελίξεις κατά την τρίτη περίοδο εµπορίας ρύπων (2013 2020) στα πλαίσια της Ευρωπαϊκού Συστήµατος Εµπορίας Ρύπων (ETS) Όπως είναι γνωστό, κατά την τρίτη περίοδο εµπορίας ρύπων θα υπάρξει ένα ενιαίο, ευρωπαϊκό, ανώτατο όριο ρύπων για το σύνολο των δικαιωµάτων ρύπανσης. Για τις περιπτώσεις των εγκαταστάσεων ηλεκτροπαραγωγής, τα δικαιώµατα αυτά δε θα διανεµηθούν από τα κράτη µέλη κατά τη διακριτική τους ευχέρεια, αλλά αντίθετα για πρώτη φορά θα δηµοπρατηθούν σε ποσοστό 100% από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η τεχνητή µείωση που θα προκαλέσει η Ευρωπαϊκή Ένωση θα είναι τέτοια ούτως ώστε να επιτυγχάνεται µείωση των αερίων του θερµοκηπίου σε ποσοστό 20% σε σχέση µε τα επίπεδα του 1990. Επισηµαίνουµε επίσης ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει αναλάβει στόχο µείωσης των αερίων του θερµοκηπίου σε ποσοστό 30% σε περίπτωση που και τα υπόλοιπα κράτη εκτός ΕΕ αναλάβουν ανάλογες δεσµεύσεις, αυξάνοντας έτσι κατά πολύ τις αντίστοιχες δεσµεύσεις µας. Ένα πολύ συντηρητικό και αισιόδοξο σενάριο για την τιµή του τόνου του διοξειδίου του άνθρακα κατά την περίοδο 2013 2020 εκτιµά ότι θα φτάσει τα 35-47/ tn CO 2 επιβαρύνοντας ετησίως τη ΕΗ και τους Έλληνες καταναλωτές κατά εκατοντάδες εκατοµµύρια ευρώ. Πρόταση Greenpeace: Να υπολογιστεί η αύξηση των τιµολογίων πώλησης ηλεκτρικής ενέργειας και να προταθούν επιπλέον µέτρα για µείωση των εκλυόµενων αερίων του θερµοκηπίου. Τα µέτρα αυτά σαν στόχο να έχουν τη µείωση του πραγµατικού κόστους παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας και την αποφυγή της µετακύλισης του κόστους αυτού στους καταναλωτές. 3. Οι στόχοι που προκύπτουν από την Εθνική και Ευρωπαϊκή νοµοθεσία είναι δεσµευτικοί και όχι ενδεικτικοί Με δεδοµένο ότι η Ελλάδα, έχει αναλάβει ως στόχο τη διείσδυση των ΑΠΕ σε ποσοστό 18% επί της τελικής κατανάλωσης ενέργειας, αυτό σηµαίνει αντίστοιχο στόχο τουλάχιστον 35% για την ηλεκτροπαραγωγή. Ωστόσο, η προβλεπόµενη ηλεκτροπαραγωγή από ΑΠΕ σύµφωνα µε το ΜΕΣ (περίπου 27%) είναι κατά πολύ χαµηλότερη όχι µόνο από αυτήν που επιβάλλεται από την ευρωπαϊκή νοµοθεσία, αλλά και από τον ίδιο το Ν.3468/2006 (29%). Ανάλογες είναι και οι προβλέψεις για την εξοικονόµηση, οι οποίες µόλις που ξεπερνούν το 9% για το 2020, όταν η ευρωπαϊκή νοµοθεσία επιβάλλει εξοικονόµηση σε ποσοστό 20%. Πρόταση Greenpeace: οι στόχοι εξοικονόµησης και διείσδυσης των ΑΠΕ, αντίστοιχα, που προκύπτουν από τη νοµοθεσία και τις διεθνείς υποχρεώσεις της χώρας, είναι αδιαπραγµάτευτοι και αποτελούν τους ελάχιστους στόχους του ΜΕΣ. 3

4. Παρατηρήσεις επί του Σχεδίου ράσης Εξοικονόµησης Ενέργειας (Σ ΕΑ), (ΚΑΠΕ, εκέµβριος 2007) Παρά τις πολλές θετικές προτάσεις που περιέχει το Σ ΕΑ, σε ορισµένους τοµείς υποεκτιµά το υπάρχον δυναµικό εξοικονόµησης. Το Σχέδιο καταρτίστηκε χρησιµοποιώντας εκτιµήσεις για τιµές πετρελαίου (και άλλων ορυκτών καυσίµων) σηµαντικά χαµηλότερες από αυτές που βιώνουµε σήµερα. Πίνακας 2.2.1 (σελ. 33) Σενάρια ιεθνών Τιµών Πετρελαίου (US$2005/βαρέλι) Σενάριο 2005 2010 2015 2020 2025 DOE Μέσες Τιµές 51 57,47 49,87 52,04 56,7 DOE Υψηλές Τιµές 51 69,21 79,57 89 94 DOE Χαµηλές Τιµές 51 49,21 33,99 34,1 34,9.Ο.Ε. (ΙΕΑ) 51 57,84 56,14 57,68 59,1 Euro (2005)/GJ 12 Ανθρακας Αργό Πετρέλαιο - Τιµές Αναφοράς 10 Φυσικό Αέριο - Τιµές Αναφοράς 8 6 4 2 0 2000 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2020 2025 Σχήµα 2.2.2.: Εξέλιξη διεθνών τιµών καυσίµων στο σενάριο αναφοράς. Είναι σαφές ότι οι αυξηµένες τιµές καυσίµων µπορούν να επιφέρουν µεγαλύτερη εξοικονόµηση, ιδίως στον τοµέα των µεταφορών, όπου η ζήτηση είναι πιο ελαστική. Ορισµένα σενάρια είναι εξαιρετικά συντηρητικά σε σχέση µε τις πραγµατικές δυνατότητες που υπάρχουν και οι οποίες µπορούν να υλοποιηθούν αρκεί να υπάρχει ισχυρή πολιτική βούληση. Παράδειγµα ο τοµέας του φωτισµού. Σύµφωνα µε το Σχέδιο, η εξοικονόµηση µε αντικατάσταση λαµπτήρων πυρακτώσεως µε λαµπτήρες φθορισµού στον οικιακό τοµέα φτάνει στις 499 GWh το 2016, ξεκινώντας από 18 GWh το 2008. 4

