Σχέδιο ανακοίνωσης της Επιτροπής Νέο πλαίσιο εκτίµησης των κρατικών ενισχύσεων που έχουν περιορισµένες επιπτώσεις στο ενδοκοινοτικό εµπόριο 1. Εισαγωγή 1. Στόχος της παρούσας ανακοίνωσης είναι η κατάρτιση ενός απλοποιηµένου πλαισίου για την εκτίµηση των µέτρων κρατικής ενίσχυσης τα οποία, λόγω του χαρακτήρα τους, αναµένεται ότι θα έχουν περιορισµένες επιπτώσεις στο ενδοκοινοτικό εµπόριο (στο εξής µέτρα ΠΕΕ), και δεν θα πρέπει εποµένως να εµπνέουν ανησυχίες σε κοινοτικό επίπεδο. Η παρούσα ανακοίνωση εντάσσεται συνεπώς στις προσπάθειες της Επιτροπής για εκσυγχρονισµό και απλοποίηση των κανόνων στον τοµέα των κρατικών ενισχύσεων, αφού παρέχει στα κράτη µέλη µεγαλύτερη ευελιξία όσον αφορά το σχεδιασµό των µέτρων ενίσχυσης, ενώ διατηρεί ταυτόχρονα την αρχή του αυστηρού ελέγχου των κρατικών ενισχύσεων, όπως ορίζει η Συνθήκη. 2. Σύµφωνα µε το άρθρο 87 παράγραφος 1 της συνθήκης ΕΚ, για να χαρακτηρισθεί ένα µέτρο κρατική ενίσχυση πρέπει να έχει επίπτωση στις συναλλαγές. Ένα µέτρο που δεν επηρεάζει τις συναλλαγές δεν συνιστά κρατική ενίσχυση. 3. Ωστόσο, είναι εξαιρετικά ευρεία η έννοια της επίπτωσης στο εµπόριο σύµφωνα µε το άρθρο 87 παράγραφος 1 της συνθήκης ΕΚ. «( ) οσάκις ( ) οικονοµική ενίσχυση χορηγούµενη από το ηµόσιο ή από πόρους του ηµοσίου ενισχύει τη θέση επιχειρήσεως σε σχέση µε εκείνη άλλων ανταγωνιστικών στα πλαίσια του ενδοκοινοτικού εµπορίου επιχειρήσεων, πρέπει να θεωρείται ότι η ενίσχυση επηρεάζει τις επιχειρήσεις αυτές ( ). Επιπλέον, µία ενίσχυση είναι δυνατόν να επηρεάζει το ενδοκοινοτικό εµπόριο και να νοθεύει τον ανταγωνισµό έστω και αν η δικαιούχος επιχείρηση που ανταγωνίζεται παραγωγούς από άλλα κράτη µέλη δεν µετέχει η ίδια στις διασυνοριακές δραστηριότητες. Συγκεκριµένα, όταν κράτος µέλος χορηγεί ενίσχυση σε επιχείρηση, η εσωτερική παραγωγή µπορεί να διατηρείται στο ίδιο επίπεδο ή και να αυξάνεται, µε συνέπεια να µειώνονται οι δυνατότητες επιχειρήσεων εγκατεστηµένων σε άλλα κράτη µέλη να εξάγουν τα προϊόντά τους προς την αγορά αυτού του κράτους µέλους (...)» 1 4. Το γεγονός ότι οι ενισχύσεις χορηγούνται για καθαρά τοπικές δραστηριότητες δεν αποκλείει εκ προοιµίου ενδεχόµενη επίπτωση στο εµπόριο µεταξύ κρατών µελών «(...) ουδόλως αποκλείεται µία δηµόσια επιδότηση, η οποία χορηγείται παρέχουσα απλώς τοπικές ή περιφερειακές µεταφορικές υπηρεσίες και η οποία δεν παρέχει τέτοιες υπηρεσίες εκτός του κράτους προελεύσεώς της, να µπορεί, παρά ταύτα, να έχει επιπτώσεις επί του εµπορίου µεταξύ κρατών µελών». «Όταν κράτος µέλος χορηγεί δηµόσια επιδότηση σε επιχείρηση, η εκ µέρους της επιχειρήσεως αυτής παροχή µεταφορικών υπηρεσιών µπορεί να διατηρείται στο ίδιο επίπεδο ή να αυξάνεται, µε συνέπεια να µειώνονται οι δυνατότητες επιχειρήσεων εγκατεστηµένων 1 Υπόθεση T-55/99 CETM κατά Επιτροπής, [2000] Συλ. II-3207, παράγραφος 86.
