4 Ο - ΣΧΕΔΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Θέμα: Η θέση των λαϊκών στη σύγχρονη λατρεία, επισημάνσεις και προβληματισμοί (κεφ.32) Σχολείο: Περιφερειακό Λύκειο Αγίου Χαραλάμπους, Έμπα Τάξη: Α Λυκείου Καθηγητής:Νικόλαος Καραμπάς Π.Μ.Π.: 16951 Α Σκοπός: Να αντιληφθούν οι μαθητές τη μεγάλη σημασία που έχει η ενεργώς συμμετοχή των λαϊκών στη λατρεία, για τη ζωή της Εκκλησίας. Β Στόχοι: Οι μαθητές: 1. Να εκφράσουν και να ανταλλάξουν απόψεις για τη θέση των λαϊκών στη σύγχρονη λατρεία, 2. Να συνειδητοποιήσουν τις αιτίες και τις συνέπειες της υφιστάμενης απομόνωσης των λαϊκών από τη λειτουργική συμμετοχή, 3. Να ευαισθητοποιηθούν και να ενεργοποιηθούν για την αναβάθμιση της θέσης τους στη λατρεία. Γ Πορεία: α. Αξιολόγηση του προηγούμενου μαθήματος (ερωτήσεις). β. Ως αφόρμηση για το νέο μάθημα χρησιμοποιώ την ερώτηση στους μαθητές: Όταν πηγαίνουν στην Εκκλησία αισθάνονται ότι συμμετέχουν στα τελούμενα ή ως απλοί θεατές; γ. Στη συνέχεια ζητάω από τους μαθητές τις απόψεις τους για τα προβλήματα που υπάρχουν στη συμμετοχή των πιστών στη λατρεία σήμερα.(αν οι λαϊκοί γνωρίζουν και συμμετέχουν στα τελούμενα, στην ψαλμωδία, τις ευχές και αν γνωρίζουν το βαθύτερο θεολογικό νόημα των τελετών τις λατρείας).αφού εκθέσουν τις απόψεις τους οι μαθητές, δείχνω τη διαφάνεια με το σχεδιάγραμμα του μαθήματος και ανακεφαλαιώνουμε τις επισημάνσεις των προβλημάτων σήμερα, κάνοντας αναφορά στη θέση των λαϊκών στη λατρεία, στους πέντε πρώτους αιώνες. α) Εκκλησιαστική Παράδοση πέντε πρώτων αιώνων: Οι βαπτισμένοι στο όνομα του Χριστού, συμμετέχουν ενεργά στα τελούμενα κατά τη λατρεία και συνεργάζονται με τους κληρικούς. Γνωρίζουν τα αναγνώσματα, τις ευχές και τους ύμνους, συμψάλλοντας μάλιστα, χωρισμένοι σε δύο ομάδες (αντιφωνικό σύστημα). β) Οι λαϊκοί χριστιανοί σήμερα: Είναι απλοί θεατές στη λατρεία γιατί: 1) τα τελούμενα από τον ιερέα αγνοούνται από τους λαϊκούς (διότι δεν τα βλέπουν, δε γνωρίζουν το νόημά τους) με αποτέλεσμα να τα θεωρούν θρησκευτικές τελετές και όχι ευκαιρίες για να λάβουν τη χάρη του Θεού. 2) είναι απομονωμένοι από την ψαλμωδία (ψάλλουν μόνο οι ψάλτες) και από τις ευχές τις λατρείας, επειδή διαβάζονται χαμηλόφωνα.
δ. Μετά την επισήμανση των προβλημάτων, προσπαθώ μαζί με τα παιδιά να εντοπίσουμε τα αίτια της απομόνωσης των λαϊκών στη σύγχρονη λατρεία: ( 1. Η σταδιακή υποβάθμιση των λαϊκών στη λατρεία μετά τον 5 ο αιώνα λόγω της αύξησης των χριστιανών και της αβεβαιότητας για την πίστη τους. 2. Ο θεσμός του κατηχουμένου υποβαθμίστηκε και σχεδόν καταργήθηκε η προετοιμασία για το Βάπτισμα). Οι πιο πάνω αιτίες παρατηρούνται και σήμερα: 1) Η άγνοια των λαϊκών στα θέματα πίστης και λατρείας περιορίζει τη συμμετοχή του πιστού στη λατρεία. 2) Κατήχηση δεν υπάρχει πριν το Βάπτισμα, ούτε πνευματική κατάρτιση του Αναδόχου για να βοηθήσει πνευματικά το βαπτισμένο. 3) Πολλοί λαϊκοί χριστιανοί θεωρούν τους εαυτούς τους ξένους ως προς τα τελούμενα και όχι ισότιμα μέλη του εκκλησιαστικού σώματος. ε. Στη συνέχεια, ζητώ από τους μαθητές να εκθέσουν τις απόψεις εισηγήσεις τους, για τη λειτουργική αναβάθμιση της θέσης των λαϊκών, συμπληρώνοντας αυτά που τυχόν δε θα ειπωθούν: 1) Ενημέρωση των πιστών σε θέματα λατρείας ( Επίσκοπος Ιερέας Κατηχητής Θεολόγος Σχολείο Οικογένεια Μ.Μ.Ε. Έντυπα πρόγραμμα κατήχησης στα τελούμενα της Θείας Λατρείας). 