Έκδ.1 αναθ.4 ημ/νία έγκρ. 6/2/2012 ΠΡΟ-ΠΣΠ 001 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΚΡΗΤΗΣ ΔΗΜΟΣ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ & ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ Ταχ. Δ/νση: Ανδρόγεω 4, Τ.Κ. 71202 Πληροφορίες:Νικ. Μιχελάκης Τηλ.: 2810-399.213 Fax: 2810-280.780 E-mail : michelakis-n@heraklion.gr Ηράκλειο /./2014 Aρ. Πρωτ.: ΠΡΟΣ: Δήμαρχο Ηρακλείου κ. Γιάννη Κουράκη ΚΟΙΝ.: Αντιδ/ρχο Ηρακλείου κ. Αεράκη Γεώργιο Αντιδ/ρχο Ηρακλείου κ. Σπυριδάκη Δημήτριο ΘΕΜΑ : ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟ 2014-2020 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Τέλος του 2013 ολοκληρώνεται το ΕΣΠΑ 2007-2013 και αρχίζει το νέο χρηματοδοτικό πλαίσιο (ή Κοινό Στρατηγικό Πλαίσιο 2014-2020 (ΚΣΠ 2014) ή Συμφωνία Εταιρικής Σχέσης Σ.Ε.Σ), που αναφέρεται στη συνεργασία μεταξύ Ε.Ε. και κρατών μελών αλλά και κάθε κράτους μέλους με τους οικονομικούς και κοινωνικούς εταίρους, δημόσιους ή ιδιωτικούς, σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο). Εν μέσω οικονομικής ύφεσης και κοινωνικής κρίσης η Περιφέρεια Κρήτης και οι Δήμοι καλούνται να μεγιστοποιήσουν τις δυνατότητες του νέου χρηματοδοτικού πλαισίου στο πλαίσιο ολοκληρωμένων και πολυτομεακών (στρατηγικών) σχεδιασμών με χρονοδιάγραμμα 5, 10 ή 15 ετών. Το παρακάτω κείμενο είναι περίληψη και σύνθεση κειμένων των σχετικών παραρτημάτων που αναφέρονται στο τέλος. Λαμβάνοντας υπ όψιν οτι: 1. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει ανακοινώσει τους άξονες προτεραιότητες του Κοινού Στρατηγικού Πλαισίου 2014-2020. Αυτές επιγραμματικά είναι: Στρατηγικός (Ολοκληρωμένος, πολυτομεακός) Σχεδιασμός συντονισμένος με τον υπερκείμενο Ευρωπαϊκό, Εθνικό και Περιφερειακό Σχεδιασμό, Στρατηγικές Υποδομές, Ενσωμάτωση Καινοτομίας στην παραγωγή, Στρατηγική και ευφυής Ανάπτυξη, Ολοκληρωμένο Σχέδιο Έρευνας-Τεχνολογίας και Ανάπτυξης, Έξυπνη Εξειδίκευση, Μείωση CO2 και άλλων περιβαλλοντικών Ρύπων, Βιώσιμη Ανάπτυξη χωρίς αποκλεισμούς, Περιβάλλον, ΑΠΕ (20-20-20), Αντιμετώπιση Κλιματικής Αλλαγής, Μεταφορές, βιώσιμη Ανάπτυξη Αστικών Κέντρων, Ενίσχυση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων κάθε χωρικής ενότητας, Δια βίου Μάθηση, Επιχειρηματικότητα, Ανταγωνιστικότητα Επιχειρήσεων, Απασχόληση, Κοινωνικές Δράσεις, Κοινωνική Συνοχή, Ενεργή Συμμετοχή πολιτών, κοινωνικών και οικονομικών φορέων, παραγωγικού δυναμικού κ.α. (Βλέπετε Παραρτήματα 1 & 2) 2 Η ΕΕΤΑΑ τον Σεπτ. 2013 δημοσίευσε τον οδηγό «Οι Δήμοι στο κατώφλι της Νέας Προγραμματικής Περιόδου» όπου αναφέρεται ότι: - η τοπική αναπτυξιακή πολιτική θα είναι αποδοτικότερη μέσα από τον ολοκληρωμένο προγραμματισμό τοπικών πολιτικών και προτάσεων με θεματικά ολοκληρωμένο και πολυτομεακό χαρακτήρα. Για αυτό, ευνοείται η συμμετοχή δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, κοινωνικών φορέων, Επιμελητηρίων, Πανεπιστημίων και Ερευνητικών Ιδρυμάτων, ΜΚΟ, τοπικών οργανώσεων αστικών ή αγροτικών, οικονομικών ενώσεων παραγωγικών φορέων, Περιβαλλοντικών Εταίρων, ειδικών, αρμόδιων φορέων για την προώθηση της ισότητας και την καταπολέμηση του κοινωνικού αποκλεισμού, επιχειρήσεων, ΜΜΕ, τοπικών δημόσιων και ιδιωτικών κοινωνικοοικονομικών συμφερόντων όπως επιχειρηματίες, τοπικών αρχών, συνοικιακών ή τοπικών ενώσεων, ομάδων πολιτών (μειονότητες, ηλικιωμένοι, γυναίκες/άνδρες, νέοι), κοινοτικών και εθελοντικών οργανώσεων ιδιωτών κλπ. Ο διάλογος με τις ομάδες οικονομικών και κοινωνικών εταίρων αποτελεί βασικό εργαλείο της υλοποίησης της εταιρικής σχέσης. Η κοινωνία των πολιτών και οι εταίροι του ιδιωτικού τομέα θα έχουν δικαίωμα ψήφου τουλάχιστον 50% στη λήψη αποφάσεων. Οι εταίροι πρέπει να συμμετέχουν ουσιαστικά στην ανάλυση των προσκλήσεων του ΚΣΠ 2014-2020, στην επιλογή των στόχων και προτεραιοτήτων και στους συντονιστικούς μηχανισμούς για την ουσιαστικότερη μεταξύ τους σελ.1/37
συνεργασία. Προς τούτο πρέπει να καταρτίζεται σύμβαση εταιρικής σχέσης μεταξύ των εταίρων. Είναι απαραίτητο η εταιρική σχέση να είναι οργανωμένη με διαφάνεια για όλους τους εταίρους, ώστε ο καθένας να γνωρίζει το ρόλο του, το σκοπό της συνεργασίας τους και τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Χρειάζεται επομένως ο καθορισμός ενός προγράμματος εργασίας με σαφείς στόχους και ακριβή χάρτη πορείας που θα περιλαμβάνει συγκεκριμένα μέσα, εργαλεία και ενέργειες, εξασφαλίζοντας την ενεργή συμμετοχή του συνόλου των εταίρων, σε κάθε φάση του προγράμματος. Επιπλέον, θα πρέπει να καθοριστούν οι ελάχιστες απαιτήσεις ώστε να εξασφαλιστεί: 1) η έγκαιρη κοινοποίηση πληροφοριών σχετικά με τα στρατηγικά κείμενα, 2) ο επαρκής χρόνος ώστε τα ενδιαφερόμενα μέρη να υποβάλλουν παρατηρήσεις, 3) οι δίαυλοι μέσω των οποίων θέτονται τυχόν ερωτήσεις και παρατηρήσεις, 4) η διαφάνεια στην επεξεργασία των σχολίων και 5) η διάδοση του αποτελέσματος της διαβούλευσης. Τα χρηματοδοτικά εργαλεία του ΚΣΠ 2014-2020 είναι: Η Ανάπτυξη με Πρωτοβουλία Τοπικών Κοινοτήτων είναι ένα επί μέρους εργαλείο προς χρήση από ομάδες τοπικής δράσης από εκπροσώπους των τοπικών δημόσιων και ιδιωτικών κοινωνικοοικονομικών συμφερόντων, για αναπτυξιακή υποστήριξη σε τοπικό επίπεδο και επί μέρους υπο-περιφερειακές περιοχές (10.000-150.000 κάτοικοι). Οι στρατηγικές τοπικής ανάπτυξης χρειάζεται να είναι συνεκτικές με τα σχετικά προγράμματα των Ταμείων του ΚΣΠ. Οι προτεινόμενες στρατηγικές τοπικής ανάπτυξης θα περιλαμβάνουν ανάλυση (SWOT) αναπτυξιακών αναγκών και της δυναμικής της περιοχής, ανάλυση δυνατών σημείων και αδυναμιών, ευκαιρίες, απειλές, περιγραφή των στόχων, ολοκληρωμένο καινοτόμο χαρακτήρα, αναμενόμενα αποτελέσματα, συγκεκριμένα έργα, σχέδιο δράσης και διαχείρισης, χρηματοοικονομικό σχέδιο. Η επιλογή και έγκριση των στρατηγικών τοπικής ανάπτυξης θα γίνει από μια κοινή επιτροπή, που θα έχει συσταθεί για το σκοπό αυτό από τις υπόψη διαχειριστικές αρχές. Η καταληκτική ημερομηνία για την επιλογή και έγκριση τοπικών στρατηγικών είναι το τέλος του 2015. Είναι μία προσέγγιση από κάτω προς τα πάνω. Αρχίζει με πρωτοβουλία της Τοπικής Ομάδας Δράσης. Η Ολοκληρωμένη Εδαφική Επένδυση (ΟΕΕ) είναι ένα εργαλείο υλοποίησης εδαφικών στρατηγικών με ολοκληρωμένο τρόπο. Επιτρέπει την υλοποίηση επιχειρησιακών προγραμμάτων με οριζόντιο τρόπο με πολλαπλές χρηματοδοτήσεις προκειμένου να διασφαλιστεί η υλοποίηση μιας ολοκληρωμένης στρατηγικής για συγκεκριμένη περιοχή με ιδιαίτερα εδαφικά χαρακτηριστικά. Μπορεί να αξιοποιηθεί αποδοτικά μόνο αν η εν λόγω συγκεκριμένη γεωγραφική περιοχή διαθέτει μια ολοκληρωμένη, διατομεακή εδαφική στρατηγική. Τα βασικά στοιχεία μιας ΟΕΕ είναι τα εξής: - καθορισμένη περιοχή και ολοκληρωμένη εδαφική στρατηγική ανάπτυξης - δέσμη δράσεων προς υλοποίηση και - ρυθμίσεις διακυβέρνησης για τη διαχείριση της ΟΕΕ. Κάθε γεωγραφική περιοχή με ιδιαίτερα εδαφικά χαρακτηριστικά θα μπορεί να αποτελεί αντικείμενο μιας ΟΕΕ, ξεκινώντας από επιμέρους αστικές γειτονιές με πολλαπλές ελλείψεις έως το αστικό, μητροπολιτικό, αστικό-αγροτικό, υπο-περιφερειακό ή διαπεριφερειακό επίπεδο. Μια ΟΕΕ μπορεί επίσης να υλοποιήσει ολοκληρωμένες δράσεις σε αποσπασμένες γεωγραφικές μονάδες με παρεμφερή χαρακτηριστικά εντός μιας περιφέρειας (π.