ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ & ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ & ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗΣ «Κοινωνικοοικονομικοί παράγοντες που επηρεάζουν την παχυσαρκία στην προσχολική ηλικία» Λιούμπη Αντωνία Α.Μ: Δ15372
ΟΡΙΣΜΟΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ Σύμφωνα με τον WHO (World Health Organization), παχυσαρκία είναι η υπερβάλλουσα ποσότητα λίπους στο ανθρώπινο σώμα, η οποία έχει σημαντικές επιπτώσεις στην υγεία. Το 2008, περισσότεροι από 1,4 δισεκατομμύρια ενήλικοι, άνω των 20 ετών, ήταν υπέρβαροι. Από αυτούς, 200 εκατομμύρια άνδρες και περίπου 300 εκατομμύρια γυναίκες ήταν παχύσαρκοι. Από το 1948 ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας την έχει εντάξει στον κατάλογο των παθήσεων.
ΠΑΙΔΙΚΗ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ Η παιδική παχυσαρκία είναι μια από τις σημαντικότερες προκλήσεις δημόσιας υγείας του 21 ου αιώνα και έχει πάρει διαστάσεις επιδημίας. Υπέρβαρα και παχύσαρκα παιδιά είναι πιθανό να παραμείνουν παχύσαρκα και στην ενήλικη ζωή τους και ακόμα πιο πιθανό να αναπτύξουν χρόνιες παθήσεις όπως είναι ο διαβήτης και οι καδιαγγειακές παθήσεις σε νεότερη ηλικία. Η πρόληψη της παιδικής παχυσαρκίας επομένως χρήζει υψηλής προτεραιότητας.
ΑΙΤΙΕΣ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ Διατροφή (διαταραχές διατροφικής συμπεριφοράς) Καθιστική ζωή (έλλειψη σωματικής άσκησης) Κληρονομικότητα (παχύσαρκοι γονείς) Οικονομικοί παράγοντες (οικογενειακό εισόδημα) Κοινωνικοί παράγοντες (επίπεδο μόρφωσης γονέων) Ψυχολογικοί παράγοντες (ψυχολογική πίεση-άγχος)
ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ Κοινωνικές (κοινωνικός στιγματισμός και προκατάληψη, δεν μπορεί το παιδί να γίνει μέλος μιας παρέας) Ψυχολογικές (χαμηλή αυτοεκτίμηση, κατάθλιψη) Μυοσκελετικές (πόνοι στις αρθρώσεις) Ενδοκρινικές (σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2) Καρδιαγγειακές (μειωμένη αντοχή, αυξημένος κίνδυνος καρδιαγγειακών νοσημάτων στην ενήλικη ζωή)
ΣΚΟΠΟΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Η έρευνα που πραγματοποιήθηκε είχε σκοπό να προσδιοριστούν και να μελετηθούν οι κοινωνικοί και οικονομικοί παράγοντες που ενδεχομένως επηρεάζουν την εμφάνιση της παχυσαρκίας σε παιδιά προσχολικής ηλικίας (1-6 ετών).
ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Η έρευνα στηρίχτηκε σε ένα δομημένο ερωτηματολόγιο χωρισμένο σε 3 ενότητες όπου κάθε μία αφορούσε το παιδί, την οικογένεια και τους γονείς αντίστοιχα. Το δείγμα που μελετήθηκε ήταν 142 παιδιά προσχολικής ηλικίας από 2 παιδικούς σταθμούς (δημόσιους) του δήμου Νέας Σμύρνης. Η συμπλήρωση των ερωτηματολογίων πραγματοποιήθηκε την περίοδο από τον Απρίλιο μέχρι τον Ιούνιο του 2013.... στις επόμενες διαφάνειες θα παρουσιαστούν κάποια περιγραφικά στατιστικά του δείγματος
