Π1.3.1 Λογισμικό τοπικών αποθετηρίων. Τεκμηρίωση-εγχειρίδιο χρήσης

Εθνική Ερευνητική Υποδομή Υποέργο 1 Σύσταση, οργάνωση, κατασκευή και υποστήριξη εθνικού δικτύου CLARIN EL & διασύνδεση με CLARIN EU Π1.3.1 Λογισμικό τοπικών αποθετηρίων. Τεκμηρίωση-εγχειρίδιο χρήσης Συγγραφείς: Σ. Πιπερίδης, Χ.Παπαγεωργίου, Γ. Μπακαγιάννη (ΙΕΛ/Ε.Κ. Αθηνά) Διαθεσιμότητα: Δημόσιο Ημερομηνία: 31/08/2014

Κωδικός Έργου 441451 Σύντομος τίτλος έργου CLARIN-EL Πλήρης τίτλος έργου Εθνική Ερευνητική Υποδομή CLΑRIN-EL Τίτλος Υποέργου Σύσταση, οργάνωση, κατασκευή και υποστήριξη εθνικού δικτύου CLARIN EL & διασύνδεση με CLARIN EU Επιστ. Υπεύθυνος Στ. Πιπερίδης (ΙΕΛ/Ε.Κ. "Αθηνά") Ημερ/νία έναρξης, διάρκεια 1/11/2012, 35 μήνες Συμβατική ημερ/νία 31/08/2014 ολοκλήρωσης παραδοτέου Πραγματική ημερ/νία 31/08/2014 ολοκλήρωσης παραδοτέου Κωδικός παραδοτέου 1.3.1 Τίτλος παραδοτέου Λογισμικό τοπικών αποθετηρίων. Τεκμηρίωσηεγχειρίδιο χρήσης Τύπος παραδοτέου Αναφορά Έκδοση Τελική, v1.0 Αριθμός σελίδων 113 Συμμετέχοντες φορείς Ε.Κ. Αθηνά Υπεύθυνος Πακέτου Στέλιος Πιπερίδης Εργασίας Υπεύθυνος Εργασίας Μαρία Γαβριηλίδου Συγγραφείς Σ. Πιπερίδης, Χ.Παπαγεωργίου, Γ. Μπακαγιάννη Συντελεστές Μ. Γαβριηλίδου, Δ. Γαλάνης, Γ. Μπακαγιάννη, Μ. Κουτσομπόγερα, Π. Λαμπροπούλου, Χ.Παπαγεωργίου, Σ. Πιπερίδης, Μ. Αλεξάκης, Σ. Μανουσόπουλος,, Ε. Κασσελά, Ι. Κωνσταντίνου, Χ. Μπούμπουκα (ΙΕΛ/ΕΚ «Αθηνά») Υπεύθυνος ΕΥΔ/ΕΠΑΕ Ελένη Παπαδοπούλου Τα παραδοτέα του έργου CLARIN-EL βρίσκονται αναρτημένα στη σελίδα: http://www.clarin.gr/deliverables. 2014, Συγγραφείς Αυτή η εργασία χορηγείται με άδεια Creative Commons Αναφορά Δημιουργού 4.0 Διεθνές. 2

Περιεχόμενα Περίληψη... 5 1. Εφαρμογή Αποθετηρίου... 5 1.1. Υπηρεσίες... 5 1.2. Αρχιτεκτονική... 6 1.2.1 Κλιμάκωση και διαθεσιμότητα web server... 9 1.2.2 Κλιμάκωση και διαθεσιμότητα database server... 10 1.2.3 Κλιμάκωση και διαθεσιμότητα search server... 11 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ A: Τεκμηριωτής (Editor) - Εγχειρίδιο χρήσης... 12 1. Εισαγωγή... 12 1.1. Βασικές έννοιες... 12 1.2. Login... 15 2. Manage Resources... 22 2.1. Manage your own resources (διαχείριση των ιδιόκτητων πόρων)... 23 2.2. Manage all resources (διαχείριση όλων των πόρων)... 46 2.3. Manage person objects (διαχείριση προσώπων), Manage organization objects (διαχείριση οργανισμών), Manage project objects (διαχείριση έργων), Manage document objects (διαχείριση εγγράφων)... 50 2.4. Upload resource descriptions (φόρτωση περιγραφών πόρων)... 52 3. Browse Resources (Περιήγηση Πόρων)... 54 4. Your Profile (προφίλ)... 55 5. Community (Κοινότητα)... 57 6. Statistics (Στατιστικά)... 57 7. About (Σχετικά με)... 59 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Β: Συντονιστής της ομάδας τεκμηριωτών (Editor Group Manager) - Εγχειρίδιο χρήσης... 60 1. Εισαγωγή... 60 1.1. Βασικές έννοιες... 60 1.2. Login... 63 2. Administration (Διαχείριση)... 69 2.1. Editor groups (Ομάδες τεκμηριωτών)... 69 2.2. Editor group applications (Αιτήσεις ένταξης σε ομάδες τεκμηριωτών)... 73 3. Manage Resources... 75 3.1. Manage your own resources (διαχείριση των ιδιόκτητων πόρων)... 75 3

3.2. Manage all resources (διαχείριση όλων των πόρων)... 99 3.3. Manage person objects (διαχείριση προσώπων), Manage organization objects (διαχείριση οργανισμών), Manage project objects (διαχείριση έργων), Manage document objects (διαχείριση εγγράφων)... 103 3.4. Upload resource descriptions (φόρτωση περιγραφών πόρων)... 104 4. Browse Resources (Περιήγηση Πόρων)... 106 5. Your Profile (προφίλ)... 107 6. Community (Κοινότητα)... 109 7. Statistics (Στατιστικά)... 109 8. About (Σχετικά με)... 111 Γλωσσάρι... 112 4

Περίληψη Το παραδοτέο Π1.3.1 παρουσιάζει συνοπτικά την αρχιτεκτονική των αποθετηρίων της υποδομής CLARIN EL, την τεκμηρίωση της υλοποίησης των διαφόρων αρθρωμάτων (modules) της εφαρμογής και την ανάλυση των υπηρεσιών και των μηχανισμών κλιμάκωσης, συντήρησης, ασφάλειας και διαθεσιμότητας της εφαρμογής στην υποδομή. Στα παραρτήματα παρατίθενται τα εγχειρίδια χρήσης που έχουν συνταχθεί για τους διακριτούς ρόλους χρηστών των τοπικών αποθετηρίων: τον συντονιστή ομάδας τεκμηριωτών και τον τεκμηριωτή. Τα εγχειρίδια αυτά έχουν κάποια κοινά εισαγωγικά στοιχεία όπου παρουσιάζονται με μικρές διαφοροποιήσεις βασικές έννοιες ενώ το μεγαλύτερο τμήμα του κάθε εγχειριδίου αφορά στην αναλυτική περιγραφή των δικαιοδοσιών του κάθε τύπου χρήστη. 1. Εφαρμογή Αποθετηρίου Η εφαρμογή αποθετηρίου υποστηρίζει τη δημιουργία και ανάπτυξη όλων των ιδρυματικών αποθετηρίων και αξιοποιεί τις υπηρεσίες υποδομής στο σύννεφο της ΕΔΕΤ. Η τεκμηρίωση των λειτουργικών χαρακτηριστικών της εφαρμογής δίνεται στο Παραδοτέο 1.2.1 1.1. Υπηρεσίες Η εφαρμογή αποθετηρίου παρέχει τις εξής λειτουργικότητες: Τεκμηρίωση και χαρακτηρισμός των γλωσσικών πόρων βάσει του σχήματος τεκμηρίωσης, Αποθήκευση των στοιχείων τεκμηρίωσης και των οντολογικών μεταδεδομένων καθώς και σύνδεσή τους με τα πρωτογενή γλωσσικά δεδομένα σε Βάση Δεδομένων (PostgreSQL), Υποστήριξη της διαχείρισης των γλωσσικών πόρων από τους τεκμηριωτές μέσω κατάλληλων διαδικτυακών διεπαφών, Διασύνδεση των μεταδεδομένων με τα πρωτογενή γλωσσικά δεδομένα, Μεταφόρτωση των γλωσσικών πόρων και απόδοσή τους μοναδικού αναγνωριστικού PID, Λήψη των γλωσσικών πόρων, 5

Παροχή βοήθειας και καθοδήγηση των τεκμηριωτών στη διαμόρφωση του περιεχομένου της τεκμηρίωσης, Αυτόματη επικύρωση/έλεγχος (validation) της τεκμηρίωσης με βάση το σχήμα μεταδεδομένων, Αυτόματη εισαγωγή (import), φόρτωση (upload), αποθήκευση (save) και εξαγωγή (export) τεκμηρίων σε xml που υπακούουν στο σχήμα μεταδεδομένων, Αυτόματη μετατροπή και συμμόρφωση προς τα διεθνώς αναγνωρισμένα πρότυπα κωδικοποίησης μεταδεδομένων, Αποθήκευση σε συμπιεσμένη μορφή των πρωτογενών γλωσσικών δεδομένων, Προηγμένες υπηρεσίες και διεπαφές υποστήριξης της αναζήτησης, πλοήγησης και ανάκτησης των γλωσσικών πόρων και των συνοδευτικών στοιχείων τεκμηρίωσης, Μηχανισμός δεικτοδότησης των στοιχείων τεκμηρίωσης, Υποστήριξη διαχείρισης και επιμέλεια (curation) των μεταδεδομένων, Διαχείριση και υποστήριξη των xρηστών και ρόλων, Παροχή πλούσιων στατιστικών στη χρήση του σχήματος από τους τεκμηριωτές καθώς και στις αναζητήσεις των χρηστών, Μακροπρόθεσμη διατήρηση του υλικού (ιστορικό εκδόσεων μεταδεδομένων), Επιλογή κατάστασης δημοσιοποίησης από τους παραγωγούς. 1.2. Αρχιτεκτονική Η αρχιτεκτονική της εφαρμογής αποθετηρίου έχει αναπτυχθεί με το Django web framework της Python (βλέπε Σχήμα 1). Η αρχιτεκτονική είναι βασισμένη στο πρότυπο πολλαπλών επιπέδων (n-tier) με τρία (3) διαφορετικά επίπεδα και ακολουθεί το Model View Controler (MVC) computing paradigm: Το επίπεδο παρουσίασης, που προσφέρει το γραφικό περιβάλλον με το οποίο αλληλεπιδρούν οι χρήστες, μέσω των client browsers στις συσκευές των χρηστών, το επίπεδο εφαρμογής (application layer) το οποίο υλοποιεί την συγκεκριμένη λογική της εφαρμογής και μεταφράζει τις λειτουργίες των χρηστών σε εντολές για το παρακάτω επίπεδο και το επίπεδο δεδομένων, το οποίο ασχολείται με την αποθήκευση, διαχείριση, δεικτοδότηση και διαμοιρασμό των γλωσσικών πόρων που παράγονται και καταναλώνονται από τους χρήστες. 6

