HERODOTS HISTORIEN: 7.Buch. 7, Athens Rolle in den Perserkriegen

1 HERODOTS HISTORIEN: 7.Buch 7,138-139 Athens Rolle in den Perserkriegen 138. Η δὲ στρατηλασίη 1 ἡ βασιλέος οὔνοµα 2 µὲν εἶχε ὡς ἐπ Αθήνας ἐλαύνει, κατίετο 3 δὲ ἐς πᾶσαν τὴν Ελλάδα. Πυνθανόµενοι δὲ ταῦτα πρὸ πολλοῦ οἱ Ελληνες οὐκ ἐν ὁµοίῳ πάντες ἐποιεῦντο 4 οἱ µὲν γὰρ αὐτῶν δόντες γῆν καὶ ὕδωρ 5 τῷ Πέρσῃ εἶχον θάρσος 6 ὡς οὐδὲν πεισόµενοι 7 ἄχαρι πρὸς τοῦ βαρβάρου οἱ δὲ οὐ δόντες ἐν δείµατι 8 µεγάλῳ κατέστασαν, 9 ἅτε οὔτε νεῶν ἐουσέων 10 ἐν τῇ Ελλάδι ἀριθµὸν ἀξιοµάχων 11 δέκεσθαι 12 τὸν ἐπιόντα, οὔτε βουλοµένων τῶν πολλῶν ἀντάπτεσθαι 13 τοῦ πολέµου, µηδιζόντων 14 δὲ προθύµως. 139. Ενθαῦτα ἀναγκαίῃ ἐξέργοµαι 15 γνώµην ἀποδέξασθαι 16 ἐπίφθονον µὲν πρὸς τῶν πλεόνων ἀνθρώπων, ὅµως δέ, τῇ 17 γέ µοι φαίνεται εἶναι ἀληθές, οὐκ ἐπισχήσω. Εἰ Αθηναῖοι καταρρωδήσαντες 18 τὸν ἐπιόντα κίνδυνον ἐξέλιπον τὴν σφετέρην 19, ἢ καὶ µὴ ἐκλιπόντες ἀλλὰ µείναντες ἔδοσαν σφέας αὐτοὺς Ξέρξῃ, κατὰ τὴν θάλασσαν οὐδαµοὶ 20 ἂν ἐπειρῶντο ἀντιούµενοι 21 βασιλέι. Εἰ τοίνυν κατὰ τὴν θάλασσαν µηδεὶς ἠντιοῦτο Ξέρξῃ, κατά γε ἂν τὴν ἤπειρον τοιάδε ἐγένετο. Εἰ καὶ πολλοὶ τειχέων κιθῶνες 22 ἦσαν ἐληλαµένοι διὰ τοῦ Ισθµοῦ Πελοποννησίοισι, 23 προδοθέντες ἂν Λακεδαιµόνιοι ὑπὸ τῶν συµµάχων, οὐκ ἑκόντων ἀλλ ὑπ ἀναγκαίης, κατὰ πόλις 24 ἁλισκοµένων ὑπὸ τοῦ ναυτικοῦ στρατοῦ τοῦ βαρβάρου, ἐµουνώθησαν 25 µουνωθέντες δὲ ἂν καὶ ἀποδεξάµενοι ἔργα µεγάλα ἀπέθανον γενναίως ἢ ταῦτα ἂν ἔπαθον, ἢ πρὸ τοῦ 26 ὁρῶντες ἂν καὶ τοὺς ἄλλους Ελληνας µηδίζοντας ὁµολογίῃ 27 ἂν ἐχρήσαντο πρὸς Ξέρξην. Καὶ οὕτω ἂν ἐπ ἀµφότερα 28 ἡ Ελλὰς ἐγίνετο ὑπὸ Πέρσῃσι τὴν γὰρ ὠφελίην 29 τὴν τῶν τειχέων τῶν διὰ τοῦ Ισθµοῦ ἐληλαµένων οὐ δύναµαι πυθέσθαι 30 ἥτις ἂν ἦν βασιλέος ἐπικρατέοντος τῆς θαλάσσης. Νῦν δὲ Αθηναίους ἄν τις λέγων σωτῆρας γενέσθαι τῆς Ελλάδος οὐκ ἂν ἁµαρτάνοι τἀληθέος οὗτοι γὰρ ἐπὶ ὁκότερα 31 τῶν πρηγµάτων ἐτράποντο, ταῦτα ῥέψειν 32 ἔµελλε ἑλόµενοι δὲ τὴν Ελλάδα περιεῖναι ἐλευθέρην, τὸ Ελληνικὸν πᾶν τὸ λοιπόν, ὅσον µὴ ἐµήδισε, αὐτοὶ οὗτοι ἦσαν οἱ ἐπεγείραντες καὶ βασιλέα µετά 33 γε θεοὺς ἀνωσάµενοι. 