σε άλλα κράτη µέλη να παρέχουν τις µεταφορικές υπηρεσίες τους στην αγορά του κράτους µέλους αυτού (...).» 2 5. Εξάλλου, «( ) το σχετικά χαµηλό ύψος της ενίσχυσης ή το σχετικά µικρό µέγεθος της επιχείρησης η οποία λαµβάνει ενίσχυση δεν αποκλείει εκ προοιµίου το ενδεχόµενο να θίγεται το ενδοκοινοτικό εµπόριο.» 3 Σε τοµείς που εκτίθενται σε έντονο ανταγωνισµό, ακόµη και µία ενίσχυση πολύ χαµηλού ύψους µπορεί να θεωρηθεί ότι επηρεάζει το εµπόριο 4. 6. Το ικαστήριο, ωστόσο, έχει επίσης αποφανθεί ότι σε συγκεκριµένους οικονοµικούς τοµείς οι οποίοι δεν εκτίθενται σε τόσο έντονο ανταγωνισµό σε κοινοτικό επίπεδο, η χορήγηση σε µία επιχείρηση ενίσχυσης χαµηλού ύψους στη διάρκεια µιας δεδοµένης περιόδου δεν επηρεάζει τις συναλλαγές µεταξύ των κρατών µελών. Έτσι η Επιτροπή, ασκώντας τη διακριτική της ευχέρεια κατά την εκτίµηση των οικονοµικών επιπτώσεων των ενισχύσεων, έκρινε ότι, εκτός ορισµένων τοµέων στους οποίους ισχύουν ιδιαίτεροι όροι ανταγωνισµού και εξαιρουµένων των εξαγωγικών ενισχύσεων, 5 ενισχύσεις ύψους χαµηλότερου από εκείνο που θεσπίζεται στην ανακοίνωση της Επιτροπής για τον κανόνα de minimis δεν επηρεάζουν τις συναλλαγές µεταξύ των κρατών µελών. Η ανακοίνωση αυτή αντικαταστάθηκε στη συνέχεια από τον κανονισµό (ΕΚ) 69/2001 της Επιτροπής για την εφαρµογή των άρθρων 87 και 88 της συνθήκης ΕΚ στις ενισχύσεις ήσσονος σηµασίας 6. Σύµφωνα µε τον κανονισµό, ενισχύσεις που δεν υπερβαίνουν το ανώτατο όριο των 100.000 ευρώ ανά επιχείρηση για περίοδο τριών ετών θεωρείται ότι δεν πληρούν όλα τα κριτήρια του άρθρου 87 παράγραφος 1 της συνθήκης ΕΚ εξαιρούνται οι ενισχύσεις που χορηγούνται στον τοµέα των µεταφορών, ενισχύσεις υπέρ δραστηριοτήτων που συνδέονται µε την παραγωγή, τη µεταποίηση και την εµπορία προϊόντων του παραρτήµατος Ι της συνθήκης ΕΚ, ενισχύσεις για εξαγωγικές δραστηριότητες, καθώς και ενισχύσεις που ευνοούν τη χρήση εγχώριων προϊόντων έναντι των εισαγόµενων. 7. Πρέπει να τονιστεί ότι η παρούσα ανακοίνωση δεν επιχειρεί µε κανένα τρόπο νέα ερµηνεία της νοµολογίας των κοινοτικών δικαστηρίων, ούτε αµφισβητεί την έννοια επηρεασµού του εµπορίου όπως περιγράφεται παραπάνω. Η Επιτροπή, στα πλαίσια της διακριτικής ευχέρειας που διαθέτει για την εκτίµηση των οικονοµικών επιπτώσεων των ενισχύσεων, επιχειρεί περισσότερο να επισηµάνει εκείνα τα χαρακτηριστικά των µέτρων ενίσχυσης από τα οποία µπορεί να συναχθεί ότι τα µέτρα αυτά θα έχουν περιορισµένες επιπτώσεις στο εµπόριο και µπορούν εποµένως να υποβληθούν σε απλοποιηµένη διαδικασία εκτίµησης. Τα µέτρα αυτού του είδους εξακολουθούν να θεωρούνται ενισχύσεις και θα πρέπει να υπόκεινται στη 2 3 4 5 6 Απόφαση του ικαστηρίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, της 24 ης Ιουλίου 2003, στην υπόθεση C-280/00 Altmark (δεν έχει ακόµη δηµοσιευθεί στη Συλλογή), παράγραφοι 77 και 78. Υπόθεση C-142/87, Βέλγιο κατά Επιτροπής (Tubemeuse) [1990] Συλ. I-959, παράγραφος 43. Βλ., παραδείγµατος χάρη, την υπόθεση C-113/00 Ισπανία κατά Επιτροπής [2002] Συλ. I-7601, παράγραφοι 30 έως 33, όπου το ικαστήριο απεφάνθη ότι επηρεάζει τις συναλλαγές ενίσχυση χορηγηθείσα σε ισπανούς καλλιεργητές κηπευτικών µέσου ύψους 750 ευρώ περίπου. Υπόθεση C-351/98 Ισπανία κατά Επιτροπής (Plan Renove) [2002] Συλ. I-8031, παράγραφος 52. ΕΕ L 10, 13.1.2001, σ. 30
διαδικασία κοινοποίησης που προβλέπεται από το άρθρο 88 παράγραφος 3 της συνθήκης ΕΚ. 2. Οικονοµικό σκεπτικό 8. Είναι σαφές ότι όλες οι νοθεύσεις του ανταγωνισµού και τα εµπόδια που τίθενται στην εσωτερική αγορά συνεπάγονται κόστος για την Κοινότητα το οποίο καθιστά αναγκαίες ορισµένες µορφές ελέγχου παρά ταύτα, δεν έχουν όλες οι νοθεύσεις το ίδιο µέγεθος ούτε συνεπάγονται το ίδιο κόστος. Θα πρέπει εποµένως να υπάρχει η δυνατότητα προσδιορισµού των καταστάσεων εκείνων που συνεπάγονται µικρότερη νόθευση του ανταγωνισµού σε κοινοτικό επίπεδο. 9. Τούτο ισχύει για τα µέτρα τα οποία, λόγω του χαρακτήρα τους, έχουν περιορισµένο αντίκτυπο εκτός των συνόρων του κράτους µέλους στο οποίο λαµβάνονται. Όταν οι επιπτώσεις ενός µέτρου είναι περιορισµένες και εντοπίζονται κυρίως εντός των εθνικών ή περιφερειακών ορίων, υπάρχει µεγαλύτερη πιθανότητα να συµβιβάζεται µε την κοινή αγορά η επιλογή των εθνικών αρχών στον τοµέα των κρατικών παρεµβάσεων. Πράγµατι, ενίσχυση µε περιορισµένη επίπτωση στα άλλα κράτη µέλη είναι πιθανότερο να πληροί το κριτήριο του άρθρου 87 παράγραφος 3 στοιχείο γ) της συνθήκης ΕΚ «εφόσον δεν αλλοιών(ει) τους όρους των συναλλαγών στην Κοινότητα κατά τρόπο που θα αντέκειτο προς το κοινό συµφέρον». Αντιθέτως, τα µέτρα που έχουν σηµαντικές διασυνοριακές επιπτώσεις µπορεί να προκαλέσουν σηµαντικές νοθεύσεις του ανταγωνισµού µεταξύ των κρατών µελών και, κατά συνέπεια, απαιτείται προσεκτικότερη αξιολόγηση της θετικής συµβολής τους στα κοινοτικά συµφέροντα. 