Επιπρόσθετα, η αρχιτεκτονική βασίζεται σε μια multitenancy σχεδίαση, όπου το ίδιο Django instance διαθέτει πολλαπλά tenants (ένα για κάθε ιδρυματικό αποθετήριο) μέσω αντίστοιχων σχημάτων στη ΒΔ (PostgreSQL schemas). Πιο συγκεκριμένα, η σχεδίαση ακολουθεί την λεγόμενη «Semi-isolated» προσέγγιση όπου έχουμε μια Βάση Δεδομένων (PostgreSQL) για όλα τα αποθετήρια αλλά διακριτά σχήματα (schemata) στα tenants. Με τον τρόπο αυτό, αποφεύγεται η δημιουργία καθώς και η συντήρηση πολλαπλών αντιγράφων της εφαρμογής και εξασφαλίζεται η κεντρική διαχείριση χρηστών, η καθολικότητα των μεταδεδομένων των αποθετηρίων καθώς και η ευέλικτη και αποδοτική συντήρηση της εφαρμογής και των αρθρωμάτων της. Αρθρώματα/Υπομονάδες Σχήμα 1 Βάσει των παραπάνω, η εφαρμογή Αποθετηρίου αποτελείται από λογικά δομικά αρθρώματα/υπομονάδες (modules) τα οποία υλοποιούν μέρος της λογικής του συνολικού συστήματος και τα οποία περιγράφονται παρακάτω: 7

Βάση Μεταδεδομένων: Σε αυτή την υπομονάδα αποθηκεύονται τα μεταδεδομένα που εισάγουν οι χρήστες και χρησιμοποιούνται για την περιγραφή των πρωτογενών γλωσσικών πόρων, οι οποίοι αποθηκεύονται στην υπηρεσία Pithos+. Η υπομονάδα αυτή αποτελείται από μια συστοιχία (cluster) από πολλαπλούς εξυπηρετητές βάσεων δεδομένων PostgreSQL. Η συστοιχία έχει ρυθμιστεί με σκοπό να διαθέτει εγγενείς δυνατότητες κλιμάκωσης και υψηλής διαθεσιμότητας, όπως αναλύεται εκτενώς παρακάτω, Το Frontend της εφαρμογής περιέχει τις δυναμικές σελίδες συνυφασμένες με τους απαραίτητους Javascript clients για την επικοινωνία με το Business Logic, διατεταγμένα σύμφωνα με το MVC computing paradigm. Το Business Logic - Backend module είναι υλοποιημένο σε python με το django framework [django 1.7]. Επιπρόσθετα, η εφαρμογή υποστηρίζεται από μία συστοιχία εξυπηρετητών ιστού (application servers) Apache HTTP Server ("Apache"), η οποία διαθέτει δυνατότητες κλιμάκωσης και υψηλής διαθεσιμότητας. Η αμφίδρομη διαχείριση του HTTP traffic και των HTML σελίδων και η επικοινωνία και διαλειτουργικότητα με το υποκείμενο Application server farm πραγματοποιείται από 4 ή και περισσότερους Apache Web Servers αποβλέποντας στην εξισορρόπηση φόρτου (load balancing), την παροχή υψηλής διαθεσιμότητας και την αποφυγή Single Points of Failure (SPOFs). Στο σχήμα της αρχιτεκτονικής, η λογική υπομονάδα που υλοποιεί αυτή την λειτουργία είναι ο load balancer. Ευρετήρια: Το άρθρωμα αυτό περιέχει το ευρετήριο (index) που δημιουργείται πάνω στα μεταδεδομένα των γλωσσικών πόρων. Τα μεταδεδομένα παρέχονται μέσα από το Haystack module του Django. Ο σκοπός του ευρετηρίου αυτού είναι η εύκολη και γρήγορη αναζήτηση μεταδεδομένων καθώς και η πλοήγηση στα μεταδεδομένα του αποθετηρίου. Επειδή μια τέτοια αναζήτηση σε μια απλή βάση δεδομένων δεν είναι ιδιαίτερα αποδοτική, για τον σκοπό αυτό χρησιμοποιείται το σύστημα ανοιχτού κώδικα Solr της Apache [solr] το οποίο παράγει ευρετήρια τύπου inverted index, στην μορφή lucene indexes [lucene]. Το άρθρωμα αυτό αποτελείται από μια συστοιχία από πολλαπλούς εξυπηρετητές Solr, οι οποίοι αναλαμβάνουν τον διαμοιρασμό τόσο των δεδομένων του ευρετηρίου όσο και των αιτήσεων ανάγνωσης/απόκρισης στα ερωτήματα των χρηστών. Με αυτό τον τρόπο το αποθετήριο έχει την δυνατότητα κλιμάκωσης και υψηλής διαθεσιμότητας. 8

Τέλος, η εφαρμογή διαθέτει υπηρεσίες επιπέδου δεδομένων (Data Layer) για την αποθήκευση και ανάκτηση των πρωτογενών δεδομένων στο σύστημα αποθήκευσης Pithos+ της ΕΔΕΤ. Η επικοινωνία με το σύστημα Pithos+ γίνεται μέσω του απαραίτητου client σύμφωνα με το open source API του Pithos+. Για καθένα από τα αναφερθέντα υποσυστήματα αναλύονται παρακάτω ο σχεδιασμός, ο τρόπος, οι μηχανισμοί κλιμάκωσης και τα όρια τους: 1.2.1 Κλιμάκωση και διαθεσιμότητα web server Η εφαρμογή υποστηρίζεται από τον εξυπηρετητή εφαρμογών Apache HTTP Server ("Apache"). Ο εξυπηρετητής Apache HTTP Server ("Apache") διαθέτει δυνατότητες κλιμάκωσης με την χρήση πολλαπλών υπολογιστικών κόμβων όπου ο καθένας απορροφά μέρος της συνολικής κίνησης. Η προσθήκη επιπλέον κόμβων επιτρέπει την απρόσκοπτη κλιμάκωση της υποδομής της εφαρμογής όταν αυξηθούν οι ανάγκες. Η παραπάνω λειτουργία γίνεται με την χρήση ενός εξισορροπητή φορτίου (load balancer) ο οποίος αναλαμβάνει να ανακατευθύνει τις αιτήσεις των χρηστών σε ένα σύνολο από εξυπηρετητές (backend servers). Οι backend servers διαθέτουν πανομοιότυπα αντίγραφα του δικτυακού τόπου (εικόνες, σελίδες html, εκτελέσιμα scripts, κλπ). Το λογισμικό που χρησιμοποιείται για τον σκοπό αυτό είναι η υπομονάδα (submodule) HAproxy [version 1.5]. Σε περίπτωση βλάβης ενός backend server, ο εξισορροπητής το αντιλαμβάνεται και στέλνει τις αιτήσεις στους υπόλοιπους servers που είναι σε λειτουργία. Επειδή η εφαρμογή διατηρεί μια κατάσταση (state) καθόλη την διάρκεια που ένας χρήστης είναι συνδεδεμένος στην πλατφόρμα, ειδική μεταχείριση χρειάζεται κατά την εξισορρόπηση του φόρτου, έτσι ώστε να μην χαθεί η κατάσταση ενός χρήστη όταν επιλέγονται διαφορετικοί backend servers για την εξυπηρέτηση συνεχόμενων αιτήσεων του ίδιου χρήστη. Για τον σκοπό αυτό, χρησιμοποιείται η λειτουργία load balancer stickyness η οποία εξασφαλίζει ότι όλες οι αιτήσεις ενός συγκεκριμένου χρήστη καταλήγουν στον ίδιο backend server. Το γεγονός αυτό δεν μειώνει την δυνατότητα κλιμάκωσης, καθώς αναμένονται αρκετοί ταυτόχρονοι χρήστες έτσι ώστε όλοι οι backend servers να αναλαμβάνουν εξυπηρέτηση ερωτημάτων. 9

Σχήμα 2 1.2.2 Κλιμάκωση και διαθεσιμότητα database server Για να πετύχουμε την υψηλή διαθεσιμότητα (high availability) η PostgreSQL έχει εγκατασταθεί σε 3 ή περισσότερους υπολογιστικούς κόμβους. Ένας από αυτούς τους κόμβους λειτουργεί ως primary server και οι υπόλοιποι ως stand-by servers. Σε περίπτωση που ο primary server πάψει να λειτουργεί λόγω βλάβης, τότε επιλέγεται αυτόματα ένας από τους stand-by servers για να εκτελέσει τον ρόλο του primary server. Για να γίνει σωστά η μετάβαση ενός stand-by server σε primary server, οι δυο servers διατηρούν συνεχώς συγχρονισμένα τα δεδομένα που αποθηκεύουν. Ο συγχρονισμός γίνεται μέσω του μηχανισμού log-shipping που υποστηρίζεται από την postgres [postgreslogship]. Ο μηχανισμός αυτός αναλαμβάνει να διατηρεί τα δεδομένα μεταξύ των επιμέρους database servers συγχρονισμένα, μέσω συχνών μεταφορών των αιτήσεων ενημέρωσης ή εισαγωγής δεδομένων από τον primary server στους stand-by servers. Για να πετύχουμε εξισορρόπηση φόρτου ρυθμίσαμε τους stand-by servers σε λειτουργία hot-standby [postgreshot]. Σε αυτή την λειτουργία οι stand-by servers πέρα από την λειτουργία υψηλής διαθεσιμότητας συμμετέχουν και στην εκτέλεση ερωτημάτων. Με αυτό τον τρόπο, εάν ο φόρτος είναι πολύ μεγάλος για τον primary server, οι επιπλέον stand-by servers παίρνουν μέρος του φορτίου, επιτυγχάνοντας την κλιμάκωση της συνολικής επίδοσης του συστήματος με την προσθήκη επιπλέον standby servers. 10

