ΟΜΙΛΙΑ ΓΙΑΝΝΗ ΜΠΑΣΚΟΖΟΥ, ΥΠΕΥΘΥΝΟΥ ΤΟΥ ΤΟΜΕΑ ΥΓΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΓ ΣΥΡΙΖΑ, ΣΤΟ HEALTH WORLD 23/9/14 Ο τίτλος και το θέμα της σημερινής εκδήλωσης Το 13 Ο ΕΤΗΣΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ HEALTHWORLD, με τίτλο: «EΞΑΣΦΑΛΙΖΟΝΤΑΣ ΕΝΑ ΜΟΝΤΕΡΝΟ, ΒΙΩΣΙΜΟ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΙΜΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΥΓΕΙΑΣ Δημιουργεί την ανάγκη για μια αναφορά στα διαχρονικά κακώς κείμενα του συστήματος υγείας στη χώρα μας, στις επιπτώσεις των μνημονιακών πολιτικών και βεβαίως στις πολιτικές και οικονομικές παραμέτρους της πρότασης του ΣΥΡΙΖΑ για την υγεία. Βασικά χαρακτηριστικά του συστήματος υγείας στην Ελλάδα, προ των μνημονίων ήσαν 1. Ανισότητα στην δυνατότητα πρόσβασης στις υπηρεσίες υγείας 2. Υποχρηματοδότηση του δημόσιου συστήματος υγείας (ΕΣΥ) και υπονόμευση ακόμα και θετικών μεταρρυθμίσεων, όπως το ΕΣΥ το 1982 3. Έλλειψη οργανωμένου και ολοκληρωμένου δημόσιου συστήματος ΠΦΥ 4. Μεγάλο ποσοστό ιδιωτικών πληρωμών, ιδιαίτερα την ώρα της ανάγκης 5. Έμφαση στο «καταναλωτικό μοντέλο υγείας» με ιδιαίτερη έμφαση, έως κατάχρηση, ακριβών διαγνωστικών εξετάσεων και φαρμάκων και ύπαρξη πολλών ιδιωτικών νοσοκομείων «πολυτελείας» και αλυσίδων διαγνωστικών κέντρων που απομυζούν μεγάλο τμήμα των δημόσιων πόρων για την υγεία. 6. Απουσία δημόσιων δομών πρόληψης και αποκατάστασης. Η κρίση και οι μνημονιακές πολιτικές πρόσθεσαν τεράστια αύξηση των ανασφάλιστων (30%) και φτώχια. Σύμφωνα με εγχώριες και διεθνείς μελέτες τα αποτελέσματα των ασκούμενων πολιτικών είναι Α) στο επίπεδο της υγείας: Αύξηση των μεταδοτικών και μολυσματικών ασθενειών, αύξηση των ψυχιατρικών και ψυχολογικών επιπτώσεων και της θνησιμότητας εξ αιτίας των τελευταίων (αυτοκτονίες), δραματική μείωση της αυτό-εκτιμώμενης υγείας του ελληνικού πληθυσμού (Σχετιζόμενη Υγεία με την Ποιότητα της Ζωής) και τέλος πιθανή αύξηση της νοσηρότητας τα επόμενα χρόνια ανθρώπων που δεν κάνουν χρήση πρωτοβάθμιων-προληπτικών υπηρεσιών επειδή είναι ανασφάλιστοι. Β) στο επίπεδο των υπηρεσιών υγείας: Περιορισμό στην χρήση υπηρεσιών (αύξηση της συμμετοχής στα φάρμακα), μείωση διαθεσιμότητας δημόσιων υπηρεσιών λόγω υποχρηματοδότησης, απουσία ασφαλιστικής κάλυψης μεγάλου μέρους του πληθυσμού, ελλιπής παρακολούθηση χρόνιων ασθενών με 1
αναμενόμενα καταστροφικά αποτελέσματα, τα οποία οδηγούν είτε στην μεγαλύτερη χρήση νοσοκομειακών υπηρεσιών (π.χ. διαβητικοί ασθενείς) είτε ακόμη στο αναπόφευκτο. Οι κυβερνητικές παρεμβάσεις όχι μόνο δεν αίρουν τις αρνητικές αυτές επιπτώσεις αλλά τις επιδεινώνουν. Είναι προφανές πλέον ότι οι δήθεν μεταρρυθμίσεις λειτουργούν ως εργαλείο περικοπών στη δημόσια περίθαλψη και προωθούν την νεοφιλελεύθερη( δηλαδή την «αγοραία» ) αναδιοργάνωση του χώρου της Υγείας. Κανένα από τα μείζονα προβλήματα του ΕΣΥ (προσβασιμότητα, επάρκεια, ποιότητα