χ. ένα δίκτυο πόλεων μικρού ή μεσαίου μεγέθους). Ενθαρρύνεται ο χρηματοδοτικός συνδυασμός των ΕΤΠΑ, ΕΚΤ και Ταμείο Συνοχής από την ΟΕΕ, καθώς η ολοκληρωμένη προσέγγιση απαιτεί τη σύνδεση κοινωνικών (soft) επενδύσεων, με τις επενδύσεις σε φυσικές υποδομές. Αυτό είναι ιδιαίτερα συναφές στην περίπτωση βιώσιμης αστικής ανάπτυξης. Μια ολοκληρωμένη ΟΕΕ μπορεί να περιλαμβάνει πολλές προτάσεις Ανάπτυξης με Πρωτοβουλία Τοπικών Κοινοτήτων. Η ΟΕΕ μπορεί να συνθέσει τις τοπικές προσεγγίσεις από κάτω προς τα πάνω με τους στρατηγικούς στόχους (από πάνω προς τα κάτω). Η Ολοκληρωμένη Βιώσιμη Αστική Ανάπτυξη στοχεύει στην καλλιέργεια ολοκληρωμένων αστικών πολιτικών που ενισχύουν τη βιώσιμη αστική ανάπτυξη, με σκοπό να ενισχυθεί ο ρόλος των πόλεων εντός του πλαισίου της πολιτικής συνοχής. Προτείνεται οι πόλεις να συνδυάσουν τις δράσεις που υποστηρίζονται από τομεακές επενδυτικές προτεραιότητες αστικού χαρακτήρα (προώθηση στρατηγικών μειωμένης χρήσης άνθρακα για αστικές περιοχές, βελτίωση του αστικού περιβάλλοντος, προώθηση της βιώσιμης αστικής κινητικότητας και προώθηση της κοινωνικής ένταξης, μέσω της υποστήριξης της φυσικής και οικονομικής σελ.2/37
αναζωογόνησης υποβαθμισμένων αστικών περιοχών) και να τις ενσωματώσουν στην ολοκληρωμένη στρατηγική αστικής ανάπτυξης της πόλης για την υλοποίηση της αρχής της ολοκληρωμένης αστικής ανάπτυξης. Μπορούν επίσης να συνδυάσουν αυτές τις δράσεις με άλλες που υποστηρίζονται από το ΕΚΤ, στο πλαίσιο των επενδυτικών του προτεραιοτήτων. "Επισπεύδοντες" είναι οι πόλεις. Οι πόλεις που υλοποιούν ολοκληρωμένες δράσεις για βιώσιμη αστική ανάπτυξη με ανάθεση της διαχείρισης, θα πρέπει να συμπεριληφθούν σε έναν κατάλογο που θα συνοδεύει τις Συμβάσεις Εταιρικής Σχέσης του Κράτους Μέλους και το επιχειρησιακό πρόγραμμα. Αυτοί οι κατάλογοι είναι ενδεικτικοί και μπορούν να τροποποιούνται στη διάρκεια της προγραμματικής περιόδου. Ολοκληρωμένη Βιώσιμη Αστική Ανάπτυξη είναι ένας νέος τρόπος υλοποίησης για την ομαδοποίηση χρηματοδοτήσεων από διάφορους άξονες προτεραιοτήτων, από ένα ή περισσότερα επιχειρησιακά προγράμματα για διατομεακές παρεμβάσεις πολλαπλών επιπέδων. Μια Ολοκληρωμένη Βιώσιμη Αστική Ανάπτυξη είναι ένα ιδανικό εργαλείο για την υποστήριξη ολοκληρωμένων δράσεων σε αστικές περιοχές, καθώς προσφέρει τη δυνατότητα για συνδυασμό χρηματοδοτήσεων που συνδέονται με διαφορετικούς θεματικούς στόχους, συμπεριλαμβανομένης της χρηματοδότησης από αυτούς τους άξονες προτεραιοτήτων και επιχειρησιακά προγράμματα που υποστηρίζονται από τα ΕΤΠΑ, ΕΚΤ και Ταμείο Συνοχής (ΤΣ). Με βάση έναν κατάλογο πόλεων που κατήρτισαν τα κράτη - μέλη στο πλαίσιο της Σύμβασης εταιρικής σχέσης, η Επιτροπή θα θεσπίσει μια "πλατφόρμα αστικής ανάπτυξης", η οποία θα περιλαμβάνει 300 πόλεις σε όλη την Ευρώπη, που θα τονώσει έναν πιο προσανατολισμένο στις πολιτικές διάλογο για την αστική ανάπτυξη μεταξύ των πόλεων, σε ευρωπαϊκό επίπεδο,και την Επιτροπή. Δεν πρόκειται για χρηματοδοτικό εργαλείο, αλλά περισσότερο για έναν μηχανισμό που κάνει πιο ορατή τη συμβολή των πόλεων στο πλαίσιο της πολιτικής συνοχής προς τη στρατηγική "Ευρώπη 2020", διευκολύνοντας ολοκληρωμένες και καινοτόμες δράσεις για τη βιώσιμη αστική ανάπτυξη και κεφαλαιοποιώντας τα αποτελέσματα. Οι καινοτόμες αστικές δράσεις θα είναι πιλοτικά έργα, έργα επίδειξης και σχετικές μελέτες ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος. Το πεδίο εφαρμογής τους μπορεί να καλύπτει όλους τους θεματικούς στόχους και επενδυτικές προτεραιότητες. Είναι επίσης ευρέως αναμενόμενη η επιδίωξη της στενής σύνδεσης αυτής της προσέγγισης αστικής ανάπτυξης με την ολοκληρωμένη προσέγγιση που αντιμετωπίζει τις επιμέρους ανάγκες των γεωγραφικών περιοχών, οι οποίες επηρεάζονται πιο έντονα από τη φτώχεια, ή ομάδων-στόχων με υψηλότερο κίνδυνο διακρίσεων ή αποκλεισμού όπως περιγράφεται στη Σύμβαση εταιρικής σχέσης και τα επιχειρησιακά προγράμματα. 3 Ο Δήμος Ηρακλείου έχει εκπονήσει το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα 2011-2014 (βλ. ιστοσελίδα Δήμου Ηρακλείου και παράρτημα 4). Στο επικαιροποιημένο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα 2011-2014 του Δήμου (Δεκέμβριος 2013) διατυπώνονται Άξονες, Μέτρα, Γενικοί Στόχοι, Ειδικοί Στόχοι, επώνυμα Έργα και Δράσεις που προγραμματίζονται και υλοποιούνται για 4 χρόνια. Το εύρος των Έργων και Δράσεων καλύπτει όλους τους τομείς της Οικονομίας. Ο στόχος του Δήμου είναι η μέγιστη αξιοποίηση των πόρων των ευρωπαϊκών χρηματοδοτήσεων. Ο Δήμος ωριμάζει τις απαιτούμενες μελέτες σύμφωνα με το Ε.Π., τα Ετήσια Προγράμματα Δράσης του και τις αναγγελθείσες προτεραιότητες της Περιφέρειας Κρήτης. Το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα 2011-2014 αναφέρεται σε 14 θεματικές ενότητες: 1. Προώθηση Μεγάλων Έργα και Παρεμβάσεων 2. Προώθηση της Απασχόλησης και Επένδυση στην εκπαίδευση, τις δεξιότητες και στη δια βίου μάθηση 3. Προώθηση της κοινωνικής ένταξης μέριμνας, ισότητας και αλληλεγγύης 4. Ενίσχυση της πρόσβασης, χρήσης και ποιότητας, των τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών 5. Αξιοποίηση Υφιστάμενων και Δημιουργία Νέων Υποδομών για Πολιτιστική Χρήση 6. Ενίσχυση και Προώθηση της Τοπικής Ανάπτυξης 7. Ενίσχυση της έρευνας, της τεχνολογικής ανάπτυξης και της καινοτομίας 8. Βελτίωση Διοικητικής Ικανότητας, Αποτελεσματικότητας και Αποδοτικότητας του Δήμου 9. Εταιρικές Σχέσεις και Διαδημοτικές Συνεργασίες 10. Προστασία του περιβάλλοντος και προώθηση της αποδοτικότητας των πόρων 11. Σύγχρονη και Ολοκληρωμένη Διαχείριση και Αξιοποίηση Απορριμμάτων, Στερεών και Υγρών Αποβλήτων 12. Ενίσχυση και Εκσυγχρονισμός της Αγροτικής και Ζωικής Παραγωγής και Αλιείας 13. Αναβάθμιση των Δημοτικών και Τοπικών Κοινοτήτων 14. Θεσμικές Διεκδικήσεις σελ.3/37
