ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗ ΕΠΙΚΕΦΑΛΗΣ ΠΑΡΑΤΑΞΗΣ «ΑΤΤΙΚΗ» ΓΙΑΝΝΗ ΣΓΟΥΡΟΥ ΣΤΗ ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΗ ΤΟΥ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΑΤΤΙΚΗΣ ΓΙΑ ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΑΝΤΙΠΛΗΜΜΥΡΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΗΣ ΑΤΤΙΚΗΣ Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, 30/10/2014 Η αντιπλημμυρική προστασία της Αττικής αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα και πλέον διαχρονικά προβλήματα που αντιμετωπίζει το λεκανοπέδιο και έχει βαθιές ρίζες στον τρόπο με τον οποίο δομήθηκε, επεκτάθηκε και εν τέλει αναπτύχθηκε η πληθυσμιακά μεγαλύτερη περιφέρεια της χώρας τις τελευταίες δεκαετίες. Παράλληλα, αποτελεί το πλέον χαρακτηριστικό παράδειγμα μετατόπισης της ευθύνης της αποτυχίας της κεντρικής διοίκησης προς την αυτοδιοίκηση και εν προκειμένω προς την αυτοδιοίκηση β βαθμού. Οι παλαιότεροι συνάδελφοι θα πρέπει να γνωρίζουν καλά το θέμα, διότι είχαμε αφιερώσει πολλές ώρες, εξαντλητικών συζητήσεων στο Περιφερειακό Συμβούλιο Αττικής, προκειμένου να το αναδείξουμε στην ολότητά του, να ακουστούν όλες οι απόψεις και να υπάρξει πλήρης ενημέρωση του Σώματος. Καλό όμως είναι ορισμένα πράγματα να ξαναειπωθούν έστω και επί τροχάδην, προκειμένου να μην αιωρούνται ασάφειες, να μην μοιράζονται πρόχειρα και ανεύθυνα ευθύνες, αλλά και για να μην ακούγονται υποσχέσεις περί επίλυσης του προβλήματος εν μια νυκτί. Διότι πρόβλημα, που διογκώθηκε χρόνο με το χρόνο εδώ και πενήντα χρόνια, δεν λύνεται από τη μια μέρα στην άλλη και δεν προσφέρεται, ούτε για προεκλογικές, ούτε για μετεκλογικές εκμεταλλεύσεις από κανέναν. Σε θεσμικό επίπεδο σας θυμίζω λοιπόν ότι : 1. Την αποκλειστική αρμοδιότητα για διάστημα πλέον των είκοσι ετών σε θέματα αντιπλημμυρικής προστασίας της 1
Αττικής (Ν. 1068/80 έως και μετά το Ν. 2744/99) την είχε η ΕΥΔΑΠ. 2. Από το 2000 μέχρι σήμερα υπήρξε σταδιακός καταμερισμός της αρμοδιότητας σε διάφορες υπηρεσίες του δημοσίου τομέα (ΥΠΕΧΩΔΕ, Κρατική Περιφέρεια, Νομαρχίες, Δήμοι) με την κεντρική διοίκηση να κρατά πάντοτε τον βασικό ρόλο. 3. Από τον Οκτώβριο του 2011 περιήλθε για πρώτη φορά με το νόμο του Καλλικράτη η δυνατότητα διαχείρισης αντιπλημμυρικών θεμάτων στην αρμοδιότητα της αιρετής περιφέρειας. Ωστόσο η κεντρική κυβέρνηση διατήρησε την κρίσιμη αρμοδιότητα για το συντονισμό και την ιεράρχηση της μελέτης και κατασκευής έργων αντιπλημμυρικής προστασίας μέσω της Κεντρικής Συντονιστικής Επιτροπής (Ν. 4070/2012). 