ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ 2016 ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Α1. Ο δοκιμιογράφος εστιάζει το ενδιαφέρον του στην καθολική αξία της γνήσιας φιλίας. Υπογραμμίζει, επίσης, τη διαχρονική εξύμνηση της φιλίας από διακεκριμένες προσωπικότητες της διανόησης. Εν συνεχεία, εισέρχεται στην αριστοτελική ανάλυση του όρου «φιλία» και, αφού ορίσει την φιλία ως «εύνοια», προβαίνει σε μία τριμερή διαίρεση. Η φιλία κατηγοριοποιείται με κριτήρια τον ωφελιμισμό (διά το χρήσιμον), την ευχαρίστηση της ψυχής (δι ηδονήν) υπό μία ανταποδοτική υλική και πνευματική σχέση και τρίτον (διά το αγαθόν) την «ταύτιση» των φίλων υπό ένα κοινό αξιολογικό κώδικα προς την αλληλοσυμπλήρωση του άριστου ανθρώπινου χαρακτήρα. Η τρίτη κατηγορία φιλίας είναι η πιο ολοκληρωμένη και η σταθερότερη στο πέρασμα του χρόνου. Τέλος, ο συντάκτης του κειμένου σκιαγραφεί τον φίλο ως συμπαραστάτη και συνοδοιπόρο στις δυσμενείς καμπές του βίου, αλλά και επισημαίνει την υποχρέωση των φίλων να δίδουν εύστοχες συμβουλές και να ασκούν αυστηρή κριτική ο ένας στον άλλο. Μονάδες 25 ΑΠΑΝΤΗΣΗ Β1. α. Ακόμα και οι τρυφερές σχέσεις μας με τα άψυχα είναι φιλία. Λάθος (2η ) β. Η αμοιβαιότητα των αισθημάτων είναι απαραίτητη προϋπόθεση της φιλίας. Σωστό (2η ) γ. Η φιλία δεν αποκλείει την προσδοκία οποιασδήποτε υλικής ανταμοιβής και ευχαρίστησης. Σωστό (3η ) δ. Η τέλεια φιλία είναι εκείνη που στηρίζεται σε ηθικές αξίες. Σωστό (4η ) ε. Σε μια δύσκολη στιγμή της ζωής μας μπορούμε να στηριχτούμε και σε άλλους συμπαραστάτες και συμβούλους εκτός από έναν φίλο. Λάθος (5η ) Μονάδες 10 ΑΠΑΝΤΗΣΗ Β2. α. Η τρίτη παράγραφος του κειμένου αναπτύσσεται με συνδυασμό των μεθόδων: 1. της διαίρεσης σελ. 1
(«Στην πρώτη περίπτωση επιδέξιος συμπαίκτης κ.τ.λ.») Στη διαίρεση η διαιρετέα έννοια είναι η φιλία, η διαιρετική βάση είναι ο στόχος της φιλίας και τα μέλη της είναι «διά το χρήσιμον», «δι ηδονήν» και «διά το αγαθόν». 2. της αιτιολόγησης («Και στις δύο περιπτώσεις της ευχάριστης συναναστροφής»), αφού παρατίθενται οι λόγοι των φιλικών δεσμών και έχουμε επανάληψη της διαρθρωτικής λέξης «επειδή». 3. Εναλλακτικά ένας τρίτος τρόπος ανάπτυξης είναι τα παραδείγματα: * για τις υποθέσεις, τις ανάγκες, τη σταδιοδρομία, τις πολιτικές φιλοδοξίες μας κ.τ.λ. * είναι διασκεδαστικός, έξυπνος συνομιλητής, επιδέξιος συμπαίκτης κ.τ.λ. β. άλλωστε δηλώνει την έμφαση, αντίθεση, προσθήκη δηλαδή δηλώνει την επεξήγηση όταν δηλώνει το χρόνο, χρονικοϋποθετική σχέση λοιπόν δηλώνει το συμπέρασμα ΑΠΑΝΤΗΣΗ Β3. α. εγκωμίασαν = εξύμνησαν, επαίνεσαν, επιδοκίμασαν, εξύψωσαν, επιβράβευσαν ευχαρίστηση = απόλαυση, τέρψη, ηδονή συναναστροφής = επαφής, σχέση, παρέας ακατάλυτη = σταθερή, αδιάκοπη, ακατανίκητη, ακατάβλητη φθείρεται = αλλοιώνεται, διαβρώνεται, καταστρέφεται β. οικεία ανοίκεια, αλλότρια, άγνωστα, ξένα, εχθρικά επιδέξιος αδέξιος, ανίκανος, άχρηστος ωφέλεια ζημία, βλάβη αξία απαξία, ασημαντότητα, φαυλότητα αυστηρό επιεική, χαλαρό, ελαστικό Μονάδες 5 σελ. 2
