ΣΥΝΕΔΡΙΟ Ειδικά Θέματα Κρατικών Ενισχύσεων Κέντρο Διεθνούς & Ευρωπαϊκού Οικονομικού Δικαίου (ΚΔΕΟΔ) Μονάδα Κρατικών Ενισχύσεων (ΜοΚΕ) Αθήνα 16.6.2010
Κρατικές ενισχύσεις στον χρηματοπιστωτικό τομέα Καθ. Φ. Νικολαΐδης
Μια εξελισσόμενη πολιτική Διάσωση μεμονωμένων τραπεζών βάσει του άρθρου 107 (3)(γ) [12/07] Εγγυήσεις & ανακεφαλαιοποίηση βάσει του άρθρου 107(3)(β)] [9-10/2008] Εκ νέου κοινοποίηση και νέα αξιολόγηση των πρώτων εγκρίσεων [4/09] Στρατηγική εξόδου [4/10] 16.6.2010 Φ. Νικολαΐδης 3
Kανόνες Μέτρα για τους χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς [10/08] Ανακεφαλαιοποίηση των χρηματοπιστωτικών οργανισμών [12/08] Αντιμετώπιση των απομειωμένων περιουσιακών στοιχείων στον τραπεζικό τομέα [2/09] Επιστροφή στη βιωσιμότητα και την αξιολόγηση των μέτρων αναδιάρθρωσης [7/09] Εφαρμογή των κανόνων περί κρατικών ενισχύσεων στις κρατικές εγγυήσεις μετά τις 30 Ιουνίου 2010 [4/10] 16.6.2010 Φ. Νικολαΐδης 4
Κρατικές ενισχύσεις σε χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς [σε δισ. ευρώ] 161 μέτρα [εκ των οποίων 40 για αναδιάρθρωση] 85% όχι αντιρρήσεις 15% υπό όρους έγκριση Συνολικό ποσό: 4131 καθεστώτα/ad hoc μέτρα: 3181/950 Εγγυήσεις [ποσοστό απορρόφησης: 32%]: 3150 καθεστώτα/ad hoc μέτρα : 2747/403 Ανακεφαλαιοποίηση [ποσοστό απορρόφησης: 48%]: 503 καθεστώτα/ad hoc μέτρα: 338/165 Απομειωμένα περιουσιακά στοιχεία: 376 16.6.2010 Φ. Νικολαΐδης 5
Ύπαρξη κρατικής ενίσχυσης Όχι: γενική εγγύηση καταθέσεων εγγυήσεις από τραπεζικές ενώσεις εισφορά ρευστότητας από κεντρικές τράπεζες [προσφέρεται σε όλες τις τράπεζες; αποφασίζεται αυτόνομα; επιτόκια αγοράς] εισφορές κεφαλαίου που πληρούν το κριτήριο του ιδιώτη επενδυτή πώληση στοιχείων του ενεργητικού σε τιμές αγοράς Nαι: εγγυήσεις υποχρεώσεων/χρέους τραπεζών αναδιάρθρωση / ανακεφαλαιοποίηση / εθνικοποίηση αγορά απομειωμένων περιουσιακών στοιχείων πώληση περιουσιακών στοιχείων, όταν είναι φθηνότερο να ρευστοποιηθούν 16.6.2010 Φ. Νικολαΐδης 6
Μέτρα για χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς [10/2008] Μορφές παρέμβασης: εγγυήσεις υποχρεώσεων ανακεφαλαιοποίηση - που πρέπει να ακολουθείται από σχέδιο βιωσιμότητας / αναδιάρθρωσης [διάκριση μεταξύ υγιών και προβληματικών τραπεζών] πώληση στοιχείων του ενεργητικού και εκκαθάριση Προϋποθέσεις: ελάχιστη βοήθεια: επαρκής αμοιβή ελάχιστη στρέβλωση: όχι εξαγορές, όχι διαφημίσεις, περιορισμοί στο μέγεθος του ισολογισμού σε περίπτωση ad-hoc ενισχύσεων σε προβληματικές επιχειρήσεις: κριτήρια παρόμοια με τις ΚΓ διάσωσης και αναδιάρθρωσης 16.6.2010 Φ. Νικολαΐδης 7
N 560/08: Μέτρα για χρηματοπιστωτικά ιδρύματα στην Ελλάδα Εγγυήσεις [για υγιείς τράπεζες] Νέο κεφάλαιο για την διατήρηση επαρκούς βάσης κεφαλαίου Δάνειο ειδικών κρατικών ομολόγων που πρέπει να χρησιμοποιηθεί από τις τράπεζες για να λάβουν δάνεια από την ΕΚΤ [για υγιείς τράπεζες] Όλα τα μέσα αμείβονται επαρκώς Ανακεφαλαιοποίηση που ακολουθείται από σχέδια αναδιάρθρωσης [Εγγυήσεις: 15 δισ. Ανακεφαλαιοποίηση: 5 δισ.] Η έγκριση της Επιτροπής λήγει την 30/06/2010 16.6.2010 Φ. Νικολαΐδης 8
Ανακεφαλαιοποίηση χρηματοπιστωτικών οργανισμών [5/12/08] Στόχοι: αποφυγή της αφερεγγυότητας αποκατάσταση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας και του διατραπεζικού δανεισμού αποκατάσταση της ροής πιστώσεων στην πραγματική οικονομία αποφυγή στρεβλώσεων ανταγωνισμού Ακολουθεί Σύσταση της ΕΚΤ σχετικά με την τιμολόγηση της κρατικής ανακεφαλαιοποίησης κατά βάση υγιών χρηματοπιστωτικών οργανισμών 16.6.2010 Φ. Νικολαΐδης 9