1.2.3 Κλιμάκωση και διαθεσιμότητα search server Τα ευρετήρια που εξάγονται από τα μεταδεδομένα των αποθετηρίων είναι στην μορφή ευρετηρίων Lucene [lucene] και αποθηκεύονται στο σύστημα Apache Solr [solr]. Συγκεκριμένα, χρησιμοποιείται μια συστοιχία (cluster) 2 ή και περισσότερων εξυπηρετητών αναζήτησης Solr σε SolrCloud mode [solrcloud]. Σε αυτή την περίπτωση, τα δεδομένα του ευρετηρίου κατακερματίζονται σε μικρότερα τμήματα (shards) και κατανέμονται στους ομότιμους εξυπηρετητές της συστοιχίας. Οι χρήστες μπορούν να στέλνουν ερωτήματα σε οποιονδήποτε από τους κόμβους της συστοιχίας και η δρομολόγηση των ερωτημάτων στον κατάλληλο εξυπηρετητή γίνεται με τη χρήση του Zookeeper [zookeeper]. Έτσι, δημιουργούνται οι προϋποθέσεις για υψηλή διαθεσιμότητα αφού το σύστημα αυτόματα συντηρεί αντίγραφα (replicas) για κάθε κομμάτι του ευρετηρίου (leader shard), τα οποία αποθηκεύονται σε διαφορετικούς κόμβους της συστοιχίας. Σε περίπτωση σφάλματος σε οποιονδήποτε κόμβο, η λειτουργία του συστήματος συνεχίζεται απρόσκοπτα καθώς τα ερωτήματα προς τα leader shard του κόμβου, που έπαψε να λειτουργεί, δρομολογούνται αυτόματα στους κόμβους της συστοιχίας που έχουν τα αντίγραφα αυτών. Ταυτόχρονα, επειδή κάθε κόμβος επεξεργάζεται μόνο τα ερωτήματα που αφορούν στα δεδομένα του, επιτυγχάνεται καταμερισμός του φόρτου εργασίας (load balancing) ανάμεσα στους εξυπηρετητές της συστοιχίας. Για τον ίδιο λόγο, προσθέτοντας κόμβους στη συστοιχία των εξυπηρετητών αναζήτησης, μπορούμε να επιτύχουμε κλιμάκωση του ευρετηρίου, εξασφαλίζοντας περισσότερο αποθηκευτικό χώρο στην περίπτωση αύξησης του όγκου δεδομένων του ευρετηρίου, αλλά και μείωση του φόρτου ανά εξυπηρετητή με τη συμβολή των νέων κόμβων. Τέλος, σε περιπτώσεις βλάβης ή απωλειών αρθρωμάτων/υποσυστημάτων υπάρχει ανεκτικότητα καθώς δίνεται δυνατότητα γρήγορης ανάκαμψης με αυτόματο ή ημιαυτόματο τρόπο. 11

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ A: Τεκμηριωτής (Editor) - Εγχειρίδιο χρήσης 1. Εισαγωγή Το εγχειρίδιο αυτό παρουσιάζει τους τύπους χρηστών της υποδομής ClarinEL, τα δικαιώματα και τις δικαιοδοσίες του τεκμηριωτή, καθώς και τις λειτουργίες της εφαρμογής τεκμηρίωσης γλωσσικών πόρων που εμπίπτουν στις αρμοδιότητές του. Σημειώνεται ότι το παρόν κείμενο δεν είναι τελικό, δεδομένου ότι η εφαρμογή βρίσκεται σε φάση "εικαστικής αναδιαμόρφωσης" και ότι οι εικόνες της εφαρμογής (screenshots) που εμφανίζονται μέσα στο κείμενο πρόκειται να αλλάξουν. 1.1. Βασικές έννοιες Η υποδομή ClarinEL φιλοξενεί αποθετήρια διαφόρων φορέων (οργανισμών, πανεπιστημίων, ερευνητικών ινστιτούτων κτλ.). Κάθε αποθετήριο έχει δύο διαχειριστές, υπεύθυνους για την καλή λειτουργία και οργάνωση του αποθετηρίου: τον τεχνικό διαχειριστή και τον επιστημονικό υπεύθυνο 1. Ο διαχειριστής αποθετηρίου (repository manager) διαχειρίζεται: τους χρήστες (users) του αποθετηρίου του (παρόχους πόρων 2 αλλά και καταναλωτές 3 ), τις ομάδες (groups) του αποθετηρίου του (τεκμηριωτές και συντονιστές ομάδων τεκμηριωτών), τα δεδομένα (data) του αποθετηρίου του, 1 Σε εξαιρετικές περιπτώσεις μπορεί το ίδιο άτομο να αναλάβει και τους δύο ρόλους. 2 Πάροχος είναι το μέλος της υποδομής (φυσικό ή νομικό πρόσωπο) που παρέχει γλωσσικούς πόρους (δεδομένα, τεχνολογίες ή/και υπηρεσίες) στην υποδομή. Ο πάροχος είναι εγγεγραμμένος χρήστης. Ο πάροχος είναι ταυτόχρονα και καταναλωτής, ωστόσο για λόγους διάκρισης από τον απλό καταναλωτή, η έμφαση δίνεται στον ρόλο του παρόχου. 3 Καταναλωτής: το μέλος της υποδομής (φυσικό ή νομικό πρόσωπο) που συμμετέχει στην υποδομή χωρίς να παρέχει γλωσσικούς πόρους (δεδομένα, τεχνολογίες ή/και υπηρεσίες). Ο καταναλωτής είναι εγγεγραμμένος χρήστης. 12/ 113

τα μεταδεδομένα (metadata) του αποθετηρίου του, και μόνο αυτά. Δεν έχει δικαιώματα στα υπόλοιπα αποθετήρια. Μπορεί ωστόσο να πλοηγείται στους πόρους τους μέσω της διεπαφής. Οι τύποι χρηστών 4 σε ένα αποθετήριο είναι οι ακόλουθοι: 1. απλός χρήστης 2. τεκμηριωτής πόρων 5 (editor), μέλος της ομάδας τεκμηριωτών (editors group member) 3. συντονιστής της ομάδας τεκμηριωτών (editor group manager), μέλος της ομάδας συντονιστών της ομάδας τεκμηριωτών (editor group managers group member) 4. διαχειριστής αποθετηρίου. Όλοι οι τύποι χρηστών είναι εγγεγραμμένα μέλη του αποθετηρίου (registered users - repository members) 6 και συνδέονται μεταξύ τους και με το αποθετήριο με τον τρόπο που απεικονίζει η Error! Reference source not found.. 4 Η αναλυτική περιγραφή της κάθε κατηγορίας χρήστη (ή ομάδας) καθώς και των δικαιωμάτων που έχει γίνεται στα αντίστοιχα εγχειρίδια (εγχειρίδια χρήσης διαχειριστή αποθετηρίου και συντονιστή). Στη συνέχεια του κειμένου γίνεται μία αδρή περιγραφή των βασικών ρόλων. 5 Ο τεκμηριωτής πόρων θα αναφέρεται για συντομία ως τεκμηριωτής. 6 Η χρήση του Single-Sign-On (SSO) λογαριασμού για login, όπως θα δούμε στην συνέχεια, συνδέει με μοναδικό τρόπο τον χρήστη με τον φορέα του και το αποθετήριο του. 13/ 113

editor group manager group member/s repository manager i s a editor group member/s repository member/s registered users Εικόνα 1 Οι απλοί εγγεγραμμένοι χρήστες έχουν τη δυνατότητα να αναζητούν, να βλέπουν και να καταφορτώνουν (download) όσους πόρους επιτρέπεται σύμφωνα με την άδειά τους. Οι τεκμηριωτές έχουν τη δυνατότητα να δημιουργούν και να επεξεργάζονται τις περιγραφές των πόρων και να μεταφορτώνουν (upload) τα δεδομένα τους. Οι συντονιστές είναι υπεύθυνοι για τους τεκμηριωτές. Κάθε κατηγορία χρήστη (1. απλός χρήστης, 2. τεκμηριωτής, 3. συντονιστής και 4. διαχειριστής αποθετηρίου) έχει όλα τα δικαιώματα του χρήστη του προηγούμενου επιπέδου. Επομένως, ο διαχειριστής αποθετηρίου έχει τα δικαιώματα των συντονιστών, των τεκμηριωτών και των απλών χρηστών, ο συντονιστής έχει τα δικαιώματα των τεκμηριωτών και των απλών χρηστών και ο τεκμηριωτής έχει όλα τα δικαιώματα του απλού χρήστη. Οι τεκμηριωτές και οι συντονιστές είναι οργανωμένοι σε ομάδες. Κάθε ομάδα τεκμηριωτών ή συντονιστών μπορεί να έχει ένα ή περισσότερα μέλη. Κάθε ομάδα τεκμηριωτών συντονίζεται από μία και μόνο μία ομάδα συντονιστών. Όπως φαίνεται και στο παράδειγμα (Error! Reference source not found.) η ομάδα τεκμηριωτών 1 έχει ως υπεύθυνη την ομάδα συντονιστών 1 και η ομάδα τεκμηριωτών 2 έχει ως υπεύθυνη την ομάδα συντονιστών 2. Η ομάδα συντονιστών 1 έχει μόνο ένα μέλος, τον συντονιστή 1 ενώ η ομάδα συντονιστών 2 έχει δύο μέλη, τον συντονιστή 2α και τον συντονιστή 2β. 14/ 113

συντονιστή ς 1 Διαχειριστής αποθετηρίου/ Repository manager συντονιστή ς 2α συντονιστή Ομάδα συντονιστών της ομάδας τεκμηριωτών 1 / Editor groups manager group 1 Ομάδα συντονιστών της ομάδας τεκμηριωτών 2 / Editor groups manager group 2 Ομάδα τεκμηριωτών 1 / Editor group 1 Ομάδα τεκμηριωτών 2 / Editor group 2 Εικόνα 2 1.2. Login Ο χρήστης που θα αναλάβει χρέη τεκμηριωτή χρειάζεται πρωτίστως να γίνει μέλος του αποθετηρίου και αυτό γίνεται όταν κάνει login με SSO λογαριασμό στην αρχική σελίδα του ClarinEL (http://proxy.clarin.gr/). Ένα τυπικό σενάριο SSO login έχει ως εξής: Ο χρήστης θέλει να κάνει SSO login στην υπηρεσία CLARIN-EL: Ο χρήστης μέσω του proxy πηγαίνει στην αρχική σελίδα του CLARIN-EL. Πατάει το κουμπί "Login" και μέσω του proxy οδηγείται στην login page. Επιλέγει να κάνει login με τον Shibboleth λογαριασμό του πατώντας το κουμπί "SSO login". Ο Πάροχος Υπηρεσίας CLARIN-EL ζητά άδεια χρήσης: Ο χρήστης αμέσως ανακατευθύνεται από την υπηρεσία CLARIN-EL, σε μία σελίδα με τον κατάλογο των Φορέων (όπως wayf.grnet.gr) στην υποδομή Ταυτοποίησης και Εξουσιοδότησης (AAI), όπου του ζητείται να επιλέξει τον Φορέα που ανήκει. Προαιρετικά, ο χρήστης μπορεί να αποθηκεύσει την επιλογή αυτή, ώστε να μην ερωτηθεί σε επόμενες χρήσεις της υποδομής. Αμέσως, προετοιμάζεται μια αίτηση ελέγχου ταυτότητας και αποστέλλεται στον Πάροχο ταυτότητας. 15/ 113