10. Μεταξύ των αρνητικών επιπτώσεων που ενδέχεται να έχουν τα µέτρα ενίσχυσης σε άλλα κράτη µέλη, ιδιαίτερη σηµασία προσλαµβάνουν οι εξής δύο: α) η µετατόπιση των οικονοµικών δραστηριοτήτων υπέρ του κράτους µέλους που χορηγεί την ενίσχυση, πράγµα που µπορεί να οδηγήσει σε µείωση της εγχώριας παραγωγής άλλων κρατών µελών και να προκαλέσει, µεταξύ άλλων, απώλεια θέσεων απασχόλησης, µείωση των φορολογικών εσόδων, καθώς και µείωση της θετικής επίδρασης επί των συντελεστών παραγωγής και β) η µείωση της ικανότητας των επιχειρήσεων που δεν λαµβάνουν ενίσχυση (είτε διότι δεν είναι εγκατεστηµένες στο κράτος µέλος που χορηγεί την ενίσχυση, είτε διότι αποκλείονται από το καθεστώς ενισχύσεων) να πραγµατοποιούν επενδύσεις και να ανταγωνίζονται τις ενισχυόµενες επιχειρήσεις. Τούτο µπορεί να οδηγήσει σε φραγµούς εισόδου σε ξένες αγορές ή σε αθέµιτο ανταγωνισµό στις εθνικές αγορές για τις µη ενισχυόµενες επιχειρήσεις, είτε σε εφαρµογή τιµών αποκλεισµού ή σε άλλες αντιανταγωνιστικές συµπεριφορές από την πλευρά των ενισχυόµενων επιχειρήσεων. 11. Όσον αφορά τις αρνητικές επιπτώσεις που αναφέρονται στην παράγραφο 10 στοιχείο α), πρέπει να γίνει διάκριση µεταξύ εµπορεύσιµων και µη εµπορεύσιµων δραστηριοτήτων. Μόνον οι ενισχύσεις που στηρίζουν εµπορεύσιµες δραστηριότητες έχουν αρνητικές επιπτώσεις, διότι στην περίπτωση αυτή επηρεάζουν τις εξαγωγές ή τις εισαγωγές προϊόντων ή υπηρεσιών. Αντιθέτως, ο όγκος της εγχώριας παραγωγής ενός µη «εµπορεύσιµου» αγαθού ή υπηρεσίας δεν έχει αντίκτυπο στην παραγωγή του προϊόντος στο εξωτερικό. Ως «µη εµπορεύσιµο» αγαθό ή υπηρεσία ορίζεται
εκείνο το οποίο: i) εµφανίζει εκ φύσεως περιορισµένο ενδιαφέρον για το εµπόριο και ii) δεν µπορεί να προσελκύσει σηµαντικό αριθµό πελατών από άλλη περιοχή 7. 12. Η απουσία αρνητικών επιπτώσεων λόγω µετατόπισης των δραστηριοτήτων δεν σηµαίνει κατ ανάγκη και απουσία αρνητικών επιπτώσεων του είδους που περιγράφεται στην παράγραφο 10 στοιχείο β). Μία επιχείρηση που παράγει ένα «µη εµπορεύσιµο» αγαθό ενδέχεται να δραστηριοποιείται σε διάφορες εθνικές αγορές και µε τη χορήγηση της ενίσχυσης να ισχυροποιήσει τη θέση της σε όλες αυτές τις αγορές. Οµοίως, µία ενίσχυση που χορηγείται σε εθνικό παραγωγό µπορεί να δηµιουργήσει φραγµό εισόδου σε άλλες επιχειρήσεις. 13. Υπάρχουν, ωστόσο, περιστάσεις κατά τις οποίες µειώνονται αισθητά οι αρνητικές επιπτώσεις όσον αφορά τις µη εµπορεύσιµες δραστηριότητες: α) εφόσον όλοι οι άλλοι παράγοντες παραµένουν αναλλοίωτοι, είναι µικρότερη η ικανότητα των ενισχύσεων χαµηλού ύψους να προσφέρουν στους δικαιούχους τα µέσα ώστε να θίξουν τους ανταγωνιστές τους µε τη δηµιουργία παραδείγµατος χάρη, φραγµών εισόδου ή µε την επέκτασή τους σε ξένες αγορές β) οι ενισχύσεις στις οποίες έχουν πρόσβαση όλες τις επιχειρήσεις που ασκούν συγκεκριµένη δραστηριότητα και οι οποίες χορηγούνται χωρίς διακρίσεις έχουν µικρότερες πιθανότητες να νοθεύσουν τον ανταγωνισµό µεταξύ των επιχειρήσεων αυτών γ) οµοίως, οι ενισχύσεις που κατανέµονται σε πολυάριθµους ανταγωνιστές εµφανίζουν µικρότερη πιθανότητα να παραµείνουν στο επίπεδο της επιχείρησης, ευνοώντας έτσι την αντιανταγωνιστική συµπεριφορά µιας ή περισσότερων επιχειρήσεων, ενώ υπάρχει µεγαλύτερη πιθανότητα να αποβούν επωφελείς για τους πελάτες της ενισχυόµενης δραστηριότητας. 14. Βάσει των ανωτέρω, η Επιτροπή εκτιµά ότι είναι δυνατή η απλοποίηση της εκτίµησης των µέτρων εκείνων που παρέχουν επαρκείς εγγυήσεις για περιορισµένη επίπτωση στο εµπόριο. Οι ακόλουθοι παράγοντες, φαίνεται να είναι ιδιαίτερα κατάλληλοι για την εκτίµηση της επίπτωσης των διαφόρων µέτρων ενίσχυσης στο εµπόριο: το ποσό της ενίσχυσης ο εµπορεύσιµος /µη εµπορεύσιµος χαρακτήρας της ενισχυόµενης δραστηριότητας η δοµή του ανταγωνισµού στις σχετικές αγορές η ενδεχόµενη ανταγωνιστική ισχύς των δικαιούχων η δυνατότητα διαφόρων επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στην αγορά να έχουν πρόσβαση στις ενισχύσεις. 7 Παραδείγµατος χάρη, η ενίσχυση στον εγχώριο τοµέα λιανικού εµπορίου δεν είναι πιθανό να επηρεάσει την προσφορά των ίδιων υπηρεσιών στο εξωτερικό. Αντιθέτως, ενίσχυση χορηγούµενη σε ένα µεγάλο θεµατικό πάρκο θα µπορούσε να επηρεάσει την προσφορά στο εξωτερικό. Παρά το γεγονός ότι οι υπηρεσίες του πάρκου παρέχονται σε τοπικό επίπεδο, µπορούν να προσελκύσουν χρήστες από άλλες περιοχές, πράγµα που γίνεται σε βάρος άλλων προορισµών.