Με απλά λόγια αυτό σηµαίνει αντικατάσταση περίπου 165.000 λαµπτήρων το 2008 και 4,5 εκατ. λαµπτήρων το 2016. Κι όµως, µε µία απλή κίνηση, τη διανοµή 2 δωρεάν λαµπτήρων ανά νοικοκυριό από τη ΕΗ, θα µπορούσε να επιτευχθεί εξοικονόµηση περί τις 900-1.000 GWh άµεσα. εδοµένου µάλιστα ότι οι µεγάλες αλυσίδες supermarket δεσµεύονται να αποσύρουν τους λαµπτήρες πυρακτώσεως έως το 2010, τα συνολικά περιθώρια για εξοικονόµηση ως το 2016 είναι περίπου 2.000 GWh, τετραπλάσια δηλαδή απ αυτά που προβλέπει το Σχέδιο. Μιας και το Σχέδιο αυτό έγινε για λογαριασµό της κυβέρνησης, είναι στο χέρι της τελευταίας να επιβάλλει την οριστική και άµεση απόσυρση των λαµπτήρων πυρακτώσεως. Επιπλέον, το Σχέδιο είναι φτωχό σε ότι αφορά στην διείσδυση των ΑΠΕ στον κτιριακό τοµέα και τη συνεισφορά τους στη συνολική εξοικονόµηση. Για παράδειγµα, δεν εξετάζεται καθόλου η διείσδυση της βιοµάζας στον κτιριακό τοµέα. Σε ότι αφορά τα ηλιοθερµικά, το Σχέδιο προβλέπει να γίνει σταδιακά υποχρεωτική η χρήση κεντρικών ηλιακών συστηµάτων σε νέα κτίρια την περίοδο 2009-2016 (για κτίρια άνω των 1.000 τ.µ. το 2009, άνω των 500 τ.µ. το 2012 και για όλα τα νέα κτίρια το 2016). Οι ΑΠΕ στον κτιριακό τοµέα θα πρέπει να αντιµετωπίζονται ως µέτρο εξοικονόµησης ενέργειας, αφού η τοπική παραγωγή και κατανάλωση ενέργειας συνεπάγεται µειωµένες απώλειες στα δίκτυα διανοµής ηλεκτρικής ενέργειας, απώλειες που αγγίζουν το 10% περίπου στη χώρα µας. Η παραγωγή ηλεκτρισµού από φωτοβολταϊκά, µικρές ανεµογεννήτριες και οικιακά συστήµατα συµπαραγωγής ή η χρήση ηλιακών θερµοσιφώνων, συνεπάγονται, µεταξύ άλλων, και άµεση εξοικονόµηση αυτού του 10% της ενέργειας που σήµερα σπαταλιέται. Η πρόταση Οδηγίας για τις ΑΠΕ (άρθρο 12, 23-1-2008) ενθαρρύνει τις χώρες να ορίσουν ελάχιστα ποσοστά για ΑΠΕ στα κτίρια. Αντίστοιχα µέτρα έχουν ληφθεί ήδη από αρκετές ευρωπαϊκές χώρες. Γερµανία Από 1-1-2009, κάθε νέο κτίριο θα πρέπει να καλύπτει σε ένα ποσοστό τις ανάγκες του σε θέρµανση και ζεστό νερό µε ΑΠΕ. Στόχος είναι το 2020 το 14% των συνολικών θερµικών αναγκών να καλύπτεται µε ΑΠΕ. Από το 2010, το µέτρο θα αρχίσει να ισχύει και για τα παλιά κτίρια µε στόχο την κάλυψη του 10% των θερµικών αναγκών των παλιών κτιρίων µε ΑΠΕ έως το 2020. Ισπανία Ο νέος Τεχνικός Κώδικας Κτιρίων της Ισπανίας µπήκε σε εφαρµογή από το Σεπτέµβριο του 2006 και προβλέπει ότι 30-70% των αναγκών των νέων κτιρίων σε ζεστό νερό πρέπει να καλύπτεται µε ηλιοθερµικά, ενώ µέσω µιας µεθοδολογίας που περιγράφεται στη νέα νοµοθεσία, επιβάλλεται και η εγκατάσταση φωτοβολταϊκών ελάχιστης ισχύος 6,25 kw σε πολλές κατηγορίες εµπορικών κτιρίων. 5

Ιταλία Κατά την ενσωµάτωση της Οδηγίας 2002/91, η ιταλική νοµοθεσία προέβλεψε το 50% των αναγκών των νέων κτιρίων σε ζεστό νερό να καλύπτεται υποχρεωτικά µε ΑΠΕ. Μάλιστα, από 1-1-2009 θα είναι υποχρεωτική η εγκατάσταση τουλάχιστον 1 κιλοβάτ φωτοβολταϊκών σε νέες κατοικίες και 5 κιλοβάτ σε νέα εµπορικά κτίρια. Πορτογαλία Ακολουθώντας το παράδειγµα της Ισπανίας, η Πορτογαλία επιβάλλει την υποχρεωτική χρήση ΑΠΕ στα νέα κτίρια. Συγκεκριµένα, κάθε νέο κτίριο οφείλει να εγκαταστήσει τουλάχιστον 1 τετραγωνικό µέτρο ηλιακών ανά άτοµο που διαµένει σ αυτό. Πρόταση Greenpeace: εν έχουµε παρά να αντιγράψουµε και γιατί όχι να βελτιώσουµε τα πετυχηµένα παραδείγµατα άλλων ευρωπαϊκών χωρών. Για µια ενεργειακά σπάταλη χώρα όπως η Ελλάδα, η χάραξη µετριοπαθών στόχων και αντίστοιχων πολιτικών στην εξοικονόµηση ενέργειας αποτελεί εγγύηση αποτυχίας στην επίτευξη των σχετικών διεθνών υποχρεώσεων της χώρας. Ενεργειακή Επανάσταση Τον Ιανουάριο του 2007 η Greenpeace και το Ευρωπαϊκό Συµβούλιο Ανανεώσιµων Πηγών Ενέργειας (EREC), µε τη συνεργασία του Τεχνικού Ινστιτούτου