Εκπαιδευτικός Όμιλος 1 Χημεία Α λυκείου

Εκπαιδευτικός Όμιλος Χημεία Α λυκείου Φίλε μαθητή, Το βιβλίο αυτό, που κρατάς στα χέρια σου προέκυψε τελικά μέσα από την εμπειρία και διδακτική διαδικασία πολλών χρόνων στον Εκπαιδευτικό Όμιλο Άλφα. Είναι το αποτέλεσμα συγγραφής πολλών καθηγητών μας και ο στόχος της ύπαρξής του δεν είναι να υποκαταστήσει το σχολικό βιβλίο, αλλά να εξυπηρετήσει δύο σκοπούς : να είναι ένα βιβλίο οργανωμένο και μεθοδευμένο έτσι ώστε να είναι ουσιαστικό, πρακτικό και φιλικό για το μαθητή, πλήρες σε θεωρία, μεθοδολογία, παρατηρήσεις αλλά και κατηγορίες ασκήσεων, να είναι ένα πλήρες, λειτουργικό και χρήσιμο εργαλείο για τον καθηγητή του μαθήματος και να διευκολύνει την εκπαιδευτική του δραστηριότητα Ελπίζοντας ότι το βιβλίο αυτό θα σε βοηθήσει στην καλύτερη κατανόηση και οργάνωση της διδακτέας ύλης και ουσιαστικότερη επαφή με τη γνώση και την εκπαίδευση, σου ευχόμαστε καλή πορεία στους δρόμους της γνώσης και καλή επιτυχία στους στόχους σου. Οι συγγραφείς - καθηγητές του Ομίλου

Εκπαιδευτικός Όμιλος 5 Χημεία Α λυκείου Πίνακας Περιεχομένων Πίνακας συμβόλων στοιχείων και σχετικών Ατομικών Μαζών για υπολογισμούς ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 7 Γνωρίσματα της ύλης 7 Δομικά σωματίδια της ύλης 15 Καταστάσεις της ύλης 25 Αλλαγή καταστάσεων : ή αλλιώς φαινόμενα 29 Μείγματα Διαλύματα Διαλυτότητα 1 ΔΙΑΛΥΜΑΤΑ Βασικές διαδικασίες στα διαλύματα 40 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 55 Ατομικά πρότυπα 55 Δομή Περιοδικού Πίνακα 58 Χημικοί Δεσμοί 9 ΗΛΕΚΤΡΑΡΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑ 77 Βασικές αρχές Γραφής Χημικών Τύπων 82 ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ 2 ου κεφαλαίου 85 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 87 Ηλεκτρολύτες Θεωρία ηλεκτρολυτικής διάστασης 87 Χημικές Αντιδράσεις 98 ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ου Κεφαλαίου 129 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 14 Σχετική Ατομική και Μοριακή Μάζα 14 Έννοια γραμμομορίου ή αλλιώς mole 1 Αέρια σώματα 19 Νόμοι των αερίων 14 Διαλύματα Έννοια συγκέντρωσης 15 Στοιχειομετρία (Υπολογισμοί) 17 Έννοια στοιχειομετρικών ποσοτήτων 17