ΑΠΑΝΤΗΣΗ Β4. α) «διά το χρήσιμον»: ρήση του Αριστοτέλη, παράθεση σε ευθύ λόγο των λεγομένων του Αριστοτέλη/λόγια έκφραση «αγαπά»: έμφαση, μεταφορική χρήση της γλώσσας, ειρωνεία (υλικό ή ηθικό): επεξήγηση και καλύτερη κατανόηση του κειμένου από τον αναγνώστη Μονάδες 3 β. Ο συγγραφέας χρησιμοποιεί το β ενικό πρόσωπο για να δώσει στο κείμενό του αμεσότητα, ζωντάνια, οικειότητα και συμβουλευτικό τόνο. Είναι πρόσωπο της «δια ζώσης» ανθρώπινης επικοινωνίας, δημιουργεί «κλίμα» διαλόγου, προτρέπει και προσδίδει στο κείμενο παραστατικότητα. Επίσης, χρησιμοποιεί το α πληθυντικό πρόσωπο για να του δώσει αμεσότητα, ζωντάνια και οικειότητα, καθολικότητα και αντικειμενικότητα, καθώς και για να δηλώσει την συμμετοχή στον προβληματισμό και του ίδιου, αλλά και του αναγνώστη. Γ1. Σχεδιάγραμμα έκθεσης Προσφώνηση: Αξιότιμοι καθηγητές, Αγαπητοί συμμαθητές, Πρόλογος Εισαγωγή στο θέμα, παρουσίαση της σχέσης διαδίκτυο φιλία ειδικότερα στους νέους σήμερα. Α) Πρώτο ζητούμενο - Χαρακτηριστικά γνήσιας φιλίας: * η γνήσια φιλία ανυψώνει ηθικά τον άνθρωπο, τον απομακρύνει από τη μερικότητα της ατομικής του ύπαρξης και τον φέρνει σε επαφή με τη συλλογικότητα. σελ. 3
* η ειλικρίνεια: ο ειλικρινής φίλος είναι πάντα καταφύγιο, αφού από αυτόν αντλούμε κουράγιο να αντιμετωπίζουμε τις δυσκολίες και ελπίδα για να ατενίζουμε με αισιοδοξία το μέλλον. * η ανιδιοτελής προσφορά, ο αλτρουισμός καθώς κανείς δεν αποβλέπει στο προσωπικό όφελος, δεν υποτάσσεται στο παιχνίδι του ανταγωνισμού. * σεβασμός στην προσωπικότητα τους άλλου και στις επιλογές του. Β) Δεύτερο ζητούμενο - ο ρόλος των μέσων κοινωνικής δικτύωσης/διαδικτύου στη δημιουργία σχέσεων φιλίας Θετικά * Ενδυναμώνει τις σχέσεις σε περιπτώσεις που μεσολαβεί η χιλιομετρική απόσταση καθιστώντας το μακρινό φίλο μέτοχο της καθημερινότητάς μας μέσω της τηλεπικοινωνίας. Η κοινωνική δικτύωση εκμηδένισε τις αποστάσεις και συνέβαλε στη διατήρηση σχέσεων μεταξύ ανθρώπων που τους χωρίζουν χιλιόμετρα. * Οι ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης διευρύνουν τη δυνατότητα άμεσης επικοινωνίας, καθώς οι χρήστες μπορούν να επικοινωνούν, να εντοπίζουν φίλους, να γίνονται μέλη κοινωνικών ομάδων, να δημιουργούν νέες φιλίες, να διασκεδάζουν, να ανταλλάσσουν και να μοιράζονται οπτικοακουστικό υλικό, να εκθέτουν και να σχολιάζουν γεγονότα της καθημερινότητας. Το διαδίκτυο λειτουργεί ως μια διευρυμένη πλατφόρμα αναζήτησης ατόμων με κοινό προσανατολισμό, αντίληψη και ενδιαφέροντα σε εγχώριο και διεθνές επίπεδο, παρέχοντας δυνατότητες που υπερβαίνουν τα στενά όρια του φυσικού χώρου. Αρνητικά * Στην περίπτωση μάλιστα που οι σχέσεις συνάπτονται μέσω του διαδικτύου, χωρίς πρότερη προσωπική γνωριμία, ελλοχεύει ο κίνδυνος της εξαπάτησης του χρήστη, καθώς δεν υπάρχει η δυνατότητα εξακρίβωσης των στοιχείων που δίνονται. Εθίζουν σε ένα είδος δημόσιας έκθεσης και αδιακρισίας που υπονομεύουν τον αυτοσεβασμό και το σεβασμό των «διαμοιραζόμενων» που αποτελούν προϋπόθεση της γνήσιας φιλίας τη στιγμή ή την πληροφορία. * Απομόνωση κοινωνικός αποκλεισμός: Αν ο νέος εθίζεται μονομερώς σ αυτό το είδος της επικοινωνίας αποφεύγοντας την άμεση κατά πρόσωπο έκθεση και εξωτερίκευση των σκέψεων και των συναισθημάτων του οδηγείται στη συστολή και την επιφυλακτικότητα. Δεσμεύει μεγάλο μέρος του ελεύθερου χρόνου αποδυναμώνοντας τις φυσικές συναντήσεις, το παιχνίδι, τις αθλητικές και πολιτιστικές δραστηριότητες που προάγουν την ψυχή και το πνεύμα θεμελιώνοντας ουσιαστικές σχέσεις. Ο άνθρωπος απομακρύνεται από την ουσία του, την αφετηρία του «είναι» του χάνοντας ταυτόχρονα κα το υπόβαθρο για την αυθεντική «συνάντηση» με τον άλλο. Επίλογος σελ. 4
Σύνοψη του θέματος, επισήμανση της ανθρώπινης ανάγκης για φιλικές σχέσης και κοινωνικότητα. Σύμφωνα με τον Αριστοτέλη ο άνθρωπος είναι φύσει πολιτικόκοινωνικό ον και η ποιότητα των φιλικών-κοινωνικών επαφών έχει μέγιστη και ουσιώδη αξία. Αποφώνηση Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΒΑΒΟΥΡΑΣ ΗΛΙΑΣ σελ. 5