Θερµοδυναµικής του Γερµανικού Αεροδιαστηµικού Κέντρου και άνω των 30 επιστηµόνων από πανεπιστήµια, ινστιτούτα και τη βιοµηχανία ανανεώσιµων πηγών ενέργειας παγκοσµίως δηµοσίευσαν την Ενεργειακή Επανάσταση. Σύµφωνα µε την Ενεργειακή Επανάσταση, η εξοικονόµηση ενέργειας (ΕΞΕ) σε συνδυασµό µε τις Ανανεώσιµες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ), είναι ο µοναδικός, οικονοµικά βιώσιµος τρόπος για να καταπολεµήσουµε έγκαιρα τις κλιµατικές αλλαγές και να καλύψουµε τις ενεργειακές ανάγκες ολόκληρου του πλανήτη. Η κλιµατική και η ενεργειακή πολιτική αποτελούν τις δύο όψεις του ίδιου νοµίσµατος. Με δεδοµένο ότι οι κλιµατικές αλλαγές αποτελούν το σηµαντικότερο περιβαλλοντικό κίνδυνο µε ανυπολόγιστες οικονοµικές και κοινωνικές επιπτώσεις, η ενεργειακή στρατηγική που θα χαράξει η χώρα µας, πρέπει να έχει ως πρωταρχικό σκοπό την έγκαιρη καταπολέµησή τους. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει αναγνωρίσει ότι προκειµένου να αποτραπούν οι χειρότερες επιπτώσεις των κλιµατικών αλλαγών, η άνοδος της θερµοκρασίας θα πρέπει να περιοριστεί σε +2 ο C σε σύγκριση µε τα προβιοµηχανικά επίπεδα. Σύµφωνα µε τη Σύµβαση Πλαίσιο του ΟΗΕ για τις κλιµατικές αλλαγές (UNFCC), για να επιτευχθεί ο στόχος αυτός, θα πρέπει οι εκποµπές διοξειδίου του άνθρακα να µειωθούν τουλάχιστον κατά 50% παγκοσµίως σε σύγκριση µε τα επίπεδα του 1990. Για τις αναπτυγµένες χώρες, όπως η Ελλάδα, οι εκποµπές θα πρέπει να µειωθούν τουλάχιστον κατά 60% - 80% έως το 2050. Συνεπώς, κάθε µέτρο και κάθε µέσο για µία βιώσιµη και ανταγωνιστική ενεργειακή πολιτική θα πρέπει να λαµβάνεται υπό αυτό το πρίσµα. Αντίθετα, κάθε µέτρο και πολιτική που δε συνάδει µε το σκοπό αυτό, θα έχει καταστροφικές περιβαλλοντικές, οικονοµικές και κοινωνικές επιπτώσεις στο εγγύς και απώτερο µέλλον. 6

Τέλος, δε θα σταµατήσουµε να επαναλαµβάνουµε ότι η ελληνική κλιµατική και ενεργειακή πολιτική θα πρέπει κατ ελάχιστο να συµφωνεί απόλυτα και όχι κατά προσέγγιση µε τις συµβατικές µας υποχρεώσεις και τους ποσοτικούς στόχους (δεσµευτικούς και µη), όπως προκύπτουν από τις πρωτοβουλίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τον Οργανισµό Ηνωµένων Εθνών. Ερωτήσεις του ΣΕΕΣ Ερώτηµα 1 ο Η εξοικονόµηση ενέργειας αναδεικνύεται σε καθοριστικό παράγοντα της ενεργειακής πολιτικής, τόσο λόγω συγκεκριµένων δεσµεύσεων που έχουν αναληφθεί έναντι της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσο και κυρίως, λόγω της διαπίστωσης ότι χωρίς σοβαρή εξοικονόµηση είναι αµφίβολο αν µπορούν να επιτευχθούν οι περισσότεροι αν όχι και όλοι οι στόχοι του στρατηγικού σχεδιασµού συµπεριλαµβανοµένων των στόχων για το κλίµα και τις Ανανεώσιµες Πηγές Ενέργειας. Συµφωνείτε ή θεωρείτε υπερβολικό τον υπερθεµατισµό που επιχειρεί η Έκθεση του Σ.Ε.Ε.Σ. στο θέµα της εξοικονόµησης και ορθολογικής χρήσης της ενέργειας; Πώς κρίνετε τα µέτρα που απαριθµούνται για την επίτευξη του στόχου εξοικονόµησης και ορθολογικής χρήσης της ενέργειας; Είναι ρεαλιστικά και επιτεύξιµα και υπό ποίες πρόσθετες προϋποθέσεις; Με δεδοµένο ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει θέσει ως στόχο τη µείωση της κατανάλωσης ενέργειας κατά 1% ετησίως έως το 2020 και την εξοικονόµηση ενέργειας κατά 20% για το ίδιο έτος, κάθε µέτρο και πολιτική που θα εφαρµοστεί, θα πρέπει να θέτει ως ελάχιστο στόχο την επίτευξη του στόχου αυτού. Συνεπώς δεν τίθεται ζήτηµα υπερθεµατισµού ή υπερβολής, η Ελλάδα είναι υποχρεωµένη να συµµορφώνεται µε τις υποχρεώσεις της, όπως αυτές απορρέουν από την ευρωπαϊκή νοµοθεσία. Σε αντίθετη περίπτωση, το κόστος παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας αναµένεται να εκτοξευθεί, ενώ οι εταιρίες παραγωγής ενέργειας θα το µετακυλύουν στους καταναλωτές. Η εµπειρία µας από την ελληνική πολιτική σε θέµατα εξοικονόµησης ενέργειας και βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης καταδεικνύει ότι, ανεξαρτήτως των µέτρων που λαµβάνονται, χρειάζεται ισχυρή πολιτική βούληση και δέσµευση τέτοια που να διασφαλίζει την έγκαιρη και απόλυτη εφαρµογή τους. Θεωρούµε απαραίτητη την άµεση εφαρµογή σχετικής νοµοθεσίας, ούτως ώστε να µην εναπόκειται στη διακριτική ευχέρεια των επιχειρήσεων ή των καταναλωτών (ή του δηµόσιου τοµέα) η τελική τους εφαρµογή. Η κατάργηση των λαµπτήρων πυρακτώσεως και η αντικατάστασή τους µε λαµπτήρες εξοικονόµησης ενέργειας, για παράδειγµα, είναι ένα µέτρο που µπορεί να επιβληθεί άµεσα, χωρίς σηµαντικό οικονοµικό κόστος και µε άµεσα οφέλη για το περιβάλλον, την οικονοµία και τους καταναλωτές. Θεωρούµε επίσης ότι ο ΜΕΣ θα πρέπει να οραµατίζεται ένα ενεργειακό µέλλον, στο οποίο κάθε κτίριο αποτελεί έναν αυτόνοµο σταθµό παραγωγής ενέργειας. Για το σκοπό αυτό θα πρέπει να προτείνει 7

υποχρεωτικές εφαρµογές και οικονοµικά κίνητρα για την εγκατάσταση συστηµάτων ΑΠΕ για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, τη θέρµανση και την ψύξη, έξυπνα δίκτυα, καθώς και υποχρεωτικές εφαρµογές εξοικονόµησης ενέργειας. Ερώτηµα 2 ο Πάλι σχετικά µε την εξοικονόµηση: Η Έκθεση κάνει κάποιους, άτολµους ίσως, υπαινιγµούς για τη σηµασία των ενεργειακών τιµολογίων (π.χ. «η ενέργεια δεν µπορεί να είναι ταυτόχρονα πολύτιµη αλλά και φθηνή». Θεωρείτε σκόπιµη µια σαφέστερη αναφορά / προειδοποίηση ότι η σηµαντική αύξηση των τιµών θα αποτελέσει έσχατο αναγκαίο µέτρο για την επίτευξη ορθολογικής χρήσης της ενέργειας αν όλα τα µέτρα και κίνητρα αποτύχουν να φέρουν τα επιδιωκόµενα αποτελέσµατα; Είναι γνωστό ότι η χαµηλή τιµή στην ηλεκτρική ενέργεια οφείλεται στις άµεσες και έµµεσες επιδοτήσεις της χρήσης ορυκτών καυσίµων και στην εξωτερίκευση του κοινωνικού και περιβαλλοντικού κόστους από τη «φθηνή» λιγνιτική κιλοβατώρα. Επιπλέον, έχει αποδειχθεί ότι η χαµηλή τιµή στην ηλεκτρική ενέργεια συµβάλει στην υπερκατανάλωση. Η σηµερινή κατάσταση είναι παράλογη, µη βιώσιµη και πρέπει να ανατραπεί. Η άνοδος των τιµολογίων πώλησης ηλεκτρικής ενέργειας δεν προκύπτει από την ανάγκη για επίτευξη εξοικονόµησης ενέργειας, αλλά ως αποτέλεσµα της αποτυχίας του σηµερινού ενεργειακού µοντέλου, το οποίο στηρίζεται στα ορυκτά καύσιµα και την αύξηση της ενεργειακής κατανάλωσης. Με δεδοµένη την αύξηση της τιµής κατανάλωσης της κιλοβατώρας, το ζητούµενο είναι να εξασφαλίσουµε την επάρκεια ενέργειας στους «ενεργειακά φτωχούς» που στη χώρα µας φτάνουν το 20% του πληθυσµού. Η συγκεκριµένη οµάδα πληθυσµού πρέπει να αποτελέσει οµάδα προτεραιότητας για την οικονοµική ενίσχυση µέτρων εξοικονόµησης, ώστε να αποσβεστεί η αύξηση των τιµολογίων. Θα ήταν πιο ειλικρινές να ενηµερωθούν οι καταναλωτές ότι η «φθηνή» λιγνιτική κιλοβατώρα τελικά ευθύνεται για την αύξηση των τιµολογίων, καθώς οι ρύποι που παράγονται θα επιβαρύνουν το κόστος παραγωγής. Και πάλι, η εξοικονόµηση αναδεικνύεται στην φθηνότερη λύση. Ερώτηµα 3ο Το Σ.Ε.Ε.Σ υποστηρίζει ότι ο Εθνικός Ενεργειακός Σχεδιασµός, στο πλαίσιο της ελεύθερης αγοράς, δεν µπορεί να έχει την ανελαστικότητα που άλλοτε χαρακτήριζε τα µονοπωλιακά αναπτυξιακά προγράµµατα των δηµοσίων οργανισµών που προσπαθούσαν να προδιαγράψουν τις µελλοντικές εξελίξεις καθοριστικά. Σήµερα τις αποφάσεις καλούνται να πάρουν δηµόσιες ή ιδιωτικές επιχειρήσεις αναλαµβάνοντας τους σχετικούς επενδυτικούς και τεχνολογικούς κινδύνους. Συµφωνείτε µε την παραπάνω γενική τοποθέτηση για το χαρακτήρα που πρέπει να έχει ο Εθνικός Ενεργειακός Σχεδιασµός; Επί της αρχής συµφωνούµε µε την παραπάνω γενική τοποθέτηση εφόσον υπάρχει ένα σαφές γενικό πλαίσιο αλλά και σαφείς κανόνες για όλους τους ενδιαφερόµενους επενδυτές. Η συµµετοχή της ευρύτερης κοινωνίας έχει αποδειχθεί ότι είναι απαραίτητη. Η Greenpeace θεωρεί ότι ένα ενεργειακό µοντέλο 8