3. Πεδίο και λεπτοµερείς κανόνες εφαρµογής 15. Η παρούσα ανακοίνωση εφαρµόζεται σε όλους τους τοµείς της οικονοµίας, µε εξαίρεση τις δραστηριότητες που αφορούν την παραγωγή, τη µεταποίηση και την εµπορία [γεωργικών προϊόντων και] αλιευµάτων που εµπίπτουν στο πεδίο εφαρµογής του παραρτήµατος Ι της συνθήκης ΕΚ, καθώς και τις ενισχύσεις που χορηγούνται στους τοµείς των µεταφορών και του άνθρακα. 16. Όπως αναφέρθηκε στο προηγούµενο τµήµα, οι επιπτώσεις των ενισχύσεων στο εµπόριο µεταξύ κρατών µελών περιορίζονται όταν οι ενισχύσεις χορηγούνται σε δραστηριότητες κατ εξοχήν τοπικού χαρακτήρα οι οποίες ασκούνται σε τοµείς που εµφανίζουν υπερβολική συγκέντρωση και όταν όλοι οι φορείς της αγοράς έχουν πρόσβαση στις ενισχύσεις. 17. Οι ενισχύσεις που χορηγούνται σε εµπορεύσιµες δραστηριότητες µπορούν να έχουν σηµαντικές επιπτώσεις στο εµπόριο. Οι ενισχύσεις που χορηγούνται σε επιχειρήσεις ενός κράτους µέλους καταλήγουν σε αύξηση της εγχώριας παραγωγής και µπορεί να οδηγήσουν σε µείωση των εισαγωγών από άλλα κράτη µέλη ή/και σε αύξηση των εξαγωγών προς άλλα κράτη µέλη. Οι ενισχύσεις που χορηγούνται σε εµπορεύσιµες δραστηριότητες ενδέχεται, εξάλλου, να εκτρέψουν την παραγωγή προσελκύοντας επιχειρήσεις οι οποίες διαφορετικά θα είχαν επενδύσει σε άλλο κράτος µέλος. 18. Οι επιπτώσεις αυτού του είδους δεν παρατηρούνται γενικά σε µη εµπορεύσιµους τοµείς. Υπάρχουν ωστόσο τοµείς, ειδικότερα στον κλάδο της παροχής υπηρεσιών, όπου ορισµένα τµήµατα της αγοράς δεν είναι µεν εµπορεύσιµα, αλλά συνδέονται στενά µε δραστηριότητες που ασκούνται σε εµπορεύσιµα τµήµατα. Στον τραπεζικό τοµέα και τον τοµέα των ασφαλειών, φερ ειπείν, υπάρχει στενή σχέση µεταξύ των δραστηριοτήτων λιανικής πώλησης, που έχουν κατ εξοχήν εγχώριο χαρακτήρα, και των δραστηριοτήτων που ασκούνται στις διεθνείς αγορές κεφαλαίων εποµένως, ολόκληρος ο τοµέας πρέπει να θεωρείται εµπορεύσιµος. 19. Τέλος, υπάρχουν τοµείς οι οποίοι εµφανίζουν υψηλό βαθµό συγκέντρωσης ή/και οι οποίοι δεν έχουν ακόµη ελευθερωθεί πλήρως και στους οποίους ο ανταγωνισµός βρίσκεται ακόµη στο στάδιο της ανάπτυξης. Στους τοµείς αυτούς, υπάρχουν µεγάλες δυνατότητες πραγµατοποίησης άµεσων ξένων επενδύσεων, αλλά και µεγάλος κίνδυνος µέσω των ενισχύσεων να ενισχυθεί µια δεσπόζουσα θέση και να δηµιουργηθούν φραγµοί εισόδου. Όλες αυτές οι περιπτώσεις, στις οποίες περιλαµβάνεται η παραγωγή και χονδρική πώληση στις βιοµηχανίες δικτύου, πρέπει να αποκλεισθούν εντελώς από την παρούσα ανακοίνωση. 20. Βάσει των στοιχείων αυτών, η Επιτροπή θεωρεί ότι οι απλοποιηµένοι κανόνες εκτίµησης θα πρέπει να εφαρµόζονται σε έναν περιορισµένο αριθµό δραστηριοτήτων οι οποίες, λόγω του χαρακτήρα τους, δεν παράγουν σηµαντικές διασυνοριακές επιπτώσεις, δεν χαρακτηρίζονται από υψηλό βαθµό συγκέντρωσης και δεν δηµιουργούν φραγµούς εισόδου. Ο κατάλογος εκτίθεται στο παράρτηµα Ι της παρούσας ανακοίνωσης. 21. Εντούτοις, ο προκαθορισµός των δραστηριοτήτων που κρίνεται ότι έχουν περιορισµένες πιθανότητες να προκαλέσουν σηµαντικές διασυνοριακές επιπτώσεις δεν αρκεί για να εξασφαλίσει την αποφυγή αρνητικών επιδράσεων στα άλλα κράτη µέλη. Όπως έδειξε η παραπάνω ανάλυση, οι ενισχύσεις που χορηγούνται σε µη