Πιστοποίηση ταυτότητας από τον Πάροχο Ταυτότητας: Μετά την επιλογή οδηγείται στην σελίδα πιστοποίησης του Οικείου Φορέα του, ο οποίος αποτελεί και τον Πάροχο Ταυτότητας. Ο Πάροχος Ταυτότητας ελέγχει τα στοιχεία του χρήστη. Προσπαθεί να τον πιστοποιήσει, ζητώντας με την χρήση μίας φόρμας τα βασικά του στοιχεία όπως όνομα χρήστη και κωδικός πρόσβασης. Εισαγωγή στοιχείων από τον χρήστη: Ο χρήστης εισάγει τα απαραίτητα στοιχεία. Ο Πάροχος Ταυτότητας προετοιμάζει μία απάντηση: Ο Πάροχος Ταυτότητας ελέγχει τα στοιχεία του χρήστη και ετοιμάζει μία απάντηση. Αν δεν υπάρχει ο χρήστης παραμένει στην φόρμα περιμένοντας σωστά στοιχεία. Αν υπάρχει, ταυτοποιεί τον χρήστη και ετοιμάζει την απάντηση με τα στοιχεία που έχουν ζητηθεί να παρέχει ο κάθε Πάροχος Ταυτότητας στην συγκεκριμένη υπηρεσία. Ο Πάροχος Ταυτότητας επειδή αναγνωρίζει το πιστοποιητικό του proxy server, επιστρέφει σε αυτόν τα διαθέσιμα στοιχεία για τον συγκεκριμένο χρήστη. Ο Πάροχος Υπηρεσίας - CLARIN-EL ελέγχει την απάντηση: Ο πάροχος υπηρεσίας CLARIN-EL λαμβάνει την απάντηση από τον Πάροχο Ταυτότητας και αμέσως δημιουργεί μία συνεδρία (session) με τον χρήστη. Πιο συγκεκριμένα, ο proxy server προωθεί τα στοιχεία στον web server από τον οποίο ξεκίνησε η ανακατεύθυνση (το αίτημα για login). Μέσω του django-saml2 η εφαρμογή ενημερώνεται για τα στοιχεία του χρήστη και τα σώζει στη βάση. Επιτρέπει την είσοδο του χρήστη στην υπηρεσία, ενώ παράλληλα, χρησιμοποιεί μερικά δεδομένα από την απάντηση που του έστειλε ο Πάροχος Ταυτότητας (π.χ. το αναγνωριστικό του χρήστη). Σύνδεση του χρήστη: Ο χρήστης έχει πλέον συνδεθεί στην υπηρεσία CLARIN-EL και μπορεί να μεταφερθεί στο αποθετήριο του Φορέα του (αν αυτό υπάρχει). Αφού όλα τα βήματα έχουν ολοκληρωθεί με επιτυχία, την επόμενη φορά που ο χρήστης θα κάνει login εμφανίζεται το κουμπί "Go to the R ClarinEL repository" όπου R είναι το αποθετήριο (repository) του οποίου είναι μέλος (βλ. Error! Reference source not found.). 16/ 113

Εικόνα 3 Εάν επιλέξει να μεταβεί στο αποθετήριό του κάνοντας κλικ πάνω στο κουμπί, εμφανίζεται μία καινούργια οθόνη που του δίνει τη δυνατότητα να επιστρέψει στον συσσωρευτή (aggregator) 7 κάνοντας κλικ στο αντίστοιχο κουμπί (βλ. Error! Reference source not found.). Εικόνα 4 7 Συσσωρευτής ονομάζεται ο κατάλογος που συλλέγει τα μεταδεδομένα όλων των πόρων που είναι σε κατάσταση πλήρους δημοσίευσης (published resources) από τα επιμέρους ClarinEL αποθετήρια. Λειτουργεί ως κόμβος που φιλοξενεί τον κεντρικό κατάλογο της υποδομής. 17/ 113

Τα δικαιώματα που έχει στο αποθετήριο του ο χρήστης (βλ. Error! Reference source not found.) είναι περισσότερα από αυτά που έχει στον συσσωρευτή (βλ. Error! Reference source not found.) όπως φαίνεται από τις διαφορετικές επιλογές στο μενού. δικαιώματα χρήστη στο αποθετήριό Εικόνα 5 δικαιώματα χρήστη στον Εικόνα 6 Εφόσον ο κάθε χρήστης κάνει login με SSO λογαριασμό σχετίζεται αποκλειστικά με τον φορέα του και το αποθετήριό του. Ο τεκμηριωτής είναι και αυτός χρήστης που χρησιμοποιεί SSO λογαριασμό, επομένως δεν μπορεί να έχει κανέναν άλλο διαχειριστικό ρόλο σε κανένα άλλο αποθετήριο. Πιο συγκεκριμένα: 18/ 113

Μπορεί ένας χρήστης να είναι τεκμηριωτής σε περισσότερα του ενός αποθετήρια; ΟΧΙ Μπορεί ένας χρήστης να είναι τεκμηριωτής σε ένα αποθετήριο ΚΑΙ διαχειριστής σε κάποιο άλλο; Ο Χ Ι Μπορεί ένας χρήστης να είναι τεκμηριωτής σε ένα αποθετήριο ΚΑΙ συντονιστής σε κάποιο άλλο; Ο Χ Ι Α Λ Λ Α Μπορεί ένας χρήστης να είναι τεκμηριωτής σε ένα αποθετήριο ΚΑΙ απλός χρήστης (καταναλωτής) σε κάποιο άλλο; Ν Α Ι Ο χρήστης μπορεί με το κουμπί ΗΟΜΕ που βρίσκεται στο πάνω μέρος κάθε σελίδας, αριστερά, να επιστρέψει στην αρχική σελίδα ανά πάσα στιγμή. Εκεί επιλέγοντας το κουμπί Go to the ClarinEL Aggregator (βλ. Error! Reference source not found.) μπορεί να μεταβεί στον συσσωρευτή. Όταν βρίσκεται στον συσσωρευτή μπορεί να περιηγείται ως καταναλωτής στα διάφορα αποθετήρια, να βλέπει δηλαδή όλους τους πόρους που είναι σε κατάσταση πλήρους δημοσίευσης και να καταφορτώνει όσους επιτρέπεται σύμφωνα με τον τύπο της άδειάς τους. Μπορεί ένας χρήστης να είναι τεκμηριωτής σε περισσότερες της μίας ομάδες του αποθετηρίου του; Ν Α Ι (βλ. Εικόνα 72) Μπορεί ένας χρήστης να είναι τεκμηριωτής και συντονιστής στην ίδια ομάδα του αποθετηρίου του; Ν Α Ι (βλ. Εικόνα 72) Στο παράδειγμα της Εικόνα 72, βλέπουμε δύο ομάδες τεκμηριωτών: την ομάδα τεκμηριωτών 1 και την ομάδα τεκμηριωτών 2 Η ομάδα τεκμηριωτών 1 έχει μονάχα έναν συντονιστή. Αντίθετα, η ομάδα τεκμηριωτών 2 έχει συνολικά τρεις συντονιστές, τον συντονιστή 1, τον συντονιστή 2 και τον συντονιστή 3. Οι συντονιστές ανήκουν και αυτοί σε δύο ομάδες: την ομάδα συντονιστών της ομάδας τεκμηριωτών 1 και την ομάδα συντονιστών της ομάδας τεκμηριωτών 2. Ο κάθε συντονιστής έχει ταυτόχρονα και την ιδιότητα του τεκμηριωτή στις ομάδες που συντονίζει. Έτσι, ο συντονιστής 1 είναι μέλος της ομάδας τεκμηρίωσης 1 και της ομάδας 19/ 113

τεκμηρίωσης 2. Έχει δηλαδή, ως φυσική οντότητα, συμμετοχή σε δύο ομάδες τεκμηρίωσης και διπλό ρόλο. συντονιστής 1 Ομάδα συντονιστών της ομάδας τεκμηριωτών 1 / Editor groups manager group 1 Διαχειριστής αποθετηρίου/ Repository manager Ομάδα συντονιστών της ομάδας τεκμηριωτών 2 / Editor groups manager group 2 συντονιστής 2συντονιστή ς 3 Ομάδα τεκμηριωτών 1 / Editor group 1 Ομάδα τεκμηριωτών 2 / Editor group 2 τεκμηριωτής 1 = συντονιστής 1 τεκμηριωτής 2, τεκμηριωτής 3 τεκμηριωτής 1 = συντονιστής 1 τεκμηριωτής 2 = συντονιστής 2 τεκμηριωτής 3 = συντονιστής 3 Εικόνα 7 Εφόσον ο χρήστης βρίσκεται στο αποθετήριο του, πρέπει -για να γίνει τεκμηριωτής- να επιλέξει από το tab "Your Profile" την ενέργεια apply for editor group membership (βλ. Εικόνα 8). 20/ 113

Εικόνα 8 Στη σελίδα όπου μεταφέρεται ο χρήστης πρέπει να επιλέξει την ομάδα τεκμηρίωσης της οποίας θέλει να γίνει μέλος από μία drop down list 8 που εμφανίζεται και εν συνεχεία να πατήσει το κουμπί apply (βλ. Εικόνα 9). Εικόνα 9 Για την αποδοχή ή απόρριψη του αιτήματός του ενημερώνεται με email. Εάν δεν υπάρχουν διαθέσιμες ομάδες ενημερώνεται με μήνυμα στην κορυφή της σελίδας στην οποία βρίσκεται. 8 Η λίστα αυτή παρουσιάζει κάθε φορά μόνο τις ομάδες στις οποίες δεν ανήκει ο χρήστης. 21/ 113