που έχει ως ακρογωνιαίους λίθους την εξοικονόµηση ενέργειας και τις ΑΠΕ, αποτελεί µακράν την πιο ανταγωνιστική λύση σε µία απελευθερωµένη αγορά ενέργειας µε την προϋπόθεση ότι δεν επικρατούν στρεβλώσεις και ανισότητες, αλλά δίκαιοι όροι για όλους. Σήµερα ωστόσο, επικρατεί ένα µονοπωλιακό καθεστώς που αντιµετωπίζει προνοµιακά τη συµβατική παραγωγή ενέργειας και θέτει αδικαιολόγητα εµπόδια στην παραγωγή ενέργειας από ΑΠΕ. Για τους λόγους αυτούς, ο ΜΕΣ θα πρέπει να ακολουθήσει τις εξής κατευθύνσεις: Ενσωµάτωση του εξωτερικού κόστους στο κόστος παραγωγής ενέργειας. Άρση των ανισοτήτων που επικρατούν σήµερα στην ενεργειακή αγορά (το ισχύον θεσµικό πλαίσιο, θέτει σηµαντικούς γραφειοκρατικούς, πολεοδοµικούς, οικονοµικούς περιορισµούς, οι οποίοι στην πράξη ακυρώνουν την ανάπτυξη των ΑΠΕ, παρά το τεράστιο επενδυτικό ενδιαφέρον). Πλήρης ιδιοκτησιακός διαχωρισµός µεταξύ του συστήµατος παραγωγής και του συστήµατος µεταφοράς ενέργειας. Εκσυγχρονισµός του συστήµατος µεταφοράς και διανοµής. Ιδιαίτερη µέριµνα κατά προτεραιότητα για την αντιµετώπιση της ενεργειακής φτώχειας (ενίσχυση και κίνητρα για την εξοικονόµηση αντί «επιδόµατος πετρελαίου»). Ερώτηµα 4 ο Η Έκθεση αναφέρεται στο µείγµα των πρωτογενών πηγών ηλεκτροπαραγωγής κατά πολύ γενικό τρόπο ακολουθώντας τη φιλοσοφία που περιγράφεται στο προηγούµενο ερώτηµα. Αναφέρεται σε προβλεπόµενες ανάγκες σε ενέργεια και όχι σε ισχύ, δεν περιγράφει αριθµό µονάδων στο σύνολο ή κατά κατηγορία πηγής, χωρίζει τις πηγές σε αποδεκτές (π.χ. λιθάνθρακας) και µη (π.χ. πυρηνικά), αλλά δεν επιχειρεί παρά µια πολύ ευρεία αναφορά σε ποσοστά συµµετοχής της κάθε πηγής στο σύνολο της ηλεκτροπαραγωγής (φράση όπως ισόρροπη συµµετοχή στερεών, αερίων και ΑΠΕ το 2020). Πιστεύετε ότι µια τέτοια γενική τοποθέτηση είναι αρκετή προκειµένου οι επενδυτές να λάβουν τα σωστά µηνύµατα και να πάρουν τις αποφάσεις τους; Τι περισσότερο θα περιµένατε να περιλαµβάνει η περιγραφή του µείγµατος; Θεωρούµε ότι ο σκοπός του ΣΕΕΣ, δεν είναι να ικανοποιήσει µερικώς όλους τους ενεργειακούς παίχτες, αλλά να προτείνει το χάρτη που θα µας οδηγήσει στην µείωση των εκποµπών αερίων του θερµοκηπίου και την ανάπτυξη των ΑΠΕ. Για το λόγο αυτό ο ΜΕΣ καλείται να περιγράψει και να οριοθετήσει το πλαίσιο µέσα στο οποίο θα ληφθούν οι αποφάσεις για το ενεργειακό µέλλον της χώρας. Ωστόσο, οι υποχρεώσεις που έχει η χώρα µας για την ανάπτυξη των ΑΠΕ, την εξοικονόµηση ενέργειας και τη µείωση των εκποµπών αερίων του θερµοκηπίου είναι δεσµευτικοί, ποσοτικοί και άρα απολύτως µετρήσιµοι και µη διαπραγµατεύσιµοι. Με δεδοµένο ότι η Ελλάδα, έχει αναλάβει ως στόχο τη διείσδυση των ΑΠΕ σε ποσοστό 18% επί της τελικής κατανάλωσης ενέργειας, αυτό σηµαίνει αντίστοιχο στόχο τουλάχιστον 35% για την ηλεκτροπαραγωγή. Ωστόσο, η προβλεπόµενη ηλεκτροπαραγωγή από ΑΠΕ σύµφωνα µε το ΜΕΣ είναι κατά 9

πολύ χαµηλότερη από αυτήν που επιβάλλεται από την ευρωπαϊκή νοµοθεσία. Ανάλογες είναι και οι προβλέψεις για την εξοικονόµηση, οι οποίες µόλις που ξεπερνούν το 9% για το 2020, όταν η ευρωπαϊκή νοµοθεσία επιβάλλει εξοικονόµηση σε ποσοστό 20%. Ερώτηµα 5 ο Η Έκθεση δίνει µεγάλη έµφαση και κάνει αισιόδοξες (µέχρι και τολµηρές) προβλέψεις για τη συµµετοχή των ΑΠΕ στην ηλεκτροπαραγωγή, εισάγοντας ως µόνο συντηρητικό στοιχείο την εκτίµηση ότι µεγάλη επιτάχυνση θα πραγµατοποιηθεί τα τελευταία χρόνια του προγράµµατος. Πόσο ρεαλιστική είναι η όλη αυτή εκτίµηση; Τι περισσότερο µπορεί να προταθεί για υπέρβαση των γνωστών δυσκολιών που καθυστερούν αυτά τα προγράµµατα, γραφειοκρατικών και όχι µόνο (βλέπετε παρακάτω Ερώτηµα 8ο σχετικά µε την αποδεκτικότητα επενδύσεων ); Σε καµία περίπτωση οι στόχοι που προβλέπονται για την ανάπτυξη των ΑΠΕ δεν είναι αισιόδοξοι, καθώς είναι σηµαντικά κατώτεροι, όχι µόνο του στόχου που προβλέπεται από την ευρωπαϊκή νοµοθεσία (35%), αλλά ακόµα και του ίδιου του στόχου που θέτει ο Ν.3468/06 (29%). ιαφωνούµε επίσης κάθετα µε την παρελκυστική