Αθλητισμός Πολιτισμός Αγώνες τα Ολύμπια Pax Romana, Σύγχρονοι Ολυμπιακοί Αγώνες & Νέα Τάξη Πραγμάτων ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Π. ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΣ Καθηγητής Αθλητικού Δικαίου ΣΕΦΑΑ/ΕΚΠΑ, Δικηγόρος Πρόεδρος της International Association of Sports Law (IASL)
Διάγραμμα α. Αγώνες τα Ολύμπια β. Πόλις και ο θεσμός των Αγώνων 1) Κοινόν και Ολυμπικός Αγών 2) Ο θεσμός της Εκεχειρίας γ. Ολύμπια και Pax Romana PAX ROMANA δ. Σύγχρονοι Ολυμπιακοί Αγώνες και Νέα Τάξη Πραγμάτων 1) Διεθνής κατάσταση 2) Η παγκοσμιοποίηση και Ολυμπιακοί Αγώνες. 3) Εμπορικοποίηση και γιγαντισμός των ΟΑ 4) Ολυμπιακοί αγώνες - οικονομική επιχείρηση ε. Ολυμπιακοί αγώνες - οικονομική επιχείρηση Συμπεράσματα
α. Αγώνες τα Ολύμπια Αγωνιστική πριν τον 'Όμηρο «καλύτερος επ' άλλω»:συναγωνισμός-άμιλλα Ο αγώνας στους Έλληνες δεν ταυτίζεται με τον ανταγωνισμό «Αιέν αριστεύειν και υπείροχον έμμεναι άλλων» Ομήρου Ιλιάδα, Λ' 784. - Είναι μια πράξη πάλης - κατανόηση του «είναι» - συνειδητοποίηση - Είναι έκφραση μέγιστης δυνατής αξιοποίησης των δυνατοτήτων σε ατομικό και κοινωνικό επίπεδο - Μια Ισορροπία και πραγμάτωση του υψίστου ιδεώδους της αρμονίας Θεσμοποίηση του «αγώνα» κατ' αρχήν εθιμικά με μια απολυτοποίηση αξίών
β. Πόλις και ο θεσμός των Αγώνων Ο θεσμός του αγώνα και της αγωνιστικής έγινε νόμος της πολιτείας Πόλεως αντικατοπτρίζει κοινωνικές αξίες και Η αγωνιστική ως θεσμός ταυτίζεται με τις γιορτές του δήμου και της πόλεως Αποτελεί μια συνολική παρουσία του πολιτισμικού παράγοντα της κοινωνίας. Οι αγώνες έχουν θεσμική παρουσία ικανοποίησης αναγκών και επιθυμιών των πολιτών για ψυχαγωγία και της πόλεως. Ο τρόπος αυτός καθορίζει και την αξία και τον ίδια το αγωνιστικό θεσμό.
1) Κοινόν και Ολυμπικός Αγών Στο χώρο του ιερού των ιαμιδών στους αγώνες τα Ολύμπια (Ολυμπία σήμερα) πιστοποιείτο το Κοινόν - αυτόν και έτερον - Ο αθλητής κατά τον αγώνα ειδικότερα δεν ρευστοποιεί την αντικειμενική υπόσταση του ετέρου, καθότι το έτερον συναποτελεί το Κοινόν. Ο Αγώνας αυτός ως μια άμιλλα που στόχος της είναι ο πρώτο καλείται να εκπαιδεύσει τον κόσμο από τις κερκίδες του Σταδίου, στο τίμιο και το δίκαιο που έχει ανάγκη το κοινόν Υπάρχει ο πρώτος, αλλά ότι είναι αναγκαίος και ο άλλος ο νικημένος γιατί χωρίς αυτόν δεν μπορεί να υπάρχει το κοινόν.
