ΘΕΜΑΤΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙ «ΟΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΚΗ ΜΟΡΦΗ ΤΩΝ ΜΚΟ» Νίκος Γιαννής (Ευρωπαϊκή Έκφραση) «Ορισμοί και εννοιολογική κατηγοριοποίηση των ΜΚΟ / 10 + 10» ΟΡΙΣΜΟΙ 1. Δημοκρατία Σύμφωνα με τον στοιχειώδη ορισμό της δημοκρατίας του Νορμπέρτο Μπόμπιο, ως δημοκρατικό καθεστώς εννοούμε κατά πρώτο λόγο ένα σύνολο διαδικαστικών κανόνων για τη διαμόρφωση συλλογικών αποφάσεων που προβλέπει και διευκολύνει την ευρύτερη δυνατή συμμετοχή των ενδιαφερομένων. Αυτή η συμμετοχή συντελείται με τρεις τρόπους από τον καθένα μας: (α) ως οικονομικώς δρώντα άτομα, (β) ως «τυπικοί» πολίτες με κομματική προτίμηση και συμβατικές πολιτικές-αστικές υποχρεώσεις και δικαιώματα, τέλος (γ) ως ευαισθητοποιημένοι ή ενεργοί πολίτες στο πλαίσιο της κοινωνίας πολιτών. 2. Αντιπροσωπευτική δημοκρατία Πρόκειται για μια μορφή και μια μέθοδο της δημοκρατίας (μεταξύ περισσοτέρων υφισταμένων). Πραγματοποιείται με την ανάθεση της υπεράσπισης ατομικών συμφερόντων και της βούλησης του πολίτη σε εκλεγμένους από τους πολίτες εντολοδόχους εκπροσώπους. Έτσι ο πολίτης ασκεί μόνον εμμέσως επιρροή επί των συζητήσεων και αποφάσεων που αφορούν τα συμφέροντα και τις απόψεις του για τον κόσμο. 3. Άμεση δημοκρατία Είναι μια επιπλέον μορφή λήψης αποφάσεων ως προς την αντιπροσωπευτική δημοκρατία διαμέσου της οποίας ο πολίτης καλείται να τοποθετηθεί ο ίδιος σε πολύ συγκεκριμένα θέματα διλήμματα συμμετέχοντας σε δημοψηφίσματα. Είναι τόσο περιοριστικό το πεδίο εφαρμογής των δημοψηφισμάτων, θεματικά και από πλευράς διάρκειας, ακόμη κι όπου αυτά λαμβάνουν χώρα, ώστε η άμεση δημοκρατία δεν μπορεί να συμπεριλαμβάνεται ως μέρος της συμμετοχικής δημοκρατίας. Εξάλλου είναι ουσιαστικά κενό γράμμα στην Ελλάδα τα τελευταία 33 χρόνια. 4. Επικουρικότητα Είναι η αρχή με βάση την οποία οι αποφάσεις πρέπει να λαμβάνονται όσο πιο κοντά στους πολίτες. Πρόκειται για μια μέθοδο και μια θεώρηση, από τη φύση της και κατά τον προορισμό της δημοκρατική, η οποία αναλαμβάνει από τη μεριά της να διευρύνει τον συμμετοχικό χαρακτήρα της δημοκρατίας 5. Συμμετοχική δημοκρατία
Πρόκειται επίσης για μια μορφή και μια μέθοδο της δημοκρατίας. Πραγματοποιείται διαμέσου μιας εγγυημένης και σταθερής συμμετοχής των πολιτών στη διαβούλευση και τις αποφάσεις που λαμβάνονται. Η συμμετοχική δημοκρατία λειτουργεί συμπληρωματικά και προσθετικά ως προς την αντιπροσωπευτική δημοκρατία, παίρνει διάφορες μορφές αναλόγως των πολιτικών παραδόσεων και χρειάζεται μια ελάχιστη έστω θεσμοθέτηση του ρόλου της κοινωνίας πολιτών και των ΜΚΟ, ως τρίτου πυλώνα ευθύνης της κοινωνίας. 