παραδοχή του ΣΕΕΣ ότι η πραγµατική ανάπτυξη των ΑΠΕ θα επέλθει κατά την περίοδο 2015 2020. Τα προβλήµατα που αντιµετωπίζουν οι ΑΠΕ είναι τα ίδια και γνωστά εδώ και δεκαετίες, το µόνο που απαιτείται είναι ισχυρή πολιτική βούληση. Η τεχνολογία των ΑΠΕ είναι ώριµη και το επενδυτικό ενδιαφέρον τεράστιο. Είναι γνωστό ότι το βασικότερο πρόβληµα που ταλανίζει τις ΑΠΕ εδώ και δεκαετίες είναι η γραφειοκρατία. Συνεπώς, ο ΣΕΕΣ οφείλει να προτείνει όλα τα απαραίτητα µέτρα για την ουσιαστική απλοποίηση των διαδικασιών, κατά τα πρότυπα χωρών όπως η Γερµανία, η Ισπανία ή η -πιο κοντά στα δικά µας µεγέθη- Πορτογαλία. Η Greenpeace, έχει επανειληµµένα προτείνει µέτρα τα οποία δίνουν τις λύσεις. Συνηµµένα θα βρείτε σχετικά κείµενα, τα οποία προτείνουν λύσεις και έχουν κατατεθεί στο Υπουργείο Ανάπτυξης και σε άλλους συναρµόδιους φορείς. Ερώτηµα 6 ο Η χρησιµοποίηση σε περιορισµένο βαθµό µονάδων λιθάνθρακα αποδεικνύεται απαραίτητη τουλάχιστον για την περίοδο γύρω στο 2015. Ασφαλώς υπάρχουν σενάρια που επιτρέπουν κάλυψη των αναγκών σε ηλεκτροπαραγωγή χωρίς τη χρησιµοποίηση του λιθάνθρακα αλλά η λελογισµένη άποψη του Σ.Ε.Ε.Σ είναι ότι τα σενάρια αυτά βασίζονται σε παρακινδυνευµένες παραδοχές και µπορεί, αν υιοθετηθούν, να οδηγήσουν τη Χώρα σε νέα και παρατεταµένη περίοδο στενότητας σε παροχή ηλεκτρισµού. εδοµένου ότι η επιχειρηµατολογία που στηρίζει το «όχι στο λιθάνθρακα» είναι απόλυτα γνωστή στο Σ.Ε.Ε.Σ., δεν σας ζητείται η εκ νέου ανάπτυξής της. Το ερώτηµα είναι αν πιστεύετε ότι είναι δυνατή και υπό ποιες προϋποθέσεις, η εξασφάλιση αποδοχής της εγκατάστασης λιθάνθρακα από τις τοπικές κοινωνίες. Πιστεύετε ότι θα ήταν χρήσιµη η καθιέρωση κάποιου ειδικού κοινωνικού τέλους όπως αυτού που ισχύει για τις λιγνιτικές περιοχές; 10

Η χρήση λιθάνθρακα δεν είναι ούτε αναγκαία ούτε επιθυµητή. Η παραδοχή ότι θα υπάρξει ενεργειακό έλλειµµα στηρίζεται στην προηγούµενη παραδοχή ότι τα µέτρα εξοικονόµησης ενέργειας και η διείσδυση των ΑΠΕ δε θα έχουν επιτευχθεί πριν από το 2016. Στην ουσία σκηνοθετείται η ανάγκη για κατασκευή λιθανθρακικών µονάδων, χωρίς να λαµβάνεται µέριµνα για την έγκαιρη εφαρµογή των µέτρων εξοικονόµησης ενέργειας και η διείσδυση των ΑΠΕ. Τέλος δεν πρέπει να παραβλέπονται τα παρακάτω δεδοµένα: Η συντριπτική πλειοψηφία της ελληνικής κοινωνίας τάσσεται ενάντια στην προοπτική κατασκευής λιθανθρακικών µονάδων και υπέρ της προοπτικής χρήσης συστηµάτων ΑΠΕ. Η λειτουργία λιθανθρακικών µονάδων θα ακυρώσει οριστικά κάθε προσπάθεια µείωσης των εκποµπών αερίων του θερµοκηπίου. Η χρήση των βέλτιστων διαθέσιµων τεχνικών, σε συνδυασµό µε την αύξηση των τιµών του άνθρακα και το κόστος ρύπανσης, αναµένεται να προκαλέσουν περαιτέρω αύξηση του κόστους παραγωγής ενέργειας. Ερώτηµα 7 ο Το Σ.Ε.Ε.Σ. καταλήγει σε έναν κατηγορηµατικό αποκλεισµό της πυρηνικής ενέργειας µε την διαπίστωση ότι οι ανάγκες της Χώρας σε ηλεκτροπαραγωγή µπορούν να καλυφθούν χωρίς προσφυγή στην αµφιλεγόµενη από την Κοινή Γνώµη αυτή πηγή. Η επιχειρηµατολογία που στηρίζει το «ναι στην πυρηνική» είναι απόλυτα γνωστή στο Σ.Ε.Ε.Σ., συνεπώς και εδώ δεν ζητείται από εσάς η ανάπτυξή της. έχεστε, παρά ταύτα, την άποψη του Σ.Ε.Ε.Σ. ότι στη Χώρα µας πρέπει να δηµιουργήσουµε το κατάλληλο ανθρώπινο δυναµικό και τεχνογνωσία που να είναι σε θέση αφ ενός να παρακολουθεί υπεύθυνα και τεκµηριωµένα τα όσα συµβαίνουν σχετικά µε την εγκατάσταση πυρηνικών εργοστασίων σε γειτονικές χώρες και αφ ετέρου να ενηµερώνει τις κυβερνήσεις και τους πολίτες για µελλοντικές προοπτικές αυτής της ενεργειακής πηγής; Η πρόταση αυτή ουσιαστικά θέτει τις βάσεις για τη δηµιουργία του απαραίτητου think tank, µε σκοπό τη δηµιουργία ενός ελληνικού πυρηνικού lobby, το οποίο θα πιέζει σε πολιτικό επίπεδο για την προώθηση της πυρηνικής ενέργειας στην Ελλάδα. Επειδή ωστόσο είναι γνωστοί τόσο οι περιβαλλοντικοί και οικονοµικοί κίνδυνοι που κρύβει ένα τέτοιο εγχείρηµα, όσο και το γεγονός ότι τα χρονικά περιθώρια δεν επιτρέπουν να θεωρούµε την πυρηνική ενέργεια ως λύση για τις κλιµατικές αλλαγές, κρίνουµε ότι µία τέτοια προοπτική είναι περιττή και άνευ ουσίας. 11

