Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 20 Ιουνίου 2016 (OR. en) 10254/16 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ Αποστολέας: Με ημερομηνία: 20 Ιουνίου 2016 Αποδέκτης: Γενική Γραμματεία του Συμβουλίου Αντιπροσωπίες COHOM 78 CONUN 115 DEVGEN 132 FREMP 115 COPS 191 CFSP/PESC 484 αριθ. προηγ. εγγρ.: 10136/16 COHOM 70 CONUN 113 DEVGEN 126 FREMP 109 COPS 186 CFSP/PESC 476 Θέμα: Συμπεράσματα του Συμβουλίου για τις επιχειρήσεις και τα ανθρώπινα δικαιώματα - Συμπεράσματα του Συμβουλίου (20 Ιουνίου 2016) Επισυνάπτονται στο Παράρτημα για τις αντιπροσωπίες τα συμπεράσματα του Συμβουλίου σχετικά με τις επιχειρήσεις και τα ανθρώπινα δικαιώματα, τα οποία εγκρίθηκαν από το Συμβούλιο κατά την 3477η σύνοδό του στις 20 Ιουνίου 2016. 10254/16 ΕΚΜ/γομ 1 DGC 2B EL
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΤΑ ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων, 20 Ιουνίου 2016 Εισαγωγή 1. Το μήνα αυτό γιορτάζουμε την πέμπτη επέτειο της ομόφωνης έγκρισης, από το Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων των Ηνωμένων Εθνών, των κατευθυντήριων αρχών των Ηνωμένων Εθνών για τις επιχειρήσεις και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Το Συμβούλιο υποστηρίζει σθεναρά τις κατευθυντήριες αρχές των ΗΕ. Η εφαρμογή τους υποστηρίζει και προάγει τα ανθρώπινα δικαιώματα, μειώνοντας τους κινδύνους για τους ανθρώπους και τις επιχειρήσεις προς όφελος όλων. Το Συμβούλιο υποστηρίζει εξάλλου τις κατευθυντήριες γραμμές του ΟΟΣΑ για τις πολυεθνικές επιχειρήσεις και την τριμερή δήλωση της ΔΟΕ για τις πολυεθνικές επιχειρήσεις και την κοινωνική πολιτική, και αναγνωρίζει τη σημασία του Παγκόσμιου Συμφώνου των ΗΕ και του προτύπου καθοδήγησης για την κοινωνική ευθύνη 26000 του ISO. 2. Το Συμβούλιο εκφράζει την πλήρη υποστήριξή του για τις αξιόλογες εργασίες της ομάδας εργασίας των ΗΕ για τις επιχειρήσεις και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Το Συμβούλιο τονίζει ότι η ΕΕ θα συνεχίσει να συνεργάζεται και να στηρίζει τις εργασίες της ομάδας εργασίας, συμπεριλαμβανομένου του ετήσιου Φόρουμ των ΗΕ και των περιφερειακών φόρουμ για τις επιχειρήσεις και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Τα φόρουμ αυτά προσφέρουν πολύτιμες ευκαιρίες σε διεθνές επίπεδο για περαιτέρω αύξηση της ευαισθητοποίησης και προάσπιση της εφαρμογής των κατευθυντήριων αρχών. 3. Το Συμβούλιο τονίζει το σημαντικό ρόλο που πρέπει να διαδραματίζουν οι επιχειρήσεις στη συνδρομή για την επίτευξη των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΣΒΑ) και την υλοποίηση της Ατζέντας του 2030 για τη βιώσιμη ανάπτυξη. Η ΕΕ αναγνωρίζει ότι απαιτείται ο σεβασμός των επιχειρήσεων προς τα ανθρώπινα δικαιώματα και η ενσωμάτωσή τους στις επιχειρηματικές δραστηριότητες και στις αλυσίδες αξίας και εφοδιασμού για τη βιώσιμη ανάπτυξη και την επίτευξη των ΣΒΑ. Όλες οι συμπράξεις για την υλοποίηση των ΣΒΑ θα πρέπει να βασίζονται στο σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και την υπεύθυνη επιχειρηματική συμπεριφορά. 