34 1 στρατηλασία, -ας Feldzug 2 offizielles Kriegsziel 3 καθίηµι Μ: sich gegen...richten 4 ποιέω Μ h. handeln 5 (Zeichen der Unterwerfung) 6 = θράσος, -ους h. Zuversicht 7 F zu πάσχω 8 δεῖµα,-ατος Furcht 9 = καθεστασαν waren geraten in... 10 = οὐσῶν 11 für den Kampf tauglich 12 = δέχεσθαι 13 ἀνθάπτοµαι s. einlassen auf (+Gen.) 14 µηδίζω es mit den Persern halten 15 ἐξείργω Drängen 16 = ἀποδείξασθαι 17 = ᾗ wie 18 καταρρωδέω (völlig) verängstigt sein 19 erg. γῆν 20 οὐδαµός = οὐδείς 21 zu ἀντιάω M: sich widersetzen 22 = τ. χιτῶνες Mauerschürzen (Befestigungsanlage) 23 (Dat.auct.) 24 (Akk.Pl.) 25 µο(υ)νόω isolieren 26 = πρὸ τούτου 27 ὁµολογία, -ας h. Einigung 28 in beiden Fällen 29 ὠφελία, -ας Nutzen 30 πυνθάνοµαι Aor. h. feststellen 31 = ὁπότερα 32 ῥέπω h. ausgehen, eintreten 33 µετά +Akk. (h. auch) mit 34 Part.Aor. M zu ἀνωθέω M: abwehren

2 7,201-228 Die Verteidigung der Thermopylen 201. Βασιλεὺς µὲν δὴ Ξέρξης ἐστρατοπεδεύετο 1 τῆς Μηλίδος ἐν τῇ Τρηχινίῃ, οἱ δὲ δὴ Ελληνες ἐν τῇ διόδῳ 2 καλέεται δὲ ὁ χῶρος οὗτος ὑπὸ µὲν τῶν πλεόνων Ελλήνων Θερµοπύλαι, ὑπὸ δὲ τῶν ἐπιχωρίων 3 καὶ περιοίκων Πύλαι. Εστρατοπεδεύοντο µέν νυν ἑκάτεροι ἐν τούτοισι τοῖσι χωρίοισι, ἐπεκράτεε δὲ ὁ µὲν τῶν πρὸς βορέην 4 ἄνεµον ἐχόντων 5 πάντων µέχρι Τρηχῖνος, οἱ δὲ τῶν πρὸς νότον 4 τε καὶ µεσαµβρίην φερόντων 5 τὸ ἐπὶ ταύτης τῆς ἠπείρου. 1 στρατοπεδεύω/m (mit dem Heer) lagern 2 δίοδος, -ου f. Pass 3 ἐπιχώριος 2 einheimisch 4 βορέας, -ου/νότος, -ου Nord/ Süd(wind) 5 τὰ πρός...ἔχοντα/φέροντα die Gegend Richtung... 202-206: Aufzählung der einzelnen hellenischen Truppenkontingente 207. Οἱ δὲ ἐν Θερµοπύλῃσι Ελληνες, ἐπειδὴ πέλας 6 ἐγένετο τῆς ἐσβολῆς 7 ὁ Πέρσης, καταρρωδέοντες 8 ἐβουλεύοντο περὶ ἀπαλλαγῆς. Τοῖσι µέν νυν ἄλλοισι Πελοποννησίοισι ἐδόκεε ἐλθοῦσι ἐς Πελοπόννησον τὸν Ισθµὸν ἔχειν ἐν φυλακῇ Λεωνίδης δέ, Φωκέων καὶ Λοκρῶν περισπερχθέντων 9 τῇ γνώµῃ ταύτῃ, αὐτοῦ τε µένειν ἐψηφίζετο πέµπειν τε ἀγγέλους ἐς τὰς πόλις 10 κελεύοντάς σφι ἐπιβοηθέειν, ὡς ἐόντων αὐτῶν ὀλίγων 11 στρατὸν τὸν Μήδων ἀλέξασθαι. 