εµπορεύσιµες δραστηριότητες ενδέχεται να προκαλέσουν σηµαντικές αρνητικές επιπτώσεις στις ακόλουθες περιπτώσεις: όταν οι ενισχύσεις που χορηγούνται στις επιχειρήσεις που ασκούν τις προκαθορισµένες δραστηριότητες αναπροσανατολίζονται προς άλλες αγορές στις οποίες δραστηριοποιούνται οι δικαιούχοι σε περίπτωση χορήγησης ενισχύσεων µεγάλου ύψους σε περίπτωση χρησιµοποίησης των ενισχύσεων για τη δηµιουργία ή τη διατήρηση δεσπόζουσας θέσης σε ορισµένες αγορές. 22. Προς τούτο, για την αποτροπή των καταστάσεων που προαναφέρθηκαν, πρέπει να διασφαλίζεται ότι οι ενισχύσεις που χορηγούνται στις προκαθορισµένες δραστηριότητες πληρούν ειδικές προϋποθέσεις. Οι ειδικές αυτές προϋποθέσεις πρέπει κυρίως να διασφαλίζουν ότι: οι ενισχύσεις συνδέονται µε επιλέξιµες δαπάνες οι οποίες αφορούν άµεσα την άσκηση των σχετικών δραστηριοτήτων έχει οριστεί το ανώτατο ποσό της ενίσχυσης που µπορεί να χορηγείται σε κάθε δικαιούχο οι ενισχύσεις χορηγούνται κατά τρόπο που εµποδίζει τους δικαιούχους να τις χρησιµοποιούν για την ενίσχυση της θέσης τους έναντι άλλων επιχειρήσεων που ασκούν την ίδια δραστηριότητα 23. Οι ακόλουθοι συµπληρωµατικοί όροι θα πρέπει να εγγυώνται τον περιορισµό στο ελάχιστο των αρνητικών επιπτώσεων των ενισχύσεων ΠΕΕ, όσον αφορά τις δραστηριότητες που αναφέρονται στο παράρτηµα Ι: (1) οι ενισχύσεις ΠΕΕ θα περιορίζονται στο 30% του κόστους που συνεπάγεται η ανάπτυξη της ενισχυόµενης δραστηριότητας το όριο καθορίζεται βάσει του κόστους του σχεδίου (2) το συνολικό ύψος των ενισχύσεων ΠΕΕ που µπορεί να λάβει µία επιχείρηση, για όλα τα σχέδια που εκπονεί, θα περιορίζεται σε 3 εκατ. ευρώ ετησίως, συµπεριλαµβανοµένης τυχόν κοινοτικής χρηµατοδότησης. (3) Οι ενισχύσεις ΠΕΕ πρέπει να χορηγούνται: (3 α) µέσω ενός καθεστώτος ενισχύσεων το οποίο επιτρέπει την πρόσβαση σε όλες τις επιχειρήσεις που επιθυµούν να ασκήσουν τις προκαθορισµένες δραστηριότητες εντός της δικαιοδοσίας της χορηγούσας αρχής, σύµφωνα µε αντικειµενικά κριτήρια. Κανένας δικαιούχος δεν δικαιούται να λάβει ποσό µεγαλύτερο από το 10% του πραγµατικά δαπανηθέντος συνολικού προϋπολογισµού του καθεστώτος ή (3 β) µέσω µιας διαδικασίας υποβολής προσφορών η οποία διασφαλίζει ότι το ύψος της ενίσχυσης που χορηγείται βάσει του σχεδίου περιορίζεται στο ελάχιστο αναγκαίο ποσό.
24. Πρέπει να τονιστεί ότι η µνεία µιας δραστηριότητας στο παράρτηµα Ι δεν προδικάζει σε καµία περίπτωση ότι το εξεταζόµενο µέτρο συνιστά κρατική ενίσχυση κατά την έννοια του άρθρου 87 παράγραφος 1 της συνθήκης ΕΚ. Σηµαίνει απλώς ότι, εάν πράγµατι συνιστά κρατική ενίσχυση, το µέτρο µπορεί να αποτελέσει αντικείµενο απλοποιηµένης εκτίµησης, σύµφωνα µε τις αρχές που θεσπίζει η παρούσα ανακοίνωση και ότι, εφόσον πληρούνται οι όροι που προβλέπει η ανακοίνωση, µπορεί να θεωρηθεί συµβιβάσιµο µε την κοινή αγορά. 4. Βάση για την έγκριση και µορφές ενισχύσεων 25. Νοµική βάση για την έγκριση των µέτρων ενίσχυσης ΠΕΕ θα αποτελέσει είτε το άρθρο 87 παράγραφος 3 στοιχείο γ) ή το άρθρο 87 παράγραφος 3 στοιχείο δ) της συνθήκης ΕΚ. Για να κριθούν επιλέξιµες για έγκριση, οι ενισχύσεις πρέπει αποδεδειγµένα να διευκολύνουν την επίτευξη ενός από τους ακόλουθους κοινοτικούς στόχους: προώθηση της έρευνας και ανάπτυξης, προστασία του περιβάλλοντος, δηµιουργία νέων και καλύτερων θέσεων απασχόλησης, προώθηση της κατάρτισης, επιχειρηµατικά κεφάλαια, ανάπτυξη ΜΜΕ, περιφερειακή ανάπτυξη, προώθηση του πολιτισµού και διατήρηση της πολιτιστικής κληρονοµιάς. Η εξέταση των οικονοµικών επιπτώσεων της ενίσχυσης σύµφωνα µε τα προκαθορισθέντα κριτήρια θα εξασφαλίσει ότι η ενίσχυση δεν αλλοιώνει τους όρους των συναλλαγών σε βαθµό αντίθετο µε το κοινό συµφέρον. Αναµένεται, ωστόσο, από τα ενδιαφερόµενα κράτη µέλη να εξηγήσουν σαφώς και συνοπτικά στην ανακοίνωσή τους τον τρόπο µε τον οποίο θα συµβάλει η ενίσχυση στην επίτευξη των κοινοτικών στόχων. Εάν στην ανακοίνωση δεν παρέχονται σαφείς επεξηγήσεις, η Επιτροπή διατηρεί το δικαίωµα να ζητήσει συµπληρωµατικές πληροφορίες. 