των υπηρεσιών) δεν λύθηκε και καμιά από τις διαρθρωτικές παθογένειες του Συστήματος Υγείας (υψηλή ιδιωτική δαπάνη, κυριαρχία επιχειρηματικού τομέα σε κρίσιμα πεδία όπως διάγνωση, αποκατάσταση, εξειδικευμένη νοσηλεία, σύγχρονη τεχνολογία ) δεν αντιμετωπίστηκαν από τις δήθεν μεταρρυθμίσεις. Η υγειονομική πολιτική της κυβέρνησης τα χρόνια του μνημονίου δεν είναι απλώς μια διαχείριση με λιγότερους πόρους. Ο πραγματικός της στόχος δεν είναι ο εξορθολογισμός των δαπανών, αλλά η οριστική κατεδάφιση της δημόσιας περίθαλψης και η δημιουργία ευνοϊκών προϋποθέσεων για την πλήρη ιδιωτικοποίηση και για την ολιγοπωλιακή αναδιάρθρωση της αγοράς υπηρεσιών υγείας. Η καταστροφή της πλειοψηφίας των αυτοαπασχολούμενων επιστημόνων υγείας αποτελεί τμήμα αυτής της πολιτικής. Δυστυχώς, έχουμε επιβεβαιωθεί απολύτως σ όλες μας τις προβλέψεις για τα αποτελέσματα αυτής της υποτιθέμενης μεταρρυθμιστικής παρέμβασης τα τελευταία χρόνια. Στο θέμα της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας έχουμε μία πλήρη αποδιοργάνωση και μία τεράστια δυσχέρεια των πολιτών να προσεγγίσουν δημόσιες δομές πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας και άρα υποχρεώνονται συνεχώς να πληρώνουν από την τσέπη τους. Στο θέμα του φαρμάκου κατέπεσε παταγωδώς η επικοινωνιακή επιχείρηση φτηνού φαρμάκου και έχουμε μία αυξημένη επιβάρυνση των πολιτών για να έχουν τα φάρμακα που χρειάζονται. Επίσης, στην αντιμετώπιση του θέματος των ανασφάλιστων ανθρώπων, παρά το ότι υπήρξαν δύο κοινές υπουργικές αποφάσεις που αναγνώριζαν το πρόβλημα και έθεταν ένα πλαίσιο, δεν έχει προχωρήσει τίποτα. Εμείς, λοιπόν, θεωρούμε ότι αυτό το στρατηγικό σχέδιο, το οποίο εξελίσσεται συστηματικά τα τελευταία χρόνια, θέλει ένα μίζερο υποχρηματοδοτούμενο και υποστελεχωμένο δημόσιο σύστημα για τους πολλούς και τους φτωχούς και θέλει κι ένα αναπτυσσόμενο συνεχώς ιδιωτικό τομέα για τους έχοντες και κατέχοντες. Είναι ένα σύστημα το οποίο θα παρέχει ένα ελάχιστο πακέτο παροχών τόσο ανεπαρκών, που θα αναγκάζονται όσοι έχουν την οικονομική δυνατότητα να συμπληρώνουν από την τσέπη τους και να κάνουν συμπληρωματική ιδιωτική ασφάλιση. Δεν είναι τυχαίο ότι επενδύουν οι ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες αυτήν την περίοδο στη διαφήμιση. Δεν είναι τυχαίο ότι αυξάνονται οι τζίροι τους. Σε ριζικά διαφορετική κατεύθυνση κινείται η πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ για σωτηρία και αναβάθμιση του δημόσιου συστήματος υγείας. 2