12 6 πέλας (Adv./Präp.) nahe (+Gen.) 7 ἐσβολή, -ῆς h. Zugang, Pass 8 καταρρωδέ ω ängstlich sein 9 περισπέρχοµαι P sich erregen 10 (Akk.Pl.) 11 zu wenige, um... 12 = ἀλεξήσασθαι Inf.Aor.M zu ἀλέξω abwehren 208. Ταῦτα βουλευοµένων σφέων ἔπεµπε Ξέρξης κατάσκοπον 13 ἱππέα ἰδέσθαι ὁκόσοι 14 εἰσὶ καὶ ὅ τι ποιοῖεν ἀκηκόεε δὲ ἔτι ἐὼν 15 ἐν Θεσσαλίῃ ὡς ἁλισµένη 16 εἴη ταύτῃ 17 στρατιὴ ὀλίγη, καὶ τοὺς ἡγεµόνας ὡς εἴησαν Λακεδαιµόνιοί τε καὶ Λεωνίδης, ἐὼν γένος Ηρακλείδης. Ως δὲ προσήλασε ὁ ἱππεὺς πρὸς τὸ στρατόπεδον, ἐθηεῖτό 18 τε καὶ κατώρα 19 πᾶν µὲν οὐ τὸ στρατόπεδον τοὺς γὰρ ἔσω τεταγµένους τοῦ τείχεος, τὸ 20 ἀνορθώσαντες 21 εἶχον ἐν φυλακῇ, οὐκ οἷά τε ἦν 22 κατιδέσθαι ὁ δὲ τοὺς ἔξω ἐµάνθανε, τοῖσι πρὸ τοῦ τείχεος τὰ ὅπλα ἔκειτο. 23 Ετυχον δὲ τοῦτον τὸν χρόνον Λακεδαιµόνιοι ἔξω τεταγµένοι. Τοὺς µὲν δὴ ὥρα γυµναζοµένους τῶν ἀνδρῶν, τοὺς δὲ τὰς κόµας κτενιζοµένους. 24 ταῦτα δὴ θεώµενος ἐθώµαζε 25 καὶ τὸ πλῆθος ἐµάνθανε µαθὼν δὲ πάντα ἀτρεκέως 26 ἀπήλαυνε ὀπίσω κατ ἡσυχίην οὔτε γάρ τις ἐδίωκε ἀλογίης 27 τε ἐκύρησε 28 πολλῆς ἀπελθών τε ἔλεγε πρὸς Ξέρξην τά περ ὀπώπεε 29 πάντα. 209. Ακούων δὲ Ξέρξης οὐκ εἶχε συµβαλέσθαι 30 τὸ ἐόν, 31 ὅτι παρεσκευάζοντο ὡς ἀπολεόµενοί τε καὶ ἀπολέοντες κατὰ δύναµιν ἀλλ αὐτῷ γελοῖα γὰρ ἐφαίνοντο ποιέειν, µετεπέµψατο 32 ηµάρητον τὸν Αρίστωνος, 33 ἐόντα ἐν τῷ στρατοπέδῳ. Απικόµενον δέ µιν 13 κατάσκοπος, -ου Kundschafter 14 = ὁκόσοι 15 = ὤν 16 ἁλίζω versammeln 17 ταύτῃ (Adv.) da 18 = ἐθεᾶτο 19 = καθεώρα 3.Sg.Impf. zu καθοράω überblicken 20 = ὅ 21 ἀνορθόω wiederaufrichten 22 zu οἷόν τέ ἐστι(ν) ist möglich 23 waren abgestellt (um sie griffbereit zu haben) 24 κτενίζω kämmen 25 = ἐθαύµαζε 26 ἀτρεκής 2 genau 27 ἀλογία, -ας Gleichgültigkeit 28 κυρέω stoßen auf (+Gen.) 29 3.Sg.Plqmpf. zu Perf. ὄπωπα habe gesehen 30 konnte nicht erschließen 31 = ὄν tatsächliche Lage 32 µεταπέµπω/m holen lassen 33 (flüchtiger Spartaner)