6. Λαός Ο λαός απαρτίζεται από τους έχοντες το δικαίωμα του εκλέγειν πολιτών όπως ορίζει ο νόμος (άρθρο 51 παρ. 3 του ελληνικού Συντάγματος). Υπό αυτήν την έννοια ο λαός ως οντότητα πολιτικής συμμετοχής, ως σώμα συμμετοχής στα κοινά, ταυτίζεται με το εκλογικό σώμα. Ο πολίτης με αυτήν τη συσταλτική έννοια παραμένει ιδιώτης, με μόνη εξαίρεση τη στιγμή που πλησιάζει την κάλπη και μέχρι να απομακρυνθεί από αυτήν. 7. Κοινωνία των πολιτών Η κοινωνία των πολιτών αναφέρεται στη θετική ένταξη και δράση των πολιτών ως μονάδων. Η κοινωνία των πολιτών έχει σαφέστερο ρόλο και είναι πιο περιορισμένη από τον λαό. Το κράτος δικαίου τυγχάνει σεβασμού από τους πολίτες της κοινωνίας πολιτών, όχι μόνο ως γράμμα, τυπολατρικά, αλλά πρώτα απ όλα το ίδιο το πνεύμα του, δεν καταστρατηγείται κατά το δοκούν. Η θρησκευτική πίστη, η προαιώνια και αδιάλειπτη πατρίδα, οι ακατάλυτοι οικογενειακοί δεσμοί, δεν είναι πιο ηθικοί ή πιο νομιμοποιημένοι προορισμοί, η άνευ όρων αφοσίωση στους οποίους να μπορεί να δικαιολογεί την παραβίαση του κράτους δικαίου. Επίσης ο πολίτης με αυτήν την έννοια δεν έχει μόνον δικαιώματα αλλά και υποχρεώσεις και αυτές οι δύο όψεις της κοινωνικής του ένταξης είναι ισότιμες μεταξύ τους. Ο πολίτης της κοινωνίας των πολιτών τείνει να ενδιαφέρεται για τον δημόσιο χώρο και τους άλλους πολίτες γύρω του όσο ενδιαφέρεται για τον εαυτό του. Με ενδιαφέρει το δίκιο όχι το δίκιο μου, όπως έλεγε ο Δημόκριτος. Τέλος η συμμετοχή στην κοινωνία των πολιτών προϋποθέτει έναν ενημερωμένο πολίτη που προβληματίζεται σε σχέση με τα βασικά ερωτήματα της ανθρώπινης ύπαρξης και της κοινωνικής συνύπαρξης. Έτσι το περιεχόμενο της κοινωνίας των πολιτών είναι ευρύτερο αυτού της κοινωνίας πολιτών. Στην κοινωνία των πολιτών συμμετέχουν κατά βάση πολίτες με την παραπάνω έννοια ή ενεργοί πολίτες, αλλά κατά κανόνα απουσιάζει το στοιχείο της οργανωμένης από κοινού δράσης πολιτών. 8. Κοινωνία πολιτών Η κοινωνία πολιτών είναι ο αυτοτελής χώρος μεταξύ της ιδιωτικής οικονομίας και των επίσημων πολιτικών θεσμών μιας κοινωνίας, τους οποίους αναπόδραστα συμπληρώνει χωρίς κατά κανόνα να υποκαθιστά, μέσα στον οποίο διασφαλίζεται η ποιότητα και το βάθος μιας συμμετοχικής και αλληλοελεγχόμενης δημοκρατίας και καταξιώνεται ένα κοινωνικώς υπεύθυνο και ατομικώς ανεξάρτητο άτομο, με πλήρη συνείδηση της οικουμενικότητας των κοινών προβλημάτων, της τοπικότητας της συλλογικής μας δράσης και του φθαρτού άρα ηθικού προορισμού του καθενός μας, ένας συνειδητός, ευαίσθητος και ενεργός όχι ανά τετραετία πολίτης. Η κοινωνία πολιτών είναι κυρίως το σύνολο των ΜΚΟ, αναφέρεται κυρίως στις οργανωμένες ομάδες πολιτών που επιδιώκουν από κοινού την επίτευξη ενός κοινωφελούς σκοπού. Στην κοινωνία πολιτών δεν ανήκουν οι επιχειρήσεις, οι κρατικοί