4. Το Συμβούλιο υπενθυμίζει τα συμπεράσματά του, της 20ής Ιουνίου 2015 1, σχετικά με το σχέδιο δράσης της ΕΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη δημοκρατία για την περίοδο 2015-2019, στα οποία η ΕΕ και τα κράτη μέλη της δεσμεύθηκαν να αναλάβουν δράση για την προαγωγή των επιχειρήσεων και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Το Συμβούλιο υπενθυμίζει επίσης τα συμπεράσματά του της 12ης Μαΐου 2016 σχετικά με τις υπεύθυνες παγκόσμιες αλυσίδες αξίας και την παιδική εργασία 2. 1 2 http://www.consilium.europa.eu/en/press/press-releases/2015/07/20-fac-human-rights/ Έγγραφα 8833/16 και 10244/16 αντίστοιχα. 10254/16 ΕΚΜ/γομ 2
Εφαρμογή των κατευθυντήριων αρχών των ΗΕ 5. Τα κράτη μέλη της ΕΕ ηγούνται διεθνώς της ανάπτυξης και της έγκρισης Εθνικών Σχεδίων Δράσης (ΕΣΔ) για την εφαρμογή των κατευθυντήριων αρχών ή την ενσωμάτωση των κατευθυντήριων αρχών των ΗΕ σε εθνικές στρατηγικές εταιρικής κοινωνικής ευθύνης. Το Συμβούλιο υπενθυμίζει τη σχετική δέσμευση των κρατών μελών. 3 Το Συμβούλιο ενθαρρύνει την Επιτροπή και την ΕΥΕΔ να προωθήσουν τη μάθηση μέσω ομοτίμων σχετικά με τις επιχειρήσεις και τα ανθρώπινα δικαιώματα, συμπεριλαμβανομένης της μάθησης από ομοτίμους σε διαπεριφερειακό επίπεδο. 6. Το Συμβούλιο εκφράζει την ικανοποίησή του για την πρόθεση της Επιτροπής να δρομολογήσει το 2016 σχέδιο δράσης της ΕΕ για την υπεύθυνη συμπεριφορά των επιχειρήσεων. Το σχέδιο δράσης αυτό θα πρέπει να αφορά την εφαρμογή των κατευθυντήριων γραμμών, μεταξύ άλλων, προβλέποντας τη δέουσα επιμέλεια και πρόσβαση σε ένδικα μέσα, και να προβλέπει συνολικό πλαίσιο πολιτικής. Το Συμβούλιο ενθαρρύνει εξάλλου την Επιτροπή να ενισχύσει την εφαρμογή της δέουσας επιμέλειας και το διάλογο και τη συνεργασία μεταξύ όλων των σχετικών δημοσίων και ιδιωτικών φορέων. 7. Το Συμβούλιο υπενθυμίζει τη διεθνή συναίνεση σχετικά με τις κατευθυντήριες αρχές των ΗΕ που επιτεύχθηκε πριν από πέντε χρόνια και τονίζει ότι τυχόν μελλοντικές ενέργειες σχετικά με το διεθνές νομικό πλαίσιο για τις επιχειρήσεις και τα ανθρώπινα δικαιώματα σε επίπεδο ΗΕ πρέπει να πραγματοποιούνται χωρίς αποκλεισμούς, με γνώμονα τις κατευθυντήριες αρχές των ΗΕ, και να αφορούν όλα τα είδη εταιριών. Προαγωγή της εταιρικής ευθύνης σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων 8. Το Συμβούλιο καλεί όλες τις επιχειρήσεις, διεθνείς και εγχώριες, να συμμορφωθούν προς τις κατευθυντήριες αρχές των ΗΕ, την τριμερή δήλωση του ΔΟΕ και τις κατευθυντήριες γραμμές του ΟΟΣΑ, μεταξύ άλλων, ενσωματώνοντας τη δέουσα επιμέλεια για τα ανθρώπινα δικαιώματα στις δραστηριότητές τους, ώστε να προσδιορίζονται καλύτερα, να αποφεύγονται και να μετριάζονται οι κίνδυνοι για τα ανθρώπινα δικαιώματα. 3 Δράση 18α, Σχέδιο δράσης για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη δημοκρατία 2015-2019 10254/16 ΕΚΜ/γομ 3
9. Το Συμβούλιο τονίζει τον καίριο ρόλο της διαφάνειας των επιχειρήσεων προκειμένου οι αγορές να μπορούν να αναγνωρίζουν, να παρέχουν κίνητρα και να ανταμείβουν το σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από τις εταιρίες, αναγνωρίζοντας τη στενή διασύνδεση με άλλους τομείς του θεματολογίου των υπεύθυνων επιχειρήσεων, π.