Newsletter Ν ο 4 του Προγράμματος:

Newsletter Ν ο 4 του Προγράμματος: Ενδυνάμωση του διαπολιτισμικού διαλόγου και ενίσχυση των κοινοτήτων Υπηκόων Τρίτων Χωρών για την προάσπιση και άσκηση των θεμελιωδών δικαιωμάτων τους Μάρτιος 2016

Καλώς ήρθατε στο 4o newsletter του προγράμματος «Ενδυνάμωση του Διαπολιτισμικού Διαλόγου και Ενίσχυση των Κοινοτήτων Υπηκόων Τρίτων Χωρών για την Προάσπιση και Άσκηση των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων τους» που υλοποιεί το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες Το έργο άρχισε να υλοποιείται τον Μάιο του 2015 και στοχεύει στην προώθηση του διαπολιτισμικού διαλόγου, αλλά και στην ενίσχυση των ίδιων των προσφυγικών & μεταναστευτικών κοινοτήτων. Ειδικότερα, υλοποιούνται οι ακόλουθες δράσεις: Σύσταση και λειτουργία Δικτύου Συνεργασίας με Κοινότητες προσφύγων & μεταναστών για την παροχή ενημέρωσης και συμβουλευτικής υποστήριξης. Διεξαγωγή έρευνας με θέμα τη χαρτογράφηση των ειδικών χαρακτηριστικών και των αναγκών των κοινοτήτων που διαβιούν στη χώρα μας. Ενίσχυση της διαπολιτισμικής αγωγής μέσω της διεξαγωγής δεκαπέντε δράσεων διαπολιτισμικού διαλόγου σε σχολεία της Αττικής, με θέμα «Ένα παιδί πρόσφυγας ονειρεύεται όπως εσύ» οι οποίες θα περιλαμβάνουν ενημέρωση παιδιών και εκπαιδευτικών σε θέματα προσφύγων από εξειδικευμένα στελέχη του ΕΣΠ. Διεξαγωγή Ομάδων Κοινής Δράσης, οι οποίες θα συσταθούν από μέλη κοινοτήτων, εκπαιδευτικούς και μαθητές με στόχο τον εντοπισμό κοινών προβλημάτων / τρόπων επίλυσής τους σε σχέση με την πρόσβαση στα δικαιώματα/υπηρεσίες, την ανάπτυξη διαπολιτισμικού διαλόγου και τη διοργάνωση περαιτέρω δράσεων ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης πάνω στα θέματα που θα εντοπιστούν. Υπεύθυνη για πληροφορίες: Πέννυ Σέργη tel: +30 210 3800990 fax: +30 210 3803774 mail: psergi@gcr.gr 1

Περιεχόμενα Α. Εξέλιξη του προγράμματος : Α1. Ενημερωτικές επισκέψεις του ΕΣΠ στις Κοινότητες Συνάντηση με το Ελληνικό Φόρουμ Μεταναστών 4 Συναντήσεις με την Κοινότητα των «Ουκρανών στην Ελλάδα» 4 Συνάντηση με την Κοινότητα Γεωργιανών 5 Συναντήσεις με το Δίκτυο Γυναικών Μεταναστριών «Μέλισσα» Α2. Ενημερωτική επίσκεψη του ΕΣΠ στον Πειραιά: συνάντηση με ομάδα πολιτών Συρίας και Ιράκ. Βασικές διαπιστώσεις. Β. Παρεμβάσεις και νέα από το χώρο του Ασύλου και της Μετανάστευσης στην Ελλάδα: 6 7 Προστατέψτε τα ασυνόδευτα παιδιά 9 Διεθνής αμνηστία: Η Ελλάδα να μην επιτρέψει τις επιστροφές προσφύγων στην Τουρκία 10 Ελλάδα: Σχέδιο μεταφοράς σε οργανωμένες δομές 11 Γ. Επιλεγμένα νέα του Ελληνικού Συμβουλίου για τους Πρόσφυγες Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το έργο και τις δράσεις μας, πατήστε εδώ. 2