Στη συνέχεια του εγχειριδίου παρουσιάζονται οι δικαιοδοσίες του τεκμηριωτή καθώς και οι λοιπές δυνατότητες που προσφέρονται από το μενού της διεπαφής με την ακόλουθη σειρά: Manage resources (Διαχείριση πόρων) Browse resources (Περιήγηση πόρων) Your profile (Προφίλ) Community (Κοινότητα) Statistics (Στατιστικά) Help (Βοήθεια) About (Σχετικά με) Η σειρά παρουσίασης δεν ακολουθεί τη σειρά του μενού της διεπαφής, αλλά περιγράφονται πρώτα με αναλυτικό τρόπο τα διαχειριστικά δικαιώματα (manage resources), στα οποία δίνεται έμφαση, και ακολουθούν τα λοιπά δικαιώματα, δικαιοδοσίες και δυνατότητες που δίνονται στον τεκμηριωτή. 2. Manage Resources Ο τεκμηριωτής έχει τη δυνατότητα να επεξεργάζεται όλους τους πόρους της ομάδας του, δηλαδή τα ίδια τα δεδομένα και τα μεταδεδομένα αυτών. Το tab "Manage Resources" (διαχείριση πόρων) παρέχει τις εξής επιλογές: o o o o o o o Manage Your Own Resources (Διαχείριση των ιδιόκτητων πόρων) Manage All Resources (Διαχείριση Όλων Των Πόρων) Manage Person Objects (Διαχείριση προσώπων) Manage Organization Objects (Διαχείριση οργανισμών) Manage Project Objects (Διαχείριση έργων) Manage Document Objects (Διαχείριση εγγράφων) Upload Resource Descriptions (Μεταφόρτωση περιγραφών / τεκμηριώσεων πόρων) 22/ 113

2.1. Manage your own resources (διαχείριση των ιδιόκτητων πόρων) Κύρια αρμοδιότητα του τεκμηριωτή 9 είναι να δημιουργεί ή να μεταφορτώνει περιγραφές 10 πόρων. Από το tab "Manage your own resources" μεταβαίνει σε μία σελίδα στο πάνω μέρος της οποίας, δεξιά, πρέπει να κάνει κλικ στο κουμπί ADD RESOURCE για να ξεκινήσει η διαδικασία περιγραφής ενός νέου πόρου (βλ. Εικόνα 86). Εικόνα 10 Στην επόμενη σελίδα ο τεκμηριωτής πρέπει να διαλέξει από την αναδυόμενη λίστα επιλογών τον τύπο του πόρου που θα περιγράψει. Οι πιθανές επιλογές του είναι οι ακόλουθες: corpus (σώμα κειμένων) language description (γραμματική) lexical conceptual resource 11 (λεξικός πόρος) 9 Στο κεφάλαιο που ακολουθεί θα παρουσιαστεί ο τρόπος με τον οποίο δημιουργείται η περιγραφή ενός πόρου. Εφεξής ο όρος «δημιουργός» δηλώνει την ιδιότητα αυτού που δημιουργεί την περιγραφή του πόρου (μεταδεδομένα) και όχι αυτού που έχει δημιουργήσει τον εκάστοτε πόρο. Συνεπώς, «ιδιόκτητος πόρος» είναι αυτός του οποίου τα μεταδεδομένα έχουν δημιουργηθεί από τον τεκμηριωτή που θεωρείται «δημιουργός» του. 10 Αναλυτική περιγραφή των μεταδεδομένων γίνεται στο Documentation and User Manual of the META-SHARE Metadata Model, ed. Penny Labropoulou and Elina Desipri, 06/03/2012, διαθέσιμο στο http://www.meta-net.eu/meta-share/metadata-schema. 11 Στην κατηγορία αυτή εμπίπτουν οι ακόλουθοι πόροι: word list (λίστα λέξεων), computational lexicon (υπολογιστικό λεξικό), ontology (οντολογία), WordNet, thesaurus (θησαυρός), FrameNet, terminological resource (ορολογικός πόρος), machine readable dictionary (μηχαναγνώσιμο λεξικό), κ.ά. 23/ 113

tool/service 12 (εργαλείο/ υπηρεσία) Ανάλογα με τον τύπο πόρου, το σύστημα εμφανίζει μία σειρά από επιλογές που αφορούν στο μέσο (media type 13 ) στο οποίο ο πόρος διατίθεται. Από αυτές ο τεκμηριωτής πρέπει να επιλέξει μία ή περισσότερες και στη συνέχεια, για να ολοκληρωθεί το πρώτο στάδιο τεκμηρίωσης, πρέπει να πατήσει το κουμπί PROCEED (βλ. Εικόνα 87). Εικόνα 11 Όπως φαίνεται στην Εικόνα 87, δίπλα στο ADD RESOURCE υπάρχει ένα ερωτηματικό. Εάν ο χρήστης το πατήσει οδηγείται σε μία καινούργια σελίδα (βλ. Εικόνα 88) όπου γίνεται ανάλυση της έννοιας πόρος (resource) σύμφωνα με το σχήμα μεταδεδομένων. 12 Στην κατηγορία αυτή εμπίπτουν οι ακόλουθοι πόροι: tool (εργαλείο), service (υπηρεσία), platform (πλατφόρμα), suite of tools (αλυσίδα εργαλείων), infrastructure architecture (αρχιτεκτονική υποδομής), Development Environment (περιβάλλον ανάπτυξης Γλωσσικής Τεχνολογίας), κ.ά. 13 Ένας πόρος μπορεί να διατίθεται σε ένα ή περισσότερα από τα ακόλουθα μέσα: text (κείμενο), audio (ήχος), image (εικόνα), video (βίντεο), textnumerical και textngram. Οι δύο τελευταίες κατηγορίες είναι ουσιαστικά υποκατηγορίες του κειμένου, με το textnumerical να περιέχει και αριθμητικά δεδομένα και το textngram να περιέχει και στοιχεία με πιθανοτικές μετρικές (probability measures). 24/ 113

Εικόνα 12 Στο παράδειγμα της Εικόνα 88, όποια από τις υποκατηγορίες είναι ενεργή (με πορτοκαλί χρώμα) αναλύεται περαιτέρω. Αν για παράδειγμα, επιλεγεί με κλικ το identificationinfo ο χρήστης οδηγείται σε μία νέα σελίδα (βλ. Εικόνα 89) που περιέχει αναλυτικές πληροφορίες για το πεδίο που επέλεξε. Εικόνα 13 Στα αριστερά της σελίδας, κάτω από το Table of Contents, υπάρχει μία αναπτυσσόμενη λίστα που εμφανίζεται μόλις γίνει κλικ στο σταυρό που βρίσκεται δίπλα στο Home page (βλ. Εικόνα 90). Από εκεί ο χρήστης μπορεί να περιηγηθεί στο σχήμα μεταδομένων και επιλέγοντας με κλικ κάποιο από τα πεδία να δει να εμφανίζονται πληροφορίες για αυτό. 25/ 113

Εικόνα 14 Οι επόμενες σελίδες τεκμηρίωσης περιέχουν πεδία όπου πρέπει να συμπληρωθούν πληροφορίες σχετικές με τον πόρο. Τα πεδία που είναι υποχρεωτικά έχουν έναν αστερίσκο 14 (βλ. Εικόνα 91). υποχρεωτικ ό πεδίο προαιρετικ ό πεδίο Εικόνα 15 14 Η πληροφορία αυτή υπάρχει και στο πάνω αριστερό τμήμα της ιστοσελίδας (βλ. Εικόνα 91). 26/ 113

Σε κάποια από τα πεδία, για παράδειγμα το Resource Name, δίνεται η επιλογή "Add Another Field". Εάν γίνει κλικ πάνω στο κουμπί αυτό, το πεδίο που έχει επιλεγεί επαναλαμβάνεται. Αυτή η ενέργεια μπορεί να γίνει όσες φορές ο τεκμηριωτής αποφασίσει. Στην Εικόνα 92 το εν λόγω πεδίο εμφανίζεται συνολικά πέντε φορές. Εάν ο τεκμηριωτής αποφασίσει να σβήσει κάποιο από τα πεδία που έχει δημιουργήσει, μπορεί να το κάνει επιλέγοντας το κουμπί. 1 2 3 4 5 Εικόνα 16 Αποθήκευση των μεταδεδομένων γίνεται με επιλογή του κουμπιού SAVE ή SAVE AND ADD ANOTHER στο κάτω μέρος της κάθε σελίδας, δεξιά (βλ. Εικόνα 93). 27/ 113

Εικόνα 17 Στην αριστερή πλευρά της σελίδας υπάρχουν οι κατηγορίες μεταδεδομένων για κάθε πόρο. Ο τεκμηριωτής μπορεί να πλοηγηθεί σε αυτές κάνοντας κλικ πάνω στο όνομα της κατηγορίας που τον ενδιαφέρει (βλ. Εικόνα 94). Εικόνα 18 28/ 113

Σε περίπτωση που ο τεκμηριωτής προσπαθήσει να κάνει αποθήκευση χωρίς να έχει συμπληρώσει όλα τα υποχρεωτικά πεδία, ενημερώνεται με μήνυμα που εμφανίζεται στην κορυφή της σελίδας. Ταυτόχρονα οι κατηγορίες μεταδεδομένων στα οποία δεν έχουν συμπληρωθεί πεδία (βλ. Εικόνα 95) καθώς και τα ίδια τα πεδία (βλ. Εικόνα 96) επισημαίνονται με κόκκινο χρώμα. Εικόνα 19 Εικόνα 20 29/ 113

Το πεδίο Distribution που πρέπει να συμπληρωθεί όπως βλέπουμε στην Εικόνα 96 έχει στα δεξιά του έναν πράσινο σταυρό. Ο χρήστης πρέπει να τον πατήσει για να ανοίξει μία καινούργια σελίδα στην οποία υπάρχουν όλες οι υποκατηγορίες του συγκεκριμένου μεταδεδομένου (βλ. Εικόνα 97). Κάποια από τα πεδία προς συμπλήρωση (υποχρεωτικά και μη) για λόγους οικονομίας χώρου είναι κρυφά και εμφανίζονται μόλις πατηθεί το κουμπί SHOW (βλ. Εικόνα 97). Εικόνα 21 Τα καινούργια πεδία παρουσιάζονται στην Εικόνα 98. Ο τεκμηριωτής μπορεί να επιστρέψει σε μενού με λιγότερα πεδία αν πατήσει το κουμπί HIDE. 30/ 113