3 εἰρώτα Ξέρξης ἕκαστα τούτων, ἐθέλων µαθεῖν τὸ ποιεύµενον πρὸς τῶν Λακεδαιµονίων. Ο δὲ εἶπε Ηκουσας µὲν καὶ πρότερόν µεο, 34 εὖτε 35 ὁρµῶµεν ἐπὶ τὴν Ελλάδα, περὶ τῶν ἀνδρῶν τούτων ἀκούσας δὲ γέλωτά µε ἔθεο λέγοντα 36 τῇ 37 περ ὥρων 38 ἐκβησόµενα τὰ πρήγµατα ταῦτα. Εµοὶ γὰρ τὴν ἀληθείην ἀσκέειν ἀντία σέο, ὦ βασιλεῦ, ἀγὼν 39 µέγιστός ἐστι ἄκουσον δὲ καὶ νῦν. Οἱ ἄνδρες οὗτοι ἀπίκαται 40 µαχησόµενοι ἡµῖν περὶ τῆς ἐσόδου καὶ ταῦτα παρασκευάζονται. Νόµος γάρ σφι οὕτω ἔχων ἐστί ἐπεὰν µέλλωσι κινδυνεύειν τῇ ψυχῇ, τότε τὰς κεφαλὰς κοσµέονται. Επίστασο δέ εἰ τούτους τε καὶ τὸ ὑποµένον 41 ἐν Σπάρτῃ καταστρέψεαι, ἔστι οὐδὲν ἄλλο ἔθνος ἀνθρώπων τὸ 42 σέ, βασιλεῦ, ὑποµενέει 43 χεῖρας ἀνταειρόµενον 44 νῦν γὰρ πρὸς βασιληίην τε καλλίστην τῶν ἐν Ελλησι προσφέρεαι 45 καὶ ἄνδρας ἀρίστους. Κάρτα 46 τε δὴ Ξέρξῃ ἄπιστα ἐφαίνετο τὰ λεγόµενα εἶναι, καὶ δεύτερα 47 ἐπειρώτα ὅντινα τρόπον τοσοῦτοι 48 ἐόντες τῇ ἑωυτοῦ στρατιῇ µαχήσονται. Ο δὲ εἶπε Ω βασιλεῦ, ἐµοὶ χρᾶσθαι 49 ὡς ἀνδρὶ ψεύστῃ, 50 ἢν µὴ ταῦτά τοι ταύτῃ 51 ἐκβῇ τῇ ἐγὼ λέγω. 210. Ταῦτα λέγων οὐκ ἔπειθε τὸν Ξέρξην. 34 = µου 35 εὖτε als 36 (zu µε) 37 = ᾗ wie 38 = ἑώρων 39 ἀγών, -ῶνος h. Bemühen 40 = ἀφιγµένοι εἰσίν 41 den verbleibenden Teil 42 43 = ὅ ὑποµένω +Akk. standhalten 44 ἀντα(ε)ίρω erheben gegen 45 προσφέρω M/P: losgehen auf 46 κάρτα (Adv.) sehr 47 zum 2. Mal 48 so wenige 49 = χρῆσθαι (Imp.) behandeln als 50 ψεύστης, -ου Lügner 51 ταύτῃ (Adv.) so 210-214: Misslungene Angriffe der Meder und Perser, auch die Garde der Unsterblichen wird zurückgeworfen; Ephialtes bietet Xerxes Verrat an den Griechen an und verrät den Umgehungspfad (nach anderer Überlieferung Onetes und Korydallos) 215. Ξέρξης δέ, ἐπεί οἱ ἤρεσε τὰ 52 ὑπέσχετο ὁ Επιάλτης 53 κατεργάσεσθαι, αὐτίκα περιχαρὴς 54 γενόµενος ἔπεµπε Υδάρνεα καὶ τῶν 55 ἐστρατήγεε Υδάρνης ὁρµέατο 56 δὲ περὶ λύχνων ἁφὰς 57 ἐκ τοῦ στρατοπέδου. 