ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 18.12.2015 COM(2015) 905 final ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ Έκτη Έκθεση Προόδου σχετικά με την εφαρμογή του σχεδίου δράσης για την ελευθέρωση του καθεστώτος θεωρήσεων από την Ουκρανία {SWD(2015) 705 final} EL EL

Ι. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ο διάλογος μεταξύ της ΕΕ και της Ουκρανίας για την ελευθέρωση του καθεστώτος θεωρήσεων ξεκίνησε τον Οκτώβριο του 2008. Κατά τη διάρκεια του Νοεμβρίου του 2010, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε στην κυβέρνηση της Ουκρανίας ένα σχέδιο δράσης για την ελευθέρωση του καθεστώτος θεωρήσεων (ΣΔΕΚΘ). Το ΣΔΕΚΘ καθορίζει μια σειρά συγκεκριμένων κριτηρίων αναφοράς για τέσσερις «ενότητες» 1 τεχνικά σχετικών ζητημάτων, με στόχο την έγκριση νομοθετικού, πολιτικού και θεσμικού πλαισίου (φάση 1) και τη διασφάλιση της αποτελεσματικής και διατηρήσιμης εφαρμογή του (φάση 2). Τα κριτήρια αναφοράς πρέπει να πληρούνται προκειμένου οι υπήκοοι της Ουκρανίας που είναι κάτοχοι βιομετρικών διαβατηρίων να μπορούν να εισέρχονται στη ζώνη Σένγκεν για βραχεία διαμονή χωρίς να χρειάζονται θεώρηση 2. Κατά τη διάρκεια του Σεπτεμβρίου του 2011, η Επιτροπή ενέκρινε την πρώτη έκθεση προόδου σχετικά με την εφαρμογή του ΣΔΕΚΘ 3 από την Ουκρανία και έκανε διάφορες συστάσεις για την ολοκλήρωση της πρώτης φάσης (θέσπιση νομοθεσίας και σχεδιασμός). Η Επιτροπή δημοσίευσε τη δεύτερη έκθεση προόδου στις 9 Φεβρουαρίου 2012 και την τρίτη στις 15 Νοεμβρίου 2013. Μετά την τέταρτη έκθεση της Επιτροπής (27 Μαΐου 2014) 4 και την έγκρισή της από το Συμβούλιο (23 Ιουνίου 2014), η Ουκρανία βρέθηκε επισήμως στη δεύτερη φάση του σχεδίου δράσης όπου πραγματοποιήθηκε αξιολόγηση όσον αφορά τη διατηρήσιμη υλοποίηση του νομοθετικού και πολιτικού πλαισίου. Η Επιτροπή ενέκρινε την πέμπτη έκθεση προόδου σχετικά με την εφαρμογή του ΣΔΕΚΘ από την Ουκρανία στις 8 Μαΐου 2015 5. Η έκθεση ανέφερε ότι η πρόοδος που έχει επιτευχθεί από τις ουκρανικές αρχές στο πλαίσιο της εφαρμογής της δεύτερης φάσης του ΣΔΕΚΘ ήταν αξιοσημείωτη. Σύμφωνα με τη μεθοδολογία που περιγράφεται στο ΣΔΕΚΘ, η Επιτροπή διοργάνωσε επιτόπιες αξιολογήσεις με τη συμμετοχή εμπειρογνωμόνων από κράτη μέλη της ΕΕ. Η έκθεση αυτή συνοδευόταν από αξιολόγηση των πιθανών επιπτώσεων, σε επίπεδο μετανάστευσης και ασφάλειας, της μελλοντικής ελευθέρωσης του καθεστώτος θεωρήσεων για τους Ουκρανούς πολίτες που ταξιδεύουν στην ΕΕ. Η έκτη έκθεση είναι η δεύτερη έκθεση προόδου για την εφαρμογή από την Ουκρανία της δεύτερης φάσης του ΣΔΕΚΘ. Εξετάζει πόσο αποτελεσματικά και βιώσιμα οι ουκρανικές αρχές εφάρμοσαν τα κριτήρια αναφοράς της δεύτερης φάσης, σύμφωνα με τις συστάσεις που διατυπώθηκαν στην πέμπτη έκθεση της Επιτροπής. Η παρούσα έκθεση δεν εξετάζει τα κριτήρια αναφοράς εκείνα που θεωρήθηκαν ως ήδη επιτευχθέντα στην τελευταία έκθεση καθώς η παρακολούθηση απέδειξε ότι συνεχίζουν να πληρούνται. Τα κριτήρια αυτά είναι: 1 Αυτές είναι: i) ασφάλεια των εγγράφων, συμπεριλαμβανομένων των βιομετρικών χαρακτηριστικών ii) ολοκληρωμένη διαχείριση των συνόρων, διαχείριση της μετανάστευσης και άσυλο iii) δημόσια τάξη και ασφάλεια iv) εξωτερικές σχέσεις και θεμελιώδη δικαιώματα. 2 Οι δικαιούχοι της απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης που είναι κάτοχοι βιομετρικών διαβατηρίων μπορούν να διέρχονται ή να διαμένουν στην επικράτεια των κρατών μελών της ΕΕ (με εξαίρεση το Ηνωμένο Βασίλειο και την Ιρλανδία) και των συνδεδεμένων κρατών Σένγκεν για χρονικό διάστημα που δεν υπερβαίνει τις 90 ημέρες σε περίοδο 180 ημερών χωρίς να ζητούν θεώρηση. 3 COM (2013) 809 final. 4 COM (2014) 336 τελικό. 5 COM (2015) 200 final. 2

δικαστική συνεργασία σε ποινικές υποθέσεις, προϋποθέσεις και διαδικασίες για την έκδοση ταξιδιωτικών εγγράφων και εγγράφων ταυτότητας. Τα πραγματικά στοιχεία και η αξιολόγηση βασίζονται στα πορίσματα των αποστολών αξιολόγησης της ΕΕ που πραγματοποιήθηκαν στην Ουκρανία από τις 31 Αυγούστου 2015 έως τις 2 Οκτωβρίου 2015 και στις τέσσερις ενότητες του ΣΔΕΚΘ, με τη συμμετοχή εμπειρογνωμόνων από τα κράτη μέλη της ΕΕ, υπαλλήλων της Επιτροπής, εκπροσώπων της ΕΥΕΔ και της αντιπροσωπείας της ΕΕ στην Ουκρανία. Πρόσθετες πληροφορίες προέκυψαν από μεταγενέστερες συναντήσεις και επαφές μεταξύ της Επιτροπής, της ΕΥΕΔ και των ουκρανικών αρχών, καθώς και από τις εκθέσεις προόδου που υποβλήθηκαν από την Ουκρανία στις 17 Αυγούστου και στις 22 Νοεμβρίου 2015. Η έκθεση συνοδεύεται από έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής 6, το οποίο παρέχει περισσότερες πληροφορίες για τις εξελίξεις που περιγράφονται στην έκθεση. Στο παράρτημα του εγγράφου εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής, όπως απαιτείται δυνάμει του ΣΔΕΚΘ, η Επιτροπή παρέχει επικαιροποιημένη ανάλυση και στατιστικές πληροφορίες σχετικά με τις πιθανές επιπτώσεις, σε επίπεδο μετανάστευσης και ασφάλειας, της μελλοντικής ελευθέρωσης του καθεστώτος θεωρήσεων για τους Ουκρανούς πολίτες που ταξιδεύουν στην ΕΕ, το οποίο θα βασίζεται σε πληροφορίες από τους σχετικούς οργανισμούς της ΕΕ και τους ενδιαφερόμενους φορείς. Η εκτίμηση των επιπτώσεων περιγράφει τις μελλοντικές κύριες τάσεις στον τομέα της μετανάστευσης και της ασφάλειας. Δείχνει ότι η ΕΕ παραμένει ελκυστικός προορισμός για τους μετανάστες από την Ουκρανία και ότι υπάρχουν δυνητικές προκλήσεις στον τομέα της μετανάστευσης και της ασφάλειας που πρέπει να παρακολουθούνται. 2. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΜΕΤΡΩΝ ΠΟΥ ΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΟΝΤΑΙ ΣΤΑ ΕΝΑΠΟΜΕΙΝΑΝΤΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΤΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ΔΡΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΤΟΥ ΚΑΘΕΣΤΩΤΟΣ ΘΕΩΡΗΣΕΩΝ 2.1. Ενότητα 1: Ασφάλεια των εγγράφων, συμπεριλαμβανομένων των βιομετρικών χαρακτηριστικών Σημαντική πρόοδος επιτεύχθηκε από τις 12 Ιανουαρίου 2015, με την έκδοση βιομετρικών διαβατηρίων που πληρούν τις απαιτήσεις του Διεθνούς Οργανισμού Πολιτικής Αεροπορίας. Για τον έλεγχο των Ουκρανών πολιτών που αναχωρούν από τη χώρα, οι υπάλληλοι του ελέγχου δεύτερης γραμμής στον αερολιμένα Boryspil του Κιέβου μπορούν να έχουν πρόσβαση σε δακτυλικά αποτυπώματα που είναι αποθηκευμένα στα διαβατήρια των Ουκρανών και, ως εκ τούτου, μπορούν να ελέγχουν τα δακτυλικά αποτυπώματα του κατόχου σε αντιπαραβολή με τα δεδομένα που είναι αποθηκευμένα στο ολοκληρωμένο κύκλωμα. Στις 19 Αυγούστου 2015 θεσπίστηκαν τροποποιήσεις του εσωτερικού κανονισμού για την αντιμετώπιση τυχόν παρενεργειών σχετικά με τις αλλαγές ονομάτων στην έκδοση ταξιδιωτικών εγγράφων και εγγράφων ταυτότητας. Τόσο το εσωτερικό διαβατήριο όσο και το διαβατήριο για ταξίδι στο εξωτερικό ακυρώνονται σε περίπτωση αλλαγής του ονόματος. 6 SWD(2015)705 final. 3

Σε εξέλιξη βρίσκονται τεχνικές διαβουλεύσεις για τη δημιουργία μιας αυτόματης σύνδεσης μεταξύ του ενιαίου κρατικού μητρώου του πληθυσμού και του ληξιαρχικού μητρώου. Η σύνδεση αναμένεται να τεθεί σε λειτουργία από την 1η Ιανουαρίου του 2016. Τον Μάιο, η Ουκρανία άρχισε να εκδίδει βιομετρικά διπλωματικά και υπηρεσιακά διαβατήρια και να εκδίδει βιομετρικά διαβατήρια στα προξενεία. Ο εξοπλισμός είναι διαθέσιμος σε 98 προξενικές αρχές. Τα νέα βιομετρικά δελτία ταυτότητας είναι υπό δοκιμή και θα ξεκινήσουν να εκδίδονται από την 1η Ιανουαρίου 2016. Το κριτήριο αναφοράς για την ασφάλεια των εγγράφων θεωρείται ότι έχει επιτευχθεί. 2.2. Ενότητα 2: Ολοκληρωμένη διαχείριση των συνόρων, διαχείριση της μετανάστευσης και άσυλο 2.2.1 Ολοκληρωμένη διαχείριση των συνόρων Η εφαρμογή ενός ολοκληρωμένου συστήματος διαχείρισης των συνόρων στην Ουκρανία έχει προχωρήσει. Η κρατική υπηρεσία συνοριοφυλάκων οδεύει προς μια σύγχρονη υπηρεσία επιβολής του νόμου σύμφωνα με τις βέλτιστες πρακτικές της ΕΕ, παρά την περίπλοκη κατάσταση στο ανατολικό τμήμα της χώρας. Οι ουκρανικές αρχές έχουν διασφαλίσει την πρόσβαση σε βάσεις δεδομένων της Ιντερπόλ στα σημεία διέλευσης των συνόρων. Τον Νοέμβριο, 39 συνοριακά σημεία διέλευσης συνδέθηκαν με βάσεις δεδομένων της Ιντερπόλ. Τα υπόλοιπα 118 συνοριακά σημεία διέλευσης θα συνδεθούν το 2016. Η Ουκρανία ανέλαβε περαιτέρω ενέργειες στο πλαίσιο της συνεργασίας για τον έλεγχο των συνόρων και την επιτήρηση των συνόρων με τις γειτονικές χώρες, που ήδη λειτούργησαν αρκετά καλά. Σχετικά με τη μελλοντική στρατηγική για την ολοκληρωμένη διαχείριση των συνόρων, η υπηρεσία συνοριοφυλάκων συνέταξε νέο σχέδιο προσέγγισης για την περίοδο 2016-2020. Η υπηρεσία συνοριοφυλάκων, στο πλαίσιο συμμετοχικού διαλόγου με άλλες συνοριακές αρχές και αρμόδιους φορείς, αναμένεται να παραδώσει ένα λεπτομερές έγγραφο ακολουθώντας τα βέλτιστα παραδείγματα της ΕΕ και αντιμετωπίζοντας βασικά ζητήματα, της διυπηρεσιακής, διοργανικής και διεθνούς συνεργασίας και συντονισμού. Από την 6η Νοεμβρίου 2015, η υπηρεσία συνοριοφυλάκων εξετάζει προτάσεις από τα αρμόδια υπουργεία και οργανισμούς σχετικά με το σχέδιο προσέγγισης και την εφαρμογή του σχεδίου δράσης. Το σχέδιο προβλέπει ότι η προσέγγιση θα αρχίσει να ισχύει την 1η Ιανουαρίου 2016. Το κριτήριο αναφοράς για την ολοκληρωμένη διαχείριση των συνόρων θεωρείται ότι έχει επιτευχθεί. 2.2.2 Διαχείριση της μετανάστευσης Ο νόμος περί εξωτερικής μετανάστευσης εργατικού δυναμικού εγκρίθηκε σε δεύτερη ανάγνωση στις 5 Νοεμβρίου 2015 και υπεγράφη από τον Πρόεδρο στις 21 Νοεμβρίου. Αυτό είναι ένα πολύ θετικό βήμα, καθώς ο νόμος θα ρυθμίζει θέματα επανένταξης στο νομοθετικό επίπεδο. 4