Εικόνα 22 Η συμπλήρωση των πεδίων των μεταδεδομένων (βλ. Εικόνα 99) γίνεται με έναν από τους ακόλουθους τρόπους: ελεύθερο κείμενο, όπως στην περίπτωση του Download Location, αναδυόμενη λίστα από την οποία ο χρήστης επιλέγει, όπως στην περίπτωση του Availability, και λίστα με διαθέσιμες τιμές από τις οποίες ο χρήστης επιλέγει μία ή περισσότερες και με τη χρήση βέλους 15 τις μεταφέρει στο πεδίο που θα αποθηκευθούν, όπως στην περίπτωση του Licence. 15 Εναλλακτικά μπορεί η επιλογή να γίνει με διπλό κλικ. 31/ 113

Εικόνα 23 Το σύμβολο δίπλα σε κάποιο πεδίο, όπως το Licence, σημαίνει ότι μπορεί να γίνει αναζήτηση στις επιλογές που υπάρχουν για αυτό το πεδίο. Ανάλογα με τα στοιχεία που ο τεκμηριωτής πληκτρολογεί εμφανίζονται διαφορετικές επιλογές (βλ. Εικόνα 100 και Εικόνα 101). 32/ 113

Εικόνα 24 Εικόνα 25 Όπως είδαμε και στην περίπτωση του Resource Name, κάποια πεδία δίνουν τη δυνατότητα πολλαπλής συμπλήρωσης εάν γίνει κλικ στο κουμπί "add another M", όπου Μ είναι το εκάστοτε μεταδεδομένο (βλ. Εικόνα 102). 33/ 113

Εικόνα 26 Στην Εικόνα 103 βλέπουμε την κατηγορία Languages, όπου υποχρεωτικά πρέπει να συμπληρωθεί τουλάχιστον μία γλώσσα. Εάν χρειαστεί να συμπληρωθεί και δεύτερη, ή περισσότερες, πρέπει να γίνει κλικ στο κουμπί Add Another Language. Αυτή η ενέργεια οδηγεί στην αναπαραγωγή όλων των υποκατηγοριών του πεδίου Language: #1, τα οποία φαίνονται υπό τον τίτλο Language: #2. Επαναλαμβάνονται δηλαδή τα Language Id, Language Name, Language Script, Size per Language και Language Variety. Ο τεκμηριωτής έχει τη δυνατότητα να διαγράψει το σύνολο του Language: #2 με το κουμπί. 34/ 113

Εικόνα 27 Εφόσον έχουν συμπληρωθεί όλα τα υποχρεωτικά πεδία ο τεκμηριωτής αποθηκεύει τη φόρμα με τα μεταδεδομένα και ο πόρος βρίσκεται πλέον στο πρώτο από τα επίπεδα δημοσίευσης (ingested/ περιορισμένη δημοσίευση) είναι δηλαδή ορατός μόνο στα υπόλοιπα μέλη της ομάδας τεκμηριωτών. Το επίπεδο δημοσίευσης του πόρου μπορεί να το αλλάξει μόνο ο συντονιστής 16. Για να ολοκληρωθεί η περιγραφή του πόρου απαιτείται η μεταφόρτωση (upload) των ίδιων των δεδομένων (εφόσον πρόκειται για σώμα κειμένων ή λεξικό πόρο) ή του ίδιου του εργαλείου. Η μεταφόρτωση γίνεται με τον ακόλουθο τρόπο: ο τεκμηριωτής επιλέγει το κουμπί UPLOAD RESOURCE από τη σελίδα περιγραφής του πόρου (βλ. Εικόνα 104). 16 Βλ. Συντονιστής της Ομάδας τεκμηριωτών Εγχειρίδιο χρήσης, κεφ. 3.1. Manage your own resources (διαχείριση ιδιόκτητων πόρων) 35/ 113

Εικόνα 28 Αμέσως εμφανίζεται μήνυμα στην οθόνη που ζητά επιβεβαίωση για έξοδο από τη σελίδα στην οποία βρίσκεται. Ο χρήστης πρέπει να επιλέξει το κουμπί "Έξοδος από τη σελίδα" (βλ. Εικόνα 105) προκειμένου να προχωρήσει στη μεταφόρτωση. Εικόνα 29 Στην καινούργια σελίδα (βλ. Εικόνα 108) ο χρήστης πρέπει να επιλέξει το URL του endpoint 17 που εμφανίζεται και να το επικολλήσει σε μία καινούργια σελίδα. 17 Για τη δημιουργία του endpoint υπεύθυνος είναι ο διαχειριστής του αποθετηρίου και οι ενέργειες στις οποίες πρέπει να προβεί περιγράφονται στο αντίστοιχο εγχειρίδιο στο κεφάλαιο 3.1.Manage all resources (διαχείριση όλων των πόρων). Η πρόσβαση στο endpoint από τους χρήστες του κάθε 36/ 113

Εικόνα 30 Το endpoint (βλ. Εικόνα 109) εξυπηρετεί όλους τους χρήστες του εκάστοτε αποθετηρίου λειτουργώντας ως τοπικό σημείο στο οποίο τοποθετούν τους πόρους τους. Για να γίνει μεταφόρτωση των δεδομένων αυτών στο αποθετήριο CLARIN μέσω της διεπαφής πρέπει ο τεκμηριωτής να επικολλήσει το πλήρες όνομα του αρχείου (για παράδειγμα JRC_el.zip) στο κουτί δίπλα στο URL του endpoint (βλ. Εικόνα 32). Στη συνέχεια κλικάρει το κουμπί UPLOAD TERMS (με το οποίο βεβαιώνει ότι έχει το νομικό δικαίωμα να μεταφορτώσει τον πόρο) και πατά το κουμπί UPLOAD. Σε περίπτωση που στο endpoint υπάρχουν διάφοροι φάκελοι (και υποφάκελοι), ο τεκμηριωτής θα πρέπει να επικολλήσει δίπλα στο endpoint το σχετικό μονοπάτι (relative path) όπου βρίσκονται τα αρχεία που θέλει να μεταφορτώσει. Σε αντίθετη περίπτωση, εάν επικολληθεί μόνο τό όνομα του, η μεταφόρτωση δεν θα είναι εφικτή καθώς το αρχείο δεν θα μπορεί να εντοπιστεί. αποθετηρίου θα γίνεται με ή χωρίς όνομα χρήστη και κωδικό πρόσβασης, μετά από συνεννόηση με τον διαχειριστή του κάθε αποθετηρίου. 37/ 113

Εικόνα 31 Εικόνα 32 Το αρχείο πρέπει να είναι σε συμπιεσμένη μορφή τύπου 'zip', 'tar.gz', 'gz', 'tgz', 'tar', 'bzip2', ή 'bz2'. Στην περίπτωση που οι προϋποθέσεις τύπου αρχείου δεν πληρούνται, εμφανίζεται μήνυμα που ενημερώνει τον χρήστη ότι η μεταφόρτωση είναι αδύνατη (βλ. Εικόνα 109). 38/ 113

Εικόνα 33 Ο τεκμηριωτής δεν μπορεί να σβήσει τεκμηρίωση ούτε πόρο που έχει δημιουργήσει ο ίδιος. Η ενέργεια αυτή ανήκει στον ρόλο του συντονιστή και βεβαίως και του διαχειριστή του αποθετηρίου. Ο πόρος αυτή τη στιγμή είναι ορατός μόνο στα μέλη της ομάδας τεκμηρίωσης. Για να διευρυνθεί το σύνολο των χρηστών που θα τον βλέπουν πρέπει να αλλάξει το επίπεδο δημοσίευσής του. Τα επίπεδα δημοσίευσης ενός πόρου είναι τα εξής: internal (επίπεδο εσωτερικής δημοσίευσης), ο πόρος είναι ορατός μόνο στον δημιουργό του και την ομάδα τεκμηριωτών στην οποία ανήκει ο δημιουργός του. ingested (επίπεδο περιορισμένης δημοσίευσης), ο πόρος είναι ορατός μόνο στα μέλη του αποθετηρίου του, και published (επίπεδο πλήρους δημοσίευσης), ο πόρος είναι ορατός σε όλους τους χρήστες σε όλα τα αποθετήρια. Ο τεκμηριωτής δεν μπορεί να αλλάξει το επίπεδο δημοσίευσης του πόρου καθώς οι δικαιοδοσίες του είναι περιορισμένες όπως φαίνεται και στην Εικόνα 110. 39/ 113

δικαιώματ α Εικόνα 34 Αντιθέτως ο συντονιστής μπορεί να διαχειριστεί 18 το επίπεδο δημοσίευσης των πόρων που έχει δημιουργήσει (βλ. Εικόνα 111) αλλά και των πόρων της ομάδας την οποία συντονίζει 19 (βλ. Εικόνα 112). δικαιώματα συντονιστή στους πόρους που έχει Εικόνα 35 18 Η μόνη περίπτωση στην οποία ένας τεκμηριωτής μπορεί να διαχειριστεί τα επίπεδα δημοσίευσης ενός πόρου είναι όταν ταυτόχρονα έχει και τον ρόλο του συντονιστή. 19 Οι δικαιοδοσίες του συντονιστή στο σύνολο των πόρων της ομάδας που συντονίζει παρουσιάζονται στο εγχειρίδιο για τον συντονιστή κεφ. 3.2 Manage all resources (διαχείριση όλων των πόρων). 40/ 113

δικαιώματα συντονιστή στους πόρους της ομάδας Εικόνα 36 Ο τεκμηριωτής μπορεί να προσθέσει στον πόρο που ο ίδιος δημιούργησε, ομάδες τεκμηριωτών (add editor groups to selected resources). Για να γίνει αυτό πρέπει να επιλέξει με κλικ στα αριστερά του ονόματος του πόρου τον πόρο, να διαλέξει την ενέργεια αυτή και να πατήσει το κουμπί GO (βλ.εικόνα 37). Εικόνα 37 Τότε ανοίγει μία σελίδα με τις διαθέσιμες ομάδες τεκμηριωτών όπου ο χρήστης βλέπει μόνο τις ομάδες τεκμηριωτών στις οποίες είναι μέλος. Εφόσον επιλέξει την ομάδα στην οποία θέλει να κάνει ορατό τον πόρο πατάει το κουμπί ADD (βλ. Εικόνα 116) και ενημερώνεται με μήνυμα που εμφανίζεται στην κορυφή της σελίδας ότι η ενέργειά του έχει ολοκληρωθεί με επιτυχία (βλ. Εικόνα 117). 41/ 113