4. Επίσης και σε ό,τι αφορά στην Αττική, παρέμειναν στην ευθύνη της κεντρικής διοίκησης τα βασικά έργα αντιπλημμυρικής προστασίας στα μεγαλύτερα ρέματα : Εσχατιάς, Ραφήνας, Γιαννούλας στο Θριάσιο, Ερασίνου και Αγ. Γεωργίου, τα οποία παραμένουν μέχρι σήμερα χωρίς διευθέτηση. Κατά παράβαση του άρθρου 102 του Συντάγματος, οι αρμοδιότητες και οι Υπηρεσίες που μεταφέρθηκαν στην Περιφέρεια Αττικής (οι οποίες δεν αφορούν μόνο αντιπλημμυρικά έργα αλλά και θέματα οδικής ασφάλειας, συντήρησης οδών και φωτεινής σηματοδότησης) δεν συνοδεύτηκαν από τη μεταφορά αντίστοιχων πόρων. Αρκετοί ίσως να θυμάστε την έντονη αντιπαράθεση που είχε ξεσπάσει με τους αρμόδιους Υπουργούς γι αυτό το ζήτημα, όταν αρνιόμουν να παραλάβω τις αρμοδιότητες, τις οποίες τελικά ουδέποτε επίσημα παρέλαβα. Τέλος όσον αφορά τον καθαρισμό των φρεατίων υδροσυλλογής η Περιφέρεια Αττικής καθαρίζει τα φρεάτια υδροσυλλογής σε μόνο 732 χιλιόμετρα οδών (τα οποία της μεταφέρθηκαν με τον Καλλικράτη) ενώ όλα τα υπόλοιπα τα καθαρίζουν οι όμοροι Δήμοι. 2
Σε επίπεδο υποδομών : Μιλάμε για μια Αττική στην οποία σήμερα δεν μπορούν να εντοπισθούν περισσότερα από 70 από τα 700 ρέματα που υπήρχαν. Για μια Αττική στην οποία το μήκος των ανοικτών ρεμάτων έχει μειωθεί από τα 1280 χιλιόμετρα το 1945, σε 434 σήμερα. Και για μια Αττική στην οποία η δασική βλάστηση από το 40 % το 1995 έχει φτάσει σήμερα στο 4 %. Άρα μιλάμε για μια Αττική παραμορφωμένη, αν όχι κακοποιημένη, στην οποία η άκρατη τσιμεντοποίηση όχι μόνο τροποποίησε τη φυσική ροή των υδάτων αλλά μείωσε την απορροφητικότητα του εδάφους και ταυτόχρονα αύξησε τις ταχύτητες απορροής με αποτέλεσμα οι υφιστάμενες υποδομές να αδυνατούν να ανταποκριθούν. Επίσης υπάρχουν ευθύνες και της τοπικής αυτοδιοίκησης πρώτου βαθμού, η οποία έχει κατ εξακολούθηση αποφασίσει την ένταξη στο σχέδιο πόλεως περιοχών χωρίς να έχει λάβει καμία μέριμνα για το αν υπάρχει ή αν προβλέπεται να κατασκευασθεί σε αυτές επαρκής αντιπλημμυρική υποδομή, στο εάν υπάρχει ή όχι ρέμα. Τέλος συχνά είναι τα φαινόμενα, λανθασμένου ή ανεπαρκούς σχεδιασμού του δικτύου, ανεπαρκούς αριθμού φρεατίων, λανθασμένης κλίσης σε οδικές αρτηρίες και άλλα πολλά που είναι όλα καταγεγραμμένα. Μέσα σε αυτές τις συνθήκες κληθήκαμε, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, το τελευταίο τρίμηνο του 2011 να διαχειριστούμε αυτή την κρίσιμη αρμοδιότητα. Γνωρίζοντας τα προβλήματα, ριχτήκαμε στη μάχη, δουλεύοντας πάνω σε τρεις άξονες: 1 ος Άξονας : Στην άμεση προώθηση και κατασκευή κατά προτεραιότητα των αντιπλημμυρικών έργων που στηρίζονταν σε ώριμες και άρτιες τεχνικά μελέτες. Αυτόν τον στόχο τον κάναμε πράξη δημοπρατώντας μέσα σε δυόμιση χρόνια πάνω από 160 έργα, προϋπολογισμού άνω των 430 εκ. από κοινοτικά κονδύλια και ίδιους πόρους. Για του λόγου το αληθές καταθέτω στα πρακτικά, τους σχετικούς πίνακες και τις ανακοινώσεις που είχαν εκδοθεί, που αναφέρουν αναλυτικά όλα τα 3