Α. Εξέλιξη του προγράμματος Α1. Ενημερωτικές επισκέψεις του ΕΣΠ στις Κοινότητες Στο πλαίσιο του παρόντος έργου προβλέπεται η σύσταση και λειτουργία ενός Δικτύου Συνεργασίας με Κοινότητες Προσφύγων & Μεταναστών για την παροχή ενημέρωσης και συμβουλευτικής υποστήριξης. Μια από τις κύριες δράσεις του εν λόγω Δικτύου είναι η διεξαγωγή 40 επισκέψεων σε Κοινότητες από στελέχη του ΕΣΠ με στόχο τη διάχυση της πληροφορίας και τον εντοπισμό των πλέον ευάλωτων περιπτώσεων. Στο πλαίσιο αυτό, τα στελέχη του ΕΣΠ συνεχίζουν τις συναντήσεις με τις Κοινότητες. Ακολούθως επιχειρείται μια συνοπτική αναφορά των συναντήσεων που πραγματοποιήθηκαν στη διάρκεια των τριών τελευταίων μηνών (Ιανουάριος, Φεβρουάριος, Μάρτιος): Συνάντηση με το Ελληνικό Φόρουμ Μεταναστών Με τον πρόεδρο του Ελληνικού Φόρουμ Μεταναστών, κ. Αχμέντ Μοαβία, συναντήθηκε δικηγόρος του Ελληνικού Συμβουλίου για τους Πρόσφυγες στις 11 Ιανουαρίου 2016. Στο πλαίσιο της συνάντησης ανταλλάχθηκαν απόψεις σχετικά με την κατάσταση που αντιμετωπίζουν σήμερα οι κοινότητες μεταναστών και προσφύγων στη χώρα και συζητήθηκαν τρόποι για την καλύτερη ανταπόκριση στις ανάγκες των κοινοτήτων, συμπεριλαμβανομένης μεταξύ άλλων της συστηματικής παροχής ενημέρωσης. Επιπλέον, κατά τη συνάντηση, συμπληρώθηκε το ερωτηματολόγιο που έχει συνταχθεί για τις ανάγκες της πρωτογενούς έρευνας του παρόντος προγράμματος, που σκοπό έχει να καταγράψει τα ειδικά χαρακτηριστικά, αλλά και τις ανάγκες των διαφόρων κοινοτήτων προσφύγων και μεταναστών που διαβιούν στην Ελλάδα. Συναντήσεις με την Κοινότητα των «Ουκρανών στην Ελλάδα» Δύο συναντήσεις με εκπροσώπους του σωματείου «Ουκρανοί στην Ελλάδα» είχαν οι δικηγόροι του ΕΣΠ. Η πρώτη συνάντηση με εκπρόσωπο του σωματείου πραγματοποιήθηκε στις 12 Ιανουαρίου 2016 και η δεύτερη με μέλη του σωματείου 3

στις 24 Ιανουαρίου 2016. Το Σωματείο των Ουκρανών στην Ελλάδα λειτουργεί από το 2014 και περιλαμβάνει περισσότερα από 500 μέλη, πολλά από τα οποία βρίσκονται στην Ελλάδα ήδη από το 1996 ή τις αρχές της δεκαετίας του 2000. Κύρια προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα μέλη της κοινότητας αφορούν σε ζητήματα νομιμοποίησης (πρόσβαση σε διαδικασία νομιμοποίησης, διατήρηση αδειών διαμονής, έκπτωση από την νομιμότητα) αλλά και ένταξης. Μεταξύ άλλων επισημάνθηκε π.χ. η απουσία πρόβλεψης στο νόμο για τα πρόσωπα που αδυνατούν να καταβάλουν το απαιτούμενο παράβολο για την κατάθεση αίτησης για «εξαιρετικούς λόγους», τα προβλήματα που ανακύπτουν στην διαδικασία οικογενειακής επανένωσης, η απουσία ενός επίσημου ελληνο-ουκρανικού σχολείου κ.ά. Λαμβάνοντας υπόψη τις ανάγκες του συγκεκριμένου πληθυσμού, ο οποίος περιλαμβάνει πρόσωπα με μεταναστευτικό προφίλ αλλά και το τελευταίο διάστημα λόγω των εξελίξεων στην Ουκρανία, πρόσωπα που ενδέχεται να χρήζουν διεθνούς προστασίας, κατά την συνάντηση έγινε εκτενής ενημέρωση: - σχετικά με τις διαδικασίες ασύλου/διεθνούς προστασίας και τα δικαιώματα/υποχρεώσεις κατά τη διαδικασία αλλά και σε περίπτωση χορήγησης καθεστώτος, - καθώς επίσης και τις διαδικασίες νομιμοποίησης όπως αυτές προβλέπονται μετά την πρόσφατη νομοθετική αλλαγή του Κώδικα Μετανάστευσης, ιδίως για την περίπτωση προσώπων με πολυετή διαμονή στην Ελλάδα και δεσμούς με τη χώρα. Επιπλέον, και σε συνέχεια της ενημέρωσης υπήρξε η δυνατότητα παροχής εξατομικευμένης ενημέρωσης