26. Για να θεωρείται συµβιβάσιµη µε τη Συνθήκη, η ενίσχυση πρέπει να συµβάλλει στην προώθηση ορισµένων οικονοµικών δραστηριοτήτων, πράγµα που σηµαίνει ότι ο δικαιούχος θα πρέπει να καταβάλει πραγµατική προσπάθεια. Επιπλέον, η ενίσχυση δεν πρέπει να αλλοιώνει τους όρους των συναλλαγών κατά τρόπο αντίθετο µε το κοινό συµφέρον. Σύµφωνα µε τις διατάξεις αυτές, ορισµένες µορφές ενισχύσεων δεν θα µπορέσουν ποτέ να εγκριθούν στα πλαίσια των ΠΕΕ, συγκεκριµένα: - οι ενισχύσεις ΠΕΕ δεν µπορούν να χορηγούνται σε προβληµατικές επιχειρήσεις κατά την έννοια των κοινοτικών κατευθυντηρίων γραµµών για τη διάσωση και την αναδιάρθρωση 8. Λόγω των δυνητικών επιπτώσεών τους επί του ανταγωνισµού, οι ενισχύσεις αυτές µπορούν να εγκρίνονται µόνο σύµφωνα µε τις εν λόγω κατευθυντήριες γραµµές - οι ενισχύσεις που χορηγούνται µε αποκλειστικό σκοπό την εξάλειψη ή τη µείωση των χρεών µιας επιχείρησης, ακόµη και αν δεν πρόκειται για προβληµατική επιχείρηση, δεν µπορεί να θεωρηθεί ότι συµβάλλουν στην προώθηση ορισµένων οικονοµικών δραστηριοτήτων και δεν µπορούν εποµένως να εγκριθούν στα πλαίσια των ΠΕΕ - οι ενισχύσεις υπέρ δραστηριοτήτων που συνδέονται µε τις ενδοκοινοτικές και 8 Κοινοτικές κατευθυντήριες γραµµές όσον αφορά τις κρατικές ενισχύσεις για τη διάσωση και την αναδιάρθρωση προβληµατικών επιχειρήσεων, ΕΕ C 288, 9.10.1999, σ. 2.
εξωκοινοτικές εισαγωγές, δηλαδή ενισχύσεις που συνδέονται άµεσα µε τις εξαγόµενες ποσότητες, µε την εγκατάσταση και τη λειτουργία δικτύου διανοµής ή µε άλλες τρέχουσες δαπάνες σχετιζόµενες µε την εξαγωγική δραστηριότητα, καθώς και ενισχύσεις που ευνοούν τη χρήση εγχώριων έναντι εισαγόµενων αγαθών αποκλείονται από το πεδίο εφαρµογής του κανόνα de minimis και, κατά συνέπεια, δεν µπορούν να εγκριθούν στα πλαίσια των ΠΕΕ. 27. Η Επιτροπή θα ζητήσει εποµένως από τα κράτη µέλη να αναλάβουν δεσµεύσεις σχετικά µε την τήρηση των περιορισµών. Εάν τα κράτη µέλη δεν τηρήσουν τις δεσµεύσεις τους, η Επιτροπή θα απαιτήσει την πλήρη ανάκτηση της ενίσχυσης. 28. Στις περιπτώσεις που η καταβολή των ενισχύσεων ΠΕΕ προς τους δικαιούχους γίνεται από ενδιάµεσους φορείς, η Επιτροπή θα ζητήσει από τα κράτη µέλη εγγυήσεις ότι οι αρχικά προβλεφθέντες δικαιούχοι θα είναι εκείνοι που θα επωφεληθούν από την ενίσχυση, µετά την αφαίρεση ενός λογικού ποσού για τα διοικητικά έξοδα. 5. Κοινοποίηση, διαφάνεια και υποβολή έκθεσης 5.1. Κοινοποίηση και έγκριση 29. Όλες οι ενισχύσεις ΠΕΕ πρέπει να κοινοποιούνται και να εγκρίνονται από την Επιτροπή σύµφωνα µε το άρθρο 88 παράγραφος 3 της συνθήκης ΕΚ. Η κοινοποίηση θα πρέπει να γίνεται µέσω του τυποποιηµένου εντύπου που έχει καταρτίσει για το σκοπό αυτόν η Επιτροπή, ενώ θα πρέπει επίσης να συµπληρώνεται και το συµπληρωµατικό έντυπο πληροφοριών που περιλαµβάνεται στο παράρτηµα ΙΙ του παρόντος πλαισίου. 30. Τα καθεστώτα ενισχύσεων θα εγκρίνονται αρχικά για µέγιστη περίοδο τεσσάρων ετών. Η Επιτροπή, ωστόσο, διατηρεί τη δυνατότητα να προτείνει στα κράτη µέλη κατάλληλα µέτρα σύµφωνα µε τη διαδικασία του άρθρου 18 του κανονισµού (ΕΚ) 659/1999 9, εάν αποδειχθεί ότι ένα συγκεκριµένο µέτρο έχει απρόβλεπτες συνέπειες επί του ανταγωνισµού ή επί των συναλλαγών στην Κοινότητα. 5.2. Υπολογισµός του ανώτατου ποσού ενίσχυσης ανά δικαιούχο και σώρευση 31. Το ανώτατο ποσό ενίσχυσης ΠΕΕ, εκφραζόµενο ως ισοδύναµο επιχορήγησης δεν µπορεί να υπερβαίνει τα 3 εκατ. ευρώ ετησίως ανά ανεξάρτητη επιχείρηση. Η ανεξαρτησία της επιχείρησης καθορίζεται στο επίπεδο του ενδιαφερόµενου κράτους µέλους σύµφωνα µε τη µέθοδο που ορίζεται στη σύσταση της Επιτροπής της 6 ης Μαΐου 2003 σχετικά µε τον ορισµό των πολύ µικρών, µικρών και µεσαίων επιχειρήσεων 10. Όταν η ενίσχυση καταβάλλεται από ενδιάµεσους φορείς, η τήρηση του ανωτάτου ορίου καθορίζεται στο επίπεδο του τελικού αποδέκτη. 9 10 Κανονισµός (ΕΚ) αριθ. 659/1999 του Συµβουλίου, της 22ας Μαρτίου 1999, για τη θέσπιση λεπτοµερών κανόνων εφαρµογής του άρθρου 93 της συνθήκης ΕΚ, ΕΕ L 83, 27.3.1999, σ. 1. ΕΕ 118, 20.5.2003, σ. 5