Εκπαιδευτικός Όμιλος Χημεία Α λυκείου Πίνακας συμβόλων στοιχείων και σχετικών Ατομικών Μαζών για υπολογισμούς A r Ατομικός αριθμός Άζωτο N 14 7 Άνθρακας C 12 Αργίλιο Al 27 1 Άργυρος A 108 47 Ασβέστιο Ca 40 20 Βάριο Ba 17 5 Βρώμιο Br 80 5 Θείο S 2 1 Ιώδιο I 127 5 Κάλιο K 9 19 Κασσίτερος Sn 119 50 Μαγγάνιο Mn 55 25 Μαγνήσιο M 24 12 Μόλυβδος Pb 207 82 Νάτριο Na 2 11 Νικέλιο Ni 5 28 Οξυγόνο O 1 8 Σίδηρος Fe 5 2 Υδράργυρος H 201 80 Υδρογόνο Η 1 1 Φθόριο F 19 9 Φωσφόρος P 1 15 Χαλκός Cu,5 29 Χλώριο Cl 5,5 17 Ψευδάργυρος Zn 5 0

Εκπαιδευτικός Όμιλος 7 Χημεία Α λυκείου ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Γνωρίσματα της ύλης 1. Μάζα Ορισμός Μάζα είναι η ποσότητα ύλης ενός σώματος και μέτρο της αδράνειάς του. Δεν πρέπει να συγχέουμε τη μάζα ενός σώματος με το βάρος του. Είναι ανάλογα μεγέθη, αλλά όχι το ίδιο πράγμα! Στον επόμενο πίνακα μελετήστε τις διαφορές μεταξύ μάζας και βάρους. ΜΑΖΑ Εργαστηριακή μέτρηση μάζας : Η μέτρηση της μάζας εργαστηριακά πραγματοποιείται με τη χρήση ζυγού ακριβείας. (ζυγαριάς) Μονάδες μέτρησης : Γραμμάριο (r ή ), Χιλιόγραμμο (K) και τόνος (tn), αλλά και όλα τα πολλαπλάσια και τα υποπολλαπλάσιά τους. Διαφορές μάζας και βάρους ΒΑΡΟΣ 1. Είναι ΜΟΝΟΜΕΤΡΟ μέγεθος 1. Είναι ΔΙΑΝΥΣΜΑΤΙΚΟ μέγεθος 2. Δεν εξαρτάται από τη 2. Εξαρτάται από τη γεωγραφική θέση (πιο κοντά γεωγραφική θέση, γιατί είναι στον ισημερινό το βάρος ενός σώματος είναι πιο σταθερή. μικρό).. Δεν εξαρτάται από το ύψος. Εξαρτάται από το ύψος ως προς την θάλασσα ως προς την θάλασσα (όσο πιο ψηλά, τόσο πιο μικρό το βάρος). 4. Μετράται με ζυγό ισορροπίας 4. Μετράται με δυναμόμετρο Στον επόμενο πίνακα μελετήστε τα κυριότερα πολλαπλάσια και υποπολλαπλάσια μονάδων. Πολλαπλάσια Yποπολλαπλάσια D deca 1 10 d deci 1 10 c centi 2 10 K kilo 10 m milli 10 M mea 10 μ micro 10 G ia 9 10 n nano 9 10 T terra 12 10 p pico 12 10

Εκπαιδευτικός Όμιλος 8 Χημεία Α λυκείου Μετατροπές μάζας με χρήση διαφορετικών μονάδων. Οι συνηθισμένες μετατροπές για τη μάζα είναι tn K Δηλαδή : α) μία μάζα σε tn τη μετατρέπουμε σε K και το αντίθετο, αλλά και β) μία μάζα σε K τη μετατρέπουμε σε και το αντίθετο. Για να πραγματοποιήσουμε τέτοιες μετατροπές, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε δύο τρόπους : 1 ος τρόπος : με απλή μέθοδο των τριών Λύση : Χρησιμοποιούμε μία από τις δύο προτάσεις 1 tn ισοδυναμεί με 1000 K, 1 K ισοδυναμεί με 1000 και διαμορφώνουμε μια κατάταξη απλής μεθόδου των τριών εκτελώντας πράξεις. Π.