ΦΥΛΟ ΠΑΙΔΙΩΝ ΚΑΙ ΓΟΝΕΩΝ παιδιά 46,5% 53,5% θύλη άρρεν γονείς 11,3% 88,7% 0 30 60 90
ΚΛΑΣΕΙΣ ΗΛΙΚΙΩΝ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ 5-6 ετών 4-5 ετών 3-4 ετών 2-3 ετών 1-2 ετών 18,3% 15,8% 21,2% 20,4% 17,1% 24,2% 3,5% 2,6% 4,5% 0,7% 1,3% 50% 57% 63,2% σύνολο κορίτσια αγόρια 0 20 40 60 80
ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ ΓΟΝΕΩΝ διδακτορικό μεταπτυχιακό 4,2% 7,7% 13,4% 13,4% μητέρα πατέρας ΑΕΙ 17,6% 27,5% ΤΕΙ 16,2% 18,3% ΙΕΚ 17,6% 16,2% λύκειο 21,1% 22,5% γυμνάσιο 4,2% 0 10 20 30
ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ ΓΟΝΕΩΝ άνεργος εργασία από το σπίτι μερική απασχόληση 12,7% 4,2% 6,3% 2,8% 13,4% 6,3% μητέρα πατέρας πλήρης απασχόληση σε ιδιωτικό 51,4% 74,6% πλήρης απασχόληση σε δημόσιο 16,2% 12% 0 10 20 30 40 50 60 70 80
ΕΤΗΣΙΟ ΕΙΣΟΔΗΜΑ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ 50.001-80.000 5,6% 35.001-50.000 15,5% 20.001-35.000 31% 15.001-20.000 7.001-15.000 20,4% 21,8% < 7.000 5,6% 0 5 10 15 20 25 30 35
ΜΕ ΤΙ ΑΣΧΟΛΕΙΤΑΙ ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΟΤΑΝ ΤΡΩΕΙ 7,7% 28,9% 23,2% 2,1% δεν κάνει τίποτα ακούει μουσική βλέπει τηλεόραση συζητάει παίζει 38%
ΠΟΙΟΣ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΖΕΙ ΤΑ ΓΕΥΜΑΤΑ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ 80 77,5% μητέρα 60 69,7% 63,4% πατέρας γιαγιά-παππούς οικιακή βοηθός 40 20 0 23,9% 22,5% 16,9% 6,3% 10,6% 3,5% 5,6% πρωινό μεσημεριανό βραδινό
ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΕΠΙΘΥΜΕΙ ΠΡΟΙΟΝΤΑ ΑΠΟ ΔΙΑΦΗΜΙΣΕΙΣ 8,5% 16,9% πάντα μερικές φορές ποτέ 74,6%
ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΗΝ ΕΠΙΘΥΜΙΑ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ 22,5% πάντα μερικές φορές ποτέ 77,5%
ΨΩΝΙΑ ΜΑΖΙ ΜΕ ΤΟ ΠΑΙΔΙ 2,1% 21,8% πάντα μερικές φορές ποτέ 76,1%
ΕΠΗΡΕΑΣΜΟΣ ΑΠΟ ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΓΟΡΑ ΤΡΟΦΙΜΩΝ 2,1% 37,3% 60,6% πάντα μερικές φορές ποτέ
ΕΚΘΕΣΗ ΣΕ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ ΚΑΙ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ > 2 ώρες 1-2 ώρες 1,4% 12% 26,1% ηλεκτρονικά παιχνίδια τηλεόραση 30-60 λεπτά 10,6% 39,4% < 30 λεπτά 21,1% 21,8% καθόλου 0,7% 66,9% 0 10 20 30 40 50 60 70
ΑΘΛΗΣΗ ΚΑΙ ΨΥΧΑΓΩΓΙΑ ΠΑΙΔΙΩΝ ΚΑΙ ΓΟΝΕΩΝ ποτέ 1-2 φορές τον μήνα 1 φορά την εβδομάδα 25,4% 3,5% 19% 5,6% 22,5% 17,6% 20,4% 33,8% αθλητική δραστηριότητα παιδιού αθλητική δραστηριότητα γονέα κοινές δραστηριότητες ψυχαγωγίας 2-4 φορές την εβδομάδα 31% 38% 55,6% 5-7 φορές την εβδομάδα 5,6% 7% 14,8% 0 10 20 30 40 50 60
ΔΕΙΚΤΗΣ ΜΑΖΑΣ ΣΩΜΑΤΟΣ (ΔΜΣ) Σύμφωνα με την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας, ο προσδιορισμός της παχυσαρκίας γίνεται μέσω του ΔΜΣ, ο οποίος προκύπτει αν διαιρέσουμε το σωματικό βάρος (σε κιλά) με το τετράγωνο του ύψους (σε μέτρα). Η κατάταξη του ατόμου ανάλογα με τον ΔΜΣ προσδιορίζεται διαφορετικά στους ενήλικες και διαφορετικά στα παιδιά.