Ερώτηµα 8 ο Στην Έκθεση γίνεται µια έντονη, αναφορά στο πρόβληµα της χαµηλής αποδοχής από τις τοπικές ή την ευρύτερη κοινωνία, κάθε ενεργειακού έργου που αφορά οποιαδήποτε πηγή από την πιο «σκληρή» µέχρι την πιο «ήπια», καθώς και βασικά έργα µεταφοράς και διανοµής ηλεκτρικής ενέργειας. Πού κατά τη γνώµη σας οφείλεται αυτή η αντίδραση, µε ποιο τρόπο µπορεί να αντιµετωπισθεί και πώς µπορείτε και εσείς να συµβάλλετε στην επίλυση τουλάχιστον ορισµένων πτυχών του σοβαρού αυτού ζητήµατος; Η Greenpeace στην Ελλάδα υποστηρίζει εδώ και περισσότερο από δεκαπέντε χρόνια τις ΑΠΕ σε συνδυασµό µε την εξοικονόµηση ενέργειας ως το µοναδικό τρόπο για την αντιµετώπιση των κλιµατικών αλλαγών και την κάλυψη των ενεργειακών µας αναγκών. Η πολυετής δράση της οργάνωσης (σε πολιτικό επίπεδο και σε επίπεδο ενηµέρωσης και ευαισθητοποίησης) έχει συµβάλει στην ανάδειξη τόσο του προβλήµατος των κλιµατικών αλλαγών, όσο και των λύσεων. Οι µεµονωµένες αντιδράσεις σε τοπικό επίπεδο και µόνο σε συγκεκριµένα σηµεία της επικράτειας ενάντια στην προοπτική κατασκευής έργων ΑΠΕ οφείλονται περισσότερο στην έλλειψη έγκυρης και έγκαιρης ενηµέρωσης. Ωστόσο, το πραγµατικό πρόβληµα για την ανάπτυξη των ΑΠΕ στην Ελλάδα, δεν είναι οι τοπικές αντιδράσεις, αλλά η γραφειοκρατία και η έλλειψη Εθνικού Χωροταξικού Πλαισίου για τις ΑΠΕ. Σε καµία περίπτωση πάντως οι όποιες αντιδράσεις για την εγκατάσταση έργων ΑΠΕ δεν πρέπει να υπερεκτιµηθούν ή να οδηγήσουν στο συµπέρασµα ότι υπάρχει κοινωνική αντίδραση για κάθε ενεργειακό έργο. Η έγκαιρη εµπλοκή της κάθε τοπικής κοινωνίας στις σχετικές συζητήσεις και αποφάσεις είναι πρωταρχικής σηµασίας. Ερώτηµα 9 ο. Η Έκθεση υποστηρίζει ότι στη χώρα γίνονται πολύ σηµαντικά βήµατα που διευκολύνουν την προσβασιµότητα σε ενεργειακές πηγές (αγωγός Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολη, αγωγοί φυσικού αερίου Τουρκία Ελλάδα - Ιταλία και South Stream). Συµφωνείτε µε αυτήν την τοποθέτηση; Τι πιστεύετε ότι µπορεί να γίνει ακόµη ώστε αυτή η «προσβασιµότητα» να γίνει και αξιόπιστη «διαθεσιµότητα»; Θεωρούµε ότι η δηµιουργία των παραπάνω έργων ενισχύει και βαθαίνει την εξάρτηση από περισσότερες γεωπολιτικές συµµαχίες και εισαγόµενα καύσιµα χωρίς σηµαντικά οφέλη. Η χώρα µας λίγα µπορεί να κάνει για να επηρεάσει µε οποιονδήποτε τρόπο τη διαθεσιµότητα του εισαγόµενου καυσίµου (πχ Ρωσοουκρανική διένεξη) ή τις τιµές του. Πιστεύουµε ότι πρέπει να υπάρξει τουλάχιστον αντίστοιχο ενδιαφέρον για συνεργασίες σε επίπεδο εξοικονόµησης ενέργειας και ΑΠΕ, στην ευρύτερη περιοχή των Βαλκανίων και της Ανατολικής Μεσογείου. 12

Ερώτηµα 10 ο Η εφαρµογή της δέσµης µέτρων για το κλίµα και τη βιώσιµη ενέργεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης, συνεπάγεται σηµαντική επιβάρυνση στο συνολικό κόστος εφοδιασµού της οικονοµίας µε ενέργεια, δεδοµένου ότι το κόστος των διαφόρων πηγών ενέργειας, χωρίς συνυπολογισµό κοινωνικών και περιβαλλοντικών παραγόντων, παραµένει αντιστρόφως ανάλογο προς την ποσότητα των ρύπων που εκπέµπουν. Αντίθετα διάφορες χώρες εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης και µάλιστα από τις πολυπληθέστερες, αρνούνται να αποδεχθούν ανάλογες επιβαρύνσεις εξασφαλίζοντας έτσι ένα σηµαντικό για αυτές ανταγωνιστικό πλεονέκτηµα. Λαµβάνοντας υπόψη τη διεθνή ανταγωνιστικότητα της οικονοµίας µας αλλά και την ευαισθησία για το περιβάλλον που υπαγορεύεται, µεταξύ άλλων παραγόντων, και από το γεγονός ότι είµαστε χώρα τουριστικού προορισµού, θεωρείτε ότι η υιοθέτηση και εφαρµογή της Ευρωπαϊκής περιβαλλοντικής πολιτικής είναι για την Ελλάδα α) υπερβολικά αυστηρή, β) ισορροπηµένη, ή