2) Επιθυμία και επιδίωξη των λαϊκών για γνωριμία με τη λατρεία και διάθεση για ενεργοποίησή τους στις λατρευτικές εκδηλώσεις (ψάλτες αναγνώστες Απόστολος - Σύμβολο της Πίστεως Κυριακή Προσευχή). 3) Συνιερουργία λαϊκών και κληρικών στη λατρευτική ζωή. Η απόλυτη συνεργασία κλήρου και λαού, θα αποκαταστήσει το μεγάλο πρόβλημα της περιθωριοποίησης των λαϊκών στη λατρεία. ς`.στη συνέχεια, μετά τη συμπλήρωση του φύλλου εργασίας από τους μαθητές, στο χρόνο που μας απομένει θα ακούσουμε επίκαιρους ύμνους από cd (π.χ.ακάθιστος Ύμνος κ.ά.) και θα συμψάλλουμε γνωστούς στους μαθητές ύμνους από τις ακολουθίες Του Νυμφίου (π.χ. Ιδού Ο Νυμφίος έρχεται..., τον νυμφώνα σου βλέπω..,κ.ά) για να βιώσουν έμπρακτα, πως θα πρέπει να συμμετέχουν στη Θεία Λατρεία. Μέθοδος Διδασκαλίας:Επαγωγική, διαλογική Εποπτικά Μέσα:Διαφάνειες, Ύμνοι από cd, Συνψαλμωδία γνωστών ύμνων από τον καθηγητή και τους μαθητές. Δ Αξιολόγηση: Ποιους τρόπους θα προτείνατε εσείς στον ιερέα της ενορία σας, ώστε να συμμετάσχετε ενεργότερα σε κάποια λατρευτική εκδήλωση;
ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Όνομα:... ΚΕΦ. 32. Η θέση των λαϊκών στη σύγχρονη λατρεία, επισημάνσεις και προβληματισμοί 1.Να βάλετε σε κύκλο το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση. Α. Ο μεγαλύτερος αριθμός των πιστών σήμερα α. Επιτελεί όλα τα Μυστήρια. β. Συμμετέχει ενσυνείδητα στη λατρεία. γ. Είναι απλός θεατής στα τελούμενα. Β. Μετά τον 5 ο αιώνα μ.χ. α. Ο αριθμός των χριστιανών έμεινε στάσιμος. β. Καταργήθηκε ο θεσμός των κατηχουμένων. γ. Αναβαθμήστικε ο ρόλος των λαϊκών. Γ. Ριτουαλισμός σημαίνει α. Να μη γνωρίζουν οι πιστοί τα Μυστήρια β. Να δίνουν οι πιστοί έμφαση στο τελετουργικό. γ. Να συνεργάζονται στη λατρεία λαϊκοί και κληρικοί. Δ. Η θέση των λαϊκών υποβαθμίστηκε στην Εκκλησία α. Γιατί οι λαϊκοί δεν μπορούσαν να μάθουν τους ύμνους. β. Γιατί οι λαϊκοί δεν γνώριζαν τι συμβαίνει στη λατρεία. γ. Γιατί οι κληρικοί τους απομόνωσαν. Ε. Η άγνοια των λαϊκών για όσα συμβαίνουν στη λατρεία οφείλεται α. Στην αδιαφορία των ίδιων. β. Στην αδιαφορία των κληρικών που δεν τους διδάσκουν. γ. Επειδή μετά τη Βάπτισή τους δεν υπάρχει ένα σύστημα κατήχησης και ενημέρωσης. 2.Να αντιστοιχίσετε τα στοιχεία της στήλης Α με εκείνα που ταιριάζουν στη στήλη Β. Α 1. χριστιανοί 2. οι λαϊκοί σήμερα 3. έλειψη κατήχησης 4. συνιερουργία 5. ποιμένας 1... 2... 3... 4... 5... Β α. προσκεκλημένοι β. Επίσκοποι, ιερείς γ. Κλήρος και λαός δ. αναγνώσματα ε. Σύγχρονη Εκκλησία ς.προσευχή ζ. βαπτισμένοι
3. Σημειώστε δίπλα από κάθε πρόταση ΣΩΣΤΟ ή ΛΑΘΟΣ α.στους πρώτους αιώνες οι λαϊκοί συμμετείχαν πιο ενεργά στη λατρεία... β. Σήμερα η θέση των λαϊκών είναι όμοια με αυτή των πρώτων αιώνων... γ. Το έργο της ψαλμωδίας έχει ανατεθεί στος ψάλτες.... δ. Η κατάργηση του θεσμού των κατηχουμένων συνέβαλε στην άγνοια των τελουμένων στη λατρεία... ε. Η λατρεία είναι αποκλειστικό έργο των ιερέων.... στ.σήμερα μετά τη Βάπτιση υπάρχει φροντίδα κατήχησης των μελών της Εκκλησίας... 4. Να συμπληρώσετε τα κενά του παρακάτω κειμένου βάζοντας στην κατάλληλη θέση τις λέξεις: κατήχηση, άγνοια, φροντίδα, λατρεία, κατάρτιση, Βάπτιση, πίστη, συμμετοχή. Η... των λαϊκών γενικότερα στα θέματα της...και ειδικότερα στα θέματα της..., ενεργούν ανασταλτικά για μια εντονότερη...του λαού στα τελούμενα. Αναφερόμαστε, ουσιαστικά, στην έλλειψη...,δηλαδή στο φαινόμενο να προσέρχεται κάποιος στη..., χωρίς να υπάρχει εκ των υστέρων...για την πνευματική... του βαπτιζόμενου. ΔΙΑΦΑΝΕΙΕΣ ΚΑΙ ΥΜΝΟΙ