52 = ἅ 53 = Ἐφιάλτης 54 περιχαρής 2 hocherfreut 55 = ὧν; erg. τούτους 56 = ὥρµηντο 57 λύχνων ἁφαί Fackelanzünden = Einbruch der Nacht 215-16: Der Verlauf des Umgehungspfades 217. Κατὰ ταύτην δὴ τὴν ἀτραπὸν 58 καὶ οὕτω ἔχουσαν οἱ Πέρσαι τὸν Ασωπὸν διαβάντες ἐπορεύοντο πᾶσαν τὴν νύκτα, ἐν δεξιῇ µὲν ἔχοντες ὄρεα τὰ Οἰταίων, ἐν ἀριστερῇ δὲ τὰ Τρηχινίων. Ηώς τε δὴ διέφαινε καὶ οἳ 59 ἐγένοντο ἐπ ἀκρωτηρίῳ 60 τοῦ ὄρεος. Κατὰ δὲ τοῦτο τοῦ ὄρεος ἐφύλασσον, ὡς καὶ πρότερόν µοι δεδήλωται, Φωκέων χίλιοι ὁπλῖται, ῥυόµενοί 61 τε τὴν σφετέρην χώρην 62 καὶ φρουρέοντες 63 τὴν ἀτραπόν ἡ µὲν γὰρ κάτω ἐσβολὴ 64 ἐφυλάσσετο ὑπὸ τῶν εἴρηται τὴν δὲ διὰ τοῦ ὄρεος ἀτραπὸν ἐθελονταὶ 65 Φωκέες ὑποδεξάµενοι 66 Λεωνίδῃ ἐφύλασσον. 58 ἀτραπός, -οῦ f. Pfad 59 = οὗτοι (Rel.-Pronomen zur Subjektsverstärkung) 60 ἀκρωτήριον, -ου Spitze 61 ῥύοµαι schützen 62 (die Thermopylen bilden einen Zugang nach Phokaia) 63 φρουρέω bewachen 64 ἐσβολή, -ῆς Pass 65 ἐθελοντής, -οῦ Freiwilliger 66 ὑποδέχοµαι sich anbieten

4 218. Εµαθον δέ σφεας οἱ Φωκέες ὧδε 67 ἀναβεβηκότας ἀναβαίνοντες γὰρ ἐλάνθανον 68 οἱ Πέρσαι τὸ ὄρος πᾶν ἐὸν 69 δρυῶν ἐπίπλεον. 70 Ην µὲν δὴ νηνεµίη, 71 ψόφου 72 δὲ γινοµένου πολλοῦ, ὡς οἰκὸς 73 ἦν φύλλων ὑποκεχυµένων ὑπὸ τοῖσι ποσί, ἀνά 74 τε ἔδραµον οἱ Φωκέες καὶ ἐνέδυνον 75 τὰ ὅπλα, καὶ αὐτίκα οἱ βάρβαροι παρῆσαν. Ως δὲ εἶδον ἄνδρας ἐνδυοµένους ὅπλα, ἐν θώµατι 76 ἐγένοντο ἐλπόµενοι 77 γὰρ οὐδέν σφι φανήσεσθαι ἀντίξοον 78 ἐνεκύρησαν 79 στρατῷ ἐνθαῦτα Υδάρνης, καταρρωδήσας 80 µὴ οἱ Φωκέες ἔωσι Λακεδαιµόνιοι, εἴρετο 81 Επιάλτην ὁκοδαπὸς 82 εἴη ὁ στρατός πυθόµενος δὲ ἀτρεκέως 83 διέτασσε τοὺς Πέρσας ὡς ἐς µάχην. Οἱ δὲ Φωκέες ὡς ἐβάλλοντο τοῖσι τοξεύµασι πολλοῖσί τε καὶ πυκνοῖσι, 84 οἴχοντο φεύγοντες ἐπὶ τοῦ ὄρεος τὸν κόρυµβον, 85 ἐπιστάµενοι ὡς ἐπὶ σφέας ὁρµήθησαν ἀρχήν, 86 καὶ παρεσκευάδατο 87 ὡς ἀπολεόµενοι. Οὗτοι µὲν δὴ ταῦτα ἐφρόνεον, οἱ δὲ ἀµφὶ Επιάλτην καὶ Υδάρνεα Πέρσαι Φωκέων µὲν οὐδένα λόγον ἐποιεῦντο, οἱ δὲ κατέβαινον τὸ ὄρος κατὰ τάχος. 67 ὧδε örtl.: hierher 68 (vorzeitig zu übersetzen!) 