ΔΕΙΚΤΗΣ ΜΑΖΑΣ ΣΩΜΑΤΟΣ (ΔΜΣ) Για τους ενήλικες: Για τα παιδιά: BMI ΚΑΤΑΤΑΞΗ < 18.5 Ελλιποβαρής 18.5 24.9 Φυσιολογικού βάρους 25.0 29.9 Υπέρβαρος > 29.9 Παχύσαρκος CDC growth charts (Kuczmarski et al, 2002) International growth charts (Cole et al, 2000) BMI 25 kg/m 2 BMI 30 kg/m 2 age males females males females 2 18.41 18.02 20.09 19.81 2.5 18.13 17.76 19.80 19.55 3 17.89 17.56 19.57 19.36 3.5 17.69 17.40 19.39 19.23 4 17.55 17.28 19.29 19.15 4.5 17.47 17.19 19.26 19.12 5 17.42 17.15 19.30 19.17 5.5 17.45 17.20 19.47 19.34 6 17.55 17.34 19.78 19.65
ΔΜΣ των παιδιών (CDC) παχύσαρκα υπέρβαρα 6,3% 7,9% 4,5% 16,9% 14,5% 19,7% σύνολο κορίτσια αγόρια φυσιολογικού βάρους 68,3% 69,7% 66,7% ελλιποβαρή 8,5% 7,9% 9,1% 0 20 40 60 80
ΔΜΣ των παιδιών (International) παχύσαρκα υπέρβαρα 3,5% 5,3% 1,5% 12% 14,5% 9,1% σύνολο κορίτσια αγόρια φυσιολογικού βάρους 84,5% 80,3% 89,4% 0 20 40 60 80 100
ΔΜΣ των γονιών παχύσαρκοι υπέρβαροι 9,9% 7,9% 25% 21,8% 17,5% 56,3% σύνολο γυναίκες άντρες φυσιολογικού βάρους ελλιποβαρείς 18,8% 5,6% 6,3% 62,7% 68,3% 0 20 40 60 80
ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ Ο ΔΜΣ των παιδιών υπολογίστηκε με δύο τρόπους και παρατηρήθηκε κάποια διαφορά: Με τη μέθοδο CDC, βρέθηκαν 16,9% υπέρβαρα (14,5% των κοριτσιών και 19,7% των αγοριών) και 6,3% παχύσαρκα (7,9% και 4,5% αντίστοιχα). Με τη μέθοδο του Cole, βρέθηκαν 12% υπέρβαρα (14,5% των κοριτσιών και 9,1% των αγοριών) και 3,5% παχύσαρκα (5,3% και 1,5% αντίστοιχα). Από τον υπολογισμό του ΔΜΣ των γονέων βρέθηκαν 21,8% υπέρβαροι (17,5% των γυναικών και 56,3% των αντρών) και 9,9% παχύσαρκοι (7,9% και 25% αντίστοιχα). Η προετοιμασία του πρωινού γίνεται κατά 69,7% από τη μητέρα, 23,9% από τον πατέρα και 6,3% από τη γιαγιά. Τα αντίστοιχα ποσοστά για το βραδινό είναι 77,5%, 16,9%, 5,6%. Το μεσημεριανό ετοιμάζει κατά 63,4% η μητέρα, 10,6% ο πατέρας, 22,5% η γιαγιά και 3,5% η οικιακή βοηθός.
ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ Από τα παιδιά του δείγματος, το 7,7% κατά τη διάρκεια του φαγητού παίζει, το 28,9% συζητάει, το μεγαλύτερο ποσοστό (38%) βλέπει τηλεόραση, το 2,1% ακούει μουσική και το 23,2% δεν ασχολείται με τίποτα άλλο. Αξιοσημείωτο είναι επίσης το κατά πόσο οι γονείς έχουν τον έλεγχο στα παιδιά τους. Το 74,6% των παιδιών επιθυμούν προϊόντα από διαφημίσεις μερικές φορές, το 16,9% πάντα και μόλις το 8,5% δεν επιθυμούν ποτέ διαφημιζόμενα προϊόντα. Οι γονείς ανταποκρίνονται μερικές φορές σε αυτή την επιθυμία κατά 77,5% ενώ το 22,5% ποτέ. Τα παιδιά πηγαίνουν μαζί με τους γονείς για ψώνια κατά 76,1% μερικές φορές, 21,8% πάντα και μόνο το 2,1% ποτέ. Τα αντίστοιχα ποσοστά για το πόσο επηρεάζονται οι γονείς από τα παιδιά στην αγορά τροφίμων είναι 60,6%, 2,1% και 37,3%.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ WHO (World Health Organization): Obesity: preventing and managing the global epidemic, 2000 Cole TJ, Bellizzi MC, Flegal KM, Dietz WH. BMJ 2000 May 6;320(7244):1240-3 Kuczmarski RJ, Ogden CL, Guo SS, et al. 2000 CDC growth charts for the United States: Methods and develompent. National Center for Health Statistics. Vital Health Stat 11(246). 2002
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ http://kardiologia.blogspot.gr/2007/10/blogpost_6850.html http://www.who.int/dietphysicalactivity/childhoo d/en/ http://www.biomedcentral.com/1471-2458/6/32 http://www.earlychildhoodireland.ie/publicationsnews-events/media/press-releases/response-tostudy-on-obesity-in-pre-school-children/ http://www.jewishhospitalcincinnati.com/choleste rol/research/long_term_complications.html www.paidiatros.gr/intex.php?cid=3&id=350&st=2