χ. : Να μετατρέψεις 27 tn σε α. Η ποσότητα, που γνωρίζω, είναι 27 tn. Θα ακολουθήσω τη διαδρομή tn K 1 tn ισοδυναμεί με 1000 K 1 K ισοδυναμεί με 1000 27 tn ισοδυναμεί με ; Κ 27.000 Κ ισοδυναμεί με ; 27 tn 1tn 27000 K 1K ; = 1000 K 27.000 Κ ; = 1000 27.000.000 2 ος τρόπος : αλγεβρικά με αντικατάσταση Γνωρίζω τις παρακάτω σχέσεις μεταξύ μονάδων : tn Μεταξύ tn και K : 1tn = 10 K οπότε 1 K = 10 K Μεταξύ K και : 1 K = 10 r οπότε 1 = 10 και. Έτσι, όταν γνωρίζουμε μια ποσότητα μάζας σε κάποια μονάδα, αντικαθιστούμε τη μονάδα αυτή από τις παραπάνω σχέσεις με την παράσταση της μονάδας που μας ενδιαφέρει και κάνουμε πράξεις. Π.χ. : Λύση : α. Να μετατρέψεις 27 tn σε β. Να μετατρέψεις 2,5 4 μ σε K Αντικαθιστώ τον tn με το ίσο του από τη σχέση 1tn = 10 K, οπότε 27 tn = 27 10 K = 2,7 5 K. Στη συνέχεια αντικαθιστώ το K με το ίσο του από τη σχέση 1K = 1000. 2,7 5 K = 2,7 5 10 = 2,7 8 β. Η ποσότητα, που χειρίζομαι, είναι 2,5 4 μ. Θα ακολουθήσω τη διαδρομή μ K Αντικαθιστώ τον μ με το ίσο του από τον παραπάνω πίνακα υποπολλαπλασίων 2,5 4 μ = 2,5 4 - = 2,5-2 K Στη συνέχεια αντικαθιστώ το με το ίσο του από τη σχέση 1K = 10 10 2,5-2 = 2,5-2 K = 2,5-2 - K = 2,5-5 K 10

Εκπαιδευτικός Όμιλος 9 Χημεία Α λυκείου ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΘΕΩΡΙΑΣ 1. Αντιστοίχησε το κάθε στοιχείο της 1 ης στήλης με ένα στοιχείο της 2 ης στήλης, έτσι ώστε οι ποσότητες που αντιστοιχίζονται να είναι ίσες. Α. 1m 1. 10 - Β. 1Μ 2. 10 Γ. 1n. 10-9 Δ. 1μ 4. 10 Ε. 1k 5. 10 -. 10 9 7. 10-12 2. Όταν δύο σώματα έχουν ίσες μάζες, θα έχουν και ίσα βάρη.. Η μάζα ενός σώματος μειώνεται όταν αυτό μεταφερθεί από ένα πόλο της γης στον ισημερινό, διότι τότε μειώνεται και το βάρος του. 1. Α.1 Β.4 Γ. Δ.5 Ε.2 2. λάθος. λάθος ΟΜΑΔΑ Α 1. Να μετατρέψεις σε r τις παρακάτω ποσότητες : α. 7,45 k β.,45 tn γ. 245 mr δ. 4,5 μr 5 2 8 ε.,7 10 tn στ. 8,7 10 Kr ζ. 1,0 nr 2. Να μετατρέψεις σε Kr τις παρακάτω ποσότητες : 9 α. 497,04 tn β. 0,45 r γ. 4.50 mr δ.,45 μr 4 17 1. α.,745 β.,45 γ. 0, 245 δ. 4, 5 ε. 7 στ. 87 ζ. 1,0 5 2 2. α. 4,9704 K β.,045 K γ. 0,045 K δ., 45 K ΟΜΑΔΑ Β. Ποια ποσότητα από τις παρακάτω είναι μεγαλύτερη ; α) 4,805 K β) 4.578,2 r γ) 0,0057 tn δ) 8,9 μr 4. Τέσσερα δοχεία Α, Β, Γ και Δ περιέχουν το καθένα αντίστοιχα 240 αλάτι, 2.000 m ζάχαρη, 0,20 k ρύζι και 25 m καφέ. Να διατάξεις 1 τα δοχεία Α, Β, Γ και Δ κατά σειρά αυξανόμενης 2 μάζας του περιεχομένου τους.. β 4. β, δ, γ, α 1 Διατάσσω (διάταξη) : τοποθετώ στη σειρά κάποια μεγέθη που μου έδωσαν, αφού πρώτα τα συγκρίνω. 2 Κατά σειρά αυξανόμενης : τοποθετώ τα μεγέθη που μου έδωσαν από το μικρότερο προς το μεγαλύτερο