Εμείς θεωρούμε ότι ο χώρος της υγείας είναι ένα πεδίο κάλυψης πραγματικών υγειονομικών αναγκών, επιδημιολογικά τεκμηριωμένων και βεβαίως ελεγχόμενου κόστους. Είναι ένα πεδίο αλληλεγγύης και άρσης ανισοτήτων, διασφάλισης ισοτιμίας. Αυτό που θέλουμε δεν είναι ένα κράτος-ρυθμιστή της αγοράς. Θέλουμε ένα κράτος εγγυητή της ισότιμης πρόσβασης όλων των ανθρώπων στο θεμελιώδες κοινωνικό αγαθό της υγείας. Σε αυτή την φάση της ανθρωπιστικής κρίσης η διασφάλιση της δωρεάν πρόσβασης για άπορους, ανασφάλιστους στο δημόσιο σύστημα υγείας και η δραστική μείωση της συμμετοχής στην αναγκαία φαρμακευτική αγωγή για όλους, αποτελούν το ελάχιστο που μπορεί και οφείλει να κάνει μια κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ. Το ποσό των 350 εκ για τους αδύναμους συνανθρώπους μας είναι η ελάχιστη προϋπόθεση που δεν συναρτάται από την εξέλιξη των διαπραγματεύσεων για το χρέος. Η χρηματοδότηση του συστήματος, σε πρώτη φάση των νοσοκομείων, θα περάσει αποκλειστικά στον κρατικό προϋπολογισμό με την κατάργηση ανωνύμων εταιρειών όπως η ΕΣΑΝ ΑΕ. Οι ασφαλιστικές εισφορές υγείας θα διατηρηθούν για όσο διάστημα κριθεί αναγκαίο, θα συλλέγονται από έναν αναδιοργανωμένο ΕΟΠΥΥ και μαζί με την αναγκαία ενίσχυση από τον κρατικό προϋπολογισμό η και από άλλους πόρους, θα διατίθενται στην αποκατάσταση και αναβάθμιση ενός ολοκληρωμένου συστήματος πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας. Η θεμελιακή μας θέση πως η υγεία αποτελεί κοινωνικό αγαθό και πως ο χώρος της υγείας αποτελεί πεδίο αναδιανομής εισοδήματος και κοινωνικής αλληλεγγύης σημαίνει πως η λειτουργία του δημόσιου συστήματος θα βασίζεται στην λογική πως ο καθένας θα συνεισφέρει με βάση τη φοροδοτική του ικανότητα και όποιος έχει δουλειά αλλά κυρίως οι εργοδότες θα αποδίδουν ασφαλιστικές εισφορές (για όσο διάστημα κριθεί αναγκαίο), προκειμένου να έχουν όλοι/ες τη δυνατότητα δωρεάν πρόσβασης στις δημόσιες υπηρεσίες υγείας χωρίς να καλούνται να πληρώσουν την ώρα της ανάγκης. Δεν προσβλέπουμε στη δημιουργία και παγίωση ενός στρώματος του πληθυσμού που θα ζει σε βάρος των άλλων, αλλά με την καλλιέργεια νέας φορολογικής και ασφαλιστικής συνείδησης, που θα βασίζεται στη δικαιοσύνη και στην κοινωνική ανταποδοτικότητα, θα καταπολεμήσουμε αποφασιστικά τη φοροδιαφυγή και εισφοροδιαφυγή με παράλληλα μέτρα άρσης της ασφυκτικής πίεσης από τα σωρευμένα χρέη των νοικοκυριών και των μικρών επιχειρήσεων και των αυτοαπασχολούμενων. Σταδιακά αλλά με αποφασιστικότητα και σύμφωνα με την εξέλιξη των διαπραγματεύσεων για το χρέος θα αποκαταστήσουμε την χρηματοδότηση της υγείας στον ΜΟ των δημοσίων δαπανών των αναπτυγμένων ευρωπαϊκών χωρών. Δεν αποδεχόμαστε η χώρα μας να αποτελεί εξαίρεση στον τομέα των κοινωνικών διασφαλίσεων και παροχών. 3
Στις συνθήκες της ανθρωπιστικής τραγωδίας και της ανεξέλεγκτης διαλυτικής εικόνας του δημόσιου συστήματος υγείας στην Ελλάδα, οι πολίτες βιώνουν τραυματικά την καθημερινή τους επαφή με ότι απέμεινε ως Εθνικό Σύστημα Υγείας και ως Πρωτοβάθμιο Εθνικό Δίκτυο Υγείας. Ταυτόχρονα αναγκάζονται σε τρομακτικές δαπάνες από τις άδειες τσέπες τους για φάρμακα, χαράτσια, φακελάκια... Αποτελεί για τον ΣΥΡΙΖΑ πρωταρχικό καθήκον Η ΟΙΚΟΔΟΜΗΣΗ ολοκληρωμένου Δημόσιου Συστήματος πρόληψης, πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, περίθαλψης, αποκατάστασης, που