φορείς, τα πολιτικά κόμματα και η τοπική αυτοδιοίκηση. Αμφισβητούμενη είναι η θέση των εκπροσώπων των παραγωγικών τάξεων συνδικαλισμού και των ανεξάρτητων διοικητικών αρχών (ΕΣΡ, Συνήγορος του πολίτη, Αρχή προστασίας προσωπικών δεδομένων κ.λπ.). 9. Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις Σύλλογοι, ομοσπονδίες και συνομοσπονδίες που δεν αποτελούν ούτε άμεσα ούτε έμμεσα μέρος διεθνών, κρατικών ή αυτοδιοικητικών δομών, αδιακρίτως νομικής προσωπικότητας και υπηρετούν μη κερδοσκοπικούς σκοπούς προς το κοινό συμφέρον. Είναι οργανωμένες, είτε στη βάση της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας δια της εκλογής των οργάνων διοίκησης προς τον σκοπό της προς τα έξω εκπροσώπησης και την παραγωγή έργου, είτε στη βάση τη συμμετοχικής δημοκρατίας όπου τα ίδια τα μέλη συμμετέχουν άμεσα στη λήψη αποφάσεων και τη διεξαγωγή δραστηριοτήτων. 10. Εθελοντισμός Είναι κάθε μορφή μη αμειβόμενης εργασίας και κάθε εργασία η οποία δεν γίνεται με τον σκοπό του οικονομικού κέρδους. Σε αντίθεση με την κοινωνία πολιτών, κύριο οργανωτικό υποκείμενο της οποίας είναι οι Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις, στον εθελοντισμό περιλαμβάνονται επιπλέον (1) τα πολιτικά κόμματα, οι νομαρχιακές και δημοτικές παρατάξεις, (2) οι εκκλησιαστικές οργανώσεις και φορείς, (3) οι επαγγελματικές και συνδικαλιστικές ενώσεις και (4) όλες οι δραστηριότητες που συνδέονται με τον ερασιτεχνικό αθλητισμό και τη σωματική άσκηση (των ορειβατικών και κυνηγετικών συλλόγων συμπεριλαμβανομένων). Ένας στους τέσσερις Ευρωπαίους είναι εθελοντής με την έννοια αυτή. Κατά σειρά δε οι χώροι εθελοντικής έκφρασης του είναι: ο αθλητισμός και οι ψυχαγωγικές δραστηριότητες, η συμμετοχή σε θρησκευτικές ομάδες, οι εκπαιδευτικοί και πολιτιστικοί φορείς, ο κοινωνικός και προνοιακός χώρος και η νεολαιίστικη εργασία. Σύμφωνα με έρευνες οι εθελοντές δεν είναι αντιπροσωπευτικό δείγμα του πληθυσμού: προέρχονται από τη μέση ηλικία, είναι πιο μορφωμένοι, πιο καλοπροαίρετοι, λιγότερο υλιστές, πιο θρησκευόμενοι και διακρίνονται για την υψηλή πολιτική τους δέσμευση. Τα κίνητρα των εθελοντών είναι μοιρασμένα: το 45% επηρεάζεται άμεσα από την εθελοντική δραστηριότητα την οποία αναλαμβάνει, το 42% χαρακτηρίζει στάση αλτρουϊσμού. ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΤΗΓΟΡΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΜΚΟ Οι Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις μπορούν να διακριθούν κατά τους παρακάτω τρόπους: Ποσοτική προσέγγιση 1. σύμφωνα με το γεωγραφικό πεδίο αναφοράς 2. σύμφωνα με τη νομική προσωπικότητα 3. σύμφωνα με το είδος των μελών («πρωτοβάθμιες» οργανώσεις, ομοσπονδίες κ.λπ.) 4. σύμφωνα με το θεματικό πεδίο - αντικείμενο Ποιοτική προσέγγιση 5. σύμφωνα με το είδος και την ποιότητα του κινήτρου και τη συνειδησιακή ένταση των πολιτών που δραστηριοποιούνται στη ΜΚΟ: ρεαλιστικές και μεταϋλιστικές ΜΚΟ
6. σύμφωνα με την καθολική ή μη αποδοχή του ειδικού θέματος το οποίο κάθε ΜΚΟ υπηρετεί 7. σύμφωνα με τον αριθμό των μελών σε σχέση με την ευκολία ένταξης και με τη δημοκρατική-συναινετική εκλογή της διοίκησης, τη διάρθρωση και τη λειτουργία (κλειστές και ανοιχτές οργανώσεις) 8. σύμφωνα με το είδος και το ύψος των οικονομικών πόρων και την επαγγελματική οργάνωση 9. σύμφωνα με τη μονοθεματική και πολυθεματική ενασχόληση 10. σύμφωνα με τον παρεμβατικό τους ρόλο άσκηση πίεσης, την παραγωγική τους συμμετοχή ή τη μεικτή φυσιογνωμία 1. Γεωγραφικό πεδίο αναφοράς 1.1. τοπικές ΜΚΟ 1.2. νομαρχιακές ΜΚΟ 1.3. περιφερειακές ΜΚΟ 1.4. εθνικές ΜΚΟ 1.5. ευρωπαϊκές ΜΚΟ 1.6. διεθνείς ΜΚΟ 2. Νομική προσωπικότητα Οι ΜΚΟ από νομική άποψη μπορούν να πάρουν τη μορφή 2.1. του σωματείου 2.2. της αστικής εταιρείας με μη κερδοσκοπικό χαρακτήρα 2.3. του Ιδρύματος 2.4. της (άτυπης) ένωσης προσώπων 2.5. άλλα ειδικά καθεστώτα 3. Είδος μελών 3.1. Μέλη φυσικά πρόσωπα 3.2. Μέλη σύλλογοι (Ομοσπονδία Συλλόγων) 3.3. Μέλη Ομοσπονδίες (Συνομοσπονδία) 3.4. Άλλες όπως μέλη φυσικά πρόσωπα και Σύλλογοι, ή Σύλλογοι και Ομοσπονδίες, ή μέλη με διαφορετικό αριθμό «εταιρικών» μεριδίων κ.λπ. 4. Θεματικό πεδίο - αντικείμενο κινήσεις πολιτών, αγωγή του πολίτη (συνταγματική, δημοκρατική συμμετοχική) προστασία του περιβάλλοντος, περιβαλλοντική εκπαίδευση, ανανεώσιμες πηγές ενέργειας προσφορά αναπτυξιακής υποστήριξης και βοήθειας στο εξωτερικό παροχή επείγουσας ανθρωπιστικής βοήθειας στο εξωτερικό αντιμετώπιση (πρόληψη - διαχείρηση) συγκρούσεων στο εξωτερικό υπεράσπιση της ειρήνης στον κόσμο προώθηση της ενωμένης Ευρώπης υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ελευθεριών καταπολέμηση των διακρίσεων (ρατσισμός, ξενοφοβία, αντισημιτισμός) δικαιώματα των γυναικών