2) Ο θεσμός της Εκεχειρίας Σημαντικός θεσμός στην κατεύθυνση αυτή αποτελεί η ολυμπιακή εκεχειρία, ως ένας θεμελιώδης κανόνας δικαίου με διαπολιτειακό Χαρακτήρα Ο θεσμός αυτός ρύθμιζε σχέσεις των πόλεων-κρατών και των μελών τους χάριν της ανεμπόδιστης παρουσίας στα Ολύμπια Στη γιορτή των Ολυμπίων Αγώνων, απώτερος στόχος ήταν η μεγάλη επιθυμία για ειρήνη ανάμεσα σ' όλα τα μέλη της αρχαίας κοινωνίας η οποία κατέστη οικουμενική. Κατά τούτο οι Αγώνες τα Ολύμπια ήταν παράλληλα και μια εκπαίδευση σε ειρηνικό πόλεμο, μέσω του γυμνικού αγώνα Άμιλλας. Δίκαια λοιπόν υποστηρίζεται ότι η εκεχειρία ήταν μια σχολή ειρήνης για τους αρχαίους, όπου κάθε πέμπτο χρόνο έδιναν εξετάσεις οι Έλληνες και οι ξένοι αμιλλώμενοι στο στάδιο της Ολυμπίας.
γ. Ολύμπια και Pax Romana Εξάπλωση των Ολυμπίων Αγώνων Ολυμπιακή εκεχειρία μετά την ελληνιστική περίοδο, χαρακτήρας πραγματικά διεθνούς δικαίου. Ρώμη- Pax Romana - αρχαία οικουμένη Τα ερωτήματα που απασχολούν και σήμερα την θεωρία αλλά και την πράξη στην αθλητική ζωή είναι: α) Ποια είναι η μορφή που λαμβάνει στον αρχαίο κόσμο το γεγονός της Ολυμπίας ( Τα Ολύμπια ). β) Πως το γεγονός παρουσιάζεται στην παγκοσμιοποιημένη μορφή κοινωνικής ζωής όπως ήταν η ελληνιστική, η Ρωμαϊκή αλλά και στη σύγχρονη περίοδος?.
PAX ROMANA Ο θεσμός των Ολυμπίων Αγώνων οικουμενική εκδήλωση Συμμετοχή αθλητών εκτός του γνωστού ελληνικού κόσμου - πολιτισμική συνοχή. Τα Κριτήρια ύπαρξης του θεσμού των ολυμπίων χάνουν το αρχικό κλασσικό τους περιεχόμενο Πολιτιστική φθορά Γνωστή η κατάληξη επί Νέρωνος. Χάθηκε το αρχικό ηθικό νόημα και το κύρος τους πέραν των άλλων - Αλλάζει εις άρδην το συμβολικό στοιχείο (Ιερότης Αγώνων Ζευς Ιησούς) Αθλητικό γεγονός υπό την προστασία του Δία στο Ιερό της Ολυμπίας θρησκευτική Σύγκρουση και φθορά - Νέα ανερχόμενη θρησκεία του Χριστιανισμού. - Αποσύνδεση από το ελληνικό λαμπρό παρελθόν Καταργούνται έτσι επί αυτοκράτορα Θεοδοσίου ως φυσική συνέπεια καθότι ένα μόνο γεγονός θα μπορούσε να επιφέρει αυτή την αποσύνδεση, οι Αγώνες της Ολυμπίας.
δ. Σύγχρονοι Ολυμπιακοί Αγώνες και Νέα Τάξη Πραγμάτων Ο θεσμός του «αγώνα» και της αγωνιστικής, στον σύγχρονο κόσμο προβάλλει ως αντι-αγών για: Μέγιστη ικανοποίηση του ατομικού συμφέροντος, μέσω μεγιστοποίησης της απόδοσης ως επίδοση. Ένας ανταγωνισμός αποδοτικότητας, μέτρησης ρεκόρ, τέλεια αντανάκλαση της κοινωνικό-οικονομικής παραγωγικής διαδικασίας και των αγορών. 19ος Αιών, αρχή της εθνικής με φορά προς την αρχή της λαϊκής κυριαρχίας - Διεθνές ουμανιστικό κίνημα, ο άνθρωπος στο κέντρο - Σύγχρονοι Ολυμπιακοί αγώνες
1) Διεθνής κατάσταση Διένεξη Γαλλίας Γερμανίας, η οποία, πραγματοποιεί ανασκαφές στην Ολυμπία, Ιδέα ανασύστασης των Ολυμπιακών Αγώνων. Την άποψη αυτή δέχεται και ο Juan Antonio Samaranch (1999), " H ολυμπιακή κουλτούρα στην υπηρεσία της Ειρήνης ", in: Olympic Sports Review XXVI 28 pp.35-38, ο οποίος αναφέρει ότι : «Η ανασκαφή της Ολυμπίας από Γερμανούς αρχαιολόγους το 1875 ίσως να επηρέασαν τον Coubertin, ο οποίος το 1892 ανακοίνωσε την ιδέα του περί αναβίωσης των Ολυμπιακών Αγώνων». Αναπτύσσεται η ιδέα Coubertin, περί παγκοσμίου αθλητικού σωματικού κινήματος που έχει ως Βάση των Αγώνων: - Την παιδαγωγική λειτουργία για τη νεολαία όλου του κόσμου, - Στόχος η κατανόηση των λαών δια της παγκοσμίου μίας και μοναδικής κοινής γλώσσας του σώματος και των αγώνων.
