ΠΕΡΙΦΕΡΙΑΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΑΤΤΙΚΗΣ - ΑΔΥΝΑΜΙΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ Το θέμα της διαχείρισης είναι αρκετά δύσκολο και μεγάλο και στο σύντομο χρονικό διάστημα που υπάρχει θα γίνει εκ μέρους μου μια προσπάθεια επιγραμματικά να τονιστούν οι βασικές αρχές, αδυναμίες και προοπτικές υλοποίησης ενός περιφερειακού σχεδιασμού για την Αττική που συνδυάζουν τις κοινωνικές,οικονομικές και περιβαλλοντικές συνθήκες της σημερινής εποχής. 1) Αρχικά πρέπει να αποδεχτούμε όλοι ότι ως μέλος της Ευρωπαϊκής Ενωσης θα ακολουθήσουμε την Ευρωπαϊκή νομοθεσία όσο και την Εθνική. Νομίζω ότι εδώ δεν χρειάζεται περαιτέρω συζήτηση. 2) Να συμφωνήσουμε ποιός λαμβάνει τις αποφάσεις και ποιός τις υλοποιεί. Οι Φο.Δ.ΣΑ με δημοκρατικά εκλεγμένους εκπροσώπους, από την Τοπική Αυτοδιοίκηση σε όλες τις βαθμίδες σχεδιάζουν, προτείνουν, υλοποιούν και διαχειρίζονται. (και εδώ τα πράγματα είναι ξεκαθαρισμένα) 3) Για την προβολή μιας εφικτής πρότασης είναι αναγκαίο να γίνει μια σύντομη ιστορική αναδρομή και να τονιστούν τα αίτια που δεν υλοποιήθηκε ο ΠΕΣΔΑ. Είναι γνωστό ότι με αποφάσεις των οργάνων της Τ.Α εδώ και 20 χρόνια το μοντέλο διαχείρισης προσδιόριζε την ύπαρξη 3 περιοχών για την διαχείριση ανεξάρτητα από το μέγεθος και τις ποσότητες που έπρεπε να διαχειριστούν σε κάθε περιοχή. (αυτό έγινε κυρίως για μια πιο δίκαιη και ισόρροπη διαχείριση και κοινωνική αποδοχή). Ο περιφερειακός σχεδιασμός ολοκληρώθηκε με τον Ν.3164/2003
όπου εγκρίθηκαν αυτές οι περιοχές (εδώ πρέπει να τονιστεί ότι οι βουλευτές όλων των κομμάτων ανεξαρτήτως ιδεολογικής και πολιτικής αφετηρίας, καταψήφισαν τον νόμο θέλοντας προφανώς να διατηρήσουν καλές σχέσεις με την εκλογική τους πελατεία χωρίς φυσικά να προτείνουν κάποιες λύσεις. Μετά από μια δεκαετία συνεχών αναβολών και παρά τις αποφάσεις των ανωτάτων δικαστηρίων, φτάσαμε στη σημερινή πραγματικότητα που οδηγεί σε μια υπαναχώρηση που ουσιαστικά ακυρώνει μια προσπάθεια της επεξεργασίας μόλις του 20% των παραγόμενων απορριμμάτων εκτός του μοναδικού χώρου της Φυλής, διαιωνίζοντας το πρόβλημα της κοινωνικής αδικίας και την περιβαλλοντική υποβάθμιση αυτής της περιοχής. Κανένας προγραμματισμός και καμία μελέτη δεν ήταν δυνατό να υλοποιηθεί αν λάβετε υπόψη ότι για τη περιοχή των Α.Λιοσίων προβλεπόταν χρόνος ζωής 25 ετών και για τη περιοχή της Φυλής άλλα 15 έτη. Αυτές οι δυσκολίες καθώς και άλλες για τις όποιες δε μπορεί να αναπτυχθούν αναλυτικά, αποφασίστηκε με πρόφαση την απώλεια κοινοτικών πόρων και τις αντιδράσεις κατοίκων να πραγματοποιηθούν με τη μέθοδο της συνεργασίας Δημόσιου και Ιδιωτικού τομέα, μια σειρά έργων προς επίλυση του προβλήματος μέσω διεθνούς διαγωνισμού. ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΠΡΟΚΗΡΥΞΗ ΤΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ Πριν αναφερθώ σε μια εφικτή πρόταση,θέλω να παρατηρήσω ότι κατά τη διάρκεια της 15ετίας έχει γίνει και μια ρεαλιστική αντιμετώπιση του προβλήματος έναντι των προηγούμενων ετών που είχαν οι ΜΚΟ και άλλες περιβαλλοντικές οργανώσεις οι οποίες κατανόησαν ότι με τη μείωση της παραγωγής απορριμμάτων και την ανακύκλωση δεν ήταν δυνατό να
