ΓΕΝΙΚΟ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ Δημόσια νομικά πρόσωπα 16/5/2016
Έννοια Δημόσια νομικά πρόσωπα Νομικά πρόσωπα Περιουσία με δημόσιο χαρακτήρα Προνόμια δημόσιας εξουσίας Δημόσια νομικά πρόσωπα: εφαρμογή καθ ύλην αυτοδιοίκησης Κανόνας της ειδικότητας Κράτος, ΟΤΑ: ευρύτατες δραστηριότητες Δημόσια νομικά πρόσωπα: ειδικός σκοπός
Έννοια Περιουσία με δημόσιο χαρακτήρα Όταν έχει συγκροτηθεί από δημόσια έσοδα Δεν απαιτείται να έχει προέλθει και αρχικά από δημόσια έσοδα Δημόσια έσοδα Χρηματικές αξιώσεις του Δημοσίου Έχουν εγγραφεί στον Κρατικό Προϋπολογισμό Μετά την είσπραξή τους αποτελούν κρατική περιουσία Ιδιωτικό νομικό πρόσωπο δεν μπορεί να έχει περιουσία από δημόσια έσοδα
Έννοια Περιουσιακή αυτοτέλεια Ίδια περιουσία Διαχείριση της περιουσίας αποκλειστικά για την πραγματοποίηση των σκοπών του δημοσίου νομικού προσώπου
Έννοια Δημιουργία της περιουσίας Τέλη ή δικαιώματα υπέρ τρίτων Εισφορές από τους διοικουμένους Καταβολή δικαιωμάτων από τους διοικουμένους Προικοδότηση από το Κράτος Αναγκαστική μεταβίβαση περιουσιακών στοιχείων από τους διοικουμένους με αντάλλαγμα Απόκτηση νέων περιουσιακών στοιχείων από τα έσοδα του νομικού προσώπου Σύναψη δανείων Επιχορήγηση από τον Κρατικό Προϋπολογισμό Συνδυασμός περισσότερων μεθόδων
Έννοια Οικονομική αυτοτέλεια Περιουσιακή αυτοτέλεια Διαχειριστική αυτοτέλεια Σύνταξη προϋπολογισμών Οικονομική αυτονομία Επάρκεια της περιουσίας Δεν απαιτούνται επιχορηγήσεις από το Κράτος
Έννοια Προνόμια δημόσιας εξουσίας: Ιδιαίτερες δυνατότητες που διαθέτουν τα δημόσια νομικά πρόσωπα Με σκοπό την εκπλήρωση του έργου τους Λείπουν από τους ιδιώτες Παραδείγματα Άσκηση νομικού μονοπωλίου Άσκηση καταναγκασμού στους διοικουμένους για την εκτέλεση των αποφάσεων του δημοσίου νομικού προσώπου Διενέργεια αναγκαστικών απαλλοτριώσεων Επιβολή δημοσίων βαρών στους διοικουμένους Δυνατότητας θέσης μονομερώς κανόνων δικαίου
Έννοια Δεν αποτελεί κριτήριο το εφαρμοζόμενο δίκαιο (δημόσιο ή ιδιωτικό) Δεν έχουν χαρακτήρα δημόσιου νομικού προσώπου Εταιρείες μεικτής οικονομίας, όταν η πλειοψηφία της εταιρείας ανήκει σε ιδιώτες Ιδιώτης ανάδοχος δημόσιας υπηρεσίας Εκκλησιαστικά νομικά πρόσωπα
Λόγοι σύστασης Παροχή πληρέστερης δημοσιονομικής και περιουσιακής αυτοτέλειας Η δημοσιονομική αυτοτέλεια μιας δημόσιας υπηρεσίας δεν συνεπάγεται και περιουσιακή αυτοτέλεια Συχνά είναι απαραίτητη η περιουσιακή αυτοτέλεια για την άσκηση ορισμένης δημόσιας δραστηριότητας π.χ. περίθαλψη, κοινωνική ασφάλιση κ.λπ. Παροχή πλήρους διοικητικής αυτοτέλειας Δημόσια υπηρεσία με διοικητική αυτοτέλεια υπόκειται στον ιεραρχικό έλεγχο των οργάνων του Δημοσίου Ιδιαίτερο νομικό πρόσωπο: ανεξαρτησία των οργάνων του Τα αρμόδια κρατικά όργανα ασκούν εποπτεία και όχι ιεραρχικό έλεγχο
Λόγοι σύστασης Προσωπικό Μόρφωση και εμπειρία Εξειδίκευση Η πλήρης οικονομική αυτοτέλεια επιτρέπει την παροχή ανάλογων αμοιβών Εφαρμογή αρχών της ιδιωτικής οικονομίας Απαλλαγή από πολιτικές επιρροές Ιδιαίτερος χαρακτήρας της δραστηριότητας Τοπικός χαρακτήρας Ειδικός σκοπός π.χ. λιμενικά ταμεία, γεωργικοί συνεταιρισμοί κ.λπ.