αντιπλημμυρικά έργα ανά περιφερειακή ενότητα και ανά πηγή χρηματοδότησης. 2 ος Άξονας : Στην εκπόνηση ενός σχεδιασμού για τη διαχείριση των κρίσεων, των περιπτώσεων δηλαδή εμφάνισης έντονων πλημμυρικών φαινομένων. Ο σχεδιασμός αυτός ήταν ότι πολυτιμότερο δημιουργήσαμε. Διότι ξέραμε ότι ήταν αδύνατο να λύσουμε μέσα σε μία τριετία ένα πρόβλημα που έχει δημιουργηθεί σε βάθος 50 ετών και που για να λυθεί θέλει έργα και υποδομές που ίσως και να ξεπερνούν τα 2 δις ευρώ. Μπορούσαμε όμως με τη συνεργασία όλων των φορέων, της ΕΛΑΣ, της Πυροσβεστικής, της Πολιτικής Προστασίας, των Δήμων να είμαστε έτοιμοι, να προλάβουμε μεγάλες καταστροφές ή να επέμβουμε άμεσα και αποτελεσματικά σε μικρό χρονικό διάστημα από τη θεομηνία. Και αυτό το κάναμε με αποτελεσματικότητα. Διότι διορατικότητα, δεν είναι κύριοι της πλειοψηφίας, να βάζεις δαπάνες στον προϋπολογισμό για έργα αντιπλημμυρικά και να κομπάζεις γι αυτά μέσω ανακοινώσεων. Διορατικότητα είναι να έχεις λάβει έγκαιρα όλα τα αναγκαία μέτρα και να κάνεις ό,τι περνά από το χέρι σου, ώστε να διαφυλάξεις την ζωή και την περιουσία των συμπολιτών μας εκ των προτέρων. Και εάν υπάρχει ένας τομέας στον οποίο μπορεί κάποιος να σας καταλογίσει ευθύνες είναι ακριβώς αυτός: Ότι δεν μεριμνήσατε και δεν φροντίσατε να είστε επιχειρησιακά έτοιμοι εκ των προτέρων. Ότι δεν είχατε προλάβει να συγκροτήσετε, πόσω μάλλον να συγκαλέσετε τα Συντονιστικά Περιφερειακά Όργανα. Πιαστήκατε κυριολεκτικά στον ύπνο με δυο λόγια, συνάδελφοι. Ήσασταν παντελώς απροετοίμαστοι και επιχειρησιακά ανεπαρκείς κι ας είχε προειδοποιήσει η Πολιτική Προστασία για επικίνδυνα καιρικά φαινόμενα. 4
Και ο 3 ος Άξονας στον οποίο δουλεύαμε ήταν : Στην εκπόνηση ενός ολοκληρωμένου σχεδιασμού για την αντιπλημμυρική προστασία της Αττικής. Για τον σκοπό αυτό έδωσα σχετική εντολή στις υπηρεσίες της Περιφέρειας. Και σήμερα έχω μαζί μου και καταθέτω στο Περιφερειακό Συμβούλιο Αττικής μία πρώτη προσέγγιση - πρόταση σχεδιασμό Μελετών και Έργων για την Αντιπλημμυρική Προστασία της Αττικής την περίοδο 2014-2020. Είναι μια σπουδαία δουλειά των Τεχνικών Υπηρεσιών της Περιφέρειας που κατατέθηκε σε μας τον Απρίλιο του 2014. Δεν την φέραμε τότε στο Περιφερειακό Συμβούλιο Αττικής για ευνόητους λόγους, αφού ήταν η προεκλογική περίοδος. Η δουλειά όμως υπάρχει, μπορεί να διευρυνθεί, να συμπληρωθεί και να αποτελέσει τη βάση για την εκπόνηση ενός ολοκληρωμένου, αποτελεσματικού σχεδίου αντιπλημμυρικής προστασίας. Απαραίτητη προϋπόθεση αποτελεί η δημιουργία ενός πλήρους ηλεκτρονικού αρχείου καταγραφής έργων, μελετών, ρεμάτων και προβληματικών περιοχών καθώς και σημαντικών δεδομένων ανά περιοχή, με δυνατότητα πρόσβασης όλων των αρμοδίων υπηρεσιών και με υποχρέωση συστηματικής ενημέρωσης. Έχετε τα εφόδια, έχετε τους πόρους, έχετε και τον χρόνο ώστε η προσπάθεια αυτή που ξεκίνησε από εμάς να συνεχιστεί και να ολοκληρωθεί προς όφελος των συμπολιτών μας. 5