στα μέλη της κοινότητας που επιθυμούσαν να ενημερωθούν σχετικά με την υπόθεση τους, ενώ σε μια περίπτωση παραπέμφθηκε στα γραφεία του Ελληνικού Συμβουλίου για τους Πρόσφυγες προκειμένου να τύχει νομικής συνδρομής από δικηγόρο του ΕΣΠ, που υλοποιεί το παρόν πρόγραμμα (σύνταξη και κατάθεση προσφυγής κατά απορριπτικής απόφασης Α Βαθμού επί αιτήματος χορήγησης διεθνούς προστασίας). Συνάντηση με την Κοινότητα Γεωργιανών Την Κυριακή 24 Ιανουαρίου 2016, δικηγόροι του ΕΣΠ, πραγματοποίησαν συνάντηση με μέλη της Ελληνο-γεωργιανής Ένωσης «η Διοσκουρία». Η συνάντηση έλαβε χώρα στα γραφεία του Ελληνικού Φόρουμ Μεταναστών. Στο πλαίσιο της συνάντησης, οι δικηγόροι του ΕΣΠ, κατά κύριο λόγο αναφέρθηκαν στις αλλαγές της υφιστάμενης νομοθεσίας σε ότι αφορά τη δυνατότητες χορήγησης άδειας διαμονής για εξαιρετικούς λόγους σύμφωνα με τον Κώδικα Μετανάστευσης, ήτοι άδεια που απευθύνεται σε πρόσωπα μεταξύ άλλων με πολυετή διαμονή στην Ελλάδα και δεσμούς με την χώρα, λαμβάνοντας υπόψη τις συγκεκριμένες ανάγκες των μελών της κοινότητας που παραβρέθηκε. Επιπλέον, έλαβε χώρα ενημέρωση σχετικά με τις διαδικασίες ασύλου, υπό το παλιό (ΠΔ 114/2010) και το νέο σύστημα (ΠΔ 113/2013) καθώς μέλη της κοινότητας έχουν υπαχθεί σε αυτές τις διαδικασίες και η εξέταση του σχετικού αιτήματος εκκρεμεί. 4

Στο τέλος της συνάντηση παρασχέθηκε εξατομικευμένη νομική ενημέρωση στα μέλη της κοινότητας που ήθελα να ενημερωθούν σε ατομική βάση. Συναντήσεις με το Δίκτυο Γυναικών Μεταναστριών «Μέλισσα» Την Τρίτη 26 Ιανουαρίου 2016 δικηγόροι του Ελληνικού Συμβουλίου για τους Πρόσφυγες συναντήθηκαν με το Δίκτυο Γυναικών Μεταναστριών Μέλισσα, στα γραφεία του Δικτύου. Κατά τη συνάντηση, αφού πρώτα έγινε αμοιβαία ενημέρωση για τις δραστηριότητες και το πεδίο δράσης του κάθε φορέα, συζητήθηκαν εκτενώς τα επιμέρους προβλήματα που αντιμετωπίζει η συγκεκριμένη ομάδα του πληθυσμού (γυναίκες μετανάστριες), ιδίως σε ότι αφορά σε ζητήματα προστασίας/ νόμιμης παραμονής και οι ενδεχόμενες λύσεις με βάση τα όσα προβλέπει η ελληνική νομοθεσία για τα άσυλο και τη μετανάστευσης. Σε συνέχεια των ανωτέρω συμφωνήθηκε επί της αρχής να λάβουν χώρα τρεις στοχευόμενες ενημερωτικές συναντήσεις με αντικείμενο α) το Άσυλο, β) τις Διαδικασίες Νομιμοποίησης για πρόσωπα που έχουν εκπέσει της νομιμότητας ή που ουδέποτε δεν είχαν πρόσβαση σε σχετικές διαδικασίες παρά την πολυετή διαμονή τους στην Ελλάδα και γ) τις διατάξεις περί Ιθαγένειας. Τον επόμενο μήνα, στις 16 Φεβρουαρίου 2016, σε συνέχεια της προηγούμενης επίσκεψης, δικηγόρος του ΕΣΠ συναντήθηκε ξανά με το Δίκτυο Γυναικών Μεταναστριών Μέλισσα, στα γραφεία του Δικτύου. Κατόπιν αιτήματος των συμμετεχόντων η συνάντηση εστίασε σε ζητήματα και διαδικασίες για την απόκτηση νόμιμου τίτλου διαμονής στο πλαίσιο των αλλαγών που έλαβαν χώρα με τον ν. 4332/2015 και ιδίως λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαίτερες ανάγκες του συγκεκριμένου πληθυσμού, ήτοι πρόσωπα με πολυετή διαμονή στην Ελλάδα, που ουδέποτε είχαν πρόσβασης