Εικόνα 38 Εικόνα 39 Την ίδια λογική ακολουθεί και η ενέργεια "add owners to selected resources". Εφόσον επιλεγεί τόσο ο πόρος όσο και η συγκεκριμένη ενέργεια και πατηθεί το κουμπί GO, ανοίγει μία σελίδα με τους διαθέσιμους χρήστες από τους οποίους μπορεί ο τεκμηριωτής να διαλέξει έναν ή περισσότερους και να τους καταστήσει δημιουργούς του πόρου με το κουμπί ADD (βλ. Εικόνα 118). Εικόνα 40 42/ 113

Στη συνέχεια ενημερώνεται με μήνυμα που εμφανίζεται στην κορυφή της σελίδας ότι η ενέργειά του έχει ολοκληρωθεί με επιτυχία (βλ. Εικόνα 119). Εικόνα 41 Η τελευταία ενέργεια που μπορεί να κάνει ο τεκμηριωτής είναι να εξαγάγει την περιγραφή του πόρου σε xml (export selected resource descriptions to xml). Εφόσον έχει κάνει κλικ στα αριστερά του ονόματος του πόρου ο χρήστης επιλέγει την ενέργεια και πατά το κουμπί GO (βλ. Εικόνα 120). Εικόνα 42 Η εξαγωγή των μεταδεδομένων του πόρου σε xml μπορεί να γίνει και με άλλον τρόπο. Πατώντας πάνω στο όνομα του πόρου ο χρήστης οδηγείται στην αρχική σελίδα περιγραφής του. Στο πάνω δεξί τμήμα της σελίδας δίπλα στο κουμπί UPLOAD RESOURCE, εμφανίζονται άλλες τρεις επιλογές: EXPORT RESOURCE DESCRIPTION TO XML, HISTORY και VIEW ON SITE (βλ. Εικόνα 121). Εάν επιλεγεί το κουμπί EXPORT RESOURCE DESCRIPTION TO XML ζητείται επιβεβαίωση από τον χρήστη προκειμένου να βγει από τη σελίδα στην οποία βρίσκεται. 43/ 113

Εικόνα 43 Ο χρήστης πρέπει να επιλέξει το αντίστοιχο κουμπί (βλ. Εικόνα 122) και αμέσως μπορεί να αποθηκεύσει το xml που αντιστοιχεί στην περιγραφή του πόρου (βλ. Εικόνα 123). Εικόνα 44 44/ 113

Εικόνα 45 Για τις δύο ακόμη επιλογές που παρέχονται (HISTORY, VIEW ON SITE) ζητείται και πάλι επιβεβαίωση εξόδου από την σελίδα. Με την πρώτη (history) ο χρήστης μπορεί να δει το ιστορικό των ενεργειών που έχουν γίνει σε έναν πόρο ενώ με τη δεύτερη (view on site) μπορεί να δει πως θα εμφανίζεται 20 ο πόρος στο αποθετήριό του (βλ. Εικόνα 124). 20 Η επιλογή "view on site" διατίθεται σε όποιο επίπεδο δημοσίευσης και αν βρίσκεται ο πόρος (internal/ εσωτερικής, ingested/ περιορισμένης, published/ πλήρους). Στην περίπτωση που βρίσκεται σε επίπεδο εσωτερικής δημοσίευσης (internal) ο πόρος δεν εμφανίζεται σε κάποιο αποθετήριο ακόμη, αλλά δίνεται στον χρήστη η δυνατότητα να δει πώς θα είναι η καρτέλα του όταν θα εμφανίζεται (δηλαδή από τη στιγμή που θα γίνει ingested ή published). 45/ 113

Εικόνα 46 Στην αρχική σελίδα (manage your own resources) όπου εμφανίζεται το σύνολο των πόρων που έχει δημιουργήσει ο χρήστης μπορεί να γίνει χρήση φίλτρων 21 (filter by publication status) ώστε να παρουσιάζονται μόνο οι πόροι που βρίσκονται σε ένα από τα τρία στάδια δημοσίευσης: internal, ingested ή published (βλ. Εικόνα 125). Εικόνα 47 2.2. Manage all resources (διαχείριση όλων των πόρων) Στην περίπτωση που ο τεκμηριωτής θέλει να διαχειριστεί το σύνολο των πόρων της ομάδας στην οποία ανήκει επιλέγει το tab "manage all resources". Στον πίνακα που εμφανίζεται βλέπει συγκεντρωτικά όλους τους πόρους της ομάδας του με τη συνοδευτική για αυτούς πληροφορία. Στην πρώτη στήλη του πίνακα που εμφανίζεται 21 Περισσότερα στο επόμενο κεφάλαιο 3.2 Manage all resources (διαχείριση όλων των πόρων). 46/ 113

(βλ. Εικόνα 126) βρίσκεται το όνομα του κάθε πόρου, στη δεύτερη ο τύπος του, στην τρίτη το επίπεδο δημοσίευσής του (internal, ingested, published), στην τέταρτη ο δημιουργός/οί του πόρου και στην τελευταία στήλη η ομάδα (ή ομάδες) τεκμηριωτών στην οποία ανήκει ο δημιουργός (δημιουργοί) του. Εικόνα 48 Στη δεξιά πλευρά της σελίδας παρέχεται η δυνατότητα χρήσης φίλτρου για εμφάνιση του συνόλου των πόρων (all) ή μόνο των πόρων που είναι σε κατάσταση internal (επίπεδο εσωτερικής δημοσίευσης), ingested (επίπεδο περιορισμένης δημοσίευσης) ή published (επίπεδο πλήρους δημοσίευσης). Εάν ο χρήστης κλικάρει πάνω σε μία από τις προαναφερθείσες κατηγορίες εμφανίζονται μόνο οι πόροι που ανήκουν σε αυτήν την κατηγορία (βλ. Εικόνα 127). Εικόνα 49 47/ 113

Ο τεκμηριωτής έχει πάνω στο σύνολο των πόρων μόνο ένα δικαίωμα, να εξαγάγει την περιγραφή τους σε xml, όπως φαίνεται στην Εικόνα 50. Εικόνα 50 Αυτό στο οποίο πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή είναι ότι οι ενέργειες που μπορεί ο τεκμηριωτής να κάνει από το tab αυτό στους δικούς του πόρους (βλ. Εικόνα 51) είναι λιγότερες από αυτές που μπορεί να κάνει αν μεταβεί στο tab "manage your own resources" (βλ. Εικόνα 130). 48/ 113

Εικόνα 51 Εικόνα 52 Ο τεκμηριωτής μπορεί να κάνει κλικ πάνω στο όνομα οποιουδήποτε πόρου της ομάδας στην οποία ανήκει και να επεξεργαστεί τα μεταδεδομένα και τα δεδομένα του, χωρίς να έχει την ιδιότητα του δημιουργού του πόρου αυτού. Στον πίνακα που ακολουθεί φαίνονται συγκεντρωτικά οι δικαιοδοσίες του απλού τεκμηριωτή (editor) και του συντονιστή (editor group manager) ανάλογα με το tab "manager your own resources" ή "manage all resources". 49/ 113

Manage Your Own Resources Manage All Resources ingest selected internal resources publish selected ingested resources unpublish selected published resources mark selected resources as deleted add editor groups to selected resources add owners to selected resources export selected resources to xml editor editor group editor group editor manager manager Πίνακας 1 2.3. Manage person objects (διαχείριση προσώπων), Manage organization objects (διαχείριση οργανισμών), Manage project objects (διαχείριση έργων), Manage document objects (διαχείριση εγγράφων) Οι επιλογές manage person objects, organization objects, project objects και document objects δίνουν τη δυνατότητα στον τεκμηριωτή να επεξεργαστεί με μαζικό τρόπο συγκεκριμένα μεταδεδομένα των πόρων. Εδώ εμπίπτουν τα στοιχεία φυσικών προσώπων, οργανισμών, ερευνητικών έργων ή εγγράφων που έχουν χρησιμοποιηθεί στην τεκμηρίωση ενός πόρου, π.χ. για να δηλωθεί ο κάτοχος των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας πάνω στον πόρο, ο οργανισμός που τον διαθέτει, το έργο στο πλαίσιο του οποίου δημιουργήθηκε ο πόρος ή κάποια σχετική με τον πόρο δημοσίευση, αντίστοιχα. Η διαχείριση των αντικειμένων (objects) είναι χρήσιμη στην περίπτωση που χρειάζεται να γίνει κανονικοποίηση (για παράδειγμα όταν υπάρχουν διαφορετικές εγγραφές για ένα φυσικό πρόσωπο με περισσότερα ή λιγότερα στοιχεία). Από το tab "manage person objects" (βλ. Εικόνα 131) ο χρήστης μπορεί να κάνει αλλαγές στα στοιχεία ενός προσώπου και οι αλλαγές να περάσουν σε όλους τους πόρους που σχετίζονται με το άτομο αυτό. 50/ 113

Εικόνα 53 Κάνοντας κλικ πάνω στο όνομα του ατόμου, ανοίγει μία καινούργια σελίδα (βλ. Εικόνα 132) στην οποία τροποποιεί όσα από τα πεδία θέλει και στη συνέχεια αποθηκεύει τις αλλαγές που έχει κάνει πατώντας το κουμπί SAVE. Εικόνα 54 Η ίδια λογική ισχύει για τη διαχείριση των υπόλοιπων αντικειμένων. 51/ 113

2.4. Upload resource descriptions (φόρτωση περιγραφών πόρων) Ο τεκμηριωτής μπορεί να μεταφορτώσει περιγραφές πόρων. Οι περιγραφές πρέπει να είναι απλά αρχεία xml ή συμπιεσμένα xml αρχεία σε μορφή zip. Με την επιλογή του tab "upload resource descriptions" ανοίγει μία σελίδα στην οποία στην οποία πρέπει να αναζητηθεί το αρχείο που θα μεταφορτωθεί (βλ. Εικόνα 133). Εικόνα 55 Οι ενέργειες που πρέπει να γίνουν για τη μεταφόρτωση ενός αρχείου περιγραφής πόρου είναι (βλ. Εικόνα 134): 1. κλικ στο κουμπί "ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ" και επιλογή του αρχείου, 2. κλικ στο κουμπί "UPLOAD TERMS" 3. κλικ στο κουμπί "UPLOAD ". 1 2 3 Εικόνα 56 52/ 113