2) Η παγκοσμιοποίηση και Ολυμπιακοί Αγώνες ΔΟΕ Διεθνής Οργάνωση ως θεσμός στη διεθνή κοινωνία, πρώτη φορά. Η Κοινωνία των Εθνών (ΚτΕ), ιδρύθηκε το 1919 δηλαδή 25 χρόνια μετά και ο ΟΗΕ πολύ αργότερα. Οι Ολυμπιακοί Αγώνες συμπορεύονται αν όχι προηγούνται της παγκοσμιοποίηση που τελικώς ήταν ένας μέγας ευγενής πόθος της παγκόσμιας Αγοράς Το σύνθημα Citius - Altius - Fortius Ιδεώδες της ρωμαϊκής εποχής Έτσι μαζί με τη νέα τάξη Πραγμάτων κυρίως μετά το 1981 παγιώνονται εν παραλλήλω με την σύγχρονη Παγκόσμια οικονομικής αγορά.
3) Εμπορικοποίηση και γιγαντισμός των ΟΑ Μετά το 1968 στο Τόκιο οι Ολυμπιακοί Αγώνες καθίστανται προπομπός της νέας τάξης πραγμάτων στο σύγχρονο κόσμο. Κόστος μετάδοσης των αγώνων και τηλεοπτικοί κολοσσοί: - Σεούλ το 1988 πληρώθηκε σε τηλεοπτικά δικαιώματα το ποσό των 750 εκ. δολαρίων. - Στην Βαρκελώνη το 1992 μόνο τα τηλεοπτικά δικαιώματα για την Αμερική πληρώθηκαν από το δίκτυο NBC με το ποσό των 450 εκ. Δολαρίων - Η χρυσή Ολυμπιάδα της Ατλάντα το 1996 ήταν η Ολυμπιάδα των χορηγών αφού ο καθένας πλήρωσε 40 εκ. δολάρια και το πρώτο ρεκόρ δεν είχε σχέση με αθλητικές επιδόσεις, αλλά αφορούσε την τηλεθέαση 3,5 δις τηλεθεατών παρακολούθησε την τελετή έναρξης των αγώνων [Βλ. R. Davis (1995) πρβλ. D. Panagiotopoulos, Z. Kourogeni (1998)].
ε. Ολυμπιακοί αγώνες - οικονομική επιχείρηση Οι Ολυμπιακοί αγώνες αποτελεί τεράστια οικονομική επιχείρηση εντός πλέγματος μεγάλων ιδιωτικών συμφερόντων και ενεργειών. Ολυμπιακοί Αγώνες δεν αποτελούν παρά έτερον γένος, με ευγενές άλλοθι τις εκ πάλαι ποτέ καλές ιδέες και το δήθεν ολυμπιακό ιδεώδες και υπό τον ύμνο του Απόλλωνα. Πολύ λίγο θυμίζουν κάτι από το λαμπρό παρελθόν, είναι αγώνες του doping και του χρήματος Πέραν τούτων, αν στη Ρωμαϊκή εποχή, πριν το τέλος τους, είχε αλλάξει το συμβολικό κριτήριο στο θεσμό τα ολύμπια, σήμερα έχει αλλάξει το ρυθμιστικό : δεν είναι η Πόλις δηλαδή που οργανώνει τους Αγώνες αλλά Ιδιώτες ΔΟΕ (ΝΠΙΔ άρθρο 60 Ελβ ΑΚ) Η μόνη αξία τους λοιπόν είναι το καλοπληρωμένο διεθνές θέαμα ειδικής τεχνικής σωματικής απόδοσης, η οποία απέχει πόρρω από τον ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα των Ολυμπίων Αγώνων, οι οποίοι λόγω του ηθικού βάρους των παρέμειναν έτσι χωρίς αποτίμηση της αξίας τους, ανεκτίμητοι, κέρδος της ανθρωπότητας με ένα κλαδί αγριελιάς.