σε διαδικασίες νομιμοποίησης ή έχουν εκπέσει της νομιμότητας εξαιτίας της οικονομικής κρίσης. Συγκεκριμένα εξηγήθηκαν οι δυνατότητες και οι προϋποθέσεις, με βάση την ελληνική νομοθεσία για την αίτηση χορήγησης καθεστώτος διαμονής για εξαιρετικούς λόγους καθώς και οι περιπτώσεις που προβλέπονται για τη χορήγηση καθεστώτος διαμονής για ανθρωπιστικούς λόγους. Επιπλέον έγινε αναλυτική ενημέρωση για τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις που προβλέπονται μετά την κατάθεση της σχετικής αίτησης και μέχρι την έκδοση απόφασης επί της χορήγησης αυτής καθώς και σε περίπτωση χορήγησης καθεστώτος διαμονής για εξαιρετικούς λόγους. Συμφωνήθηκε επίσης να λάβουν χώρα δύο ακόμη συναντήσεις με αντικείμενο την ενημέρωση για θέματα ιθαγένειας και διεθνούς προστασίας στην Ελλάδα. 5

Α2. Ενημερωτική επίσκεψη του ΕΣΠ στον Πειραιά: συνάντηση με ομάδα πολιτών Συρίας και Ιράκ. Βασικές διαπιστώσεις. Συνάντηση με ομάδα πολιτών Συρίας και Ιράκ, οι οποίοι διαμένουν προσωρινά στον επιβατηγό σταθμό Ε1 στο λιμάνι του Πειραιά, πραγματοποίησε δικηγόρος του ΕΣΠ, με συνδρομή διερμηνέα, στις 17 Μαρτίου 2016. Στην συνάντηση συμμετείχαν περίπου 50 άτομα. Οι συνθήκες διαβίωσης στους χώρους που χρησιμοποιούνται για την προσωρινή φιλοξενία στον Πειραιά είναι απολύτως προβληματικές και σε καμία περίπτωση δεν αντιστοιχούν στις ανάγκες ενός εξαιρετικά ευάλωτου πληθυσμού, ο οποίος έχει διαφύγει του πολέμου και έχει ήδη πραγματοποιήσει το επικίνδυνο πέρασμα του Αιγαίου. Οι ανάγκες φιλοξενίας καλύπτονται με τη χρήση των στεγασμένων κοινόχρηστων χώρων του επιβατικού σταθμού όπου οι πρόσφυγες καταλύουν από κοινού, συμπεριλαμβανομένων οικογενειών με πολύ μικρά παιδία και άλλες ευάλωτες περιπτώσεις και με τη χρήση σκηνών «κάμπινγκ», οι οποίες βρίσκονται σε κάθε διαθέσιμο υπόστεγο γύρω από τον επιβατηγό σταθμό. Η σίτιση τους λαμβάνει χώρα με τη συνδρομή εθελοντών. Κατά το διάστημα της παρουσίας μας στον χώρο της Ε1 πύλης του Πειραιά έλαβε χώρα διαμαρτυρία πολιτών Αφγανιστάν και εν συνεχεία πολιτών Συρίας/Ιράκ, με αίτημα να ανοίξουν τα σύνορα. 6

Από τη συνάντηση και με βάση τα όσα ανέφεραν οι συμμετέχοντες σε αυτήν, ιδίως διαπιστώθηκαν: - Οι κακές συνθήκες φιλοξενίας που επικρατούν στα προσωρινά κέντρα φιλοξενίας που δημιουργούνται το τελευταίο διάστημα. Συγκεκριμένα αναφέρθηκαν περιστατικά πολιτών Συρίας οι οποίοι αφού πρώτα επιβιβάστηκαν στα λεωφορεία που παρέχονται για την μεταφορά στις δομές αυτές, επέστρεψαν στον Πειραιά εξαιτίας των συνθηκών που επικρατούσαν σε αυτές. - Η αδυναμία πρόσβασης στην διαδικασία ασύλου η οποία λαμβάνει χώρα μέσω της εφαρμογής skype, καθώς οι περισσότεροι από όσους είχαν προσπαθήσει δεν είχαν καταφέρει να έχουν πρόσβαση. - Η έλλειψη ενημέρωσης σχετικά με τις διαδικασίες οικογενειακής επανένωσης βάσει του Κανονισμού Δουβλίνο. Διαπιστώθηκε ότι εξαιτίας του αιφνίδιου «κλεισίματος» των συνόρων είναι διευρυμένο το φαινόμενο χωρισμού οικογενειών (πυρηνικών) μεταξύ της Ελλάδας και άλλων ευρωπαϊκών χώρων, ήτοι περιπτώσεις