Η ικανότητα της Κρατικής Υπηρεσίας Μετανάστευσης (ΚΥΜ) να διαχειρίζεται την ανίχνευση στο εσωτερικό έχει αυξηθεί. Στις 27 Μαΐου 2015 η κυβέρνηση της Ουκρανίας ενέκρινε ψήφισμα σύμφωνα με το οποίο από την 1η Ιανουαρίου 2016 το προσωπικό των Κρατικών Υπηρεσιών Μετανάστευσης θα αυξηθεί κατά 500 άτομα, συμπεριλαμβανομένων αξιωματικών επιφορτισμένων με την καταπολέμηση της παράνομης μετανάστευσης και την ανίχνευση στο εσωτερικό. Επί του παρόντος διεξάγεται γλωσσική κατάρτιση. Η Κρατική Υπηρεσία Μετανάστευσης διερευνά περαιτέρω τρόπους για τη συμμετοχή διεθνών εταίρων στη βελτίωση των γλωσσικών δεξιοτήτων των υπαλλήλων του. Τα χαρακτηριστικά της μετανάστευσης για το 2014 επικαιροποιήθηκαν και δημοσιεύθηκαν στις 5 Μαΐου 2015. Το κριτήριο αναφοράς για τη διαχείριση της μετανάστευσης θεωρείται ότι έχει επιτευχθεί. 2.2.3 Άσυλο Έχει σημειωθεί σημαντική πρόοδος στην υλοποίηση των συστάσεων της πέμπτης έκθεσης. Το υποσύστημα για τους «πρόσφυγες» στο πλαίσιο της βάσης δεδομένων για τους αλλοδαπούς εγκαταστάθηκε. Πληροφορίες για τη χώρα προέλευσης είναι διαθέσιμες στους υπεύθυνους των φακέλων στον δικτυακό τόπο της Κρατικής Υπηρεσίας Μετανάστευσης. Εκατό δημόσια χρηματοδοτούμενα περιφερειακά και τοπικά κέντρα νομικής συνδρομής άρχισαν τις εργασίες τους την 1η Ιουλίου 2015, παρέχοντας δευτεροβάθμια νομική συνδρομή στους αιτούντες διεθνή προστασία. Τρόφιμα που αντιστοιχούν σε μια συγκεκριμένη ημερήσια ποσότητα απαιτούμενης θρεπτικής αξίας ανά άτομο, ανεξάρτητα από το κόστος τους, παρέχονται στα προσωρινά κέντρα υποδοχής για τα άτομα που ζητούν διεθνή προστασία και για τους δικαιούχους διεθνούς προστασίας. Οργανώθηκε κατάρτιση για το προσωπικό που εργάζεται στα κέντρα υποδοχής, τους υπεύθυνους των φακέλων και τους δικαστές. Η Ουκρανία σήμερα έχει ικανότητα υποδοχής 100 διαθέσιμων θέσεων στην Οδησσό και 130 θέσεων στην περιφέρεια της Τρανσκαρπαθίας. Η έναρξη λειτουργίας του νέου κέντρου φιλοξενίας στο Yahotyn (περιφέρεια του Κιέβου) με 353 επιπλέον θέσεις αναβλήθηκε από φέτος για το 2017. Η ανακαίνιση 100 συμπληρωματικών θέσεων στο κέντρο προσωρινής στέγασης της Οδησσού εξαρτάται από την αποδέσμευση των κεφαλαίων που προορίζονται για το σκοπό αυτό. Ένα διαρκές σημείο προβληματισμού είναι ότι η τρέχουσα πρακτική της κράτησης ορισμένων κατηγοριών αιτούντων άσυλο δεν βασίζεται σε λόγους κράτησης που προβλέπονται στο νόμο. Στις 10 Νοεμβρίου 2015, το Κοινοβούλιο ενέκρινε σε πρώτη ανάγνωση το νομοσχέδιο για την τροποποίηση του νόμου περί αλλοδαπών, ο οποίος προβλέπει την έκδοση δικαστικών αποφάσεων σχετικά με την κράτηση των προσώπων που υπόκεινται σε διαδικασίες επιστροφής. Παρόμοιες εγγυήσεις και ειδικοί λόγοι κράτησης θα μπορούσαν να προβλεφθούν για την κράτηση των αιτούντων διεθνή προστασία που διαμένουν νόμιμα στην Ουκρανία. Το κριτήριο αναφοράς για το άσυλο θεωρείται ότι έχει επιτευχθεί. 5

2.3. Ενότητα 3: Δημόσια τάξη και ασφάλεια 2.3.1. Πρόληψη και καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος, της τρομοκρατίας και της διαφθοράς 2.3.1.1. Πρόληψη και καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος Στις 26 Μαΐου 2015, ο Πρόεδρος της Ουκρανίας ενέκρινε την εθνική στρατηγική ασφαλείας, με στόχο τον προσδιορισμό του συνολικού οράματος και της κατεύθυνσης της μεταρρυθμιστικής διαδικασίας. Η στρατηγική αυτή είναι ένα μεγάλο βήμα προς τα εμπρος. Η πολύπλοκη διαδικασία μεταρρύθμισης του Υπουργείου Εσωτερικών και των οργανισμών που είναι αρμόδιοι για την πρόληψη του οργανωμένου εγκλήματος συνεχίζεται. Οι αρχές αποσκοπούν στον σαφή καθορισμό των εντολών και των αρμοδιοτήτων των υπηρεσιών επιβολής του νόμου, μαζί με μια σαφή αλυσίδα ευθυνών για τη διερεύνηση και τη δίωξη. Βασικά στοιχεία της μεταρρύθμισης, όπως η σαφής δικαιοδοσία και η πρόληψη της αλληλεπικάλυψης των λειτουργιών για την καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος πρέπει να συνεχιστούν. Οι ουκρανικές αρχές καταβάλλουν προσπάθειες για να μειωθούν οι προδικαστικές εξουσίες έρευνας της υπηρεσίας πληροφοριών ασφαλείας και αντικατασκοπείας. Στις 21 Νοεμβρίου 2015, ο Πρόεδρος υπέγραψε το νόμο που στόχευε στη βελτιστοποίηση των εξουσιών επιβολής του νόμου στο στάδιο της προδικαστικής διερεύνησης. Η αρμοδιότητα για τις προανακριτικές εξουσίες της παράνομης διακίνησης μεταβιβάστηκε από την Υπηρεσία Ασφαλείας στο Υπουργείο Εσωτερικών. Η εξειδίκευση των δικαστών και η δίωξη για υποθέσεις οργανωμένου εγκλήματος έχει εξεταστεί περαιτέρω. Για να διασφαλιστεί η αποτελεσματική προστασία των μαρτύρων, οι ουκρανικές αρχές θα εξετάσουν την κατανομή των πόρων για την επόμενη δημοσιονομική περίοδο. Προβλέπεται μια νέα διαδικασία για τη συνεργασία στον τομέα της προστασίας των μαρτύρων και της ενοποιημένης εφαρμογής των εντολών προστασίας των μαρτύρων. Το κριτήριο αναφοράς της πρόληψης και της καταπολέμησης του οργανωμένου εγκλήματος θεωρείται ότι έχει επιτευχθεί. 2.3.1.2. Εμπορία ανθρώπων Η Ουκρανία έχει κάνει ορισμένα σημαντικά βήματα για την ανάπτυξη μιας πολιτικής και δράσεων για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων, μέσω της υιοθέτησης ενός νέου κρατικού προγράμματος για την καταπολέμηση της εμπορίας των ανθρώπων, το οποίο έχει προγραμματισθεί να τεθεί σε ισχύ την 1η Ιανουαρίου 2016. Το Υπουργείο Κοινωνικής Πολιτικής πραγματοποιεί διαβουλεύσεις με άλλες αρχές και διεθνείς οργανισμούς ωστόσο, η αξιολόγηση των αιτιών για τη μείωση των 6