γ) ανεπαρκής; Η υιοθέτηση και εφαρµογή της Ευρωπαϊκής Περιβαλλοντικής πολιτικής αποτελεί στοιχειώδη υποχρέωση για κάθε κράτος µέλος. Μέχρι στιγµής, δυστυχώς, η Ελλάδα αναδεικνύεται σε ένα από τα κράτη-µέλη µε τον υψηλότερο αριθµό παραβιάσεων της σχετικής νοµοθεσίας. Η αναγνώριση αυτής της πραγµατικότητας πρέπει να οδηγεί στην ανατροπή της και όχι στην αποδοχή-διαιώνισή της. Επιπλέον, η λογική της «µικρής συµµετοχής της Ελλάδας στο παγκόσµιο πρόβληµα» είναι παρελκυστική και εγγυάται την αποτυχία σε οποιαδήποτε δέσµευση της χώρας για µείωση των εκποµπών αερίων του θερµοκηπίου. Οι επιπτώσεις από τις κλιµατικές αλλαγές είναι αυτές που θα πλήξουν την οικονοµική ανταγωνιστικότητα των χωρών του πλανήτη. Κάθε µέτρο και κάθε πολιτική αντιµετώπισης των κλιµατικών αλλαγών αποτελεί επένδυση που θα αποφέρει τεράστια οικονοµικά, κοινωνικά και περιβαλλοντικά κέρδη (βλ Έκθεση Stern). Η Ελλάδα, ως κράτος µέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχει την ευκαιρία να πρωταγωνιστήσει στη διεθνή διπλωµατική σκηνή και να πρωτοστατήσει στον αγώνα για την καταπολέµηση των κλιµατικών αλλαγών. Η οικονοµία µας, σε µεγάλο βαθµό, στηρίζεται στον τουρισµό και τη γεωργία. Αν θέλουµε να προστατεύσουµε την ανταγωνιστικότητά της, θα πρέπει να αποτρέψουµε τις χειρότερες επιπτώσεις των κλιµατικών αλλαγών. Συνεπώς, η χώρα µας οφείλει να καταβάλει τη µέγιστη προσπάθεια προς την κατεύθυνση της δραµατικής µείωσης των εκποµπών αερίων του θερµοκηπίου. Ερώτηµα 11 ο Η Έκθεση προτείνει τη δέσµευση σηµαντικού ποσοστού των συνολικών πόρων που διατίθενται κάθε χρόνο από τη Γενική Γραµµατεία Έρευνας και Τεχνολογίας, προκειµένου να διατεθούν σε προγράµµατα επιστηµονικής έρευνας και τεχνολογίας που αφορούν την ενέργεια. Συµφωνείτε µε την παραπάνω πρόταση και µε τον κατάλογο θεµάτων που απαριθµούνται στο Κεφάλαιο 4.3.4; Ποία άλλα θέµατα θεωρείτε ότι θα έπρεπε να συµπεριληφθούν; 13

Με µοναδική εξαίρεση τη δαπάνη χρηµάτων για τις τεχνολογίες δέσµευσης και αποθήκευσης άνθρακα, η έρευνα σε τεχνολογίες ΑΠΕ, εξοικονόµησης ενέργειας και βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης είναι ευπρόσδεκτη. Συνοψίζοντας Η Ενεργειακή Επανάσταση της Greenpeace οραµατίζεται ένα ενεργειακό µέλλον, στο οποίο η ενέργεια αποτελεί αγαθό το οποίο όλοι απολαµβάνουν ορθολογικά µε µηδενική επιβάρυνση του περιβάλλοντος. Κάθε κτίριο αποτελεί σταθµό παραγωγής ενέργειας και έχει ελαχιστοποιηµένες ενεργειακές ανάγκες. Οι ανανεώσιµες πηγές ενέργειας διεισδύουν στο µέγιστο τόσο µε κεντρικές µονάδες, όσο και µε αποκεντρωµένες εφαρµογές ενώ η συµβατική παραγωγή ενέργειας έχει, στη χειρότερη περίπτωση, µεταβατικό ρόλο. Στον αντίποδα, ο ΜΕΣ επιχειρεί να σκιαγραφήσει ένα ενεργειακό µέλλον, στο οποίο όλοι είναι µερικώς ικανοποιηµένοι. Λίγος λιθάνθρακας, βελτίωση της απόδοσης του λιγνίτη, λίγες ΑΠΕ και εξοικονόµηση και ανοιχτό το παράθυρο για την πυρηνική ενέργεια. Πρωταρχικός σκοπός του ΜΕΣ θα πρέπει να είναι η αντιµετώπιση των κλιµατικών αλλαγών. Ενδεχόµενη κατασκευή νέων θερµοηλεκτρικών σταθµών, οι οποίοι ακόµα και µε τις βέλτιστες διαθέσιµες τεχνικές θα εκπέµπουν για τα επόµενα 30 50 χρόνια δεκάδες εκατοµµύρια τόνους διοξειδίου του άνθρακα, θα ακυρώσει οριστικά κάθε προσπάθεια προς αυτήν την κατεύθυνση. Το ενεργειακό µας σύστηµα για τον αιώνα που διανύουµε θα πρέπει να έχει σαν ακρογωνιαίους λίθους την εξοικονόµηση ενέργειας και τις ΑΠΕ. Για να καταφέρουµε όµως κάτι τέτοιο χρειάζεται να αλλάξουµε τον τρόπο µε τον οποίο παράγουµε, καταναλώνουµε και αντιλαµβανόµαστε την ενέργεια, χρειάζεται στην πραγµατικότητα µία ενεργειακή επανάσταση. Εκφράζουµε την ελπίδα οι θέσεις και οι παρατηρήσεις µας θα σας φανούν χρήσιµες. Είµαστε στη διάθεσή σας για οποιαδήποτε περαιτέρω διευκρίνιση. Σας ευχαριστούµε πολύ. Με τιµή, Νίκος Χαραλαµπίδης, Γενικός ιευθυντής Ελληνικό Γραφείο της Greenpeace 14