που δικαιούνται οικογενειακή επανένωση στο έδαφος της άλλης χώρας. Παρόλ αυτά οι σχετικές διαδικασίες (διαδικασία Δουβλίνο) δεν είναι γνωστές στους ενδιαφερόμενους. Γυναίκα από τη Συρία με τρία ανήλικα, ο σύζυγος της οποίας βρίσκεται στην Γερμανία ανέφερε ότι προσπαθεί «περισσότερο από δύο εβδομάδες» να μάθει για τη διαδικασία επανένωσης. Το γεγονός ότι η διαδικασία μέσω της διαδικασίας ασύλου σημαίνει ότι τα προβλήματα στην πρόσβαση στην πράξη σε αυτήν παραμένουν. - Έλλειψη ενημέρωσης για την πρόσβαση σε διαδικασίες relocation, η οποία λαμβάνει χώρα μέσω της υπηρεσίας ασύλου. - Απουσία ενημέρωσης σχετικά με δυνατότητα στέγασης και λοιπά δικαιώματα σε συνέχεια της ιδιότητας αιτούντα άσυλο/αναγνωρισμένου πρόσφυγα. Κατά την συνάντηση και λαμβάνοντας υπόψη τις ανάγκες του συγκεκριμένου πληθυσμού, νεοεισερχόμενοι, prima facia προσφυγές, για τους οποίους είναι διαθέσιμες διαδικασίες relocation μέσω της Υπηρεσίας Ασύλου, έγινε αναλυτική ενημέρωση σχετικά με - Διαδικασίες ασύλου στην Ελλάδα και τα δικαιώματα που αναγνωρίζονται στα πρόσωπα που αιτούνται διεθνή προστασία και μετά την αναγνώριση τους. - Διαδικασίες relocation - Διαδικασίες για την οικογενειακή επανένωση μέσω του Κανονισμού Δουβλίνο, οι οποίες αφορούν ιδίως εκείνες τις περιπτώσεις όπου (πυρηνικές) οικογένειες χωρίστηκαν μεταξύ Ελλάδας και άλλης χώρας της ΕΕ, μετά το απροειδοποίητο κλείσιμο των συνόρων και συνεπώς βάσει του Κανονισμού Δουβλίνο δικαιούνται να επανενωθούν στην άλλο ευρωπαϊκό κράτος που βρίσκεται μέλος της οικογένειες. 7

Τέλος, αναλήφθηκε η νομική συνδρομή έξι (6) υποθέσεων - Πέντε (5) υποθέσεις οικογενειακής επανένωσης (διαδικασίες Δουβλίνο), η μια εκ των οποίων αφορά ασυνόδευτο ανήλικο και - Μία (1) υπόθεση εσφαλμένης καταγραφής πολιτών Συρίας. B. Παρεμβάσεις και νέα από το χώρο του ασύλου και της μετανάστευσης Προστατέψτε τα ασυνόδευτα παιδιά Η τελευταία έκθεση της Asylum Information Database (AIDA) αποδεικνύει ότι η αδυναμία των υπηρεσιών υποδοχής να προσαρμοστούν στον ολοένα και μεγαλύτερο αριθμό αιτούντων άσυλο είναι μια δομική Ευρωπαϊκή πρόκληση. Η έκθεση, η οποία καταγράφει την κατάσταση σε 20 ευρωπαϊκές χώρες (Αυστρία, Βέλγιο, Βουλγαρία, Βρετανία, Κύπρος, Γερμανία, Ισπανία, Γαλλία, Ελλάδα, Κροατία, Ουγγαρία, Ιρλανδία, Ιταλία, Μάλτα, Κάτω Χώρες, Πολωνία, Σουηδία, Ελβετία, Σερβία και Τουρκία), επισημαίνει τους κινδύνους που αντιμετωπίζουν οι ευάλωτες περιπτώσεις, όπως ασυνόδευτα παιδιά, τα οποία έχουν αδικαιολόγητα υποβληθεί σε κράτηση, λόγω της μη διαθεσιμότητας των κατάλληλων υποδομών υποδοχής, στις χώρες της πρώτης άφιξης. «Η εφαρμογή της προσέγγισης "hotspot" στην Ιταλία και στην Ελλάδα έχει ενισχύσει τον κίνδυνο της κράτησης των αιτούντων άσυλο και των μεταναστών, σε αντίθεση με τις υποχρεώσεις των κρατών», επισημαίνεται. Η έκθεση καταγράφει επίσης τις διακρίσεις που αντιμετωπίζουν οι αιτούντες άσυλο ορισμένων εθνικοτήτων. Περίπου οκτώ ευρωπαϊκές χώρες έχουν καταφύγει σε κάποια μορφή διάκρισης ευνοώντας ορισμένες