χ. ανάπτυξη του ιδιωτικού τομέα και πολιτικές κατά της διαφθοράς και κατά της παράνομης εμπορίας. Το Συμβούλιο σημειώνει εν προκειμένω τη συμβολή της οδηγίας της ΕΕ για τη δημοσιοποίηση μη χρηματοοικονομικών πληροφοριών και πληροφοριών για την πολυμορφία από ορισμένες μεγάλες επιχειρήσεις και ομίλους και προσμένει τις μη δεσμευτικές κατευθυντήριες γραμμές για τη μεθοδολογία της υποβολής μη χρηματοοικονομικών πληροφοριών, τις οποίες επεξεργάζεται η Επιτροπή προκειμένου να χρησιμοποιούνται από εταιρίες κατά την υποβολή των εκθέσεών τους. 10. Το Συμβούλιο είναι προσηλωμένο στη συνοχή των πολιτικών και τονίζει τη σημασία της ενσωμάτωσης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στις αξιολογήσεις αντικτύπου για τις ενωσιακές τομεακές πολιτικές, όπως την εμπορική και αναπτυξιακή συνεργασία. Παρομοίως, το Συμβούλιο καλεί τους διεθνείς χρηματοδοτικούς οργανισμούς (IFI) να διασφαλίσουν το σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο πρόγραμμα στήριξής τους και τη λειτουργία των μηχανισμών τους για την επίλυση διαφορών σύμφωνα με τις κατευθυντήριες αρχές των ΗΕ. 11. Το Συμβούλιο παροτρύνει τα θεσμικά όργανα και τα κράτη μέλη της ΕΕ να αναλαμβάνουν τις ευθύνες τους ως εμπορικοί φορείς (π.χ. όσον αφορά τις δημόσιες συμβάσεις) και όταν υποστηρίζουν ή δημιουργούν συμπράξεις με επιχειρήσεις (π.χ. μέσω εξαγωγικών πιστώσεων, προώθησης του εμπορίου, ή επιχορηγήσεων προς τον ιδιωτικό τομέα). Το Συμβούλιο καλεί την Επιτροπή να εξετάσει ποια στήριξη μπορεί να δοθεί στις δημόσιες αρχές που καλύπτονται από τις αναθεωρημένες οδηγίες της ΕΕ για τις δημόσιες συμβάσεις, με μέσα και καθοδήγηση για την εφαρμογή των κατευθυντήριων αρχών των ΗΕ, των κατευθυντήριων γραμμών του ΟΟΣΑ και της τριμερούς δήλωσης της ΔΟΕ. Πρόσβαση σε ένδικα μέσα 12. Το Συμβούλιο υπενθυμίζει ότι η πρόσβαση σε αποτελεσματικά ένδικα μέσα για θύματα παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων που σχετίζονται με τις επιχειρήσεις είναι ουσιώδους σημασίας και θα πρέπει να αντιμετωπισθεί σε εθνικά σχέδια δράσης. Το Συμβούλιο αναγνωρίζει ότι απαιτείται περαιτέρω πρόοδος σχετικά με τον εν λόγω τρίτο πυλώνα των κατευθυντήριων αρχών. 13. Το Συμβούλιο καλεί την Επιτροπή να εξετάσει το θέμα των ένδικων μέσων στο επικείμενο σχέδιο δράσης της ΕΕ για την υπεύθυνη συμπεριφορά των επιχειρήσεων, μεταξύ άλλων, στο δέον νομοθετικό επίπεδο ΕΕ και να εξετάσει το ενδεχόμενο παροχής σχετικών κατευθυντήριων γραμμών στα κράτη μέλη. 10254/16 ΕΚΜ/γομ 4
14. Το Συμβούλιο καλεί τον Οργανισμό Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ να γνωμοδοτήσει σχετικά με πιθανούς τρόπους μείωσης των εμποδίων στην πρόσβαση σε ένδικα μέσα σε επίπεδο ΕΕ, λαμβάνοντας υπόψη τα υφιστάμενα νομικά μέσα και αρμοδιότητες σε επίπεδο ΕΕ και κρατών μελών. 15. Το Συμβούλιο εκφράζει την ικανοποίησή του για την πρόσφατη έγκριση της «Σύστασης για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις επιχειρήσεις» από την Επιτροπή Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης, με ιδιαίτερη έμφαση στην πρόσβαση σε ένδικα μέσα. Το Συμβούλιο ενθαρρύνει τα θεσμικά όργανα και τα κράτη μέλη της ΕΕ να εφαρμόσουν τη σύσταση αυτή. 16. Το Συμβούλιο χαιρετίζει την πρωτοβουλία 4 για την ενίσχυση της λογοδοσίας και της πρόσβασης σε ένδικα μέσα της Αρμοστείας των Ηνωμένων Εθνών