Κριτήρια Bάση το προφίλ κινδύνου του δικαιούχου (ευρωστία) Αμοιβή κεφαλαίου ανώτερο όριο: 9.3% για μετοχές κατώτατο όριο: 7% για δάνεια Κίνητρα εξόδου: προσαυξημένο ποσοστό αμοιβής για την ενθάρρυνση εξόδου Διασφαλίσεις κατά της στρέβλωσης του ανταγωνισμού και επιθετικής εμπορικής στρατηγικής Τακτική επανεξέταση 16.6.2010 Φ. Νικολαΐδης 10
Αντιμετώπιση των απομειωμένων περιουσιακών στοιχείων στον τραπεζικό τομέα [2/2009] Γενικές αρχές: πλήρης διαφάνεια και αξιολόγηση των επιλέξιμων τραπεζών και απομειώσεων καταμερισμός του κόστους με τους μετόχους [κόστος που συνδέεται με απομειωμένα περιουσιακά στοιχεία] Μορφή της ενίσχυσης: παροχή εγγυήσεων [όχι σε μετόχους] και αγορά περιουσιακών στοιχείων Επιλέξιμα περιουσιακά στοιχεία: τοξικά περιουσιακά στοιχεία - τίτλοι εξασφαλισμένοι με ενυπόθηκα δάνεια στις Ηνωμένες Πολιτείες 16.6.2010 Φ. Νικολαΐδης 11
Εγγυήσεις μετά την 30 ή Ιουνίου 2010 Λίγες τράπεζες ζητούν νέες εγγυήσεις Οι περισσότερες τράπεζες που επωφελούνται προς το παρόν από τις κρατικές εγγυήσεις είτε βρίσκονται υπό αναδιάρθρωση είτε έχουν χαμηλή πιστοληπτική ικανότητα Όλες οι εγκρίσεις λήγουν την 30 ή Ιουνίου 2010 Νέες προϋποθέσεις: Υψηλότερα τέλη εγγυήσεων [+ 0.2-0.4%] Οι αποδέκτες πρέπει να αποδεικνύουν την μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα [εφόσον η ενίσχυση ξεπερνά 500 εκατ.] 16.6.2010 Φ. Νικολαΐδης 12
Η έως σήμερα πρακτική Η Επιτροπή αποτέλεσε ένα από τα πρώτα κοινοτικά όργανα το οποίο παρενέβη [για την αποτροπή αδικαιολόγητης στρέβλωσης του ανταγωνισμού] Περίπου 160 μέτρα αξιολογήθηκαν από την Επιτροπή περίπου 85% των μέτρων εγκρίθηκαν χωρίς επιφυλάξεις/όρους για περίπου το 15% των μέτρων κινήθηκε η διαδικασία ελέγχου ή βρίσκονται υπό αξιολόγηση έως σήμερα εκδόθηκαν αποφάσεις έγκρισης υπό όρους αλλά όχι αρνητικές αποφάσεις 16.6.2010 Φ. Νικολαΐδης 13
Εφαρμογή των κανόνων Αξιολόγηση του μεγαλύτερου μέρους των περιπτώσεων σε σύντομο χρονικό διάστημα Επίσημη διαδικασία έρευνας έχει ως αντικείμενο σύνθετες υποθέσεις Τα περισσότερα ατομικά μέτρα περιλαμβάνουν αναδιάρθρωση περιορισμούς στην ενίσχυση [επαρκής τιμολόγηση των κρατικών εγγυήσεων] έμφαση στην εθνική αγορά [π.χ. απεμπλοκή/αποχώρηση από αλλοδαπές αγορές ασφαλιστικών προϊόντων, ακινήτων] διάθεση απομειωμένων περιουσιακών στοιχείων ρεαλιστικές εκτιμήσεις σχετικά με την κερδοφορία 16.6.2010 Φ. Νικολαΐδης 14
Προσέγγιση και προϋποθέσεις που θέτει η Επιτροπή Λιγότερο αυστηρή εφαρμογή των Κατευθυντηρίων Γραμμών για τη διάσωση και αναδιάρθρωση προβληματικών επιχειρήσεων ίδια συμμετοχή μικρότερη του 50% μεγαλύτερη περίοδος για επάνοδο στη βιωσιμότητα Ωστόσο, η Επιτροπή έχει επιβάλει συγκεκριμένες προϋποθέσεις: σημαντική μείωση ισολογισμού [έως 45%] απαγόρευση εξαγορών απαγόρευση επιθετικής πολιτικής τιμών απαγόρευση διαφήμισης της κρατικής ενίσχυσης απαγόρευση ανάληψης υπερβολικού ρίσκου 16.6.2010 Φ. Νικολαΐδης 15
Αξιολόγηση: Ασκείται εν τέλει έλεγχος στις κρατικές ενισχύσεις ; Η Επιτροπή επέδειξε ελαστικότητα και προθυμία ως προς την προσαρμογή των κανόνων Οι νέοι κανόνες παραχωρούν μεγαλύτερη διακριτική ευχέρεια στα Κράτη Μέλη Ωστόσο, η Επιτροπή επιτρέπει πολυάριθμα μέτρα ενισχύσεων, αλλά παράλληλα αποτρέπει αδικαιολόγητες στρεβλώσεις του ανταγωνισμού μέσω της θέσπισης αυστηρών προϋποθέσεων Αρνητικό αποτέλεσμα: Περιορισμένη νομική βεβαιότητα σχετικά με το τι είναι αποδεκτό από την Επιτροπή [π.χ. ποσοστό αμοιβής εταιρικού κεφαλαίου, έκταση εκχωρήσεων] 16.6.2010 Φ. Νικολαΐδης 16