εθνικότητες στην παροχή καταλύματος. Σε ορισμένες χώρες, αιτούντες άσυλο κρατούνται αυθαίρετα με βάση την εθνικότητά τους. «Πάνω απ όλα είναι παιδιά» Τα συμπεράσματα της πανευρωπαϊκής έρευνας ενισχύει η σχετική αναφορά του Συνηγόρου του Πολίτη για τις «απάνθρωπες συνθήκες» σύμφωνα με τις οποίες κρατούνται ασυνόδευτα παιδιά μεταναστών και προσφύγων, ακόμη και σε κρατητήρια. (βλ. Καθημερινή 31/3/2016). Επικαλούμενη τα πρόσφατα στοιχεία του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικής Αλληλεγγύης, η Αρχή τονίζει ότι οι ξενώνες φιλοξενίας είναι πλήρεις με αποτέλεσμα 240 παιδιά που αιτούνται φιλοξενίας να 8

βρίσκονται σε αναμονή και αρκετά να παραμένουν για μεγάλο χρονικό διάστημα σε αστυνομικά κρατητήρια. Το 2015 συνολικά 2.248 ασυνόδευτοι ανήλικοι τοποθετήθηκαν σε δομές φιλοξενίας, ενώ τους τρεις πρώτους μήνες του 2016 καταγράφηκαν 1.150 ασυνόδευτα παιδιά. Ο Συνήγορος του Πολίτη απέστειλε επιστολή στους αρμόδιους υπουργούς ζητώντας να διασφαλιστούν τα κατοχυρωμένα δικαιώματα των ασυνόδευτων ανηλίκων και να προβλεφθεί η άμεση μετεγκατάστασή τους σε χώρες της ΕΕ. Διεθνής αμνηστία: Η Ελλάδα να μην επιτρέψει τις επιστροφές προσφύγων στην Τουρκία Νέα έρευνα, η οποία πραγματοποιήθηκε από τη Διεθνή Αμνηστία σε επαρχίες στα νότια σύνορα της Τουρκίας, καταδεικνύει ότι οι τουρκικές Αρχές συγκεντρώνουν και απελαύνουν Σύρους πρόσφυγες στη χώρα τους, σχεδόν σε καθημερινή βάση, από τα μέσα Ιανουαρίου. Την εβδομάδα (από 21-27 Μαρτίου), μέσα σε τρεις ημέρες, οι ερευνητές της Διεθνούς Αμνηστίας συγκέντρωσαν πολλαπλές μαρτυρίες για τις -μεγάλης κλίμακας- επιστροφές από την επαρχία Χατάι, επιβεβαιώνοντας μία πρακτική που αποτελεί κοινό μυστικό στην περιοχή. Όλες οι εξαναγκαστικές επιστροφές στη Συρία είναι παράνομες, βάσει της τουρκικής, ευρωπαϊκής και διεθνούς νομοθεσίας. Ο Τζον Νταλχούιζεν (John Dalhuisen), διευθυντής της Διεθνούς Αμνηστίας για την Ευρώπη και την Κεντρική Ασία, υποστηρίζει στην ανακοίνωση ότι «μέσα στην απελπισία τους να σφραγίσουν τα σύνορά τους, οι ηγέτες της ΕΕ έχουν εσκεμμένα αγνοήσει τα πιο απλά δεδομένα: Η Τουρκία δεν είναι ασφαλής χώρα για τους Σύρους πρόσφυγες και γίνεται όλο και λιγότερο ασφαλής μέρα με τη μέρα. Η συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας είναι μία συμφωνία που μπορεί να εφαρμοστεί μόνο περιφρονώντας πλήρως το διεθνές δίκαιο». Από μαρτυρίες που συνέλεξε η οργάνωση, ανάμεσα σε αυτούς που επιστρέφονται βρίσκονται ανήλικα παιδιά και έγκυες γυναίκες, ενώ η πρόσφατη έρευνα της Διεθνούς Αμνηστίας καταδεικνύει ακόμη ότι οι τουρκικές Αρχές έχουν μειώσει τις καταγραφές των Σύρων προσφύγων στις επαρχίες των νότιων συνόρων. Αυτήν τη στιγμή υπάρχουν περίπου 200.000 εκτοπισμένοι άνθρωποι σε απόσταση 20 χιλιομέτρων από τα σύνορα της Τουρκίας. Σύμφωνα με ομάδες που προσφέρουν ανθρωπιστική βοήθεια, καθώς και μαρτυρίες ανθρώπων που διαμένουν εκεί, οι όροι διαβίωσης στους καταυλισμούς που βρίσκονται κοντά στα σύνορα είναι απαράδεκτοι, χωρίς καθαρό νερό και συνθήκες υγιεινής. Μία άλλη αρνητική παράμετρο της συμφωνίας αποτελούν οι αυστηρότεροι περιορισμοί στα σύνορα. Σύμφωνα με Σύρους υπηκόους, στους οποίους μίλησε η Διεθνής Αμνηστία, και από τις δύο πλευρές των συνόρων, η αυξημένη ασφάλεια και 9