αναγνωρισμένων θυμάτων και η καλύτερη παρακολούθηση των αναδυόμενων τάσεων είναι ακόμα σε εξέλιξη. Ο αριθμός των αναγνωρισμένων θυμάτων, εξακολουθεί να είναι πολύ χαμηλός. Έως τις 19 Νοεμβρίου, οι ουκρανικές αρχές χορήγησαν το καθεστώς του θύματος εμπορίας ανθρώπων σε 140 άτομα: 60 γυναίκες, 59 άνδρες και 21 ανήλικοι. Οι ουκρανικές αρχές θέσπισαν μια τυπική διαδικασία για την αναγνώριση των θυμάτων, αλλά η αναγνώριση εξαρτάται από τα ίδια τα θύματα που υποβάλλουν τις αιτήσεις αναγνώρισης. Επίσης, συστάθηκε εθνικός μηχανισμός για τη διευκόλυνση της συνεργασίας μεταξύ των διαφόρων φορέων που δραστηριοποιούνται στον τομέα της καταπολέμησης της εμπορίας ανθρώπων. Το ισχύον σύστημα για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων εστιάζει στην Ουκρανία ως χώρα καταγωγής και μόνο λίγα αλλοδαπά θύματα εμπορίας ανθρώπων έχουν αναγνωριστεί επίσημα. Περαιτέρω προσοχή πρέπει να δοθεί στην εσωτερική εμπορία ανθρώπων, ιδίως σε σχέση με τα εκτοπισθέντα στο εσωτερικό της χώρας άτομα. Το σύστημα παρακολούθησης για το υφιστάμενο σχέδιο δράσης δεν έχει ακόμη εφαρμοστεί όπως και η αξιολόγηση από το 2016 και μετά. Αυτό θα πρέπει επίσης να περιλαμβάνει σαφείς ρόλους για τις μη κυβερνητικές οργανώσεις, καθώς και επαρκείς πόρους για την αποτελεσματική συμμετοχή τους. Η Ουκρανία θα επωφελούνταν από τη θέσπιση ενιαίου εθνικού συστήματος στατιστικής παρακολούθησης για τη βελτίωση της διαδικασίας αναγνώρισης των θυμάτων. Οι ουκρανικές αρχές προέβλεψαν τη χρηματοδότηση στο πλαίσιο του εθνικού μηχανισμού παραπομπής για τις ΜΚΟ. Η κατάρτιση των υπαλλήλων σχετικά με τον ρόλο και τις αρμοδιότητές τους σε σχέση με τη διαδικασία αναγνώρισης των θυμάτων έχει βελτιωθεί. Το κριτήριο αναφοράς για την εμπορία ανθρώπων θεωρείται ότι έχει επιτευχθεί. 2.3.1.3. Πρόληψη και καταπολέμηση της διαφθοράς Η πρόοδος που σημειώθηκε στην πέμπτη έκθεση σχετικά με τις πολιτικές καταπολέμησης της διαφθοράς, ιδίως η νομοθετική και η θεσμική πρόοδος, συνεχίστηκε. Η έγκριση από το Κοινοβούλιο, στις 8 Οκτωβρίου 2015, των νομοθετικών μέτρων που καλύπτουν πτυχές των συστάσεων της έκθεσης, είναι ένα σημαντικό βήμα προς τα εμπρός. Η κοινωνία των πολιτών εξακολούθησε να διαδραματίζει σημαντικό ρόλο για την προώθηση της ατζέντας για την καταπολέμηση της διαφθοράς. Ιδρύθηκε το εθνικό γραφείο καταπολέμησης της διαφθοράς. Ο προϊστάμενός του διορίστηκε στις 16 Απριλίου 2015, κατόπιν ανοικτής και ανταγωνιστικής διαδικασίας επιλογής, και περίπου 100 ανακριτές έχουν προσληφθεί και εκπαιδευθεί. Η σύσταση του εθνικού γραφείου καταπολέμησης της διαφοράς βρίσκεται ως εκ τούτου σε καλή τροχιά. Ωστόσο, το εθνικό γραφείο καταπολέμησης της διαφοράς δεν μπορεί να είναι πλήρως λειτουργικό χωρίς μια ειδική εισαγγελία για την καταπολέμηση της διαφθοράς. Ενώ η συγκρότηση αυτής της νέας ειδικής εισαγγελίας για την καταπολέμηση της διαφθοράς έχει ξεκινήσει, πρέπει να εξασφαλιστεί ότι η ανεξαρτησία και ακεραιότητά της αναγνωρίζονται πέραν πάσης αμφιβολίας. Οι αδυναμίες στη διαδικασία επιλογής όσον αφορά 7

την ηγεσία της εισαγγελίας κατά της διαφθοράς, όπως η έλλειψη ιστορικού αντικειμενικών κριτηρίων για τον διορισμό των μελών της επιτροπής επιλογής και των υποψηφίων, υπογράμμισαν την ανάγκη περαιτέρω βελτίωσης του σχετικού νομικού και θεσμικού πλαισίου, προκειμένου να εξασφαλιστεί πλήρως η ανεξαρτησία και η ακεραιότητα της υπηρεσίας αυτής. Για τον σκοπό αυτό, οι διαδικασίες επιλογής, διορισμού και απόλυσης της ηγεσίας και του προσωπικού της υπηρεσίας πρέπει να τηρούν αυστηρότερες εγγυήσεις ανεξαρτησίας και ακεραιότητας. Η ειδική εισαγγελία για την καταπολέμηση της διαφθοράς πρέπει να καταστεί πλήρως λειτουργική κατά απόλυτη προτεραιότητα είναι απαραίτητη συνιστώσα ενός αποτελεσματικού και ανεξάρτητου θεσμικού πλαισίου για την καταπολέμηση της διαφθοράς υψηλού επιπέδου. Στις 30 Νοεμβρίου, ο γενικός εισαγγελέας διόρισε τον επικεφαλής της ειδικής εισαγγελίας για την καταπολέμηση της διαφθοράς. Σημειώθηκε πρόοδος στη συγκρότηση του εθνικού οργανισμού για την πρόληψη της διαφθοράς, ιδίως μετά τη νέα εκλογή του Διοικητικού Συμβουλίου του οργανισμού, η οποία πραγματοποιήθηκε στις 28 Αυγούστου 2015. Η κυβέρνηση αναμένεται να εγκρίνει το πενταμελές Διοικητικό Συμβούλιο τον Δεκέμβριο του 2015. Ο νόμος για την πρόληψη της διαφθοράς, που ψηφίστηκε τον Οκτώβριο του 2014 τέθηκε σε ισχύ την 26η Απριλίου 2015. Προβλέπει μηχανισμούς για τον έλεγχο των δηλώσεων περιουσιακών στοιχείων. Τα καθήκοντα αυτά θα εκτελούνται από τον εθνικό οργανισμό για την πρόληψη της διαφθοράς. Ο εθνικός οργανισμός για την