Εκπαιδευτικός Όμιλος 10 Χημεία Α λυκείου 2. Όγκος Ορισμός Όγκος είναι ο χώρος, που καταλαμβάνει ένα σώμα Μονάδες μέτρησης : οποιαδήποτε μονάδα μέτρησης μήκους υψωμένη στην τρίτη π.χ. m (κυβικό μέτρο) = κύβος με ακμή 1 m dm (κυβικό δεκατόμετρο ή αλλιώς λίτρο) = κύβος με ακμή 1 dm δηλαδή 10 cm cm (κυβικό εκατοστόμετρο ή αλλιώς m μιλιλίτρο) = κύβος με ακμή 1 cm mm (κυβικό χιλιοστόμετρο) = κύβος με ακμή 1 mm Μετατροπές : Για χρήση απλής μεθόδου των τριών χρησιμοποιώ τις προτάσεις : 1 m ισοδυναμεί με 1000 λίτρα και 1 λίτρο ισοδυναμεί με 1000 cm. Για χρήση αλγεβρικής αντικατάστασης χρησιμοποιώ τις σχέσεις : 1m m = 10 οπότε 1 = 10 Αλγεβρική απόδειξη για τη σχέση m και λίτρου : αφού και 1 = 10 ml οπότε 1 ml = και 10 1m 10dm 1m (10dm) Οι συνηθισμένες μετατροπές λοιπόν για τη μάζα είναι m ml Εργαστηριακή μέτρηση του όγκου Ογκομετρικός κύλινδρος m (κυβικό μέτρο) Ποτήρι Ζέσης Κωνική Φιάλη cm ή ml (κυβικό εκατοστόμετρο) lt (λίτρο ή κυβικό δεκατόμετρο) 1m 10 Σιφώνιο Προχοΐδα Ογκομετρική Φιάλη

Εκπαιδευτικός Όμιλος 11 Χημεία Α λυκείου α) Για ένα υγρό γίνεται εύκολα με τη χρήση των παραπάνω χημικών οργάνων. β) Για ένα στερεό γίνεται με δύο τρόπους : 1. Για στερεά με γεωμετρικά σχήματα γίνεται πρώτα μέτρηση των διαστάσεών τους και μετά υπολογισμός του όγκου τους βάσει του σχετικού τύπου : Κύβος Ορθογώνιο παραλληλεπίπεδο Κύλινδρος V α V α β γ V E βάσης ύψος πr 2. Για στερεά με μη γεωμετρικό σχήμα χρησιμοποιούμε ένα κατάλληλο ογκομετρικό σωλήνα με υγρό όπου να μη διαλύεται το στερεό, πχ. νερό ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΘΕΩΡΙΑΣ 1. Τοποθέτησε τις μονάδες 1, 1cm και 1m κατά σειρά αυξανόμενου μεγέθους. 2. Συμπληρώστε τα κενά στις παρακάτω ισότητες: α) 1m =... β) 1cm =.... Το 1 είναι ίσο με : α. 1 κυβικό μέτρο β. 1000 κυβικά μέτρα γ. το 1/1000 του m δ. το 1/10 του m 4. Περίγραψε με συντομία ένα τρόπο με τον οποίο μπορείτε να μετρήσετε εργαστηριακά : α) τον όγκο του νερού που βρίσκεται σε ένα ποτήρι και β) τον όγκο ενός χαλικιού. 1., 1cm 1 1m 2. α. 10 β. 10 -. γ 4. Βλέπε θεωρία ΟΜΑΔΑ Α 1. Να μετατρέψεις σε τις παρακάτω ποσότητες : α. 5,7 m β. 1200 ml γ. 0,004 m 4 δ. 7,5 ml 4 ε. 2,5 m στ. 4.200.000 ml 2. Να μετατρέψεις σε m τις παρακάτω ποσότητες : 8 4 α. 4.000.000.000 ml β. 5.555 γ. 5,5 10 ml δ.,7 10 V 1 Δh 7 1. α. 570 β. 1,2 γ.,4 δ. 75, ε. 2,5 10 στ. 4.200 4 2. α.,4 10 β. 5,555 γ. 550 δ.,7 ΟΜΑΔΑ Β 1. Ποιος όγκος από τους παρακάτω είναι μεγαλύτερος ; V 2 Τότε V αγαλμ = ΔV = V 2 V 1 2 h