32. Στην περίπτωση ενισχύσεων καταβλητέων σε πολλές δόσεις ή ενισχύσεων χορηγούµενων µε τη µορφή επιδοτήσεων επιτοκίου, το ισοδύναµο επιχορήγησης υπολογίζεται σύµφωνα µε την ανακοίνωση της Επιτροπής σχετικά µε τη µέθοδο καθορισµού των επιτοκίων αναφοράς και προεξόφλησης. 11 33. Σε περίπτωση ορισµένων κατηγοριών ενισχύσεων που δεν χαρακτηρίζονται από µεγάλη διαφάνεια, όπως οι εισφορές κεφαλαίου, τα δάνεια µε ευνοϊκούς όρους, οι επιστρεπτέες προκαταβολές ή οι εγγυήσεις, για τους σκοπούς της παρούσας ανακοίνωσης το ισοδύναµο επιχορήγησης υπολογίζεται πάντοτε αφού ληφθεί υπόψη το συνολικό ποσό της εισφοράς, της προκαταβολής ή της εγγύησης σε σχέση µε τη µέγιστη επιτρεπόµενη ενίσχυση. 34. Σε περίπτωση συνδυασµού διαφόρων µέσων, το σωρευθέν ποσό της ενίσχυσης δεν µπορεί να υπερβαίνει το ανώτατο όριο. Σε περίπτωση, π.χ. που µία επιχείρηση λάβει επιχορήγηση ύψους 2.000.000 ευρώ, καθώς και εγγύηση δανείου, το ποσό του δανείου που καλύπτεται από την εγγύηση δεν µπορεί να είναι µεγαλύτερο από 1.000.000 ευρώ. 35. Στα πλαίσια του ίδιου σχεδίου, οι ενισχύσεις ΠΕΕ δεν µπορούν να σωρευθούν µε καµία άλλη ενίσχυση πλην των ενισχύσεων de minimis. 36. Λόγω των δυσχερειών που παρουσιάζει τόσο ο καθορισµός ανωτάτου ορίου της αξίας τους όσο και ο έλεγχος των περιπτώσεων σώρευσης, η Επιτροπή δεν θα εγκρίνει ενισχύσεις ΠΕΕ υπό µορφή φορολογικών απαλλαγών ή φορολογικών εκπτώσεων, εκτός εάν το κράτος µέλος αναλάβει τη δέσµευση, βάσει του πλέον απαισιόδοξου σεναρίου, ότι δεν θα σηµειωθεί υπέρβαση των ανωτάτων ορίων των ενισχύσεων ΠΕΕ και ότι οι ενισχύσεις θα καταχωρισθούν στη βάση δεδοµένων που αναφέρεται στο τµήµα 5.3. 5.3. Παρακολούθηση και διαφάνεια 37. Για να αποτραπεί το ενδεχόµενο πρόκλησης αδικαιολόγητων νοθεύσεων των συναλλαγών και του ανταγωνισµού, θα πρέπει να διασφαλιστεί ότι τα κράτη µέλη θα θέσουν σε εφαρµογή τους κατάλληλους µηχανισµούς παρακολούθησης και διαφάνειας όσον αφορά τις ενισχύσεις ΠΕΕ. Οι µηχανισµοί αυτοί πρέπει να συνίστανται τουλάχιστον: - στη συστηµατική εξακρίβωση της ανεξαρτησίας κάθε επιχείρησης αποδέκτριας ΠΕΕ, σύµφωνα µε τη µέθοδο που ορίζεται στη σύσταση της Επιτροπής της 6 ης Μαΐου 2003 σχετικά µε τον ορισµό των πολύ µικρών, µικρών και µεσαίων επιχειρήσεων - στην παροχή διασφαλίσεων ότι το χορηγούµενο ποσό ενίσχυσης δεν υπερβαίνει τα προκαθορισθέντα όρια - στην παροχή διασφαλίσεων ότι οι ενισχύσεις δεν σωρεύονται µε άλλες στα πλαίσια του ίδιου σχεδίου. 11 ΕΕ 273, 9.9.1997, σ. 3
38. Έχοντας υπόψη το ευρύ φάσµα στόχων για τους οποίους µπορούν να χορηγηθούν ενισχύσεις, καθώς και το µεγάλο αριθµό των αρχών που έχουν αναλάβει τη χορήγησή τους σε κάθε κράτος µέλος, η Επιτροπή εκτιµά ότι ο µοναδικός τρόπος διασφάλισης των ανωτέρω εγγυήσεων είναι η δηµιουργία µιας ενιαίας βάσης δεδοµένων σε κάθε κράτος µέλος. Η βάση αυτή, την οποία θα µπορούν να συµβουλεύονται όλες οι επιφορτισµένες µε τη χορήγηση ενισχύσεων αρχές, καθώς και η Επιτροπή, θα παρέχει τουλάχιστον τη δυνατότητα ελέγχου των µηχανισµών που ορίζονται στο σηµείο 37. Για να εξασφαλιστεί η δέουσα διαφάνεια, θα πρέπει να παρέχεται και στο ευρύ κοινό πρόσβαση στη βάση δεδοµένων µέσω του ιαδικτύου. Η δηµιουργία της βάσης δεδοµένων αποτελεί εποµένως απαραίτητη προϋπόθεση για την έγκριση των ενισχύσεων. 39. Τα κράτη µέλη θα είναι υποχρεωµένα να υποβάλουν ετήσιες εκθέσεις σχετικά µε τα καθεστώτα ενισχύσεων, σύµφωνα µε τις γενικές ρυθµίσεις που θεσπίζει η Επιτροπή. 