Συμπεράσματα Οι Αγώνες τα Ολύμπια ήταν θεσμός με κριτήρια του πολιτισμικού κοινού των Ελλήνων τα οποία εξέλιπαν στην Pax Romana. A Η Ολυμπιακή εκεχειρία στους Έλληνες ήταν θεσμός που συντέλεσε στη διαμόρφωση συγκεκριμένης μορφής των αγώνων και σε ένα διεθνές status των τότε πολιτειών του ελληνικού κόσμου και της τότε οικουμένης με χαρακτήρα διεθνούς δικαίου Σήμερα δεν έχει καθιερωθεί, κάτι αντίστοιχο της Εκεχειρίας των Ολυμπίων Αγώνων μέσα από κάποιο διεθνώς αναγνωρισμένο δημόσιο θεσμό. Η προσπάθεια ανασύστασης της εκεχειρίας με το IOTF κινείται σε δρόμο παράλληλο της οργάνωσης των σύγχρονων ολυμπιακών αγώνων από ιδιώτες!!! Το σύγχρονο ακριβοπληρωμένο υπερθέαμα, των Ολ. Αγώνων ούτε κατ όνομα δεν προσιδιάζει στους αγώνες της Ολυμπίας. Μέσα από την μονοδιάστατη εκδήλωση των σωματικών δυνάμεων δια της επίδοσης στο Στάδιο, έχουν επιβεβαιώσει πλήρως την επικούρεια θεωρία της παρέκκλισης.
B Οι Ολυμπιακοί Αγώνες, αργώ και σχολαίω βαδίσματι, απέβαλαν κάθε ηθική αξία ακόμα και της εποχής της αναθέσμισης τους, ενώ όσο και να ψάξει κανείς πέρα από τις ευπρόσδεκτες ευχές του Ολυμπιακού Χάρτη, δεν μπορεί να βρει ένα βαθύτερο νόημα σ αυτούς παρά μόνο το οικονομικό. Την εξυγίανση και το μέτρο αυτών θα μπορούσε να επιφέρει μόνο ένα διεθνές κέντρο οικονομικής διαχείρισης και τέλεσης των Ολυμπιακών Αγώνων, με ανάλογη οικονομική συμβολή, δημοκρατικής ανάθεσης ανάληψης οργάνωσης Ολυμπιακών Αγώνων από κάθε ενδιαφερόμενη χώρα, έτσι ώστε υφίσταται : - Άσκηση ελέγχου πορείας έργων οργάνωσης και εκτέλεσης των Αθλημάτων. - Κοινό το κόστος διεξαγωγής και δημιουργίας των απαραίτητων υποδομών - Κριτήρια ανάληψης όχι την οικονομική δυνατότητα της χώρας αλλά η θέλησή της για συμμετοχή στη διοργάνωση. - Εκδημοκρατισμό των Ολυμπιακών Αγώνων και της πολιτιστικής τους αναβάθμισης χάριν πραγματικά των συμφερόντων των λαών της γης και όχι των εχόντων συμφέροντα από τους Αγώνες αυτούς. «The Olympic Games- an Institutional Dimension- Perspective», In: The Institution of the Olympic Games: a Multidisciplinary Approach, Telethrion: Athens, pp.527-528 ( D. Panagipotopoulos 1993),
Αθλητισμός Πολιτισμός Σας Ευχαριστώ για την προσοχή σας panagiod@otenet.g r Σάββατο & Κυριακή, 2829 Μαϊου 2016 Σ.Ε.Φ.Α.Α./ΕΚΠΑ