69 = ὄν 70 zu ἐπίπλεως 2 voll von (+Gen.) 71 νηνεµία, -ας Windstille 72 ψόφος, -ου Lärm, Geräusch 73 = εἰκός n. wahrscheinlich, zu erwarten 74 (Tmesis) 75 = ἐνδύοµαι anlegen 76 = θαύµατι 77 ἔλποµαι = ἐλπίζω 78 ἀντίξοος 2 feindlich 79 ἐγκυρέω auf etwas stoßen (+Dat.) 80 καταρρωδέω fürchten 81 εἴροµαι fragen 82 = ὁποδαπός 3 von welcher Herkunft 83 ἀτρεκής 2 genau 84 πυκνός 3 dicht 85 κόρυµβος, -ου Gipfel 86 von vornherein 87 =παρεσκευασµένοι ἦσαν 219-222: Die Griechen erfahren vom Verrat des Ephialtes; abgesehen von den Thespiern unter Demophilos und den Spartanern unter Leonidas ziehen alle Griechen ab. 223. Ξέρξης δὲ ἐπεὶ ἡλίου ἀνατείλαντος 88 σπονδὰς 89 ἐποιήσατο, ἐπισχὼν χρόνον ἐς ἀγορῆς κου µάλιστα πληθώρην 90 πρόσοδον 91 ἐποιέετο καὶ γὰρ ἐπέσταλτο ἐξ Επιάλτεω οὕτω ἀπὸ γὰρ τοῦ ὄρεος ἡ κατάβασις συντοµωτέρη 92 τέ ἐστι καὶ βραχύτερος ὁ χῶρος πολλὸν ἤ περ ἡ περίοδός 93 τε καὶ ἀνάβασις. Οἵ τε δὴ βάρβαροι οἱ ἀµφὶ Ξέρξην προσήισαν καὶ οἱ ἀµφὶ Λεωνίδην Ελληνες, ὡς τὴν ἐπὶ θανάτῳ ἔξοδον 94 ποιεύµενοι, ἤδη πολλῷ µᾶλλον ἢ κατ ἀρχὰς ἐπεξήισαν 95 ἐς τὸ εὐρύτερον τοῦ αὐχένος. 96 Τὸ µὲν γὰρ ἔρυµα 97 τοῦ τείχεος ἐφυλάσσετο, οἱ δὲ ἀνὰ τὰς προτέρας ἡµέρας ὑπεξιόντες ἐς τὰ στεινόπορα 98 ἐµάχοντο τότε δὲ συµµίσγοντες ἔξω τῶν στεινῶν ἔπιπτον πλήθει πολλοὶ τῶν βαρβάρων ὄπισθε γὰρ οἱ ἡγεµόνες τῶν τελέων 99 ἔχοντες µάστιγας ἐρράπιζον 100 πάντα ἄνδρα, αἰεὶ ἐς τὸ πρόσω ἐποτρύνοντες. 101 Πολλοὶ µὲν δὴ ἐσέπιπτον αὐτῶν ἐς τὴν θάλασσαν καὶ διεφθείροντο, πολλῷ δ ἔτι πλέονες κατεπατέοντο 102 ζωοὶ 103 ὑπ ἀλλήλων ἦν δὲ λόγος 104 οὐδεὶς τοῦ ἀπολλυµένου. Ατε γὰρ ἐπιστάµενοι τὸν µέλλοντά σφι ἔσεσθαι θάνατον ἐκ τῶν περιιόντων 105 τὸ ὄρος, ἀπεδείκνυντο ῥώµης 106 ὅσον εἶχον µέγιστον 107 ἐς τοὺς βαρβάρους, παραχρεώµενοί 108 τε καὶ ἀτέοντες. 109 88 ἀνατέλλω aufgehen 89 σπονδαί, -ῶν Opfer 90 ἀγορᾶς πληθώρη Füllung des Markts = Vormittag 91 πρόσοδος, -ου f. Vormarsch 92 σύντοµος 2 direkt 93 περίοδος, -ου f. Umgehung 94 ἔξοδος, -ου f. das Antreten 95 ἐπέξειµι angreifen 96 αὐχήν, -ένος m. Hals = Engpass 97 ἔρυµα, -ατος Verschanzung 98 στενόπορον, -ου Engstelle 99 τέλος, -ους Abteilung, Einheit 100 ῥαπίζω schlagen, peitschen 101 ἐποτρύνω an-, vorwärtstreiben 102 καταπατέω niedertrampeln 103 ζωός 3 lebendig 104 λόγος, -ου h. Beachtung, Bedeutung (+Gen.) 105 περίειµι umgehen (+Akk.) 106 ῥώµη, -ης Kraft 107 möglichst viel, das Äußerste 108 rücksichtslos verschwendend = mit Todesverachtung 109 ἀτέων, -οντος tollkühn