με έμφαση στις παρακάτω κατευθύνσεις: Στη δημιουργία νέων έργων και δομών που εξυπηρετούν τις ανάγκες του δημότη και αναβαθμίζουν την ποιότητα ζωής Στην ανάδειξη του κοινωνικού προσώπου και του πολιτιστικού ρόλου του Δήμου Στην προστασία του περιβάλλοντος και στη διαμόρφωση οικολογικής συνείδησης (Πράσινο Ηράκλειο) Στην αποκεντρωμένη λειτουργία και στην ενεργή συμμετοχή του δημότη και των παραγωγικών τάξεων. Στον επαναπροσδιορισμό του μοντέλου ανάπτυξης που θα συνδέει την αξιοποίηση των πλεονεκτημάτων του πρωτογενή τομέα με την αστική ανάπτυξη. Επίσης έχει εξαγγελθεί η πρωτοβουλία «Πράσινο Ηράκλειο 2011-2015» με περιεχόμενο τους παρακάτω Άξονες: Πολεοδομικά-Οικιστικά-Θέματα Κυκλοφορίας Πράσινο Νερό αγαθό για όλους-διαχείριση Λυμάτων Ηράκλειο Πόλη Ανακύκλωσης-Καθαριότητας Πράσινη Πολιτική του Δήμου Η αναπτυξιακή φυσιογνωμία του Δήμου Ηρακλείου Το παλιό πολεοδομικό συγκρότημα Ηρακλείου πλέον μετεξελίσσεται σε μητροπολιτικό πόλο, διαπεριφερειακής και εθνικής ακτινοβολίας, με Ρυθμιστικό Σχέδιο και Πρόγραμμα Προστασίας Περιβάλλοντος Οικιστικού Συγκροτήματος Ηρακλείου, με άξονα την πράσινη ανάπτυξη στο τομέα παροχής υπηρεσιών με έμφαση στην έρευνα τεχνολογία σε σύνδεση με τους τρεις παραγωγικούς τομείς, αλλά και στον πολιτισμό - τουρισμό, με κατεύθυνση το περιβάλλον, την πράσινη τεχνολογία για την οποία πρέπει να αναπτυχθεί επιχειρηματικό ενδιαφέρον ευρύτερης εμβέλειας διεθνών επενδύσεων, στην εφαρμογή των αποτελεσμάτων της έρευνας ώστε το Ηράκλειο να κατακτήσει περαιτέρω υψηλή θέση διεθνούς εξειδίκευσης με την συμμετοχή σε πανευρωπαϊκά ερευνητικά δίκτυα επιστήμης και τεχνολογίας με βασικό θέμα το περιβάλλον Το Ηράκλειο χαρακτηρίζεται ως πρωτεύων εθνικός πόλος, στους τομείς της ανώτατης εκπαίδευσης, της έρευνας-τεχνολογίας, του αθλητισμού και της υγείας, του τουρισμού, σε συνδυασμό με την ανάδειξη των σημαντικών, τοπικών, φυσικών και πολιτιστικών πόρων, των δραστηριοτήτων του πρωτογενή τομέα, της μεταποίησης και της διακίνησης προϊόντων, των μεταφορών. Κατέχει ιδιαίτερα σημαντική θέση, όσον αφορά την ανάπτυξη των σχέσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τα υπόλοιπα κράτη της Μεσογείου στο πλαίσιο της Ευρω-Μεσογειακής συνεργασίας και κομβική θέση στο πλαίσιο της ανάπτυξης της «θαλάσσιας λεωφόρου» της Νότιο-Ανατολικής Ευρώπης. Υπάρχει πλούσια πολιτιστική κληρονομιά, απόρροια μιας μακράς ιστορικής διαδρομής και μεγάλων πολιτισμών, στοιχεία που ανέδειξαν την περιοχή σε ελκυστικό τουριστικό προορισμό. Η πόλη του Ηρακλείου αποτελεί το μεγαλύτερο αστικό κέντρο της Κρήτης και αναγνωρίζεται ως ένας διεθνώς αναγνωρίσιμος προορισμός. Είναι η πρωτεύουσα και το οικονομικό κέντρο του νησιού. Είναι μια δυναμική και κοσμοπολίτικη πόλη, την καλοκαιρινή περίοδο δέχεται εκατοντάδες χιλιάδες επισκέπτες που κατακλύζουν την αγορά, τα μουσεία, τους αρχαιολογικούς χώρους, παραλίες και άλλα ενδιαφέροντα αξιοθέατα. Το Ηράκλειο αποτελεί έναν από τους πιο δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς της χώρας και της Μεσογείου. Η πόλη του Ηρακλείου είναι γνωστό επιστημονικό κέντρο σε όλη την Ευρώπη, ενώ αποτελεί και σπουδαίο εμπορικό και οικονομικό κέντρο του νησιού. Κατέχει στρατηγική και γεωπολιτική θέση στη νοτιοανατολική μεσόγειο, συνδέοντας τρείς ηπείρους και σελ.4/37
πολλαπλούς διαφορετικούς πολιτισμούς. Μια πόλη πόλος όπου συναντώνται η κουλτούρα, η ιστορία, η γνώση και η ανάπτυξη. Σήμερα το Ηράκλειο κατέχει εξέχουσα θέση ως πρωτεύουσα αλλά και ως έδρα της Περιφέρειας Κρήτης, βρίσκεται στο κέντρο της βόρειας ακτής του νησιού και αποτελεί κεντρικό κόμβο με το διεθνές αεροδρόμιο «Νίκος Καζαντζάκης», το Δεύτερο Διεθνές Αεροδρόμιο της χώρας, πρώτο σε ναυλωμένες πτήσεις (charter) και το δεύτερο σε κίνηση λιμάνι της χώρας, έχουν ως επακόλουθο το μεγαλύτερο μέρος της τουριστικής κίνησης που καταφθάνει στην Κρήτη να περνά από το Ηράκλειο τουλάχιστον 2 φορές. Επιπλέον, το λιμάνι το οποίο περιλαμβάνει μαρίνα, αλιευτικούς & εμπορικούς προβλήτες καθώς και επισκευαστική ζώνη, αποτελεί κέντρο διαμετακομιστικού εμπορίου και διακίνησης μεγάλου αριθμού επιβατών και εμπορευμάτων προς όλη την Ελλάδα και το εξωτερικό. Λόγω των λιμενικών του υποδομών που συνεχώς αναβαθμίζονται, η πόλη του Ηρακλείου τείνει να αναδειχθεί σε εμπορευματικό κέντρο της Νοτιοανατολικής Μεσογείου. Επίσης δέχεται ολοένα και περισσότερες επισκέψεις κρουαζιερόπλοιων τονώνοντας ακόμη περισσότερο την τοπική οικονομία. Το όραμα του Δήμου Ηρακλείου για την περίοδο 2011-2014, με βάση τις εθνικές και ευρωπαϊκές αναπτυξιακές προτεραιότητες, τις επιδιώξεις και δεσμεύσεις της δημοτικής αρχής αφορά στη: «Δημιουργία μιας σύγχρονης, λειτουργικής, φιλικής, συμμετοχικής και ανθρώπινης πόλης, Κέντρο Ανάπτυξης και Πολιτισμού στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο». Η πρόσφατη εφαρμογή του Προγράμματος Καλλικράτης, είχε σαν συνέπεια την δραστική μείωση του αριθμού των Δήμων της Περιφέρειας Κρήτης από 70 σε 24. Η μείωση του αριθμού των Δήμων είχε σαν συνέπεια θετική το ότι είναι πιο βιώσιμα τα μεγέθη στο πρώτο επίπεδο διακυβέρνησης και αναπτυξιακού προγραμματισμού αλλά δημιουργεί σημαντικές μεταβολές στο σχεδιασμό, κύρια σε ότι αφορά τις υποδομές τις κοινωνικές αλλά και τις υποδομές μεταφορών, ενώ δεν αντιμετωπίζει ουσιαστικά το ζήτημα της χρηματοδότησης και της βιωσιμότητάς τους. Η μεταφορά νέων αρμοδιοτήτων στους Δήμους και οι απαιτήσεις για διαχειριστική επάρκεια και αναδιοργάνωση των υπηρεσιών λειτούργησαν αρνητικά σε ότι αφορά την ικανότητα των νέων Δήμων να σχεδιάσουν, να ωριμάσουν και να υλοποιήσουν έργα. σελ.5/37
ΑΝΑΛΥΣΗ SWOT ΔΗΜΟΥ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ ΕΝΟΨΕΙ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ 2014-2020 ΔΥΝΑΤΑ ΣΗΜΕΙΑ ΑΔΥΝΑΜΙΕΣ ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ ΑΠΕΙΛΕΣ 1. Ενίσχυση της έρευνας, της τεχνολογικής ανάπτυξης και της καινοτομίας Ύπαρξη διεθνούς επιπέδου, εκπαιδευτικού και ερευνητικού ιστού με δυνατότητες ανάπτυξης και διάχυσης καινοτομιών Μικρός αριθμός επιχειρήσεων έντασης γνώσης και περιορισμένη συνεργασία επιχειρήσεων και ερευνητικών φορέων Έλλειψη σχεδίων αξιοποίησης του συστήματος Ε+Τ και προώθησης της καινοτομίας Έλλειψη εξειδίκευσης και στόχευσης Συνεργασία με Ακαδημαϊκά και Ερευνητικά Ιδρύματα, εισαγωγή καινοτόμων ΤΠΕ με σημαντικό αντίκτυπο σε αναπτυσσόμενους κλάδους της οικονομίας Δυνατότητα για επικέντρωση των ερευνητικών προτεραιοτήτων στις εθνικές ανάγκες και όπου ο Δήμος έχει συγκριτικά πλεονεκτήματα Αξιοποίηση πόρων ΕΣΠΑ Διεύρυνση καθορισμού ζωνών Τεχνολογικού Πάρκου για δημιουργία νέων ερευνητικών δραστηριοτήτων και υποδομών Δυσμενές οικονομικό περιβάλλον Καθυστέρηση στην προώθηση διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων Έλλειψη κουλτούρας στην συνεργασία και ισχνή διασύνδεση ερευνητικού και επιχειρηματικού χώρου Ενίσχυση Πράσινων Τεχνολογιών σελ.6/37