Εκπαιδευτικός Όμιλος 12 Χημεία Α λυκείου α) 8,045 m 7 β) 47,87 γ) 1,4 10 ml δ),07 10 2. Πέντε ποτήρια Α, Β, Γ, Δ και Ε περιέχουν νερό όγκου 150m, 0,2, 10 - m, 0,001m και 10cm αντίστοιχα το καθένα. Να διατάξεις τα δοχεία αυτά κατά σειρά αυξανόμενου όγκου νερού που περιέχεται σ αυτά. 1. γ 2. αεβγδ. Πυκνότητα Ορισμός m Πυκνότητα : είναι το μονόμετρο μέγεθος, που αφορά ένα συγκεκριμένο σώμα και περιγράφει τη μάζα ανά μονάδα όγκου του σώματος αυτού. m Τύπος : d r Μονάδες μέτρησης : V cm μονάδα μάζας προς οποιαδήποτε μονάδα όγκου ή r lt ή Kr lt ή οποιαδήποτε Όταν δύο υλικά διαφορετικής πυκνότητας δεν αναμιγνύονται (όπως το λάδι με το νερό), επιπλέει από πάνω πάντα αυτό που έχει τη μικρότερη πυκνότητα. Επειδή ρ H2Ο > ρ λαδιού, γι αυτό το λάδι επιπλέει πάνω από το νερό. d H d H2O d Cu d λαδιού d ξύλου r = 1, ml r = 1 ml r = 8,5 ml r = 0,85 ml r = 0,8 ml ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΘΕΩΡΙΑΣ Ξύλο Στιβάδα Λαδιού Στιβάδα Νερού Χαλκός Στιβάδα Υδραργύρου 1. Να αντιστοιχήσετε την κάθε μονάδα μέτρησης της 1 ης στήλης με το μέγεθος που αυτή μετράει και το οποίο βρίσκεται στη 2 η στήλη. Α. 1m Β. 1m 1. μάζα Γ. 1k Δ. 1k/m 2. όγκος Ε. 1dm ΣΤ. 1. πυκνότητα Ζ. 1/ 2. Γράψτε τη μαθηματική σχέση με την οποία ορίζεται η πυκνότητα ενός σώματος, καθώς και τρεις μονάδες μέτρησής της.. Η βενζίνη στους 25 ο C έχει πυκνότητα 0,85 r/ml. Αν από 2 βενζίνης στους 25 ο C χρησιμοποιήσουμε το 1,5, τότε το υπόλοιπο 0,5 βενζίνης τι πυκνότητα θα έχει ; 4. Ένα μπαλόνι με ελαστικά τοιχώματα περιέχει ένα αέριο στους 20 C. Αυξάνουμε τη θερμοκρασία στους 40 C η πυκνότητα του αερίου που περιέχεται στο μπαλόνι: α. παραμένει σταθερή β. αυξάνεται γ. ελαττώνεται δ. αυξάνεται ή ελαττώνεται ανάλογα με το είδος του αερίου