πρόληψη της διαφθοράς θα διαχειρίζεται τη διαδικτυακή πύλη των δηλώσεων περιουσιακών στοιχείων, η οποία αναπτύσσεται επί του παρόντος. Ο νόμος για τη χρηματοδότηση των πολιτικών κομμάτων ψηφίστηκε στις 8 Οκτωβρίου 2015. Ένα νομοσχέδιο για την εθνική υπηρεσία ανάκτησης περιουσιακών στοιχείων και την υπηρεσία διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων εγκρίθηκε σε πρώτη ανάγνωση στο Κοινοβούλιο στις 8 Οκτωβρίου 2015. Στις 10 Νοεμβρίου, το Κοινοβούλιο ενέκρινε σε δεύτερη ανάγνωση μια σειρά νόμων με στόχο τη βελτίωση των διαδικασιών ανάκτησης περιουσιακών στοιχείων. Συγκεκριμένα τα νομοσχέδια: για την εθνική υπηρεσία ανάκτησης περιουσιακών στοιχείων και την υπηρεσία διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων, και για την κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων και την ειδική δήμευση εις χείρας τρίτου. Με τη μορφή που προτάθηκε από την κυβέρνηση, το νομοσχέδιο προέβλεπε την ίδρυση μιας υπηρεσίας ανάκτησης περιουσιακών στοιχείων που περιελάμβανε επίσης καθήκοντα διαχείρισης σχετικά με τα δεσμευθέντα ή δημευθέντα περιουσιακά στοιχεία, καθώς και διατάξεις σχετικά με τη διαδικασία δέσμευσης και δήμευσης. Ορισμένες τροπολογίες στο κείμενο του Κοινοβουλίου έχουν περιορίσει τα καθήκοντα της υπηρεσίας σχετικά με την ενεργό διαχείριση των κατασχεθέντων περιουσιακών στοιχείων, καθώς και τις διατάξεις για την κατάσχεση και τη δήμευση. Η πρόοδος που έχει σημειωθεί όσον αφορά τις νομοθετικές και τις θεσμικές πτυχές μπορεί να αποφέρει σημαντικά τελικά αποτελέσματα μόνο εάν εφαρμοστεί πλήρως. Η ουκρανική ηγεσία δεσμεύτηκε να: διασφαλίσει ότι το εθνικό γραφείο καταπολέμησης της διαφθοράς και η ειδική εισαγγελία για την καταπολέμηση της διαφθοράς θα είναι πλήρως λειτουργικά το πρώτο τρίμηνο του 2016 διασφαλίσει μέχρι το τέλος του πρώτου τριμήνου του 2016 την ανεξαρτησία και την ακεραιότητα της ειδικής εισαγγελίας για την καταπολέμηση της διαφθοράς, μεταξύ άλλων με 8

την τροποποίηση του νόμου «περί δίωξης», κατάλληλες εγγυήσεις για την επιλογή και παύση της ηγεσίας της υπηρεσίας διασφαλίσει ότι ο εθνικός οργανισμός για την πρόληψη της διαφθοράς θα είναι πλήρως λειτουργικός το πρώτο τρίμηνο του 2016 και ότι η επαλήθευση των περιουσιακών στοιχείων και των πιθανών συγκρούσεων συμφερόντων των δημοσίων υπαλλήλων στους πιο ευάλωτους τομείς και θέσεις θα ξεκινήσει αμέσως μετά - βελτιώσει τη θεσμική ικανότητα ανάκτησης και διαχείρισης των περιουσιακών στοιχείων και, κατά το πρώτο τρίμηνο του 2016, να ψηφίσει νομοθεσία σχετικά με τις διαδικασίες που αφορούν την κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων και την ειδική δήμευση με σκοπό να καταστεί η υπηρεσία ανάκτησης περιουσιακών στοιχείων πλήρως λειτουργική διασφαλίσει στον κρατικό προϋπολογισμό για το 2016 και μετά, τους απαραίτητους οικονομικούς πόρους για την καλή λειτουργία του θεσμικού πλαισίου για την καταπολέμηση της διαφθοράς, συμπεριλαμβανομένου του εθνικού γραφείου καταπολέμησης της διαφθοράς. Βάσει αυτών των δεσμεύσεων, το κριτήριο αναφοράς για την καταπολέμηση της διαφθοράς θεωρείται ότι έχει επιτευχθεί. 2.3.1.4. Νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και χρηματοδότηση της τρομοκρατίας Η Εθνική Τράπεζα της Ουκρανίας έλαβε μέτρα κατά των τραπεζών που δεν αποκαλύπτουν πληροφορίες σχετικά με τους τελικούς πραγματικούς δικαιούχους και δεν διασφαλίζουν την αποτελεσματική εξακρίβωση της ταυτότητας των πελατών. Στις 5 Οκτωβρίου 2015, 132 από τις 135 εμπορικές τράπεζες δημοσιοποίησαν το ιδιοκτησιακό τους καθεστώς σύμφωνα με τους νέους κανονισμούς. Δημιουργήθηκε μια ειδική μονάδα στην Εθνική Τράπεζα της Ουκρανίας, για την παρακολούθηση των πραγματικών δικαιούχων. Μέχρι το τέλος του Δεκεμβρίου του 2015, η Εθνική Τράπεζα της Ουκρανίας σχεδίαζε να οριστικοποιήσει επιτόπια και μη εποπτικά εργαλεία νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες βάσει ανάλυσης κινδύνου, που εστιάζουν στους κινδύνους που σχετίζονται με πολιτικώς εκτεθειμένα πρόσωπα της ημεδαπής. Μια ειδικευμένη μονάδα για τον συντονισμό των ερευνών σχετικά με τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και τη χρηματοδότηση της τρομοκρατίας συστάθηκε στις 2 Σεπτεμβρίου 2015 στην υπηρεσία επιτήρησης, ποινικών υποθέσεων του γενικού εισαγγελέα. Η μονάδα είναι επιφορτισμένη με το συντονισμό των ερευνών σε υποθέσεις νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και χρηματοδότησης της τρομοκρατίας. Η επιχειρησιακή λειτουργία της μονάδας αυτής θα πρέπει να παρακολουθείται περαιτέρω. Οι διαδικτυακές υπηρεσίες που δεν έχουν δυνατότητα ταυτοποίησης του πελάτη ή παρακολούθησης της προέλευσης των χρημάτων πρέπει να θεωρούνται επικίνδυνες. Η Εθνική Τράπεζα της Ουκρανίας καταβάλλει προσπάθειες για τη ρύθμιση συστημάτων πληρωμών που δεν προσφέρονται από τις τράπεζες. Συνεργάζεται επίσης με τις αρχές 9