Ηράκλειο μια από τις 21 πιο έξυπνες πόλεις του κόσμου για τα έτη 2012 και 2013 (Ηράκλειο: Έξυπνη ψηφιακά πόλη) 2. Ενίσχυση της πρόσβασης, χρήσης και ποιότητας, των τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών Έξυπνα συστήματα ελέγχου κυκλοφορίας και πληροφόρησης Δημοτικό Μητροπολιτικό Δίκτυο Οπτικών Ινών 72 χιλιομέτρων οπτικών ινών και 14 Κόμβων σε όλη την πόλη Ο Δήμος Ηρακλείου αποτελεί Τηλεπικοινωνιακό Kόμβο όλου του Δημοσίου Τομέα της Πόλης Χαμηλός βαθμός ζήτησης στις νέες τεχνολογίες, κυρίως στους κλάδους της αγροτικής οικονομίας Ανάπτυξη διασυνδέσεων πρωτογενούς και τριτογενούς τομέα με την κοινωνία της πληροφορίας Αξιοποίηση τεχνολογιών Πληροφορικής & Επικοινωνιών Αξιοποίηση τεχνολογιών στην ανάδειξη πολιτιστικού αποθέματος Αξιοποίηση πόρων ΕΣΠΑ Διατήρηση της αποσπασματικότητας των σχεδίων και έργων Μικρή συμβολή των τοπικών ερευνητικών κέντρων Λειτουργία τοπικών κέντρων ελεύθερης πρόσβασης στο διαδίκτυο Λειτουργία «Κομβικού Σημείου Επαφής Δήμου Ηρακλείου» (ΚΟ.Σ.Ε.) σελ.7/37
3. Ενίσχυση της μετάβασης προς την οικονομία χαμηλών εκπομπών ρύπων Σχεδίου Δράσης Αειφόρου Ενέργειας (COVENANT OF MAYORS) με στόχο την εξοικονόμηση, την αύξηση της χρησιμοποίησης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας ΑΠΕ (ηλιακή και αιολική ενέργεια) κατά 20% μέχρι το 2020 και τη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα CO2 μέσα από μια σειρά ενεργειών αλλά και την συνεχή αναβάθμιση των χώρων του πρασίνου Διαδικτυακή υπηρεσία παρακολούθησης της ενεργειακής κατανάλωσης των δημοτικών κτιρίων (πρόγραμμα RERUM) Παρουσία φυσικών πόρων που ευνοούν την ανάπτυξη πολλών μορφών ΑΠΕ Υψηλή εξάρτηση από πετρέλαιο 86% έναντι του εθνικού μέσου όρου 58% Εποχικό έλλειμμα μεταξύ της ζήτησης για ηλεκτρική ενέργεια και της προσφοράς Μεγάλες δυνατότητες για ορθολογική χρήση ενέργειας μέσα από ολοκληρωμένη περιφερειακή ενεργειακή πολιτική Σημαντικά περιθώρια εξοικονόμησης ενέργειας στα κτίρια και τις μεταφορές Ο νόμος για «Ενεργειακή απόδοση κτιρίων» δημιουργεί ισχυρή ζήτηση για βιοκλιματικές παρεμβάσεις στα κτίρια από 01/01/2019 Αξιοποίηση πόρων ΕΣΠΑ Η προσαρμογή των τιμών σε ορισμένες κατηγορίες ΑΠΕ αφαιρεί κίνητρα για επενδύσεις Έλλειψη κεφαλαίων για ανάληψη επενδύσεων Η ανάγκη εισαγωγής υλικών προσαρμοσμένων στις βιοκλιματικές απαιτήσεις που θα επιβαρύνουν ακόμη περισσότερο το κόστος των τεχνικών έργων Κίνδυνοι περιβαλλοντικής υποβάθμισης Σημαντική εμπειρία σε πιλοτικά έργα για βιοκλιματικές παρεμβάσεις σε κτίρια Συνεχείς υπογειώσεις Δικτύων Κοινής Ωφέλειας σελ.8/37
Συμμετοχή στο Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα - P.A.T.C.H. (Prevention, Analysis and Tools for Cultural Heritage) - Μελέτη, Ανάλυση και 4. Πρόληψη για την προστασία Προώθηση της της Πολιτιστικής προσαρμογής στις Κληρονομιάς, το οποίο κλιματικές αλλαγές, αφορά την παραγωγή της πρόληψης και καινοτόμων μεθοδολογιών και της διαχείρισης δράσεων για την προστασία φυσικών και συντήρηση της καταστροφών πολιτιστικής κληρονομιάς σε περίπτωση φυσικών καταστροφών Έλλειψη ολοκληρωμένων σχεδίων και παρεμβάσεων για την αντιμετώπιση των πλημμυρών, σεισμών και διάβρωσης ακτών Κατακερματισμός αρμοδιοτήτων με επικαλύψεις και αδυναμία συντονισμού Υψηλή σεισμικότητα της περιοχής Διαθεσιμότητα πόρων συγχρηματοδοτούμενων προγραμμάτων Τεχνολογικές εφαρμογές που διευκολύνουν την πρόληψη και αντιμετώπιση των κινδύνων Κατάρτιση Ολοκληρωμένου Αντισεισμικού Σχεδιασμού και Αντισεισμικής Θωράκισης Αξιοποίηση πόρων ΕΣΠΑ Αποσπασματικότητα επιχειρησιακού σχεδιασμού και εφαρμογών διαχείρισης κινδύνων Καθυστερήσεις στις απαιτούμενες εγκρίσεις περιβαλλοντικών όρων και λοιπών αδειοδοτήσεων λόγω της ειδικής φύσης των παρεμβάσεων Έλλειμμα στην αξιοποίηση του ευνοϊκού κλίματος και της μεγάλης διάρκειας ηλιοφάνειας σελ.9/37
5. Προστασία του περιβάλλοντος και προώθηση της αποδοτικότητας των πόρων Διαδικτυακή υπηρεσία παρακολούθησης: 1) Περιβαλλοντικής παρακολούθησης και καταμέτρηση της μόλυνσης σε εξωτερικούς χώρους, 2) Παρακολούθησης και μέτρησης της μόλυνσης και των βλαπτικών παραγόντων σε εσωτερικούς χώρους κτηρίων και 3) Παρακολούθηση και καταγραφή της κυκλοφοριακής κίνησης (πρόγραμμα RERUM) Ύπαρξη σημαντικών στοιχείων του φυσικού περιβάλλοντος με σημαντικό αριθμό ζωνών NATURA και μικρών υγροβιότοπων Σημαντική κάλυψη των απαιτήσεων σε διαχείριση υγρών αποβλήτων Πολεοδομική Χωροταξική Οργάνωση με την εφαρμογή του Σχεδίου Πόλης και επέκτασή του Δημιουργία Κοινωφελών & Κοινόχρηστων Χώρων Καινοτομίες στη διαχείριση στερεών αποβλήτων (ΔΕΥΑΗ) Ανεπαρκής περιβαλλοντική συνείδηση Αποσπασματική και αναποτελεσματική διαχείριση υδάτων και υγρών αποβλήτων Διαχειριστικές δυσχέρειες που προκύπτουν από το χαρακτηρισμό εκτεταμένων ζωνών NATURA και πολυάριθμων υγροβιότοπων σε περιοχές με τουριστική ανάπτυξη και αστικές συγκεντρώσεις Εκτεταμένες ζώνες υποβαθμισμένου αστικού περιβάλλοντος λόγω αυθαίρετης δόμησης και έλλειψης κοινοχρήστων χώρων Ολοκλήρωση του περιφερειακού σχεδιασμού απορριμμάτων Σημαντικές ευκαιρίες για ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών τουρισμού Θετικές επιπτώσεις στην οικονομία από τη βελτίωση της εικόνας των αστικών κέντρων και τη διατήρηση ανάδειξη του φυσικού περιβάλλοντος και της πολιτιστικής κληρονομιάς Η εφαρμογή της Οδηγίας 2000/60 για το νερό δημιουργεί ευνοϊκό περιβάλλον για την βέλτιστη διαχείριση Αξιοποίηση πόρων ΕΣΠΑ και λοιπών προγραμμάτων για ολοκληρωμένη αντιμετώπιση περιβαλλοντικών προβλημάτων Επικαιροποίηση του κανονισμού καθαριότητας του Δήμου Ασφαλής διάθεση των απορριμμάτων που σήμερα φθάνει το 92,1 % Κατασκευή Μονάδας προεπεξεργασίας απορριμμάτων στο Δήμο Ηρακλείου δυναμικότητας 70.000 τόνων το χρόνο Ολοκλήρωση και εφαρμογή του Περιφερειακού Σχεδιασμού για τη διαχείριση των απορριμμάτων Έντονες πιέσεις στο περιβάλλον από υπερσυγκέντρωση στο βόρειο άξονα του νησιού Συνεχιζόμενη φθορά της εικόνας των αστικών κέντρων και των παραλιακών ζωνών Η μη έγκαιρη ολοκλήρωση των διαχειριστικών σχεδίων στις ζώνες NATURA και τους υγροβιότοπους Η μη έγκαιρη ολοκλήρωση νέων πολεοδομικών χωροταξικών ρυθμίσεων ή και η προσαρμογή των υφισταμένων Αδυναμία εξασφάλισης ιδίων πόρων για εφαρμογή του πολεοδομικού σχεδιασμού Τάσεις απομείωσης των δασικών εκτάσεων λόγω πυρκαγιών, βόσκησης και επέκτασης των οικιστικών χρήσεων σελ.10/37