Εκπαιδευτικός Όμιλος 1 Χημεία Α λυκείου 1. Απ : Α1 Β2 1Γ Δ Ε2 ΣΤ2 Ζ 2. Βλέπε θεωρία. 0,85 r/ml 4. γ ΟΜΑΔΑ Α 1. Ποια η πυκνότητα σε ml ενός σώματος, που έχει : α) όγκο 200 ml και μάζα 250 β) όγκο 22 και μάζα, 2. Ποια η μάζα σε K ενός σώματος, που έχει : α) όγκο 200 ml και πυκνότητα d = 1,4 ml K β) όγκο 22 και πυκνότητα d = 1,2. Ποια η μάζα σε ενός σώματος, που έχει : α) όγκο 400 m και πυκνότητα d = 0,8 ml β) όγκο 1,2 και πυκνότητα d = 1,4 ml γ) όγκο 4 και πυκνότητα d = 0,5 ml 4. Ποιος ο όγκος σε ενός σώματος, που έχει : α) μάζα 20 και πυκνότητα d = 0,5 ml β) μάζα 7 4 και πυκνότητα d = 2 ml 5. Ποιος ο όγκος σε ml ενός σώματος, που έχει : α) μάζα 2000 και πυκνότητα d = 4 ml β) μάζα 0,2 K και πυκνότητα d = 2,5 ml 1. 1 α. 1,25 ml β. 0,15 ml 2 α. 0,28 K β. 2,4 K α. 20 β. 1,8 γ. 2, 4 4 α. 0,04 β. 2 5 α. 500 ml β. 80 ml ΟΜΑΔΑ Β 1. 1. Ποια η πυκνότητα σε ml ενός σώματος, που έχει : 5 α) όγκο και μάζα 400 tn β) όγκο 40 και μάζα 200 K γ) όγκο 2,5 m και μάζα 7500 K δ) όγκο 20 m και μάζα 7,5 tn 2. Ποια η μάζα σε K ενός σώματος, που έχει : 5 α) όγκο και πυκνότητα d = 2, ml β) όγκο 40 και πυκνότητα d = 0,8 ml γ) όγκο 2,5 m K και πυκνότητα d =,5 δ) όγκο 20 m και πυκνότητα d = 2 ml. Ποια η μάζα σε ενός σώματος, που έχει : K α) όγκο 0,004 και πυκνότητα d = 1,2

Εκπαιδευτικός Όμιλος 14 Χημεία Α λυκείου β) όγκο 28 m K και πυκνότητα d = 0,5 4. Ποιος ο όγκος σε ενός σώματος, που έχει : α) μάζα 4 K και πυκνότητα d = 0,8 ml K β) μάζα tn και πυκνότητα d = 1,2 γ) μάζα 4 K, 5 10 tn και πυκνότητα d = 5 5. Ποιος ο όγκος σε ml ενός σώματος, που έχει : α) μάζα 8, 4 K και πυκνότητα d = 2 ml K β) μάζα tn και πυκνότητα d = 1,5 γ) μάζα 4 K, 2 10 tn και πυκνότητα d = 2 2. Τα σώματα Σ 1, Σ 2, Σ και Σ 4 έχουν ίσες μάζες, ενώ οι πυκνότητές τους είναι αντίστοιχα 0,2 /cm, 2 /cm, 1 /cm και 1,2 /cm. Να διατάξετε τα τέσσερα αυτά σώματα κατά σειρά αυξανόμενου όγκου.. Αν 1 ενός σώματος Σ καταλαμβάνει όγκο 0,5 cm, τότε η πυκνότητα αυτού του σώματος είναι : α. 0,5 /cm β. 2 /cm γ. 0,5 cm / δ. 0,2 cm /. 4. Τα χυτά μεταλλικά αντικείμενα είναι ανθεκτικότερα όταν είναι συμπαγή παρά όταν έχουν εγκλωβίσει κατά τη χύτευσή τους ποσότητα αέρα. Προκειμένου να ελέγξουμε αν ένα μπρούτζινο αγαλματίδιο είναι συμπαγές ή όχι, το ζυγίσαμε αρχικά και βρήκαμε ότι έχει μάζα 188, και στη συνέχεια μετρήσαμε με κατάλληλη μέθοδο τον όγκο του και τον βρήκαμε ίσο με 5 m. α) Να περιγράψετε ένα πιθανό τρόπο με τον οποίο μετρήσαμε τον όγκο του αγαλματιδίου. β) Αν η πυκνότητα του μπρούντζου είναι 8,2 /m, εξετάστε αν το αγαλματίδιο είναι ή όχι συμπαγές. 