η έλλειψη ομαλών μέσων διέλευσης έχουν ωθήσει τους ανθρώπους στα χέρια διακινητών, οι οποίοι απαιτούν τουλάχιστον 1.000 δολάρια ανά άτομο, προκειμένου να τους μεταφέρουν στην Τουρκία. Οι ολοένα και πιο περιοριστικές συνοριακές πολιτικές αποτελούν μία ριζική αλλαγή συγκριτικά με εκείνες που είχαν υιοθετήσει οι τουρκικές Αρχές κατά τη διάρκεια των πέντε χρόνων της συριακής κρίσης. Πριν από τους νέους περιορισμούς, οι κάτοικοι της Συρίας που διέθεταν διαβατήρια μπορούσαν να διασχίσουν ομαλά τις πύλες των συνόρων, και όσοι δεν ακολουθούσαν τη νόμιμη οδό -δηλαδή η συντριπτική πλειοψηφία- είχαν εξίσου τη δυνατότητα να καταγραφούν από τις τουρκικές Αρχές. Ελλάδα: Σχέδιο μεταφοράς σε οργανωμένες δομές Ιδιαίτερη ανησυχία προκαλεί η ένταση που επικράτησε την περασμένη εβδομάδα σε πολλά σημεία συγκέντρωσης προσφύγων και μεταναστών στην Ελλάδα, ιδιαίτερα στην Ειδομένη, και στον Πειραιά. Η πορεία της κατασκευής των νέων θέσεων φιλοξενίας με προτεραιότητα τις ενέργειες για την αποσυμφόρηση της Ειδομένης και του Πειραιά, συζητήθηκε κατά τη διάρκεια της συνεδρίασης του Κυβερνητικού Συμβουλίου Προσφυγικής και Μεταναστευτικής Πολιτικής, υπό τον πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα, την 1η Απριλίου 2016. Οπως εκτιμά η κυβέρνηση, ο κίνδυνος για την εκδήλωση επεισοδίων αυξάνεται καθημερινά, καθώς το τελευταίο χρονικό διάστημα οι πρόσφυγες επανειλημμένως έχουν πέσει θύματα παραπληροφόρησης, με αποτέλεσμα να αυξάνεται η ταλαιπωρία τους ή να κινδυνεύει η ζωή τους. Σύμφωνα με πληροφορίες της εφημερίδας «Αυγή» (1/4/2016) προτεραιότητα θα δοθεί στον Πειραιά, με στόχο να εξομαλυνθεί η κατάσταση και το λιμάνι να είναι ελεύθερο και λειτουργικό, πριν ξεκινήσει η κίνηση του Πάσχα. Η διαδικασία αποσυμφόρησης στον Πειραιά θα είναι εντατική και πιεστική, χωρίς αυτό να σημαίνει τη χρήση βίας. Στόχος θα είναι να πειστούν οι άνθρωποι ότι θα πρέπει να μετακινηθούν από τις άτυπες δομές και να εμπιστευθούν την ελληνική Πολιτεία. Συζητήθηκε, επίσης, και το ζήτημα των εντάσεων και υπάρχουν σκέψεις, κάποιες μετακινήσεις από τον Πειραιά να γίνονται με βάση την εθνικότητα. Αναφέρθηκε και η εφαρμογή της συμφωνίας, ως προς το σκέλος των επανεισδοχών, για τις οποίες η ελληνική κυβέρνηση θέτει ως αδιαπραγμάτευτο κριτήριο την τήρηση της διεθνούς και της ελληνικής νομιμότητας. Γ. Επιλεγμένα Νέα του Ελληνικού Συμβουλίου για τους Πρόσφυγες Κρίσιμη κατάσταση στα νησιά Κατόπιν επίσκεψης κλιμακίου του Ελληνικού Συμβουλίου για τους Πρόσφυγες στο κέντρο κράτησης της «ΒΙΑΛ» στο Χαλκειό Χίου κατά το διάστημα 30-31 Μαρτίου 2016, καθώς και αναφορών που δεχόμαστε τηλεφωνικά από άτομα που κρατούνται στο εν λόγω κέντρο 10