επιβολής του νόμου για να διασφαλίσει τη συμμόρφωση με τη νομοθεσία των συστημάτων πληρωμών που δεν ανήκουν στην Εθνική Τράπεζα. Είναι επίσης σημαντικό να επισημανθεί ότι η εισαγγελία απήγγειλε κατηγορίες και κίνησε ποινική έρευνα για πράκτορες διαδικτυακής μεταφοράς χρημάτων, ύποπτων για νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες. Το κριτήριο αναφοράς για τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες θεωρείται ότι έχει επιτευχθεί. 2.3.1.5. Ναρκωτικά Η εθνική στρατηγική για την καταπολέμηση των ναρκωτικών και το σχετικό σχέδιο δράσης εφαρμόζονται περαιτέρω μέσω του δεύτερου σχεδίου δράσης για την περίοδο 2015-2020. Οι αρχές θεώρησαν ότι πρέπει να κωδικοποιήσουν τις διατάξεις που ρυθμίζουν θέματα ναρκωτικών σε μία ενιαία νομική πράξη. Αυτό θα βοηθήσει την εναρμόνιση της ουκρανικής νομοθεσίας για τα ναρκωτικά. Το Υπουργείο Υγείας διασφαλίζει τη συνεργασία με άλλους φορείς πολιτικής για τα ναρκωτικά που συμμετέχουν στην εφαρμογή της κρατικής πολιτικής για τον έλεγχο των ναρκωτικών σε τακτική βάση. Στο πλαίσιο του σχεδίου δράσης για το 2015 για τη στρατηγική υλοποίησης της πολιτικής για τα ναρκωτικά το 2020, το Υπουργείο Εσωτερικών Υποθέσεων ασχολείται με την εφαρμογή των σχεδιαζόμενων μέτρων, παράλληλα με την υπηρεσία ασφαλείας, την κρατική υπηρεσία συνοριοφυλάκων, και την κρατική φορολογική υπηρεσία, συμπεριλαμβανομένης της διενέργειας επιχειρησιακώνπροληπτικών μέτρων για τον εντοπισμό και την κατάσχεση ναρκωτικών, ψυχοτρόπων ουσιών, των αναλόγων τους και των προδρόμων ουσιών, καθώς και των τοξικών και ισχυρών ναρκωτικών. Μεταξύ της 1ης Ιανουαρίου και της 9ης Νοεμβρίου 2015, η κρατική υπηρεσία συνοριοφυλάκων κατέσχεσε περισσότερα από 200 κιλά ναρκωτικών. Το κριτήριο αναφοράς για την καταπολέμηση των ναρκωτικών θεωρείται ότι έχει επιτευχθεί. 2.3.2. Δικαστική συνεργασία σε ποινικές υποθέσεις Το κριτήριο αναφοράς για τη δικαστική συνεργασία σε ποινικές υποθέσεις, το οποίο θεωρήθηκε ότι έχει επιτευχθεί στην πέμπτη έκθεση προόδου, εξακολουθεί να θεωρείται ότι επιτεύχθηκε. 2.3.3. Συνεργασία για την επιβολή του νόμου Όσον αφορά τη συνεργασία μεταξύ των οργανισμών, η μεταρρύθμιση του Υπουργείου Εσωτερικών είναι ακόμη σε εξέλιξη. Έως το τέλος του 2015, το Υπουργείο έχει προγραμματιστεί να μετατραπεί σε πολιτικό όργανο, κύριος σκοπός του οποίου είναι ο καθορισμός μιας συνεκτικής κρατικής πολιτικής για τις εσωτερικές υποθέσεις και η διεύθυνση των δραστηριοτήτων άλλων οργανισμών (της εθνικής αστυνομίας, της εθνικής φρουράς, της κρατικής υπηρεσίας συνοριοφυλάκων, της κρατικής υπηρεσίας μετανάστευσης 10

και της κρατικής υπηρεσίας έκτακτης ανάγκης). Στις 2 Ιουλίου 2015, το Κοινοβούλιο ψήφισε τον ουκρανικό νόμο «περί εθνικής αστυνομίας» που τέθηκε σε ισχύ στις 7 Νοεμβρίου 2015. Ο νόμος προβλέπει τη βελτιστοποίηση της εθνικής αστυνομίας, τον σαφή διαχωρισμό των διαρθρωτικών αρμοδιοτήτων, την εξάλειψη των αλληλεπικαλυπτόμενων λειτουργιών σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά πρότυπα. Οι μεταρρυθμιστικές προσπάθειες του Υπουργείου στον τομέα αυτό είναι πολύ θετικές. Η ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των υπηρεσιών επιβολής του νόμου διενεργείται χρησιμοποιώντας το σύστημα «arkan» ένα ολοκληρωμένο διυπηρεσιακό πληροφοριακότηλεπικοινωνιακό σύστημα για τον έλεγχο ατόμων, οχημάτων και εμπορευμάτων που διέρχονται από τα σύνορα του κράτους. Η διαδικασία για τη σύναψη επιχειρησιακής συμφωνίας με την Ευρωπόλ έχει προχωρήσει πολύ. Στις 11 Μαρτίου 2015 υπογράφηκε μνημόνιο συμφωνίας με την Ουκρανία και στις 19 Μαρτίου το έγγραφο είχε υπογραφεί από την Ευρωπόλ. Στις 4 Ιουνίου, το Κοινοβούλιο ψήφισε νόμο για την κύρωση του μνημονίου συμφωνίας μεταξύ της Ουκρανίας και της Ευρωπόλ σχετικά με τη σύσταση ενός ασφαλούς διαύλου επικοινωνίας ο νόμος τέθηκε σε ισχύ στις 13 Ιουλίου. Η απόφαση για την έναρξη διαπραγματεύσεων σχετικά με την υπογραφή της συμφωνίας επιχειρησιακής συνεργασίας έγινε από το διοικητικό συμβούλιο της Ευρωπόλ στις 7 Οκτωβρίου 2015. Επί του παρόντος το ουκρανικό Γραφείο της Ιντερπόλ βρίσκεται σε διαπραγματεύσεις με την Ευρωπόλ για να αρχίσει εργασίες σχετικά με τη σύσταση του ασφαλούς διαύλου επικοινωνίας SIENA. Η αξιολόγηση απειλής όσον αφορά το σοβαρό και οργανωμένο έγκλημα για την Ουκρανία πραγματοποιείται με τη χρήση μεθοδολογίας της Ευρωπόλ. Η διεθνής συνεργασία με τις ουκρανικές υπηρεσίες επιβολής του νόμου παρέχεται μέσω διαύλων της Ιντερπόλ και της Ευρωπόλ για την πρόληψη, την ανίχνευση και τη διερεύνηση αξιόποινων πράξεων. Το κριτήριο αναφοράς σχετικά με τη συνεργασία για την επιβολή του νόμου θεωρείται ότι έχει επιτευχθεί. 11