5. Μια άδεια φιάλη ζυγίζει άδεια 220, γεμάτη νερό 80 και γεμάτη πετρέλαιο 51,2. Αν η πυκνότητα του νερού είναι 1 /m, να βρεθούν: α) ο όγκος της φιάλης β) η πυκνότητα του πετρελαίου. Η δεξαμενή πετρελαίου μιας πολυκατοικίας έχει χωρητικότητα 2500. Ο διαχειριστής της πολυκατοικίας γέμισε τη δεξαμενή πετρέλαιο και πλήρωσε στον υπάλληλο της εταιρείας που το προμήθευσε 717,5. Αν η πυκνότητα του πετρελαίου είναι 0,82 /m και η τιμή του 50 ανά τόνο, πλήρωσε ο διαχειριστής τα σωστά χρήματα ή όχι ; 1. 1 α.1, ml β. 5 ml γ. ml δ. 0,75 ml 2 α. 780000 K β. 2 K γ. 8750 K δ. 40000 K α. 4,8 7 β. 1,4 4 α. 5 β. 5 8 γ. 9 5 9 α. 4,2 ml β. 2 ml 9 γ. 2,1 ml 2. Σ 2 Σ 4 Σ Σ 1. β 4. β. δεν είναι συμπαγές 5. α) 10 ml β) 0,82 r/ml. πλήρωσε σωστά

Εκπαιδευτικός Όμιλος 15 Χημεία Α λυκείου Εισαγωγή Δομικά σωματίδια της ύλης Για πολλά χρόνια ο άνθρωπος δεν είχε καθόλου ιδέα για το πώς η ύλη γύρω του είναι δομημένη. Πέρασαν πολλά χρόνια άγνοιας στο θέμα αυτό και υποθέσεων εντελώς φανταστικών και λανθασμένων. Όμως, με την πρόοδο της επιστήμης και των μέσων παρατήρησης έχουμε σήμερα πλήρη εικόνα της δομής της ύλης. Σήμερα γνωρίζουμε ότι η ύλη, που βλέπουμε γύρω μας, είναι φτιαγμένη από μικροσκοπικά σωματίδια, που είναι αδιόρατα στο ανθρώπινο μάτι. Τα μικρότερα σωματίδια, που είναι δυνατόν να εντοπίσουμε, λέγονται άτομα. Τα σωματίδια αυτά δεν τα βρίσκουμε ποτέ σχεδόν μόνα τους, επειδή έχουν την τάση να συνδέονται μεταξύ τους και να σχηματίζουν μεγαλύτερα συγκροτήματα, που λέγονται μόρια. Ελάχιστα σώματα, κυρίως στον αέρα γύρω μας, είναι φτιαγμένα από απλά άτομα. Αυτό είναι σπάνιο φαινόμενο στη φύση. Πάρα πολλά από τα σώματα, που βλέπουμε, είναι φτιαγμένα από μόρια. Τα σώματα αυτά λέγονται μοριακά σώματα. Άλλα σώματα πάλι είναι φτιαγμένα από συγκροτήματα ατόμων, που μοιάζουν με μόρια, αλλά είναι ηλεκτρικά φορτισμένα θετικά ή αρνητικά και λέγονται ιόντα. Τα σώματα αυτά λέγονται ιοντικά σώματα. Επομένως η ύλη γύρω μας είναι δομημένη από άτομα, μόρια και ιόντα. 1. Άτομο Ατομα Υδρογόνου Σχετική Ατομική μάζα = 1 Ορισμός Ατομα Οξυγόνου Σχετική Ατομική μάζα = 1 Άτομο στοιχείου είναι το μικρότερο σωματίδιο στοιχείου, που μπορεί να συμμετέχει σε αντιδράσεις για σχηματισμό χημικών ενώσεων. Ατομα Ιωδίου Σχετική Ατομική μάζα = 127 Τελευταία έχουμε κάποια πρώτη εικόνα του με τεχνολογία STM (scannin tunnelin microscop) και για τη δομή του υποθέτουμε κάποιες βασικές αρχές που τις λέμε μοντέλο ατόμου. Άτομα λευκόχρυσου Άτομα Μόρια Ιόντα Άτομα σιδήρου και χαλκού