προστασία των μειονοτήτων (αναγνωρισμένες εθνικές, θρησκευτικές, γλωσσικές μειονότητες, μετανάστες) - δικαιώματα ειδικών ομάδων (φυλακισμένοι, ομοφυλόφιλοι, εξαρτημένοι, αντιρρησίες συνείδησης, θύματα βασανιστηρίων κ.α.) ΑΜΕΑ φιλανθρωπία κοινωνική πρόνοια, κοινωνικός αποκλεισμός διαπολιτισμική κατανόηση, εκπαίδευση και αλληλεγγύη συμμετοχή της νεολαίας εξωσχολική αγωγή διαχείριση ελεύθερου χρόνου προστασία του παιδιού πολιτισμός, πολιτιστική κληρονομιά ενώσεις φορολογουμένων, καταναλωτών, χρηστών δημοσίων υπηρεσιών, τηλεθεατών και ακροατών, πολιτών που υπερασπίζονται τη διαφάνεια στις δημόσιες λειτουργίες κ.α. 5. Ποιότητα του κινήτρου και συνειδησιακή ένταση των πολιτών που δραστηριοποιούνται στη ΜΚΟ 5.1. Ρεαλιστικές ΜΚΟ π.χ. τοπική οικολογική οργάνωση για τη διάσωση τοπικού οικοσυστήματος, άτομα με ειδικές ανάγκες, σεισμοπαθείς, γυναίκες θύματα κακομεταχείρισης ή βιασμών, σύλλογος γονέων και κηδεμόνων ή σχολικοί τροχονόμοι και 5.2. Μετα-ϋλιστικές, ή μετα-παραδοσιακές ΜΚΟ Οι ΜΚΟ των οποίων τα μέλη ευαισθητοποιούνται σχετικά με ζητήματα που εκ πρώτης όψεως δεν επηρεάζουν τουλάχιστον άμεσα και βραχυπρόθεσμα τη ζωή τους και που ωστόσο τους κινητοποιούν π.χ. διεθνής οικολογική οργάνωση διαμέσου της οποίας ακτιβιστές ενεργοποιούνται σε μακρυνό τόπο οργανώσεις εθελοντών π.χ. υπέρ ατόμων με ειδικές ανάγκες χωρίς να είναι οι ίδιοι ΑΜΕΑ, οργανώσεις ανθρωπιστικής βοήθειας ή πολιτικής προστασίας π.χ. σε σεισμοπαθείς στην ίδια τη χώρα ή σε άλλη χώρα, σύλλογοι προστασίας του παιδιού και εξωσχολικής αγωγής. πολίτες (μη κομματικά υποκινούμενοι) για τον εκσυγχρονισμό των θεσμών, για τον έλεγχο της κυβερνητικής δράσης και της δημόσιας διοίκησης, κατά της διαφθοράς στον δημόσιο βίο στη χώρα τους ή σε άλλη χώρα Τα μέλη τους κινητοποιούνται για σκοπούς οι οποίοι αφίστανται ενός στενά νοούμενου ή και ευρύτερου υλικού συμφέροντος μιας κατηγορίας του πληθυσμού,
αγγίζοντας προσωπικές ανησυχίες που αφορούν μακρινούς τόπους ή χρόνους, ανθρώπινες ευαισθησίες, αφηρημένα πλανητικά δικαιώματα, ουτοπικές προσδοκίες ή με την κοινή λογική καταρχήν ανέφικτες στοχεύσεις, πολύ γενικές επιδιώξεις, περιέχουν ιδεολογικές βλέψεις, εξορθολογισμένες μεταφυσικές αγωνίες και περιέχουν εν γένει οικουμενικά μη υλιστικά στοιχεία. Για παράδειγμα: στους χώρους της περιβαλλοντικής προστασίας, της ανθρωπιστικής βοήθειας, της αντιμετώπισης των ναρκωτικών και των εξαρτημένων, της φιλανθρωπίας και της κοινωνικής πρόνοιας, του κοινωνικού αποκλεισμού και της φτώχειας μέσα στις ανεπτυγμένες κοινωνίες (τέταρτος κόσμος), της διαφύλαξης της ειρήνης, της αποτροπής και της διαχείρισης των συγκρούσεων, της ανάπτυξης του τρίτου κόσμου, της πολιτιστικής κληρονομιάς,κ.