6. Προώθηση της Απασχόλησης και Επένδυση στην εκπαίδευση, τις δεξιότητες και στη δια βίου μάθηση Υλοποίηση του Έργου «Τοπικές Δράσεις Κοινωνικής Ένταξης για ευάλωτες ομάδες του Δήμου Ηρακλείου» και ειδικότερα η υλοποίηση δράσεων με στόχο την προώθηση στην εργασία 100 άνεργων ατόμων κοινωνικά ευπαθών ομάδων σε θέσεις απασχόλησης, απόκτησης εργασιακής εμπειρίας ή έναρξη επιχειρηματικής δραστηριότητας με έμφαση στην κοινωνική οικονομία Δωρεάν Προγράμματα του Κέντρου Δια Βίου Μάθησης του Δήμου Ηρακλείου σε συνεργασία με το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων Ικανοποιητικά επίπεδα κατάρτισης των ανέργων Αύξηση των ποσοστών ανεργίας ως συνέπεια της παρατεταμένης ύφεσης στην οικονομία (23,7%) Σχετικά χαμηλή παραγωγικότητα και μικρός βαθμός εξειδίκευσης των απασχολουμένων Σχετικά χαμηλότερο επίπεδο εκπαίδευσης και κατάρτισης των απασχολουμένων ως προς το μέσο όρο της χώρας Αξιοποίηση της ακίνητης δημοτικής περιουσίας και προοπτικές απασχόλησης που απορρέουν Βελτίωση δεξιοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού Αξιοποίηση νέων τεχνολογιών για την εκπαίδευση και κατάρτιση προσαρμοσμένη στις τοπικές ιδιαιτερότητες Αξιοποίηση δράσεων κοινωνικής και πράσινης οικονομίας ως εναλλακτικές προοπτικές απασχόλησης Προγράμματα Ενίσχυσης Αγροτικού Τομέα & Επιχειρηματικότητας Η Κρήτη αποτελεί δυναμική αγορά με προοπτικές εργασίας Συνεχιζόμενη οικονομική κρίση και εντεινόμενη αύξηση της ανεργίας Απαξίωση δεξιοτήτων των απασχολουμένων Έλλειψη διαθεσιμότητας πόρων για δράσεις δια βίου μάθησης σελ.11/37
7. Προώθηση της κοινωνικής ένταξης μέριμνας, ισότητας και αλληλεγγύης Συμμετοχή σε Ευρωπαϊκό Forum για την Αστική Ασφάλεια (αντιμετώπιση της εγκληματικότητας ή των ενδεχόμενων πηγών εγκληματικότητας, trafficking, κινητοποίηση και δραστηριοποίηση των τοπικών κοινωνικών εταίρων στην επίλυση κοινωνικών προβλημάτων, κοινωνική ενσωμάτωση μεταναστών Υλοποίηση του Έργου: «Κοινωνικές δομές αντιμετώπισης της φτώχειας στο δήμο Ηρακλείου» Σχεδιασμός και οργάνωση δράσεων υπέρ της προστασίας και της κοινωνικής στήριξης ανηλίκων, της ευαισθητοποίησης του κοινού (Δίκτυο Ορέστης) Λειτουργία Συμβουλίου Ένταξης Μεταναστών Κίνδυνος φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού Έλλειψη προσωπικού εξειδικευμένου στην παροχή υπηρεσιών σε ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού Ευαισθητοποίηση-κινητοποίηση των τοπικών κοινωνιών σε δράσεις κοινωνικής αλληλεγγύης αξιοποιώντας την έντονη τοπικιστική αντίληψη Δημιουργία σύγχρονου θεσμικού πλαισίου για την Κοινωνική Οικονομία και Επιχειρηματικότητα Δημιουργία προϋποθέσεων συνεργασίας σε τοπικό επίπεδο για κρίσιμα κοινωνικά ζητήματα Ανάπτυξη χρηματοδοτικών εργαλείων για την ενίσχυση της κοινωνικής επιχειρηματικότητας Σημαντική ερευνητική δραστηριότητα σε διεπιστημονική βάση με ανάπτυξη κυρίως συστημάτων τηλεϊατρικής Περιορισμένη οικονομική ανάκαμψη Όξυνση κοινωνικών ανισοτήτων Διαπιστωμένη αυξανόμενη ένταση (ποσοτικά & ποιοτικά) του φαινομένου της φτώχειας σε τοπικό επίπεδο Δημογραφικές ανακατατάξεις Πιλοτική εφαρμογή του πρότυπου Συστήματος Ένταξης της Ισότητας των Φύλων σελ.12/37
8. Βελτίωση της διοίκησης και λειτουργίας του Δήμου Εφαρμογή συστήματος διαχείρισης της ποιότητας κατά ISO 9001:2008 και του Κοινού Πλαισίου Αυτοαξιολόγησης του ΥΠΕΣ Διαχειριστική Επάρκεια τύπου Α, Β, Γ Εφαρμογή πενταετούς Επιχειρησιακού και Στρατηγικού Σχεδιασμού Ανάπτυξη προγράμματος για μελέτες και διαχείριση έργων Λειτουργία ηλεκτρονικών υπηρεσιών (πληρωμές οφειλών, αιτήματα, δημοψηφίσματα, διαβουλεύσεις κ.α.) Αναποτελεσματική συνεργασία τοπικών αρχών κεντρικής διοίκησης και ΔΕΚΟ Περιορισμένη αποκέντρωση αρμοδιοτήτων και πόρων Η εφαρμογή μεταρρυθμίσεων στη δημόσια διοίκηση Ο Δήμος έχει τις προϋποθέσεις να εφαρμόσει ένα αποτελεσματικό μοντέλο οργάνωσης και διοίκησης Αυξημένες δυνατότητες εισαγωγής καινοτομιών στη δημόσια διοίκηση Επικαιροποίηση του Οδηγού Εξυπηρέτησης του Δημότη που εφαρμόζεται στο Δήμο Ενθάρρυνση για εισαγωγή καινοτομιών στις διαδικασίες και διεργασίες του Δήμου Περαιτέρω χρήση προγραμμάτων ανοικτού λογισμικού για μείωση λειτουργικών δαπανών του Δήμου Η μη ολοκλήρωση των διαρθρωτικών αλλαγών στη δημόσια διοίκηση Συνεχείς μειώσεις των κρατικών επιχορηγήσεων για την κάλυψη των ολοένα αυξανόμενων αρμοδιοτήτων Αυξημένες απαιτήσεις για παροχή διευρυμένων υπηρεσιών Χαμηλό ηθικό δημοσίων υπαλλήλων και υποστελέχωση λόγω της δημοσιονομικής κατάστασης της χώρας Συνεχείς και εξειδικευμένη επιμόρφωση του ανθρώπινου δυναμικού του Δήμου σελ.13/37
9. Εταιρικές Σχέσεις και Διαδημοτικές Συνεργασίες Διαδημοτικές Προγραμματικές Συμβάσεις με διάφορους Δήμους της Περιφέρειας Κρήτης Ο Δήμος Ηρακλείου, αποτελεί Μητροπολιτικό Κέντρο Διαπεριφερειακής Ακτινοβολίας Οι Δήμοι της Κρήτης και του Αιγαίου στο Διαδημοτικό Δίκτυο Συνεργασίας «ΙΚΑΡΟΣ» για θέματα πληροφορικής και επικοινωνιών Υπερτοπικές εγκαταστάσεις υγείας και αθλητισμού με κέντρο το Ηράκλειο Διεθνής εξειδίκευση της πόλης του Ηρακλείου λόγω συμμετοχής σε διεθνή ερευνητικά και όχι μόνο δίκτυα Έλλειψη στρατηγικού σχεδιασμού όμορων Δήμων Ενίσχυση - Βελτίωση της εξωστρέφειας Θεσμοθέτηση του Δήμου Ηρακλείου ως Μητροπολιτικού Δήμου (συνολική χωρική οργάνωση) Ενίσχυση ενδυνάμωση εθελοντικού κινήματος Καθορισμός και Οργάνωση «μητροπολιτικής περιοχής» στην πόλη του Ηρακλείου (παλιά πόλη, ενετικά τείχη) Προώθηση εταιρικής σχέσης πόλης υπαίθρου Διοργάνωση εθνικών και διεθνούς εμβέλειας εκδηλώσεων Καθυστέρηση και αποσπασματικότητα στις διαρθρωτικές αλλαγές Έλλειψη κουλτούρας σε θέματα διαδημοτικής συνεργασίας σελ.14/37
10. Ενίσχυση και Προώθηση της Τοπικής Ανάπτυξης Εφαρμογή Ετήσιου Προγράμματος Τουριστικής Προβολής και Δημοσιότητας Λειτουργία Γραφείου Αγροτικής Ανάπτυξης Προβολή τοπικών προϊόντων μέσω της διαδραστικής ιστοσελίδας του Δήμου Βράβευση Παγκρητίου Σταδίου ως το καλύτερο Αθλητικό Κέντρο της χώρας για το 2013 Ύπαρξη πολλών κηρυγμένων προστατευόμενων μνημείων και αρχαιολογικών χώρων διεθνούς, εθνικής και περιφερειακής σημασίας Ένταξη των Ενετικών Τειχών στον Ενδεικτικό Κατάλογο των μνημείων της Ελλάδας για την UNESCO Βασική πύλη εισόδου της χώρας (Λιμένας Ηρακλείου, Διεθνές αεροδρόμιο «Νίκος Καζαντζάκης») Μεγάλο Πολιτιστικό Απόθεμα Κορεσμένο συμβατικό τουριστικό πρότυπο (sun, sand, see) Ανισοβαρής ανάπτυξη παραθαλάσσιου άξονα και ενδοχώρας Μη σαφής προσδιορισμός προστασίας του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος Μη καθορισμός ζωνών για εναλλακτικές μορφές τουρισμού Ενίσχυση - Βελτίωση της εξωστρέφειας Έλλειψη οργανωμένης μαρίνας Διάχυση οικιστικών χρήσεων κυρίως στην παραλιακή ζώνη Ελλιπής ανάδειξη - διασύνδεση των αρχαιολογικών χώρων και μνημείων Κλιμάκωση Αυθαίρετης και Εκτός Σχεδίου Δόμηση Ανάδειξη του Ηρακλείου ως Κέντρο του Μινωικού Πολιτισμού Προσέλκυση εναλλακτικών-ειδικών μορφών τουρισμού (αγροδιατροφικός, ιατρικός, θρησκευτικός, φυσιολατρικός κλπ) Καθιέρωση «ταυτότητας» τουριστικού προϊόντος (Διατροφή και Γαστρονομία) Αναγκαιότητα ύπαρξης «Brand Name» (Ταυτότητα Πόλης-Παλιά Πόλη-Ενετικά Τείχη) Ψηφιοποίηση των αρχείων της Βικελαίας Δημοτικής Βιβλιοθήκης Ενθάρρυνση της ανάπτυξης ΠΟΠ και βιολογικών εξαγώγιμων αγροτικών και κτηνοτροφικών προϊόντων (Πράσινη Οικονομία) Ενοποίηση των αρχαιολογικών χώρων Ολοκλήρωση και Λειτουργία του Πολιτιστικού και Συνεδριακού Κέντρου Ηρακλείου Δημογραφική ευρωστία της ευρύτερης περιοχής Λειτουργία Διεθνούς Εκθεσιακού Κέντρου Κρήτης Δυσμενές οικονομικό περιβάλλον Ελλιπής παροχή καλών υπηρεσιών Αυξημένες απαιτήσεις για παροχή διευρυμένων και ειδικών υπηρεσιών Μείωση τουριστικής περιόδου Περιβαλλοντική υποβάθμιση των περιοχών τουριστικού ενδιαφέροντος Κορεσμένοι χώροι στη ΒΙ.ΠΕ. στη Νέα Αλικαρνασσό Υλοποίηση του Προγράμματος «Τοπικό Σχέδιο για την Απασχόληση Δήμου Ηρακλείου» Δημιουργία ενιαίων δικτύων φυσιολατρικών και πολιτιστικών διαδρομών Τήρηση κυκλοφοριακής μελέτης σελ.15/37