για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (OHCHR) και την πρόσφατη σχετική έκθεση του Ύπατου Αρμοστή: «Βελτίωση της λογοδοσίας και της πρόσβασης σε ένδικα μέσα για τα θύματα παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων που συνδέονται με τις επιχειρήσεις», αναγνωρίζοντας ότι από την πρωτοβουλία μπορεί να προκύψουν βέλτιστες πρακτικές που μπορούν να εφαρμοστούν σε επίπεδο ΕΕ και κρατών μελών, μεταξύ άλλων, σχετικά με τη βελτιωμένη συνεργασία μεταξύ κρατών σε διασυνοριακές υποθέσεις. Το Συμβούλιο αναλαμβάνει να παράσχει την απαραίτητη σχετική υποστήριξη και συνδρομή προς την Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα. Το Συμβούλιο καλεί τα κράτη μέλη να εξετάσουν την πρωτοβουλία αυτή, μεταξύ άλλων, κατά την έγκριση ή επικαιροποίηση εθνικών σχεδίων δράσης, συμπεριλαμβάνοντας συγκεκριμένα μέτρα που αποσκοπούν στη βελτίωση των μηχανισμών προσφυγής. 17. Το Συμβούλιο προτρέπει τα κράτη μέλη που έχουν εφαρμόσει τις κατευθυντήριες γραμμές του ΟΟΣΑ να ενισχύσουν περαιτέρω την αποτελεσματικότητα των εθνικών σημείων επαφής τους. Το Συμβούλιο ενθαρρύνει τα εν λόγω κράτη μέλη να προαγάγουν τις αξιολογήσεις και τη μάθηση από ομοτίμους σχετικά με τη λειτουργία και τις επιδόσεις των εθνικών σημείων επαφής. Το Συμβούλιο καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να συμμετάσχουν δραστήρια στις προσπάθειες του ΟΟΣΑ να ενισχύσει την ικανότητα των εθνικών σημείων επαφής εντός της ΕΕ και στις χώρες εταίρους της. Το Συμβούλιο παροτρύνει τις εταιρίες της ΕΕ να εκπονήσουν μηχανισμούς καταγγελιών σε επιχειρησιακό επίπεδο ή να δημιουργήσουν κοινές πρωτοβουλίες για την επίλυση διαφορών μεταξύ των εταιριών. 4 http://www.ohchr.org/en/issues/business/pages/ohchrstudyondomesticlawremedies.aspx 10254/16 ΕΚΜ/γομ 5
Εξωτερική πολιτική 18. Το Συμβούλιο τονίζει ότι είναι σημαντικό τα θεσμικά όργανα και τα κράτη μέλη της ΕΕ να συνεχίσουν να εγείρουν το θέμα των κατευθυντήριων γραμμών των ΗΕ και να επιδιώκουν την ενίσχυση της οικειοποίησης των κυβερνήσεων κατά τις επαφές τους με τρίτες χώρες, συμπεριλαμβανομένων των πολιτικών διαλόγων. Το Συμβούλιο τονίζει τη σημασία της υποστήριξης της ΕΕ και των κρατών μελών της, συμπεριλαμβανομένης της υποστήριξης μέσω της ανάπτυξης ικανοτήτων, προς τις τρίτες χώρες και περιφέρειες, με τη συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών, για την εκπόνηση σχεδίων δράσης για τις επιχειρήσεις και τα ανθρώπινα δικαιώματα. 19. Το Συμβούλιο αναγνωρίζει τη σημασία της ανάπτυξης ικανοτήτων τόσο εντός των αντιπροσωπιών της ΕΕ όσο και εντός των πρεσβειών των κρατών μελών της, για τη διεξαγωγή αποτελεσματικών εργασιών γύρω από θέματα επιχειρήσεων και ανθρωπίνων δικαιωμάτων, μεταξύ άλλων, υποστηρίζοντας τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που ασχολούνται με την εταιρική λογοδοσία και την παροχή καθοδήγησης προς τις εταιρίες σχετικά με τις κατευθυντήριες γραμμές. Το Συμβούλιο καλεί την Ύπατη Εκπρόσωπο και την Επιτροπή να αναπτύξουν τα απαραίτητα μέσα προκειμένου να βοηθήσουν τις αντιπροσωπίες της ΕΕ να αντιμετωπίσουν τις ανάγκες αυτές, μεταξύ άλλων, αξιοποιώντας την υποστήριξη και τις βέλτιστες πρακτικές των κρατών μελών. 10254/16 ΕΚΜ/γομ 6