Διακρίσεις Ως προς το νομικό καθεστώς Υπαγόμενα στο δημόσιο δίκαιο Κράτος ΟΤΑ ΝΠΔΔ Υπαγόμενα καταρχήν στο ιδιωτικό δίκαιο Δημόσιες επιχειρήσεις ΝΠΙΔ Δεν μπορεί να γίνει απόλυτη διάκριση
Διακρίσεις Ως προς την ευρύτητα της δραστηριότητας Νομικά πρόσωπα γενικής διοίκησης Κράτος ΟΤΑ Νομικά πρόσωπα ειδικής διοίκησης ΝΠΔΔ Δημόσιες επιχειρήσεις
Διακρίσεις Ως προς την υπόσταση Σωματειακής φύσης Αποτελούνται από αριθμό φυσικών προσώπων, π.χ.: Σύλλογοι (δικηγορικοί, συμβολαιογραφικοί) Επιμελητήρια (Τεχνικό, Εμπορικό και Βιομηχανικό) Ιδρυματικής φύσης Αποτελούνται από σύνολο περιουσίας, π.χ. ΑΕΙ, νοσοκομεία κ.λπ.
Διακρίσεις Ως προς την εξάρτηση από άλλα νομικά πρόσωπα Κρατικά δημόσια νομικά πρόσωπα π.χ. ΙΚΑ, ΟΛΠ, δημόσια νοσοκομεία, κ.λπ. Δημοτικά νομικά πρόσωπα π.χ. δημοτικές βιβλιοθήκες, ΔΕΥΑ, κ.λπ. Έννοια εξάρτησης Δημιουργία ή ενίσχυση περιουσίας Άσκηση εποπτείας Ενιαίο σύστημα διοικητικής δράσης
Διακρίσεις Ως προς το ιδιαίτερο περιεχόμενο της δραστηριότητάς τους Δημόσια νομικά πρόσωπα ρυθμιστικής δραστηριότητας Έκδοση κανονιστικών πράξεων που ρυθμίζουν υποχρεώσεις και δικαιώματα των διοικουμένων Συνήθως όχι αποκλειστικά ρυθμιστικής δραστηριότητα Δημόσια νομικά πρόσωπα παραγωγικής δραστηριότητας Παραγωγή αγαθών Παροχή υπηρεσιών Με αμοιβή αλλά χωρίς επιδίωξη κέρδους π.χ. δημόσια νοσοκομεία, εκπαιδευτήρια, ασφαλιστικοί οργανισμοί Δημόσια νομικά πρόσωπα επιχειρηματικής δραστηριότητας Δραστηριότητα κατά τους κανόνες της ιδιωτικής αγοράς Επίτευξη κέρδους αλλά για εξυπηρέτηση δημοσίου συμφέροντος
Διακρίσεις Ως προς τη νομική μορφή ΝΠΔΔ Υπαγωγή σε κανόνες δημοσίου δικαίου Ωστόσο όχι ολοκληρωτικά Ορίζεται με νόμο ΝΠΙΔ Διφυή νομικά πρόσωπα
Διακρίσεις ΝΠΙΔ Αναφέρονται και ως κρατικά ΝΠΙΔ ή ΔΕΚΟ ΔΕΚΟ = Δημόσιες Επιχειρήσεις Και Οργανισμοί Μορφές Επιχειρηματικής μορφής (δημόσιες επιχειρήσεις) Ιδρυματικού χαρακτήρα (απλή παραγωγική δραστηριότητα) Σωματειακής φύσης (ρύθμιση ορισμένης επαγγελματικής δραστηριότητας)
Διακρίσεις Δημόσιες επιχειρήσεις Έννοια (Ν. 3429/2005): «ως δημόσια επιχείρηση νοείται κάθε ανώνυμη εταιρεία, στην οποία το ελληνικό δημόσιο δύναται να ασκεί άμεσα ή έμμεσα αποφασιστική επιρροή, λόγω της συμμετοχής του στο μετοχικό της κεφάλαιο ή της χρηματοοικονομικής συμμετοχής του ή των κανόνων που τη διέπουν.»