Οι Βασικές Αναπτυξιακές Προτεραιότητες του Δήμου Ηρακλείου Οι βασικές αναπτυξιακές προτεραιότητες ενόψει της νέας προγραμματικής περιόδου 2014-2020, τίθενται με γνώμονα την ενδυνάμωση της χρηστής λειτουργίας του Δήμου Ηρακλείου και του γεωστρατηγικού ρόλου του στον εθνικό και ευρωπαϊκό χάρτη, λαμβάνοντας υπόψη τις δυνατότητες, αδυναμίες, προοπτικές και απειλές σε εθνικό και ευρύτερα διεθνές επίπεδο. ΑΞΟΝΕΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ ΜΕΤΡΑ ΓΕΝΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΜΕΤΡΟ 1.1.: Προστασία Περιβάλλοντος και Διαχείριση Φυσικών Πόρων 1. Προστασία-Ανάδειξη των Φυσικών Πόρων 2. Ενίσχυση Χρήσης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και Βελτίωσης Της Ενεργειακής Αποδοτικότητας σε Δημοτικά Κτίρια 3. Σύγχρονη και Ολοκληρωμένη Διαχείριση και Αξιοποίηση Απορριμμάτων, Στερεών και Υγρών Αποβλήτων 1: ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ ΜΕΤΡΟ 1.2: Οικιστική και Πολεοδομική Ανάπτυξη 1. Επικαιροποίηση ΓΠΣ και Χρήσεων Γης σε όλη την έκταση του Δήμου και Θεσμοθέτηση όλων των Χωροταξικών και Πολεοδομικών Μελετών 2. Αναβάθμιση και Επέκταση Πρασίνου 3. Αποκατάσταση και Ανάδειξη Υποβαθμισμένων Περιοχών 4. Επέκταση - Βελτίωση Κοινόχρηστων & Κοινωφελών χώρων 5. Ανάπλαση Διατηρητέων Οικιστικών Συνόλων ΜΕΤΡΟ 1.3: Υποδομές προσβασιμότητας και κινητικότητας 1. Βελτίωση Αγροτικού και Δημοτικού Δικτύου του Δήμου 2. Αντιμετώπιση των Προβλημάτων Κυκλοφορίας, Οδικής Ασφάλειας και Στάθμευσης 3. Βελτίωση Συνθηκών Οδικής Ασφάλειας 2: ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ, ΠΑΙΔΕΙΑ, ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ, ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ, ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ ΜΕΤΡΟ 1.4: Πολιτική Προστασία ΜΕΤΡΟ 2.1: Κοινωνική Ανάπτυξη, Μέριμνα και Ενσωμάτωση ΜΕΤΡΟ 2.3: Αθλητισμός και Νεολαία 1. Βελτίωση Ικανότητας Πρόληψης και Αντιμετώπισης Φυσικών Καταστροφών 2. Ανάπτυξη Υποδομών Πολιτικής Προστασίας 1. Βελτίωση Υφιστάμενων και Δημιουργία Νέων Υποδομών Προσχολικής Αγωγής 2. Ενίσχυση Προγραμμάτων και Δομών Κοινωνικής Φροντίδας, Μέριμνας και Ενσωμάτωσης 3. Βελτίωση και Ανάπτυξη δομών Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας 4. Ενίσχυση Δράσεων Κοινωνικής Προστασίας, Ενσωμάτωσης και Αλληλεγγύης 1. Κατασκευή Νέων - Αξιοποίηση & Συντήρηση των υφιστάμενων Αθλητικών Εγκαταστάσεων 2. Προώθηση και Εφαρμογή Προγραμμάτων Εθελοντισμού 3. Προώθηση Συνεργασιών με Τοπικούς, Εθνικούς και Διεθνείς Αθλητικούς Φορείς και Οργανώσεις σελ.16/37
1. Ανάδειξη - Διασύνδεση των Αρχαιολογικών Χώρων και Μνημείων ΜΕΤΡΟ 2.4: Τουρισμός και Πολιτισμός 2. Ανάδειξη του Ιστορικού Κέντρου και Αποκατάσταση της Ιστορικής Φυσιογνωμίας της Πόλης 3. Διοργάνωση Εκδηλώσεων Τοπικής, Εθνικής και Διεθνούς Εμβέλειας 4. Αξιοποίηση Υφιστάμενων και Δημιουργία Νέων Υποδομών για Πολιτιστική Χρήση 3: ΤΟΠΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ ΜΕΤΡΟ 3.1: Απασχόληση και ανθρώπινο δυναμικό ΜΕΤΡΟ 3.2: Τοπική επιχειρηματικότητα και Οικονομία 1. Ευκαιρίες Απασχόλησης, Εκπαίδευσης, Κατάρτισης και Δια Βίου Μάθησης 1. Ανάπτυξη Πλαισίου Συνεργασίας με τις Τοπικές Επιχειρήσεις, Οικονομικούς και Λοιπούς Τοπικούς Φορείς 2. Προώθηση-Ενθάρρυνση Δράσεων Κοινωνικής και Πράσινης Οικονομίας-Επιχειρηματικότητας 3. Ενίσχυση και Εκσυγχρονισμός της Αγροτικής και Ζωικής Παραγωγής και Αλιείας ΜΕΤΡΟ 3.3: Καινοτομία και Οικονομία της Γνώσης 1. Συνεργασία με Ακαδημαϊκά και Ερευνητικά Ιδρύματα της Περιοχής 2. Αξιοποίηση του Ακαδημαϊκού και Ερευνητικού Δυναμικού της ευρύτερης περιοχής του Δήμου 4: ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΝΟΜΙΚΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ΜΕΤΡΟ 4.1: Αξιοποίηση Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών ΜΕΤΡΟ 4.2: Ανθρώπινο δυναμικό και υλικοτεχνική υποδομή ΜΕΤΡΟ 4.3: Οικονομικός Προγραμματισμός και Δημοτική Περιουσία ΜΕΤΡΟ 4.4: Εταιρικές σχέσεις και Συνεργασίες 1. Βελτίωση Διοικητικής Ικανότητας, Αποτελεσματικότητας και Αποδοτικότητας του Δήμου 2. Ανάπτυξη Υπηρεσιών Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης 1. Διαμόρφωση ενός ασφαλούς, υγιούς και λειτουργικού περιβάλλοντος εργασίας 2. Επιμόρφωση-Εξειδίκευση του Ανθρώπινου Δυναμικού του Δήμου 3. Προμήθεια, συντήρηση και αναβάθμιση μηχανολογικού, τεχνολογικού και λοιπού εξοπλισμού 1. Βελτίωση των Οικονομικών Δεικτών του Δήμου 2. Ανάπτυξη Σύγχρονων Μεθόδων Παρακολούθησης και Διαχείρισης Έργων 3. Αξιοποίηση της Ακίνητης Δημοτικής Περιουσίας 1. Θεσμοθέτηση Μητροπολιτικού Δήμου 2. Ενίσχυση Διαδημοτικών & Εταιρικών συνεργασιών 3. Διοργάνωση-υποστήριξη εκδηλώσεων τοπικής, εθνικής και διεθνούς εμβέλειας σελ.17/37
4 Το Ρυθμιστικό Σχέδιο Ηρακλείου (ΡΣΗ), Α και Β φάση (βλ. intranet Δήμου): έχει ολοκληρωθεί η μελέτη της ευρύτερης περιοχής,. Η περιοχή του ΡΣΗ ορίζεται με εμβέλεια τις ημερήσιες μετακινήσεις από και προς την πόλη του Ηρακλείου. (Το Ρυθμιστικό Σχέδιο Ηρακλείου αναλυτικά, Α και Β φάση είναι αναρτημένο στο intranet στην ιστοσελίδα του Δήμου όπως και το Ε.