6. Συµπέρασµα 40. Η Επιτροπή σκοπεύει να εφαρµόζει τους όρους της παρούσας ανακοίνωσης µέχρι τις 31 εκεµβρίου 2006. Όσον αφορά τις κοινοποιηθείσες ενισχύσεις, η ανακοίνωση εφαρµόζεται µόνο στις κοινοποιήσεις οι οποίες υποβάλλονται στην Επιτροπή µετά την έναρξη ισχύος της ανακοίνωσης. εν εφαρµόζεται σε καµία ενίσχυση η οποία έχει τεθεί παράνοµα σε εφαρµογή κατά παράβαση της υποχρέωσης κοινοποίησης του άρθρου 88 παράγραφος 3 της συνθήκης ΕΚ, πριν από την έναρξη ισχύος της. Οι παράνοµες ενισχύσεις που τίθενται σε εφαρµογή µετά την έναρξη ισχύος της παρούσας ανακοίνωσης θα εκτιµώνται σύµφωνα µε τα κριτήρια της ανακοίνωσης µόνον εφόσον, κατά το χρόνο που τέθηκε το µέτρο σε εφαρµογή, πληρούνταν όλοι οι όροι που θεσπίζονται στην ανακοίνωση. 41. εδοµένου ότι η προσέγγιση της παρούσας ανακοίνωσης αποµακρύνεται από προηγούµενες µεθόδους ελέγχου των κρατικών ενισχύσεων και δεδοµένου ότι πραγµατεύεται έναν ραγδαία εξελισσόµενο τοµέα της κοινοτικής οικονοµίας, η Επιτροπή διατηρεί το δικαίωµα να προσαρµόσει την προσέγγισή της µε βάση τη µελλοντική της εµπειρία. Εάν το κρίνει σκόπιµο, µπορεί επίσης να αποσαφηνίσει περαιτέρω την προσέγγισή της σε συγκεκριµένα θέµατα. 42. Όπως προαναφέρθηκε, η παρούσα ανακοίνωση έχει σκοπό να προσφέρει µία νέα πιο ευέλικτη προσέγγιση για την έγκριση των ενισχύσεων που έχουν περιορισµένες επιπτώσεις στο εµπόριο. εν τροποποιεί κατά κανένα τρόπο υφιστάµενους κανονισµούς, αποφάσεις, πλαίσια, κατευθυντήριες γραµµές ή ανακοινώσεις της Επιτροπής. Συνεπάγεται εποµένως ότι τα κράτη µέλη µπορούν να συνεχίσουν να χορηγούν ενισχύσεις που εµπίπτουν στο πεδίο εφαρµογής των µέσων αυτών κοινοποιώντας τες εν ανάγκη στην Επιτροπή. Όπως όµως προαναφέρθηκε, οι ενισχύσεις που χορηγούνται βάσει του παρόντος πλαισίου δεν µπορούν σε καµία περίπτωση να σωρευθούν µε ενισχύσεις χορηγούµενες βάσει άλλων κοινοτικών κειµένων για το ίδιο σχέδιο.
Παράρτηµα I ΚΩ ΙΚΟ Σ NACE ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 10.30 Εξόρυξη και συσσωµάτωση τύρφης 14 Λοιπά ορυχεία και λατοµεία 22.12 Έκδοση εφηµερίδων 22.13 Έκδοση περιοδικών κάθε είδους 22.2 Εκτύπωση και βοηθητικές δραστηριότητες συναφείς µε την εκτύπωση 26.52 Παραγωγή ασβέστη 26.53 Παραγωγή γύψου 26.6 Κατασκευή προϊόντων από σκυρόδεµα, γύψο και τσιµέντο. 26.7 Κοπή, µορφοποίηση και τελική επεξεργασία λίθων για διακοσµητικούς και οικοδοµικούς σκοπούς. 40.30 Παροχή ατµού και ζεστού νερού 45.1 Προετοιµασία εργοταξίου 45.3 Εργασίες εγκατάστασης παροχών σε κτίρια 45.4 Εργασίας αποπεράτωσης κτιρίων 50.2 Υπηρεσίες συντήρησης και επισκευής αυτοκινήτων οχηµάτων 50.4 Εµπορικές υπηρεσίες, υπηρεσίες συντήρησης και επισκευής µοτοσικλετών και σχετικών ανταλλακτικών και εξαρτηµάτων 50.5 Υπηρεσίες λιανικού εµπορίου καυσίµων για οχήµατα 52.1 έως 52.7 Άλλες υπηρεσίες λιανικού εµπορίου από ειδικά καταστήµατα. Υπηρεσίες επισκευής ειδών ατοµικής και οικιακής χρήσης 55 Υπηρεσίες ξενοδοχείων και εστιατορίων 70.1 και Υπηρεσίες που αφορούν ιδιόκτητα ακίνητα 70.2 Υπηρεσίες ενοικίασης ιδιόκτητων ακινήτων 71.1 και 71.4 74.1 έως 74.8 Υπηρεσίες ενοικίασης αυτοκινήτων Υπηρεσίες ενοικίασης ειδών ατοµικής ή οικιακής χρήσης Υπηρεσίες παροχής συµβουλών ιάφορες επιχειρηµατικές υπηρεσίες 75 Υπηρεσίες δηµόσιας διοίκησης υπηρεσίες υποχρεωτικής κοινωνικής ασφάλισης (εκτός από το σηµείο 75.22 «υπηρεσίες άµυνας») 80 Υπηρεσίες εκπαίδευσης 85 Υπηρεσίες υγείας και κοινωνικής µέριµνας 90 Υπηρεσίες αποχέτευσης και διάθεσης απορριµµάτων, υπηρεσίες υγιεινής και παρόµοιες υπηρεσίες. 91 Υπηρεσίες οργανισµών µε µέλη 92.5 Υπηρεσίες βιβλιοθηκών, αρχείων, µουσείων και άλλες πολιτιστικές υπηρεσίες 93 Άλλες υπηρεσίες (περιλαµβανοµένων των υπηρεσιών πλυσίµατος και στεγνού καθαρίσµατος, των υπηρεσιών κοµµωτηρίων και άλλων συναφών υπηρεσιών)