5 224. όρατα µέν νυν τοῖσι πλέοσι αὐτῶν τηνικαῦτα 110 ἤδη ἐτύγχανε κατεηγότα 111, οἱ δὲ τοῖσι ξίφεσι 112 διεργάζοντο 113 τοὺς Πέρσας. Καὶ Λεωνίδης τε ἐν τούτῳ τῷ πόνῳ πίπτει ἀνὴρ γενόµενος ἄριστος, καὶ ἕτεροι µετ αὐτοῦ ὀνοµαστοὶ 114 Σπαρτιητέων, τῶν ἐγὼ ὡς ἀνδρῶν ἀξίων γενοµένων ἐπυθόµην τὰ οὐνόµατα, ἐπυθόµην δὲ καὶ ἁπάντων τῶν τριηκοσίων. Καὶ δὴ καὶ Περσέων πίπτουσι ἐνθαῦτα ἄλλοι τε πολλοὶ καὶ ὀνοµαστοί, ἐν δὲ δὴ καὶ αρείου δύο παῖδες, Αβροκόµης τε καὶ Υπεράνθης. 225. Ξέρξεώ τε δὴ δύο ἀδελφεοὶ ἐνθαῦτα πίπτουσι µαχόµενοι, καὶ ὑπὲρ τοῦ νεκροῦ τοῦ Λεωνίδεω Περσέων τε καὶ Λακεδαιµονίων ὠθισµὸς 115 ἐγίνετο πολλός, ἐς ὃ 116 τοῦτόν τε ἀρετῇ οἱ Ελληνες ὑπεξείρυσαν 117 καὶ ἐτρέψαντο τοὺς ἐναντίους τετράκις. Τοῦτο δὲ συνεστήκεε 118 µέχρι οὗ οἱ σὺν Επιάλτῃ παρεγένοντο. Ως δὲ τούτους ἥκειν ἐπύθοντο οἱ Ελληνες, ἐνθεῦτεν ἤδη ἑτεροιοῦτο 119 τὸ νεῖκος 120 ἔς τε γὰρ τὸ στεινὸν τῆς ὁδοῦ ἀνεχώρεον 121 ὀπίσω καὶ παραµειψ- άµενοι 122 τὸ τεῖχος ἐλθόντες ἵζοντο ἐπὶ τὸν κολωνὸν πάντες ἁλέες 123 οἱ ἄλλοι πλὴν Θηβαίων ὁ δὲ κολωνός 124 ἐστι ἐν τῇ ἐσόδῳ, ὅκου νῦν ὁ λίθινος λέων ἕστηκε ἐπὶ 125 Λεωνίδῃ. Εν τούτῳ σφέας τῷ χώρῳ ἀλεξοµένους 126 µαχαίρῃσι, τοῖσι αὐτῶν ἐτύγχανον ἔτι περιεοῦσαι, 127 καὶ χερσὶ καὶ στόµασι 128 κατέχωσαν 129 οἱ βάρβαροι βάλλοντες, οἱ µὲν ἐξ ἐναντίης ἐπισπόµενοι καὶ τὸ ἔρυµα τοῦ τείχεος συγχώσαντες, 130 οἱ δὲ περιελθόντες πάντοθεν περισταδόν. 131 226. Λακεδαιµονίων δὲ καὶ Θεσπιέων τοιούτων γενοµένων ὅµως λέγεται ἀνὴρ ἄριστος γενέσθαι Σπαρτιήτης ιηνέκης τὸν τόδε φασὶ εἰπεῖν τὸ ἔπος πρὶν ἢ 132 συµµεῖξαί σφεας τοῖσι Μήδοισι, πυθόµενον πρός τεο 133 τῶν Τρηχινίων ὡς ἐπεὰν οἱ βάρβαροι ἀπίωσι 134 τὰ τοξεύµατα, τὸν ἥλιον ὑπὸ τοῦ πλήθεος τῶν ὀιστῶν 135 ἀποκρύπτουσι τοσοῦτο τὸ πλῆθος αὐτῶν εἶναι τὸν δὲ οὐκ ἐκπλαγέντα 136 τούτοισι εἰπεῖν, ἐν ἀλογίῃ 137 ποιεύµενον τὸ τῶν Μήδων πλῆθος, ὡς πάντα σφι ἀγαθὰ 138 ὁ Τρηχίνιος ξεῖνος ἀγγέλλοι, εἰ ἀποκρυπτόντων τῶν Μήδων τὸν ἥλιον ὑπὸ σκιῇ ἔσοιτο πρὸς αὐτοὺς ἡ µάχη καὶ οὐκ ἐν ἡλίῳ. Ταῦτα µὲν καὶ ἄλλα τοιουτότροπα 139 ἔπεά φασι ιηνέκεα τὸν Λακεδαιµόνιον λιπέσθαι µνηµόσυνα. 