Π. 2011-2014.) Το ΡΣΗ συντάσσεται με τις κατευθύνσεις του υπερκείμενου σχεδιασμού Γενικό Εθνικό Πλαίσιο, Περιφερειακό Πλαίσιο, του οποίου η αναθεώρηση άρχισε κατά την παρούσα περίοδο, καθώς και τα Ειδικά Πλαίσια και δίδει στρατηγικές κατευθύνσεις προς τα υποκείμενα επίπεδα σχεδιασμού ΓΠΣ, ΣΧΟΟΑΠ, κλπ. Οι κατευθύνσεις του ΡΣΗ έχουν χρονοδιάγραμμα 15 ετών. Προσδιορίζει την επιθυμητή δομή, την οργάνωση και την ανάπτυξη της περιοχής μελέτης και καθορίζονται οι κατευθύνσεις, τα μέτρα πολιτικής και οι δομικές παρεμβάσεις στρατηγικής σημασίας για τον αστικό, τον περιαστικό και τον εξωαστικό χώρο, όπως θα εξειδικευθούν με βάση τα αποτελέσματα της χωροταξικής τυπολογίας στον εξειδικευμένο χώρο (Χωρικές Ενότητες). Το ΡΣΗ είναι ένα σοβαρό εργαλείο ολοκληρωμένου, πολυτομεακού, στρατηγικού σχεδιασμού της μητροπολιτικής περιοχής Ηρακλείου. Στο πλαίσιο κάθε Φάσης έγινε διαβούλευση με τους αρμόδιους φορείς και Επιμελητήρια της περιοχής μελέτης. Όταν θεσμοθετηθεί, οι κατευθύνσεις του θα αποτελέσουν τον στρατηγικό σχεδιασμό της ευρύτερης περιοχής Ηρακλείου. Η Α φάση ολοκληρώθηκε τον Νοέμβριο 2010 και περιλαμβάνει την πολυτομεακή ανάλυση (SWOT) της ευρύτερης μητροπολιτικής περιοχής, διάγνωση των προβλημάτων της και ένα επιτελικό σχέδιο χάραξης πολιτικών με κοινωνικά, οικονομικά και αναπτυξιακά πλαίσια- κατευθύνσεις. Η Β φάση ολοκληρώθηκε τον Δεκέμβριο 2012 και διατυπώνει προτάσεις βιώσιμης ανάπτυξης της περιοχής με προσδιορισμό των γενικών και ειδικών στόχων, όπου επίσης συμπεριλαμβάνονται κατευθύνσεις, μέτρα και παρεμβάσεις, τρόπος και χρόνος επίτευξης τους με πρόγραμμα δράσης και χρονοδιάγραμμα και μηχανισμούς παρακολούθησης για την εφαρμογή τους. Στην Α φάση έχουν προταθεί 3 εναλλακτικά σενάρια με κλιμακούμενη προτεραιότητα στην προστασία περιβάλλοντος. Το σενάριο Ι περιγράφει την εξέλιξη των σημερινών πολυτομεακών τάσεων. Το σενάριο ΙΙ περιγράφει την εξέλιξη βάσει 3 πυλώνων: βιώσιμη ανάπτυξη, προστασία του περιβάλλοντος, κοινωνική και οικιστική συνοχή. Οι βασικές περιβαλλοντικές δράσεις είναι η απομάκρυνση οχλουσών χρήσεων από την περιοχή όπως ο ΑΗΣ της ΔΕΗ, οι αποθήκες καυσίμων, το αεροδρόμιο, τα στρατόπεδα Το σενάριο ΙΙΙ περιγράφει την εξέλιξη με τις περιβαλλοντικές δράσεις ως απόλυτη προτεραιότητα. Το Δημοτικό Συμβούλιο Ηρακλείου ενέκρινε σε ότι αφορά τον Δήμο, την εναλλακτική λύση του 2 ου σεναρίου. Α ΦΑΣΗ Το σενάριο ΙΙ βιώσιμης ανάπτυξης. Χαρακτηρίζεται από ολοκληρωμένη αντιμετώπιση των προβλημάτων ανάπτυξης και οργάνωσης του χώρου, όχι μόνον μέσα από την υλοποίηση έργων που έχουν προγραμματιστεί από το ΕΣΠΑ 2007-2013, αλλά και μέσα από τις ενέργειες του υπό θεσμοθέτηση Οργανισμού ΡΣΗ ή άλλου φορέα. Βασική αρχή του σχεδιασμού του σεναρίου αυτού και της αντίστοιχης πολιτικής του ΟΡΣΗ που θα ιδρυθεί και θα λειτουργήσει είναι η προστασία του περιβάλλοντος και η βιώσιμη ανάπτυξη η ισορροπία των τριών πυλώνων, της προστασίας του περιβάλλοντος, της κοινωνικής συνοχής και της ανάπτυξης, από τους οποίους απορρέουν οι χωρικές και περιβαλλοντικές πολιτικές και πρακτικές, ενώ η περιβαλλοντική συνιστώσα διατρέχει τον παρόντα σχεδιασμό αλλά και όλες τις επιμέρους πολιτικές του. Στην διεθνή ταυτότητα της περιοχής Ηρακλείου θα περιλαμβάνεται το περιβάλλον και η πράσινη τεχνολογία, ο εναλλακτικός και οικοπολιτιστικός τουρισμός, η καινοτομία στην παραγωγή και τα παραδοσιακά βιολογικά προϊόντα, τα πολιτιστικά γεγονότα, οι αρχαιολογικές διαδρομές, ο ποιοτικός αστικός τουρισμός αλλά όχι ο μαζικός τουρισμός. Το Ρυθμιστικό Σχέδιο που θα θεσμοθετηθεί θα καθορίσει μια στρατηγική για την επίτευξη βιώσιμης ανάπτυξης, μιας ισόρροπης κοινωνικά δίκαιης και περιβαλλοντικά βιώσιμης ανάπτυξης της μητροπολιτικής περιοχής του Ηρακλείου σε μια περίοδο διεθνούς και βαθιάς εθνικής κρίσης σε συνθήκες κλιματικής αλλαγής με απρόβλεπτες συνέπειες, με περιορισμένους διατιθέμενους πόρους για ιδιωτικές και δημόσιες επενδύσεις τις οποίες χρειάζεται η ολοκληρωμένη υλοποίηση ενός ΡΣ. Η υλοποίησή του επίσης, όπως και όλων των σχεδιασμένων χωρικών πλαισίων, θα εξαρτηθεί από τον συντονισμό δημοσίων υπηρεσιών με επικεφαλής τον ΟΡΣΗ που θα ιδρυθεί και τους νέους Καλλικρατικούς Δήμους, σε συνδυασμό με την εξασφάλιση πόρων, αλλά και την ενεργοποίηση των τοπικών φορέων και τοπικών κοινωνιών. Ο ΟΡΣΗ θα αναπτύξει Επιχειρησιακό Σχέδιο για τον συντονισμό των στόχων του ΡΣΗ. σελ.18/37
Οι προτάσεις του ΡΣΗ έχουν έντονα αναπτυξιακό και καινοτόμο χαρακτήρα, λαμβάνοντας υπ όψη την συνθήκη της κρίσης και με την πρόβλεψη κατάλληλων προτάσεων για την χωρική οργάνωση και για τις ανάλογες υποδομές προσβλέπουν, όχι μόνον στη βραχυπρόθεσμη ρύθμιση της οργάνωσης και λειτουργίας του χώρου, αλλά και στη μακροπρόθεσμη αναβάθμιση της παραγωγικής δραστηριότητας και της ποιότητας ζωής. Παράλληλα, οι προτάσεις πρέπει να εστιαστούν στην ενίσχυση του διεθνούς εθνικού ρόλου του Π.Σ.Η. αλλά και της ενεργοποίησης του διπόλου Ηράκλειο Χανιά σε τομείς, όπως η έρευνα τεχνολογία, τα βιολογικά προϊόντα, αύξηση εξαγωγών προϊόντων και υπηρεσιών, ο ειδικός διεθνής τουρισμός (αστικός, συνεδριακός, ιατρικός, ερευνητικός, πολιτιστικός, οικο-πολιτιστικός), τουριστικά και πολιτιστικά δίκτυα, νέα επιχειρηματικά κέντρα, και υποδομές μητροπολιτικής σημασίας, μεγάλα επικοινωνιακά γεγονότα «Ηράκλειο Πολιτιστική πρωτεύουσα», υποδομές μεταφορών μητροπολιτικής σημασίας (νέο αεροδρόμιο, νέο εμπορικό λιμάνι), κ.α. Στο χωρικό επίπεδο, μέσα από ένα ολοκληρωμένο χωρικό σχεδιασμό στο σύνολο της έκτασης ΡΣΗ και την αντίστοιχη διαχείριση από τον φορέα που θα συσταθεί, επιτυγχάνεται μια πλέον ισόρροπη και πολυκεντρική ανάπτυξη του χώρου της περιοχής μελέτης, με αναστροφή της πόλωσης στην παραλιακή οικιστική ζώνη και ισχυροποίηση των ημιορεινών και πλέον απόμακρων πεδινών ζωνών στη βάση εταιρικής σχέσης υπαίθρου- πόλης. Η χωρική διάρθρωση αναπτύσσεται σε ένα «πλέγμα» καθέτων (Β-Ν) και οριζόντιων (Α-Δ) συνδέσεων του οικιστικού δικτύου με την πρόβλεψη κάποιων οριζόντιων δευτερευόντων οδικών κλάδων με κατάλληλα γεωμετρικά χαρακτηριστικά, ώστε να εξασφαλιστεί η προσβασιμότητα σε μητροπολιτικές υπηρεσίες χωρίς να είναι απαραίτητη η δια του Ηράκλειου προσέγγιση στον τόπο προορισμού. Στόχος σε κάθε περίπτωση είναι η αναστροφή της «Ηρακλειο-κεντρικής» χωρικής δομής. Προωθείται η πολυκεντρικότητα, η συνέργεια των οικιστικών πόλων με διακριτούς ρόλους ο καθένας και η εύκολη πρόσβαση μεταξύ τους με στόχο την ισόρροπη ανάπτυξη τους. Οι οικισμοί της ενδοχώρας ενισχύουν τις κοινωνικές υποδομές τους. Οι πόλη και οι οικισμοί της υπαίθρου πρέπει να είναι συμπαγείς και όχι «διάχυτοι» για την προστασία του περιβάλλοντος. Διακρίνεται μια τυπολογία ζωνών με ομοιογενή χωροταξική συμπεριφορά στη βάση άσκησης εξειδικευμένων χωρικών πολιτικών. Πρόκειται για: - την «αστικοποιημένη παραλιακή» Χωρική ενότητα, με δύο Υποενότητες: την «περιαστική» και την «τουριστική» Υποενότητα, - την «ενδιάμεση» Χωρική Ενότητα - την αγροτική ημιορεινή Χωρική Ενότητα. Η οικιστική ανάπτυξη εστιάζεται σε πλέον οργανωμένες μορφές σχεδιασμού και δόμησης και προς αυτήν την κατεύθυνση προωθούνται οι οικιστικές αναπτύξεις των στρατοπέδων της Αλικαρνασσού, ενώ παράλληλα ισχυροποιούνται οι μηχανισμοί ελέγχου. Τα αστικά κενά θα αξιοποιηθούν για βελτίωση της καθημερινής ποιότητας ζωής. Λαμβάνονται μέτρα αναζωογόνησης του αστικού πυρήνα του Ηρακλείου (Ανάδειξη Παλιάς Πόλης, ενοποίηση Αρχαιολογικών χώρων που θα ξεκινήσουν από το Αρχαιολογικό Μουσείο και θα καταλήγουν στην Κνωσό και δια αυτής στην Γόρτυνα και τη Φαιστό), δίκτυο πεζοδρόμων και ποδηλατοδρόμων, ενοποίηση κεντρικών λειτουργιών, δίκτυο πρασίνου μέσα στην πόλη, εξοικονόμηση ενέργειας, αισθητική αναβάθμιση, ενοποίηση πεζοδρόμων παραλιακού μετώπου από την Ν. Αλικαρνασσό ως τα Λινοπεράματα, αξιοποίηση και προβολή της πολιτιστικής υποδομής όπως τα Ενετικά Τείχη κ.