κράτησης, επισημαίνουμε τα κάτωθι γεγονότα που απαιτούν την παρέμβαση των αρμοδίων αρχών διεθνούς προστασίας και λοιπών εμπλεκομένων φορέων της Πολιτείας : Στο εν λόγω κέντρο κράτησης κατά το χρόνο της επίσκεψής μας κρατούνταν υπό ιδιαιτέρως άσχημες συνθήκες περί τα 1.500 άτομα, συμπεριλαμβανομένων και prima facie προσφύγων, ιδίως από Συρία. Σύμφωνα με τις πληροφορίες των Αρχών, η χωρητικότητα του κέντρου ανέρχεται στα 1.100 άτομα. Σε κανέναν εκ των κρατουμένων δεν είχε επιδοθεί απόφαση κράτησης, ούτε είχε παρασχεθεί σαφής ενημέρωση για τους λόγους στέρησης της ελευθερίας του και τα δικαιώματά του. Μεγάλος αριθμός ατόμων, μεταξύ των οποίων και άτομα μέλη της οικογένειας των οποίων βρίσκονται σε άλλα Κράτη Μέλη της ΕΕ και επιθυμούν να επανενωθούν μαζί τους, ανέφεραν την αδυναμία των Αρχών να καταγράψουν τη βούλησή τους να υποβάλουν αίτημα άσυλου. Αναφέρεται δε ότι το αρμόδιο αυτοτελές κλιμάκιο της Υπηρεσίας Ασύλου που λειτουργεί εντός του κέντρου, απαρτίζεται από μόλις τρεις καταγραφείς και ένα χειριστή, ο οποίος μάλιστα εκτελεί και χρέη συντονιστή. Ως εκ τούτου, καθίσταται ανθρωπίνως αδύνατο να ανταποκριθεί στις υπάρχουσες ανάγκες, ώστε να διασφαλιστεί η άμεση και απρόσκοπτη πρόσβαση στη διαδικασία ασύλου σε όλους όσοι επιθυμούν να αιτηθούν διεθνή προστασία. Παράλληλα, ιδιαίτερα ανησυχητικό εν όψει των παραπάνω είναι ότι, όπως πληροφορούμαστε από δημοσιεύματα του Τύπου που δεν έχουν διαψευσθεί από τις αρχές της Πολιτείας, επίκειται η επιστροφή στη Τουρκία αριθμού νέο-εισερχομένων, οι οποίοι, όπως αναφέρει η σχετική ενημέρωση, δεν υπέβαλαν αίτημα ασύλου στην Ελλάδα. Δεδομένων των ανωτέρω και με αφορμή την επιβεβαίωση της εκπροσώπου Τύπου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για έναρξη, ήδη από τη Δευτέρα 4 Απριλίου 2016, των επανεισδοχών από την Ελλάδα στην Τουρκία, σε εφαρμογή της από 19 Μαρτίου 2016 Συμφωνίας μεταξύ ΕΕ- Τουρκίας, το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες: 1. Εκφράζει την ιδιαίτερη ανησυχία ως προς την επαρκή ενημέρωση των νεοεισερχομένων και την ουσιαστική δυνατότητα πρόσβασής τους στη διαδικασία ασύλου στην Ελλάδα και 2. Υπογραμμίζει ότι τυχόν επανεισδοχή προσώπων στην Τουρκία χωρίς προηγουμένως να τους έχει δοθεί η πραγματική και ουσιαστική δυνατότητα πρόσβασης στη διαδικασία ασύλου και, συνακολούθως, χωρίς να έχει εξεταστεί το αίτημά τους στο πλαίσιο μιας δίκαιης και αποτελεσματικής διαδικασίας, θα συνιστά κατάφωρη παραβίαση του εθνικού, ευρωπαϊκού και διεθνούς δικαίου. Ημερίδα ΕΣΠ την Πέμπτη 21 Απριλίου 2016 Λίγο πριν την ολοκλήρωση του προγράμματος «Ενδυνάμωση του Διαπολιτισμικού Διαλόγου και Ενίσχυση των Κοινοτήτων Υπηκόων Τρίτων Χωρών για την Προάσπιση και Άσκηση των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων τους» που υλοποιεί το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες, σας καλούμε την Πέμπτη 21 Απριλίου 2016, στις 90.30 π.μ. στην σχετική ημερίδα στο Ευρωπαϊκό Κέντρο Πληροφόρησης του Δήμου Αθηναίων, Ακαδημίας 50 (http://europedirectcityofathens.gr/ ), για την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων των δράσεων. 11

12