2.3.4. Προστασία δεδομένων Οι ουκρανικές αρχές έχουν εφαρμόσει ικανοποιητικά τον νόμο για την προστασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και η ανεξάρτητη εποπτική αρχή προστασίας δεδομένων λειτουργεί αποτελεσματικά. Ο προϋπολογισμός της Γραμματείας του Διαμεσολαβητή αυξήθηκε από 7 εκατ. UAH (25 %) και κατανεμήθηκε στα τρία τμήματα της Γραμματείας: υπηρεσία προστασίας δεδομένων, μονάδα κατά των διακρίσεων και μονάδα πρόσβασης σε δημόσιες πληροφορίες. Το κριτήριο αναφοράς για την προστασία των δεδομένων θεωρείται ότι έχει επιτευχθεί. 2.4. Ενότητα 4: Εξωτερικές σχέσεις και θεμελιώδη δικαιώματα Παρά τις συνεχείς σημαντικές εξωτερικές και εσωτερικές προκλήσεις τις οποίες αντιμετωπίζει η χώρα, η Ουκρανία έχει σημειώσει σημαντική πρόοδο στον εν λόγω τομέα κατά τη διάρκεια μιας σύντομης χρονικής περιόδου. 2.4.1 Ελεύθερη κυκλοφορία εντός της Ουκρανίας Η μόλυνση από τον ιό HIV/AIDS αποκλείστηκε από τον κατάλογο των μεταδοτικών νόσων με το υπ' αριθ. 329 διάταγμα του Υπουργού Υγείας της 11ης Ιουνίου 2015. Αυτό σημαίνει ότι δεν χωρεί επίκληση του ιού HIV/AIDS για την άρνηση χορήγησης αδειών μετανάστευσης. Οι ουκρανικές αρχές έχουν σταδιακά βελτιώσει την εφαρμογή του νομικού πλαισίου για την πρόσβαση από και προς τις περιοχές που δεν ελέγχονται από την κυβέρνηση και έχουν θεσπίσει μέτρα για την απλοποίηση της διέλευση της γραμμής επαφής. Το κριτήριο αναφοράς θεωρείται ότι έχει επιτευχθεί. 2.4.1 Προϋποθέσεις και διαδικασίες για την έκδοση ταξιδιωτικών εγγράφων και εγγράφων ταυτότητας Το κριτήριο αυτό θεωρήθηκε ότι έχει επιτευχθεί στην πέμπτη έκθεση προόδου. 2.4.3 Δικαιώματα των πολιτών, συμπεριλαμβανομένης της προστασίας των μειονοτήτων Η Ουκρανία επέδειξε μια στρατηγική προσέγγιση στην ανάπτυξη των ικανοτήτων του φορέα ισότητας, του κύριου οργάνου που ασχολείται με θέματα καταπολέμησης των διακρίσεων. Ο αριθμός του προσωπικού του αυξήθηκε σε 15 Στον προϋπολογισμό για το 2015 και στην πρόβλεψη για τον προϋπολογισμό του 2016 διατίθενται σημαντικά υψηλότερα κονδύλια. Ο φορέας συνέχισε την εφαρμογή της στρατηγικής και του σχεδίου δράσης για την πρόληψη και την καταπολέμηση των διακρίσεων στην Ουκρανία για την περίοδο 2014-2017. Διάφορες εκστρατείες ευαισθητοποίησης ξεκίνησαν από τον φορέα ισότητας και τα σχετικά υπουργεία. Ο Πρόεδρος ενέκρινε την εθνική στρατηγική για τα ανθρώπινα δικαιώματα στις 25 Αυγούστου 2015, η οποία περιλαμβάνει τμήματα σχετικά με την καταπολέμηση των διακρίσεων. Η Ουκρανία συνέχισε να εφαρμόζει σε ικανοποιητικό επίπεδο το νομικό πλαίσιο σχετικά με την προστασία των ατόμων που ανήκουν σε εθνικές μειονότητες. Σημαντική πρόοδος πραγματοποιήθηκε όσον αφορά την κατάρτιση των υπαλλήλων των υπηρεσιών επιβολής του νόμου, των εισαγγελέων και των δικαστών για θέματα καταπολέμησης των 12

διακρίσεων, με μια πιο συστηματική και μόνιμη προσέγγιση. Δεδομένου ότι η Ουκρανία δεσμεύθηκε στο παράρτημα XL του άρθρου 21 της συμφωνίας σύνδεσης να εναρμονίσει τη νομοθεσία της με τις οδηγίες της ΕΕ για την καταπολέμηση των διακρίσεων, η σύσταση της τελευταίας έκθεσης προόδου σχετικά με τις βελτιώσεις της νομοθεσίας κατά των διακρίσεων θα θεωρηθεί εκπληρωθείσα εφόσον το σχέδιο δράσης για την εφαρμογή της εθνικής στρατηγικής για τα ανθρώπινα δικαιώματα περιλαμβάνει τα διαπιστωθέντα κενά και καθορίζει περιορισμένο χρονικό διάστημα για την αποκατάστασή τους. Το Κοινοβούλιο ενέκρινε επίσης, στις 12 Νοεμβρίου, τροποποιήσεις του εργατικού κώδικα που απαγορεύουν ρητά τις διακρίσεις λόγω γενετήσιου προσανατολισμού. Υπογράφηκαν από τον Πρόεδρο στις 21 Νοεμβρίου και τέθηκαν σε ισχύ στις 27 Νοεμβρίου. Μεταγενέστερη νομοθεσία στον εν λόγω τομέα, όπως ο νέος εργατικός κώδικας, ο οποίος βρίσκεται σε διαδικασία έγκρισης από το Κοινοβούλιο, θα πρέπει να διασφαλίσει την ίδια απαγόρευση. Το κριτήριο αναφοράς θεωρείται ότι έχει επιτευχθεί. 3. ΓΕΝΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΙ ΕΠΟΜΕΝΑ ΒΗΜΑΤΑ Από την έναρξη του διαλόγου μεταξύ της ΕΕ και της Ουκρανίας για την ελευθέρωση του καθεστώτος θεωρήσεων, τον Οκτώβριο του 2008, και την υποβολή στις ουκρανικές αρχές του σχεδίου δράσης για την ελευθέρωση του καθεστώτος θεωρήσεων (ΣΔΕΚΘ) του Νοεμβρίου 2010, η Επιτροπή έχει υποβάλει τακτικά εκθέσεις στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο σχετικά με την πρόοδο που σημείωσε η Ουκρανία κατά την εκπλήρωση των κριτηρίων αναφοράς που προβλέπονται στις τέσσερις ενότητες της πρώτης και της δεύτερης φάσης του ΣΔΕΚΘ. Η Επιτροπή συνέχισε επίσης να παρακολουθεί την πρόοδο της Ουκρανίας στους σχετικούς τομείς του ΣΔΕΚΘ μέσω: της συνεδρίασης ανώτατων υπαλλήλων του διαλόγου ΕΕ-Ουκρανίας για τις θεωρήσεις της μεικτής επιτροπής ΕΕ-Ουκρανίας για την απλούστευση της έκδοσης θεωρήσεων της μεικτής επιτροπής ΕΕ-Ουκρανίας για την επανεισδοχή της υποεπιτροπής ΕΕ-Ουκρανίας για τη δικαιοσύνη, την ελευθερία και την ασφάλεια και του διαλόγου για τα ανθρώπινα δικαιώματα μεταξύ της ΕΕ και της Ουκρανίας. Κατά την τελευταία συνεδρίαση της μεικτής επιτροπής για την απλούστευση της έκδοσης θεωρήσεων, που πραγματοποιήθηκε στις 23 Απριλίου 2015 και στην οποία συμμετείχαν