λπ. Για να γίνει πιο σαφής η διαφορά: άλλο ο σύλλογος ατόμων με Αίητζ, τα οποία είναι τα ίδια φορείς και άλλο ο σύλλογος πολιτών για την υπεράσπιση και την έμπρακτη εκδήλωση βοήθειας υπέρ των ατόμων με Αίητζ, τα οποία δεν είναι τα ίδια φορείς αλλά κινητοποιούνται σχετικά με το θέμα και υπέρ των φορέων, επί τη βάσει μιας γενικότερης κόσμο-θεώρησης τους για τον ρόλο και την αποστολή τους στη ζωή. Άλλο πράγμα η συμμετοχή σε έναν σύλλογο γονέων και κηδεμόνων σχολείου όπου πηγαίνει το παιδί μας, άλλο η ιδεολογική και κοινωνική στράτευση, αδιακρίτως ακόμα και αν είμαστε γονείς ή όχι στην υπηρεσία συλλόγων για την προστασία του παιδιού. 6. Καθολική ή μερική αποδοχή του ειδικού θέματος ενασχόλησης της ΜΚΟ 6.1. Οργανώσεις που υπηρετούν γενικώς παραδεκτούς στόχους ή συνεισφέρουν στην αντιμετώπιση μη αμφισβητήσιμων αναγκών, όπως π.χ. κατά κανόνα στον χώρο του πολιτισμού, της ενασχόλησης με το παιδί, την τρίτη ηλικία, τα άτομα με ειδικές ανάγκες, την προσφορά ανθρωπιστικής βοήθειας, την καταπολέμηση των ναρκωτικών, τη δενδροφύτευση σε μη διεκδικούμενες εκτάσεις κ.ο.κ. Η κινητοποίηση στο πεδίο αυτό δεν είναι γενικώς και καταρχήν ενοχλητική. 6.2. Οργανώσεις σχετικώς με τους στόχους των οποίων δεν υπάρχει καθολική συναίνεση, αντιθέτως σε αρκετές περιπτώσεις τα θέματα που προωθούν είναι θέματα ιδεολογικής, πολιτικής, οικολογικής ή πολιτισμικής αιχμής για τη συγκεκριμένη κοινωνία, όπως για παράδειγμα οι διάφορες εκδοχές υπερασπιστών της ειρήνης, η προαγωγή της ευρωπαϊκής ιδέας, η ενεργητική αντιμετώπιση του προβλήματος της ανεργίας, η καταπολέμηση των διακρίσεων, η προστασία των μεταναστών, η έκφραση και τα δικαιώματα των μειονοτήτων και η άνευ όρων υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η υποστήριξη της πολυπολιτισμικής κοινωνίας, η ματαίωση πολεοδομικών επεκτάσεων ή αναπτυξιακών έργων για λόγους προστασίας του περιβάλλοντος κ.ο.κ. 7. Αριθμός μελών δημοκρατική οργάνωση Ο αριθμός των μελών σε σχέση με την ευκολία ή δυσκολία ένταξης νέων μελών σε αυτήν προσδιορίζει τον «κλειστό» ή τον «ανοιχτό» χαρακτήρα μιας οργάνωσης. Η δημοκρατική και τακτή, κατά συναίνεση εκλογή της διοίκησης, η διάρθρωση και η λειτουργία της προσδιορίζουν επίσης τον «κλειστό» ή τον «ανοιχτό» χαρακτήρα μιας οργάνωσης. Δεδομένου ότι οι ΜΚΟ είναι κυρίως θεσμοί της συμμετοχικής δημοκρατίας, ο «κλειστός» χαρακτήρας δεν προδικάζει ούτε αναποτελεσματικότητα, ούτε αδιαφάνεια και μη χρηστή διαχείριση. Υπάρχουν οργανώσεις με δεκάδες χιλιάδες μέλη και οργανώσεις με 2-3 μέλη. Από τον κλειστό ή ανοιχτό χαρακτήρα εξαρτάται μέχρις ενός σημείου και το ποσοστό των ταμειακώς ενήμερων μελών.