ά.), καθώς και μέτρα αναζωογόνησης των οικισμών (αναπλάσεις τοπικών κέντρων και εισόδων οικισμών). Στην πόλη του Ηρακλείου κατ αρχήν, και στην συνέχεια σε όλη την περιοχή μελέτης επιβάλλεται ο βιοκλιματικός σχεδιασμός σε κτίρια και υπαιθρίους χώρους και η φύτευση των δωμάτων. Η εκτός σχεδίου δόμηση περιστέλλεται στον εξωαστικό χώρο με διάφορες προβλέψεις από το ίδιο το ΡΣΗ, αλλά και από τα θεσμοθετημένα ΓΠΣ ΣΧΟΟΑΠ, με πρώτιστη απαγόρευση των παρεκκλίσεων της εκτός σχεδίου δόμησης. Αντιμετωπίζεται στοιχειωδώς η άρση των συγκρούσεων μεταξύ των διαφόρων χρήσεων γης, ιδιαίτερα στο βόρειο παραλιακό μέτωπο. Η κυκλοφορία αυτοκινήτων στο πολεοδομικό κέντρο θα μειωθεί, θα αναπτυχθούν πεζόδρομοιποδηλατόδρομοι και στους οικισμούς παρακαμπτήριες οδοί. Προωθούνται ενέργειες δράσεις και ελάχιστα έργα για τις περιβαλλοντικές υποδομές για τη διαχείριση ιδιαίτερα των λυμάτων κάθε προέλευσης, αστικά αγροτικά βιομηχανικά που ρυπαίνουν το χερσαίο και υδάτινο οικοσύστημα και ιδιαίτερα αυτών που επιβάλλονται από τις πολιτικές της Ε.Ε. Επίσης σελ.19/37
αντιμετωπίζεται το αστικό περιβάλλον, το οποίο ειδικά στα μεγάλα αστικά και μητροπολιτικά συγκροτήματα είναι η βασική αιτία παραγωγής των ρύπων πάνω από το 70% - μιας και εκεί καταναλώνεται η περισσότερη ενέργεια, σπαταλώνται οι σημαντικότεροι πλουτοπαραγωγικοί πόροι και παράγονται μεγάλες ποσότητες απορριμμάτων και αποβλήτων και συντελείται η βασικότερη παράμετρος της κλιματικής αλλαγής. Στην περιοχή πρέπει να εγκατασταθεί ειδικό συστήματα μετρήσεων και να ληφθούν κατάλληλα μέτρα για τον περιορισμό της αστικής ρύπανσης και του φαινομένου του θερμοκηπίου. Θεσμοθετούνται μελέτες ειδικές περιβαλλοντικές μελέτες σε ορισμένες ζώνες προστασίας και ιδρύονται αντίστοιχοι Φορείς Διαχείρισης. Διαχειριστικά σχέδια υιοθετούνται στα πιο ευαίσθητα οικοσυστήματα και σε τοπία εξαίρετου φυσικού κάλλους με συνδυασμένη ανάδειξη των πιθανών αρχαιολογικών χώρων της περιοχής σε μια ενιαία οικο-πολιτιστική διαμόρφωση. Ο αγροτικός χώρος αποτελεί ένα βασικό αντικείμενο στο κεφάλαιο του περιβάλλοντος, όσον αφορά την περιβαλλοντική του διάσταση και τις κοινοτικές πολιτικές, οι οποίες εφαρμόζονται επιτυχώς με βάση την υποστήριξη των υπηρεσιών του μητροπολιτικού κέντρου και περιορίζονται οι πιέσεις, ενώ προάγεται η βιολογική καλλιέργεια και τα προϊόντα ΠΟΠ. Γίνεται κατανοητός ο στόχος της οργάνωσης του αστικού και εξωαστικού χώρου με ποιότητα ως παράμετρος ανάπτυξης και ειδικά της τουριστικής ανάπτυξης, του αστικού τουρισμού, αλλά και όλων των εναλλακτικών μορφών τουρισμού και εκτελούνται ανάλογα έργα αναβάθμισης και αναπλάσεων. Μεθοδεύεται στην περιοχή μελέτης η επίτευξη των στόχων της ενεργειακής πολιτικής σε εθνικό επίπεδο. Προωθείται η σύνταξη ερευνητικών προγραμμάτων και της διασύνδεσης τους με την παραγωγική διαδικασία με περαιτέρω έμφαση στην ήδη εκδηλωμένη τάση εξωστρέφειας. Επίσης αντιμετωπίζεται σε ένα πιο ολοκληρωμένο πλαίσιο η αντισεισμική θωράκιση και προστασία ανθρώπων και μνημείων. Τα όρια της περιοχής ΡΣΗ διευρύνονται ώστε να καλύψουν όλη την έκταση που αλληλεπιδρά στο αναπτυξιακό γίγνεσθαι, στην οικοδόμηση του οποίου ο ρόλος του φορέα ΡΣΗ είναι καθοριστικός και προστίθενται οι Καποδιστριακοί Δήμοι που συνέστηναν τον νομό Ηρακλείου και επιπλέον οι Δήμοι Οροπέδιο Λασιθίου και Ανωγείων Ρεθύμνης. Β ΦΑΣΗ Οι γενικοί στόχοι σύμφωνα με τις προδιαγραφές πρέπει να καλύψουν τα ακόλουθα: - εια, στον εθνικό και διεθνή χώρο. Ανάδειξη του ηγετικού ρόλου στο σύστημα αστικών κέντρων και ταυτόχρονα στην εταιρική σχέση : «πόλη ύπαιθρος» - - ιώσιμης ανάπτυξης, με καθορισμό επιθυμητών πληθυσμιακών, δημογραφικών, αναπτυξιακών μεγεθών και κοινωνικής δομής και διασφάλιση ποιότητας φυσικού, πολιτιστικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος Οι ειδικοί στόχοι για την περιοχή μελέτης, καλύπτουν τα ακόλουθα: - η οργάνωση της περιοχής βάσει των σχέσεων που υφίστανται ή πρόκειται να δημιουργηθούν σε χωρικό επίπεδο (διοικητικές, παροχής υπηρεσιών, συναλλαγών), - ην οργάνωση των τομέων της οικονομίας, της οικιστικής ανάπτυξης και την αποφυγή συγκρούσεων χρήσεων γης και μη συμβατότητας τους, - (ΓΠΣ/ΣΧΟΟΑΠ) και των αντίστοιχων δεσμεύσεων σε χρονικούς ορίζοντες βραχυχρόνιων και μεσοχρόνιων χρονοδιαγραμμάτων. Σε αυτά τα επίπεδα σχεδιασμού μπορούν να προσδιοριστούν περαιτέρω οι απαραίτητες αναπλάσεις και σημειακές χωροθετήσεις, - υ φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος, - - - πό απόψεως παροχής κοινωνικών, μεταφορικών και τεχνικών υποδομών, επιθυμητών πληθυσμιακών μεγεθών, σελ.20/37
κλπ - της μητροπολιτικής περιοχής και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των κατοίκων της. Τέλος το Β στάδιο περιλαμβάνει το Πλαίσιο Δράσης, και συγκεκριμένα: - - - δομών και παρεμβάσεων - 5. Η Περιφέρεια Κρήτης (Βλ. Παράρτημα 6, Crete_2014-2020) έχει κάνει Απολογισμό για τα αποτελέσματα της χρηματοδοτικής περιόδου του ΕΣΠΑ 2007-2013. Επιγραμματικά αναφέρει ότι παρά τα θετικά αποτελέσματα, η προστιθέμενη αξία της χρηματοδότησης αυτής θα μπορούσε να είναι μεγαλύτερη υπό τις εξής προϋποθέσεις: - Οι χρηματοδοτούμενες στοχεύσεις να εντάσσονται σε έναν ευρύτερο, ολοκληρωμένο και βιώσιμο σχεδιασμό, - Η ενίσχυση των ΑΠΕ να γίνεται μέσω ενός ολοκληρωμένου Στρατηγικού Περιφερειακού Σχεδιασμού με ένα συγκροτημένο Σχέδιο Δράσης, - Η βελτίωση του αστικού και φυσικού περιβάλλοντος να γίνεται βάσει ενός ολοκληρωμένου και βιώσιμου Χωροταξικού Σχεδιασμού και όχι με αποσπασματικές ενέργειες. - Αν υπήρχε καλύτερη εσωτερική οδική συνοχή στους Καλλικρατικούς Δήμους για περιφερειακή κινητικότητα και όχι μέσω αστικού κέντρου, - Αν η επιχειρηματική ανταγωνιστικότητα είχε ενισχυθεί με ευφυείς και καινοτόμους μεθόδους ώστε να δημιουργηθούν μόνιμες θέσεις απασχόλησης, - Αν η διασύνδεση ισχυρών κλάδων προϊόντων μεταξύ τους αλλά και η σύζευξη τους με την ερευνητική δραστηριότητα ήταν πιο ισχυρή, με σαφείς προτεραιότητες αναπτυξιακών στόχων, τα πολλαπλασιαστικά οφέλη θα ήταν μεγαλύτερα. Τις προϋποθέσεις αυτές σε συνδυασμό με τον υπερκείμενο εθνικό σχεδιασμό θα ενσωματώσει στο επόμενο Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα 2014-2020. Οι βασικοί Άξονες ανάπτυξης της Περιφέρειας Κρήτης για την περίοδο 2014-2020 είναι οι παρακάτω: σελ.21/37