αντιπρόσωποι των κρατών μελών της ΕΕ, η Επιτροπή διαπίστωσε ότι η εφαρμογή της τροποποιημένης συμφωνίας για την απλούστευση της έκδοσης θεωρήσεων ήταν γενικά πολύ ικανοποιητική. Μια πρόσφατη διαβούλευση που πραγματοποιήθηκε στις 6 Μαΐου με τα κράτη μέλη επιβεβαίωσε ότι η εφαρμογή της συμφωνίας επανειδοχής συνέχισε να πραγματοποιείται με γενική ικανοποίηση. Ο διάλογος μεταξύ της ΕΕ και της Ουκρανίας για τις θεωρήσεις έχει αποδειχθεί σημαντικό και ιδιαίτερα αποτελεσματικό εργαλείο για την προώθηση εκτεταμένων και δύσκολων μεταρρυθμίσεων στον τομέα της δικαιοσύνης και των εσωτερικών υποθέσεων και πέρα από αυτόν, επηρεάζοντας τομείς όπως το κράτος δικαίου και η μεταρρύθμιση της δικαιοσύνης. Τα ζητήματα αυτά παρακολουθούνται στο πλαίσιο άλλων διαλόγων, όπως η 13

Επιτροπή Σύνδεσης και το Συμβούλιο Σύνδεσης. και θα παρακολουθούνται επίσης στο πλαίσιο της ατζέντας σύνδεσης. Η πρόοδος που έχει επιτευχθεί από την Ουκρανία σε όλους τους τομείς που καλύπτονται από τις τέσσερις ενότητες του ΣΔΕΚΘ είναι σταθερή και αποτελεσματική. Καταδεικνύει τη δέσμευση και τις συνεχείς προσπάθειες που καταβάλλουν η ουκρανική κυβέρνηση και όλοι οι κρατικοί οργανισμοί ώστε να καταστεί η εκπλήρωση των κριτηρίων αναφοράς του ΣΔΕΚΘ ύψιστη εθνική προτεραιότητα. Η Ουκρανία διέθεσε επαρκείς χρηματοδοτικούς και ανθρώπινους πόρους για να εξασφαλίσει ότι οι μεταρρυθμίσεις είναι βιώσιμες. Η ΕΕ συμβάλλει επίσης σε αυτή τη διαδικασία, έχοντας ήδη διαθέσει πάνω από 35 εκατ. ευρώ για την κατασκευή και τον εξοπλισμό των εγκαταστάσεων προσωρινής κράτησης για παράνομους μετανάστες (πρόγραμμα «READMIT»), δημοσιονομική στήριξη για την ολοκληρωμένη διαχείριση των συνόρων (60 εκατ. ευρώ) και σημαντική στήριξη μέσω της παροχής τεχνικής βοήθειας και στήριξης του προϋπολογισμού για την καταπολέμηση της διαφθοράς (περίπου 30 εκατ. ευρώ). Η συνεχής εφαρμογή των σχετικών με το ΣΔΕΚΘ μεταρρυθμίσεων θα συνεχίσει να υποστηρίζεται από το επικείμενο μεγάλο πακέτο έργων για τη στήριξη της μετανάστευσης, το οποίο θα καλύπτει την συνολική ανάπτυξη ικανοτήτων και την αναβάθμιση των συστημάτων διαχείρισης των πληροφοριών για την κρατική υπηρεσία μετανάστευσης, τους κρατικούς συνοριοφύλακες και τα δικαστήρια που ασχολούνται με υποθέσεις μεταναστών (28 εκατ. ευρώ). Περαιτέρω πρωτοβουλίες για τη στήριξη της καταπολέμησης της διαφθοράς και της επιβολής του νόμου βρίσκονται στο στάδιο της προετοιμασίας. Είναι επίσης σημαντικό να συνεχιστεί η διοργάνωση στοχοθετημένων εκστρατειών ενημέρωσης για την αποσαφήνιση των δικαιωμάτων και των υποχρεώσεων που συνεπάγονται τα ταξίδια χωρίς υποχρέωση θεώρησης στον χώρο Σένγκεν καθώς και των κανόνων που ρυθμίζουν την πρόσβαση στην αγορά εργασίας της ΕΕ. 'Έχουν υποβληθεί πέντε εκθέσεις προόδου σχετικά με την εφαρμογή του ΣΔΕΚΘ. Η πέμπτη έκθεση προόδου επιβεβαίωσε ότι δεδομένων των εξαιρετικών περιστάσεων, η πρόοδος που επιτεύχθηκε στο πλαίσιο των τεσσάρων ενοτήτων του ΣΔΕΚΘ ήταν αξιοσημείωτη. Επιπλέον, σημείωσε ότι η υλοποίηση των δράσεων που απαιτούνται στην έκθεση θα διασφάλιζε την επίτευξη όλων των κριτηρίων αναφοράς για τη δεύτερη φάση του ΣΔΕΚΘ. Η Επιτροπή θεωρεί ότι από τότε η Ουκρανία έχει σημειώσει την απαιτούμενη πρόοδο και έχει πραγματοποιήσει όλες τις απαιτούμενες μεταρρυθμίσεις και δεσμεύσεις προκειμένου να εξασφαλισθεί αποτελεσματική και διατηρήσιμη επίτευξη των κριτηρίων αναφοράς που απομένουν. Όλα τα μέτρα που καταγράφηκαν στην πέμπτη έκθεση προόδου έχουν υλοποιηθεί, προκειμένου να εξασφαλιστεί ότι το νομοθετικό και πολιτικό πλαίσιο, οι θεσμικές και οργανωτικές αρχές και η εφαρμογή των διαδικασιών που προβλέπονται στις τέσσερις ενότητες συμμορφώνονται με τα ευρωπαϊκά και τα διεθνή πρότυπα. Η Επιτροπή θα συνεχίσει να παρακολουθεί την εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων που βρίσκονται σε εξέλιξη, σε τομείς όπως η καταπολέμηση της διαφθοράς, η εμπορία ανθρώπων και το οργανωμένο έγκλημα. 14

Με βάση την εν λόγω αξιολόγηση και τις δεσμεύσεις που έχουν αναληφθεί, και λαμβάνοντας υπόψη τα αποτελέσματα της συνεχούς παρακολούθησης και της υποβολής εκθέσεων που πραγματοποιούνται από την έναρξη του διαλόγου μεταξύ της ΕΕ και της Ουκρανίας για την ελευθέρωση του καθεστώτος θεωρήσεων, τον Οκτώβριο του 2008, η Επιτροπή θεωρεί ότι η Ουκρανία πληροί όλα τα κριτήρια αναφοράς που ορίζονται για τις τέσσερις ενότητες της δεύτερης φάσης του ΣΔΕΚΘ. Λαμβάνοντας υπόψη τις συνολικές σχέσεις μεταξύ της ΕΕ και της Ουκρανίας, η Επιτροπή θα υποβάλει, στις αρχές του 2016, νομοθετική πρόταση για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 539/2001. Η Επιτροπή θα εξακολουθήσει να παρακολουθεί ενεργά τη συνεχή εφαρμογή από την Ουκρανία όλων των κριτηρίων αναφοράς στο πλαίσιο των τεσσάρων ενοτήτων του ΣΔΕΚΘ μέσω των υφιστάμενων δομών σύνδεσης και διαλόγου και, αν χρειαστεί, μέσω ad hoc μηχανισμών παρακολούθησης. 15