Διακρίσεις Δημόσιες επιχειρήσεις Η άσκηση αποφασιστικής επιρροής τεκμαίρεται όταν το ελληνικό δημόσιο ή ΝΠΔΔ ή ΝΠΙΔ χρηματοδοτούμενα από το ελληνικό δημόσιο ή από νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου σε ποσοστό άνω του 50% ή άλλες δημόσιες επιχειρήσεις: α) είναι κύριοι μετοχών που εκπροσωπούν την απόλυτη πλειοψηφία του καταβεβλημένου μετοχικού κεφαλαίου της ή β) ελέγχουν την πλειοψηφία των δικαιωμάτων ψήφου στη γενική της συνέλευση ή γ) δύνανται να διορίζουν το ήμισυ πλέον ενός των μελών του διοικητικού της συμβουλίου ή δ) χρηματοδοτούν την ετήσια δραστηριότητα της σε ποσοστό άνω του πενήντα τοις εκατό. Ως «δημόσια επιχείρηση» νοείται και κάθε ανώνυμη εταιρεία συνδεδεμένη με άλλη δημόσια επιχείρηση
Διακρίσεις Δημόσιες επιχειρήσεις (επίσης) α) ανώνυμες εταιρείες των οποίων μετοχές έχουν εισαχθεί προς διαπραγμάτευση σε οργανωμένη αγορά (χρηματιστήριο), εφόσον το Δημόσιο ή δημόσιες επιχειρήσεις εξακολουθούν να συμμετέχουν στο μετοχικό τους κεφάλαιο με οποιοδήποτε ποσοστό συμμετοχής, β) ανώνυμες εταιρείες που είναι συνδεδεμένες με τις εισηγμένες εταιρείες της προηγούμενης περίπτωσης, γ) ανώνυμες εταιρείες ως προς τις οποίες έχει αποφασιστεί η έναρξη διαδικασιών αποκρατικοποίησης δια της εισαγωγής μετοχών τους σε οργανωμένη αγορά, δ)...
Διακρίσεις Δημόσιες επιχειρήσεις (επίσης) α)... δ) ανώνυμες εταιρίες των οποίων το δικαίωμα διορισμού της πλειοψηφίας των μελών του διοικητικού συμβουλίου ή των οργάνων της διοίκησης ή το δικαίωμα άσκησης της διαχείρισης της επιχείρησης έχει μεταβιβασθεί εν όλω ή εν μέρει από το Δημόσιο σε τρίτους που δεν αποτελούν δημόσιες επιχειρήσεις, εφόσον το Δημόσιο ή δημόσιες επιχειρήσεις άρθρου εξακολουθούν να συμμετέχουν στο μετοχικό τους κεφάλαιο με οποιοδήποτε ποσοστό συμμετοχής.»
Διακρίσεις Ως προς το ιδιαίτερο περιεχόμενο της δραστηριότητάς τους Δημόσια νομικά πρόσωπα ρυθμιστικής δραστηριότητας Έκδοση κανονιστικών πράξεων που ρυθμίζουν υποχρεώσεις και δικαιώματα των διοικουμένων Συνήθως όχι αποκλειστικά ρυθμιστικής δραστηριότητα Δημόσια νομικά πρόσωπα παραγωγικής δραστηριότητας Παραγωγή αγαθών Παροχή υπηρεσιών Με αμοιβή αλλά χωρίς επιδίωξη κέρδους π.χ. δημόσια νοσοκομεία, εκπαιδευτήρια, ασφαλιστικοί οργανισμοί Δημόσια νομικά πρόσωπα επιχειρηματικής δραστηριότητας Δραστηριότητα κατά τους κανόνες της ιδιωτικής αγοράς Επίτευξη κέρδους αλλά για εξυπηρέτηση δημοσίου συμφέροντος
Εκκλησιαστικά νομικά πρόσωπα Καθαρά θρησκευτικοί οργανισμοί που χαρακτηρίζονται ως ΝΠΔΔ π.χ. Εκκλησία της Ελλάδος, Ιερές Μητροπόλεις, ιερές μονές Δεν περιλαμβάνονται στη δημόσια διοίκηση Η άσκηση εκκλησιαστικής δραστηριότητας δεν περιλαμβάνεται στους σκοπούς της δημόσιας διοίκησης Σκοπός του χαρακτηρισμού τους ως ΝΠΔΔ Προστασία τους Οργάνωση και διοίκηση με άσκηση δημόσιας εξουσίας Παροχή αυξημένης ποινικής προστασίας Έλεγχος της διαχείρισής τους Οι πράξεις των οργάνων τους έχουν χαρακτήρα διοικητικών πράξεων
Επιχειρήσεις μικτής οικονομίας Συμμετοχή Δημοσίου, ΟΤΑ, δημοσίων νομικών προσώπων και Ιδιωτών Η συμμετοχή του Δημοσίου απαιτείται (σωρευτικά) Στο κεφάλαιο Στη διοίκηση Σκοπός της συμμετοχής του Δημοσίου η εξυπηρέτηση του δημοσίου συμφέροντος