140 110 τηνικαῦτα (Adv.) zu diesem Zeitpunkt 111 = Part.Perf. intr. zu κατάγνυµι zerbrechen 112 ξίφος,-ους Schwert 113 διεργάζοµαι fertigmachen 114 ὀνοµαστός 3 von Rang/Namen 115 ὠθισµός, -οῦ Stoßen, Gedränge 116 ἐς ὅ bis 117 Impf.3.Pl. zu ὑπεξερύω bergen 118 das war der Stand (der Schlacht) 119 ἑτεροιόω ändern 120 νεῖκος, -ους h. Schlacht 121 ἀναχωρέω sich zurückziehen 122 παραµείβω M: vorbeirücken an (+Akk.) 123 ἁλής 2 dicht 124 κολωνός, -οῦ Hügel 125 zur Erinnerung an 126 ἀλέξω abwehren 127 Part.Präs.f. zu περίειµι übrig sein 128 (noch zu ἀλεξοµένους) 129 καταχώννυµι überschütten 130 συγχόω einebnen 131 περισταδόν (Adv.) im Umkreis (aufgestellt) 132 = πρίν bevor (+AcI) 133 = τινός 134 = 3.Pl.Konj.Präs. zu ἀπίω = ἀφίηµι abschießen 135 ὀιστός, -οῦ Pfeil 136 Part.Aor.P zu ἐκπλήττω verwirren, beunruhigen 137 ἀλογια, -ας Nichtberücksichtigung 138 πάντα... ἀγαθά nur gute Nachrichten 139 τοιουτότροπος 2 derartig 140 µνηµόσυνος 2 denkwürdig, zur Erinnerung

6 227: Andere tapfere Griechen werden genannt 228. Θαφθεῖσι δέ σφι αὐτοῦ ταύτῃ τῇ 140 περ ἔπεσον καὶ τοῖσι πρότερον τελευτήσασι ἢ 141 τοὺς ὑπὸ Λεωνίδεω ἀποπεµφθέντας οἴχεσθαι ἐπιγέγραπται γράµµατα λέγοντα τάδε 140 = ᾗ wo 141 als (zu Komp. πρότερον)/ Forts. mit AcI. 142 µυριάς, -άδος Myriade Μυριάσιν 142 ποτὲ τᾷδε τριακοσίαις ἐµάχοντο ἐκ Πελοποννάσου 143 χιλιάδες τέτορες. 143 Ταῦτα µὲν δὴ τοῖσι πᾶσι ἐπιγέγραπται, τοῖσι δὲ Σπαρτιήτῃσι ἰδίῃ 144 Ω ξεῖν, ἀγγέλλειν 145 Λακεδαιµονίοις ὅτι τῇδε 146 κείµεθα, τοῖς κείνων ῥήµασι 147 πειθόµενοι. (10.000er-Einheit) 143 Πελοπόν-νασος, τέτορες (statt τέσσαρες): Dorismen 144 separat (folgt: das berühmte Pseudo-Simonides-Epigramm) 145 (imperat. Inf.) 146 τῇδε (Adv.) hier 147 ῥῆµα, -ατος Weisung, Auftrag