θα παρέχει δωρεάν ΣΕ ΟΛΟΥΣ την ελεύθερη έγκαιρη - ισότιμη πρόσβαση σε ποιοτικές και αποτελεσματικές δημόσιες υπηρεσίες. - Η κάλυψη των αναγκών των Νοσοκομείων, των ΜΕΘ, των ΤΕΠ, των Κέντρων Υγείας, των Περιφερειακών Ιατρείων, του ΕΚΑΒ, των δημόσιων μονάδων αποκατάστασης, η οργάνωση Αστικών Μονάδων Υγείας, γίνεται με επάρκεια εξοπλισμού και υγειονομικού υλικού, με στοχευμένες ιεραρχημένες προσλήψεις ιατρικούνοσηλευτικού-εργαστηριακού προσωπικού, με κίνητρα για τα νησιά- τις ορεινές δυσπρόσιτες περιοχές - τα μόνιμα υποστελεχωμένα Τμήματα, με δυνατότητες παραμονής στην Ελλάδα των νέων γιατρών που εξαναγκάζονται σε μετανάστευση. - Το φάρμακο είναι δημόσιο αγαθό. Δεσμευόμαστε για πολύ χαμηλό ποσοστό συμμετοχής στη φαρμακευτική δαπάνη των ασθενών, για δωρεάν χορήγηση φαρμάκων στους χρονίως πάσχοντες και στους ανασφάλιστους - Δεσμευόμαστε για αξιοπρεπές σύστημα αμοιβών στους δημόσιους λειτουργούς της υγείας, για ανθρώπινες συνθήκες εργασίας, για την πάταξη της συναλλαγής της μίζας της σπατάλης. Η διαφθορά στην υγεία αποτελεί κοινωνικό έγκλημα. - Η πλήρης και αποκλειστική απασχόληση, με σεβασμό και αναβάθμιση του ειδικού ιατρικού μισθολογίου και των συνθηκών εργασίας και εφημέρευσης, θα είναι η εργασιακή σχέση στη δημόσια νοσοκομεία και στις δημόσιες δομές υγείας. - Γενικεύουμε τη καθολική μηχανοργάνωση, την ηλεκτρονική συνταγογράφηση, την εφαρμογή διαγνωστικών και θεραπευτικών πρωτοκόλλων με επιστημονική τεκμηρίωση - Προωθούμε αυτοτελές, αποκεντρωμένο, αξιοκρατικό, συμμετοχικό σύστημα διοίκησης - Οργανώνουμε ευέλικτο Κεντρικό σχεδιασμό των προμηθειών - Δεσμευόμαστε για χορήγηση ηλεκτρονικής κάρτας υγείας προς όλους τους κατοίκους της χώρας. - Ανακουφίζουμε τους πολίτες από την υποχρέωση να βάζουν συνεχώς το χέρι στην τσέπη για ιδιωτικές δαπάνες υγείας, σεβόμαστε την αξιοπρέπειά τους απέναντι στην ασθένεια, καταργούμε άμεσα τα εισιτήρια-χαράτσια. 4
Η προστασία και η ορθή, κοινωνικά αποδοτική, αξιοποίηση των δημόσιων πόρων αποτελεί όρο για την επιτυχία του σχεδίου μας. Οι δημόσιοι πόροι θα κατευθύνονται κατά προτεραιότητα στο δημόσιο σύστημα υγείας. Θεωρούμε απολύτως ατελέσφορη τη λογική του «ισότιμου ανταγωνισμού» ανάμεσα στα δημόσια νοσοκομεία και τις μεγάλες ιδιωτικές νοσοκομειακές μονάδες. Το δημόσιο νοσοκομείο οφείλει να λειτουργεί με κριτήριο την κάλυψη όλων των αναγκών, να καλύπτει την ανάγκη 24ωρης ασφαλούς εφημέρευσης, να διασφαλίζει τη δωρεάν πρόσβαση όλων στο σύστημα, να διατηρεί σταθερές και αξιοπρεπείς σχέσεις εργασίας για το προσωπικό, να διασφαλίζει την αξιοπρέπεια των ασθενών την ώρα της ανάγκης. Θεωρούμε καταστροφική την προοπτική «απόσυρσης» του κράτους από την εγγυημένη χρηματοδότηση των δημόσιων νοσοκομείων και τη μισθοδοσία του προσωπικού. Για εμάς η πρόληψη, η πρώιμη διάγνωση αλλά και η παρέμβαση στους κοινωνικούς και περιβαντολογικούς βλαπτικούς παράγοντες