8. Είδος και ύψος οικονομικών πόρων και επαγγελματική οργάνωση Υπάρχουν οργανώσεις που αρνούνται να λάβουν κρατικούς-δημόσιους πόρους, οργανώσεις που χρηματοδοτούνται σχεδόν αποκλειστικά από δημόσιους πόρους και βεβαίως πολλές μεικτές περιπτώσεις. Άλλες διαθέτουν επαγγελματική οργάνωση, άλλες λειτουργούν αποκλειστικά σε εθελοντική βάση. 9. Μονοθεματική και πολυθεματική ενασχόληση Σε αντίθεση με τις υπόλοιπες Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις που έχουν έναν σαφή θεματικό εντοπισμό και εκδηλώνουν το έντονο ενδιαφέρον τους για πολύ συγκεκριμένα θέματα γύρω από τα οποία περιστρέφεται η δραστηριότητα τους, οι κινήσεις πολιτών αποτελούν ΜΚΟ που είναι ενώσεις ενεργών πολιτών με οριζόντια ενδιαφέροντα. Οι κινήσεις πολιτών επιλέγουν δηλαδή να ασχολούνται με πολύ διαφορετικά μεταξύ τους θέματα, αρκετά από τα οποία είναι θέματα της κεντρικής πολιτικής επικαιρότητας, αν και χωρίς να έχουν συνήθως σφαιρική βλέψη, να παρεμβαίνουν δηλαδή στο σύνολο των προβλημάτων που απασχολούν μια κοινωνία. Η ειδοποιός διαφορά τους από τα πολιτικά κόμματα είναι ακριβώς ότι η συμμετοχή των κινήσεων πολιτών στα κοινά παρά την ενασχόληση τους με ένα σύνολο θεμάτων και αρκετές φορές με τα θέματα της υψηλής πολιτικής, δεν φιλοδοξεί να αποτελέσει κομματικό μόρφωμα που θα συμμετέχει στις διαδικασίες της επίσημης πολιτικής. Γι αυτό πολλές φορές οι κομματικές πεποιθήσεις των μελών τους δεν είναι ταυτόσημες και τις κινήσεις πολιτών διακρίνει ο πολυκομματικός ή υπερκομματικός χαρακτήρας. 10. Παρεμβατικός ρόλος άμεση συμμετοχή Υπάρχουν δύο μέθοδοι κινητοποίησης: η άσκηση πίεσης επιρροής προς αρμοδίους φορείς και η ανάληψη συγκεκριμένου έργου το οποίο φέρνει σε πέρας η ίδια η ΜΚΟ, φυσικά σε πολλές περιπτώσεις μια ΜΚΟ πραγματοποιεί και τα δύο. Γράφει στα απομνημονεύματα του ο Ανδρέας Συγγρός όταν ο Χαρίλαος Τρικούπης προσπαθούσε να τον πείσει να κατέβει στην πολιτική για να υπηρετήσει τη χώρα: Αλλ εγώ τω αντέταξα ότι δια να κάμω τι επί του προκειμένου, αν ποτέ παρουσιασθεί ανάγκη, δεν είναι χρεία να είμαι εν ενεργεία πολιτευόμενος. Εις τούτο μοι απάντησε αυτολεξεί: Απατάσθε. Εν Ελλάδι χωρίς να πολιτεύηται τις ουδέν δύναται να πράξει, με όσην και να έχη καλήν θέλησιν. Αν ούτως έχη το πράγμα, τω απεκρίθην, τόσω το χειρότερον δια την Ελλάδα.