εξαφανιστούν οι ΧΥΤΑ και τα εργοστάσια επεξεργασίας σε κεντρικό επίπεδο. Σήμερα συμφωνούν ότι πρέπει να γίνουν κάποιες κεντρικές εγκαταστάσεις και μάλιστα ότι τα υπολείμματα να επιδέχονται αξιοποίηση ενεργειακή με φυσικά την προϋπόθεση της προστασίας του περιβάλλοντος. Ετσι από τις ακραίες απόψεις ότι δε χρειάζονται πλέον χώροι Υγειονομικής ταφής που εκπροσωπούνται από την μια πλευρά και την κατασκευή εγκαταστάσεων όπου απαιτούνται τεράστια ποσά και αυξάνει το κόστος διαχείρισης από την άλλη πλευρά μια πρόταση που θα έδινε λύση είναι η παρακάτω 1) Η σημερινή οικονομική κατάσταση ( ελάττωση της βιομηχανικής παραγωγής εμπορίου και εισαγωγής αγαθών και εμπορευμάτων) έχει μειώσει την παραγωγή απορριμμάτων σε ποσοστό που πλησιάζει το 20% και αυτή η μείωση φαίνεται να παραμένει για το προσεχές χρονικό διάστημα. 2) Προτείνεται ένα διαφορετικό σχέδιο ανακύκλωσης. Με δεδομένο ότι τα παραγόμενα και εισαγόμενα προϊόντα για την προσεχή 5ετία συνεχώς θα μειώνονται τα έσοδα από το τέλος ανακύκλωσης φυσιολογικά θα μειωθεί, έτσι ανεξάρτητα από το γεγονός ότι τα υπάρχοντα συστήματα λειτούργησαν αποτελεσματικά θα υπάρξει σημαντική μείωση των εσόδων της και δεν είναι δυνατό να γίνουν νέες επενδύσεις σε συστήματα ανακύκλωσης ( κάδοι, απορριμματοφόρα, κτλ και συντήρηση του υπάρχοντος συστήματος). Με δεδομένη αυτή την κατάσταση θα πρέπει όπως εξάλλου υποχρεούνται από τον νόμο 2939/02 οι Δήμοι να εντατικοποιήσουν τις προσπάθειες ανακύκλωσης με δικά τους μέσα και προγράμματα, δημιουργώντας παράλληλα με τις υπηρεσίες καθαριότητας και
πρασίνου την υπηρεσία ανακύκλωσης. Να δημιουργηθεί Ταμείο Ανακύκλωσης ( στον Οργ. Ανακύκλωσης ) ώστε να εισπράττονται τα τέλη ανακύκλωσης και να χρηματοδοτούνται οι Δήμοι και οι ιδιώτες ανάλογα με την ποσότητα των υλικών που οδεύουν αποδεδειγμένα στις βιομηχανίες ανακύκλωσης ( είναι δυνατό να γίνουν και προγραμματικές συμβάσεις με τη βιομηχανία για τον καθορισμό σταθερών τιμών αγοράς των υλικών.) 3) Διπλασιασμός των ποσοτήτων επεξεργασίας του ΕΜΑΚ 1 με τη λειτουργία 2ρης βάρδιας. 4) Δημιουργία των εγκαταστάσεων σε ΝΑ και ΒΑ Αττικη( το μέγεθος να μην υπερβαίνει τους 500 τόνους ημερησίως, ποσότητα που αφορά μόνο τα παραγόμενα απορρίμματα των περιοχών των ). Διαβούλευση για την κατασκευή,τη διαχείριση και τον έλεγχο από τους τοπικούς φορείς, κυρίως τον Δήμο) 5) Τη δημιουργία του ΕΜΑΚ 2 συνδυασμένο με τη λειτουργία μέρους των εγκαταστάσεων του ΕΜΑΚ 1 6) Ταυτόχρονη δημοπράτηση όλων των έργων για την αξιοποίηση των κοινοτικών κονδυλίων και την αποφυγή κοινωνικών αντιδράσεων και κυρίως απονομή κοινωνικής δικαιοσύνης. 7) Σύναψη μέσω της των αρμόδιων υπουργείων προγραμματικών συμβάσεων με την τσιμεντοβιομηχανία και τις εγκαταστάσεις παραγωγής ενέργειας για την αξιοποίηση των προιόντων (RDF κτλ) 8) Νομοθετική ρύθμιση κινήτρων και αντισταθμιστικών ωφελημάτων με έργα κοινωνικής και περιβαλλοντικής
προστασίας των περιοχών υποδοχής Σύμφωνα με την πιο πάνω πρόταση το κόστος θα ανέλθει σε 280 εκατομ. ευρώ, η εξεύρεση των οποίων θα πραγματοποιηθεί από τριμερή χρηματοδότηση ήτοι : Ευρωπαϊκοί πόροι 130, Κεντρική κυβέρνηση 75, ΟΤΑ 75, δεδομένου ότι θα απαιτηθεί μια τετραετία για την υλοποίηση και συγχρόνως αποπληρωμή. Η κεντρική κυβέρνηση και οι ΟΤΑ θα έχουν συνολική επιβάρυνση, το έτος15 εκατ. ευρώ ο καθένας. Με την πρόταση αυτή επιτυγχάνεται : 1) Σημαντική μείωση των απαιτούμενων κεφαλαίων 2) Αποφεύγεται ο τραπεζικός δανεισμός και η επιβάρυνση της διαχείρισης με υψηλά τοκοχρεολύσια 3) Διατηρείται ο δημόσιος χαρακτήρας της διαχείρισης ενώ η συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα όπου κριθεί αναγκαίο θα αφορά την κατασκευή και ίσως τη διαχείριση, ένα μοντέλο που λειτουργεί και σήμερα. ΚΩΣΤΑΣ ΔΟΝΤΑΣ Χημικός Πρόεδρος ΠΤΑΚ Ενωσης Ελλήνων Χημικών