και υπό προϋποθέσεις η φαρμακευτική αγωγή, μπορεί να εξοικονομούν πόρους για το σύστημα υγείας. Οι ιδιωτικές επιχειρήσεις θα αξιοποιούνται συμπληρωματικά για όσο διάστημα χρειάζεται, δεν θα ανταγωνίζονται όμως το δημόσιο σύστημα διεκδικώντας μεγαλύτερο μερίδιο των δημόσιων πόρων, δηλαδή δεν θα ενισχύσουμε ιδιωτικό κερδοσκοπικό σύστημα με την εγγύηση του κράτους. Η κοινωνική ανταποδοτικότητα και όχι η διασφάλιση εμπορικού κέρδους θα είναι η λογική στο χώρο της υγείας. Θα υπάρξει μια άλλη νοοτροπία και πρακτική στη διοίκηση των δημόσιων νοσοκομείων με βασικά χαρακτηριστικά την αποτελεσματική και διαφανή διαχείριση, το άνοιγμα στον κοινωνικό έλεγχο και την εμφύσηση πνεύματος προσφοράς, συνεργασίας, ανιδιοτέλειας και αξιοπρέπειας. Η αποτελεσματική αντιμετώπιση της διαφθοράς και της διαπλοκής θα αποτελέσουν προτεραιότητα. Η επιτυχία θα εξαρτηθεί από το γενικό πνεύμα αλλαγής στην κοινωνία, από το παράδειγμα της νέας διακυβέρνησης και από τη συνεχή προσπάθεια οικοδόμησης πνεύματος συνεργασίας και εμπιστοσύνης με τους υγειονομικούς. Γνωρίζουμε καλά πως η ελεύθερη δωρεάν πρόσβαση παραμένει γράμμα κενό αν συνοδεύεται από ιδιωτικές παραπληρωμές, φακελάκια και χαράτσια. Θα έχουμε πόλεμο με αυτές τις πρακτικές. Η ανανέωση του γερασμένου ηλικιακά δημόσιου συστήματος με προσλήψεις νέων γιατρών από το εξειδικευμένο εγχώριο δυναμικό αλλά και από τη μεγάλη δυστυχώς δεξαμενή των μεταναστών επιστημόνων αποτελεί κρίσιμο παράγοντα για την επιβίωση και αναβάθμιση του ΕΣΥ. Η φαρμακευτική βιομηχανία και η έρευνα αποτελούν σημαντική παράμετρο στην προσπάθεια παραγωγικής ανασυγκρότησης. Θα υπάρξει αποφασιστική δημόσια παρέμβαση για την δυνατότητα όλων στην πρόσβαση στο απαραίτητο φάρμακο. Η διαφανής ορθή τιμολόγηση θα αποτελέσει προτεραιότητα. Η αναβάθμιση ΕΟΦ-ΙΦΕΤ θα αποτελέσει βασικό βραχίονα της φαρμακευτικής πολιτικής. Η συμμετοχή της φαρμακοβιομηχανίας στο σχέδιο παραγωγικής ανασυγκρότησης με όρους εργασιακής νομιμότητας, περιβαλλοντικής προστασίας, κάλυψης των εγχώριων αναγκών αλλά και κλίμα εμπιστοσύνης. Δεν αποδεχόμαστε τη μνημονιακή κατάρρευση της κατά κεφαλή φαρμακευτικής δαπάνης αλλά δεν θα ανεχτούμε και συνέχιση φαινομένων διαφθοράς και συναλλαγής. 5
Η ιατρική και φαρμακευτική έρευνα μπορεί, υπό προϋποθέσεις, να αποτελέσει προνομιακό πεδίο ανάπτυξης και απασχόλησης εξειδικευμένου επιστημονικού προσωπικού. Η τόνωση της δραστηριότητας των πανεπιστημίων και των δημόσιων ερευνητικών ιδρυμάτων αποτελεί στόχο. Η συμμετοχή της φαρμακοβιομηχανίας θα μελετηθεί με προσοχή και πνεύμα συνεργασίας, είμαστε όμως αντίθετοι στον ασφυκτικό έλεγχο της ιατρικής εκπαίδευσης και της έρευνας από την φαρμακοβιομηχανία. Είναι σαφές πως οι πολιτικές λιτότητας και εσωτερικής υποτίμησης δεν συμβαδίζουν με τη σωτηρία και την αναβάθμιση του συστήματος υγείας και την αξιοπρέπεια ασθενών και λειτουργών της υγείας. ΑΘΗΝΑ 23/10/14 6