Ο χρήστης ειδοποιείται με μήνυμα ότι πρέπει να περιμένει μέχρι να δημιουργηθεί η περιγραφή του καινούργιου πόρου (βλ. Εικόνα 135). Στο μήνυμα αυτό πρέπει να πατήσει "OK". Εικόνα 57 Στο καινούργιο παράθυρο που ανοίγει, ο χρήστης ενημερώνεται ότι η μεταφόρτωση της περιγραφής του πόρου έχει ολοκληρωθεί με επιτυχία (βλ. Εικόνα 136). Στη συνέχεια μπορεί να κάνει αλλαγές στα μεταδεδομένα, εάν το επιθυμεί, ή να προχωρήσει στη μεταφόρτωση των ίδιων των δεδομένων (ή του εργαλείου) με τον τρόπο που έχουμε ήδη περιγράψει. Εικόνα 58 53/ 113

3. Browse Resources (Περιήγηση Πόρων) Η περιήγηση στους πόρους του αποθετηρίου περιγράφεται αναλυτικά στο εγχειρίδιο χρήσης για τον απλό χρήστη-καταναλωτή. Ο τεκμηριωτής μπορεί (όπως και οι λοιποί χρήστες) να δει τους πόρους του αποθετηρίου του, χρησιμοποιώντας διάφορα φίλτρα για καλύτερη αναζήτηση (γλώσσα, τύπος πόρου, τύπος άδειας κτλ.) (βλ. Error! Reference source not found.). Εικόνα 59 Ο τεκμηριωτής μπορεί να επεξεργαστεί (edit) κάποιους από τους πόρους, συγκεκριμένα αυτούς που έχουν δημιουργηθεί από τις ομάδες τεκμηρίωσης στις οποίες ανήκει. Αφού ο πόρος επιλεγεί με κλικ πάνω στο όνομά του, ανοίγει η καρτέλα του και εκεί με επιλογή του κουμπιού EDIT RESOURCE (βλ. Error! Reference source not found.), μπορούν να γίνουν αλλαγές στα μεταδεδομένα του πόρου ή τα δεδομένα που έχουν φορτωθεί στην περιγραφή του. 54/ 113

4. Your Profile (προφίλ) Εικόνα 60 Οι επιλογές που εμφανίζονται από το tab "Your Profile" είναι οι ακόλουθες (βλ. Εικόνα 139): Εικόνα 61 View your recent actions: παρουσιάζει το ιστορικό των πρόσφατων ενεργειών του χρήστη. Edit your profile: δίνει τη δυνατότητα διαχείρισης του προφίλ του χρήστη με προσθήκη ή αφαίρεση πληροφοριών που τον αφορούν. 55/ 113

Change your password: δίνει τη δυνατότητα αλλαγής του κωδικού του λογαριασμού του χρήστη. Apply for editor group membership: δίνει τη δυνατότητα στον χρήστη να κάνει αίτηση για να γίνει τεκμηριωτής εντασσόμενος σε μία ομάδα (βλ.login). Προκειμένου να αποκτήσει αυτήν την ιδιότητα ο χρήστης πρέπει να επιλέξει το group από μία drop down list που εμφανίζεται και εν συνεχεία να πατήσει το κουμπί apply. Για την αποδοχή ή απόρριψη του αιτήματός του ενημερώνεται με email. Εάν δεν υπάρχουν διαθέσιμες ομάδες ενημερώνεται με μήνυμα στην κορυφή της σελίδας στην οποία βρίσκεται (βλ. Εικόνα 140). Apply for repository membership: δίνει τη δυνατότητα στον χρήστη να κάνει αίτηση για να γίνει μέλος σε αποθετήριο. Αυτή η δυνατότητα δίδεται άπαξ και ο τεκμηριωτής, όπως και κάθε χρήστης, έχει συνδεθεί με ένα συγκεκριμένο αποθετήριο μέσω του SSO λογαριασμού του, όπως είδαμε (βλ. Login). Εικόνα 62 56/ 113

5. Community (Κοινότητα) Η επιλογή του tab "Community" οδηγεί στην κοινότητα των χρηστών αποθετηρίων και στο σύνολο των ερωτήσεων και απαντήσεων σε θέματα σχετικά με αυτά. Το υλικό οργανώνεται βάσει του περιεχομένου της ερώτησης (overview, legal, technical, metadata, announcements και tags) και υποκατηγοριοποιείται βάσει του αν παραμένει ανοικτό ή όχι (open, closed) ή αν έχει απαντηθεί (unanswered, answered). Μπορεί να γίνει ταξινόμηση των ερωτημάτων, και απαντήσεων, βάσει του πόσο πρόσφατα διατυπώθηκαν/ απαντήθηκαν ή πόσο ενδιαφέρον υπάρχει για αυτά. Επίσης, δίνεται το δικαίωμα διατύπωσης καινούργιου ερωτήματος με επιλογή του κουμπιού new question. 6. Statistics (Στατιστικά) Επιλέγοντας το tab "Statistics" ο χρήστης έχει τη δυνατότητα να πάρει στατιστικές πληροφορίες για: την επισκεψιμότητα του αποθετηρίου του, τα μεταδεδομένα των πόρων, και τους πόρους τους οποίους έχει δημιουργήσει. Οι πληροφορίες για την επισκεψιμότητα του αποθετηρίου ομαδοποιούνται, όπως φαίνεται, τόσο από την αναπτυσσόμενη λίστα (show) όσο και από τα φίλτρα στην αριστερή πλευρά της σελίδας (βλ. Error! Reference source not found.). 57/ 113

Εικόνα 63 Οι στατιστικές πληροφορίες για τα μεταδεδομένα δίνονται από το tab "Statistics On Resource Metadata". Μπορούν και αυτές να ταξινομηθούν βάσει των διαθέσιμων φίλτρων. Επιπλέον, κάθε κατηγορία μεταδεδομένων αναπτύσσεται περαιτέρω εφόσον ο χρήστης πατήσει πάνω σε αυτήν (βλ. Error! Reference source not found.). Εικόνα 64 58/ 113

Τέλος, οι στατιστικές πληροφορίες για τους πόρους που ο χρήστης έχει δημιουργήσει εμφανίζονται στο tab "My resources". 7. About (Σχετικά με) Η επιλογή του συγκεκριμένου tab (βλ. Error! Reference source not found.) προσφέρει πρόσθετη πληροφόρηση για το ClarinEL (μέλη, αποθετήρια, κόμβοι, δίκτυο, άδειες χρήσης, όροι χρήσης και προστασίας δεδομένων κ.α.) Εικόνα 65 59/ 113

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Β: Συντονιστής της ομάδας τεκμηριωτών (Editor Group Manager) - Εγχειρίδιο χρήσης 1. Εισαγωγή Το εγχειρίδιο αυτό παρουσιάζει τους τύπους χρηστών της υποδομής ClarinEL, τα δικαιώματα και τις δικαιοδοσίες του Συντονιστή τεκμηριωτών, καθώς και τις λειτουργίες της εφαρμογής τεκμηρίωσης γλωσσικών πόρων που εμπίπτουν στις αρμοδιότητές του. Σημειώνεται ότι το παρόν κείμενο δεν είναι τελικό, δεδομένου ότι η εφαρμογή βρίσκεται σε "εικαστικής αναδιαμόρφωσης"και ότι οι εικόνες της εφαρμογής (screenshots) που εμφανίζονται μέσα στο κείμενο πρόκειται να αλλάξουν. 1.1. Βασικές έννοιες Η υποδομή ClarinEL φιλοξενεί αποθετήρια διαφόρων φορέων (οργανισμών, πανεπιστημίων, ερευνητικών ινστιτούτων κτλ.). Κάθε αποθετήριο έχει δύο διαχειριστές, υπεύθυνους για την καλή λειτουργία και οργάνωση του αποθετηρίου: τον τεχνικό διαχειριστή και τον επιστημονικό υπεύθυνο 22. Ο διαχειριστής αποθετηρίου (repository manager) διαχειρίζεται: τους χρήστες (users) του αποθετηρίου του (παρόχους πόρων 23 αλλά και καταναλωτές 24 ), τις ομάδες (groups) του αποθετηρίου του (τεκμηριωτές και συντονιστές ομάδων τεκμηριωτών), τα δεδομένα (data) του αποθετηρίου του, 22 Σε εξαιρετικές περιπτώσεις μπορεί το ίδιο άτομο να αναλάβει και τους δύο ρόλους. 23 Πάροχος είναι το μέλος της υποδομής (φυσικό ή νομικό πρόσωπο) που παρέχει γλωσσικούς πόρους (δεδομένα, τεχνολογίες ή/και υπηρεσίες) στην υποδομή. Ο πάροχος είναι εγγεγραμμένος χρήστης. Ο πάροχος είναι ταυτόχρονα και καταναλωτής, ωστόσο για λόγους διάκρισης από τον απλό καταναλωτή, η έμφαση δίνεται στον ρόλο του παρόχου. 24 Καταναλωτής: το μέλος της υποδομής (φυσικό ή νομικό πρόσωπο) που συμμετέχει στην υποδομή χωρίς να παρέχει γλωσσικούς πόρους (δεδομένα, τεχνολογίες ή/και υπηρεσίες). Ο καταναλωτής είναι εγγεγραμμένος χρήστης. 60/ 113

τα μεταδεδομένα (metadata) του αποθετηρίου του, και μόνο αυτά. Δεν έχει δικαιώματα στα υπόλοιπα αποθετήρια. Μπορεί ωστόσο να πλοηγείται στους πόρους τους μέσω της διεπαφής. Οι τύποι χρηστών 25 σε ένα αποθετήριο είναι οι ακόλουθοι: απλός χρήστης τεκμηριωτής πόρων (editor), μέλος της ομάδας τεκμηριωτών (editors group member) συντονιστής της ομάδας τεκμηριωτών (editor group manager), μέλος της ομάδας συντονιστών της ομάδας τεκμηριωτών (editor group managers group member) διαχειριστής αποθετηρίου. Όλοι οι τύποι χρηστών είναι εγγεγραμμένα μέλη του αποθετηρίου (registered users - repository members) 26 και συνδέονται μεταξύ τους και με το αποθετήριο με τον τρόπο που απεικονίζει η Error! Reference source not found.. 25 Η αναλυτική περιγραφή της κάθε κατηγορίας χρήστη (ή ομάδας) καθώς και των δικαιωμάτων που έχει γίνεται στα αντίστοιχα εγχειρίδια (εγχειρίδια χρήσης διαχειριστή αποθετηρίου και τεκμηριωτή). Στη συνέχεια του κειμένου γίνεται μία αδρή περιγραφή των βασικών ρόλων. 26 Η χρήση του Single-Sign-On (SSO) λογαριασμού για login, όπως θα δούμε στην συνέχεια, συνδέει με μοναδικό τρόπο τον χρήστη με τον φορέα του και το αποθετήριο του. 61/ 113

editor group manager group member/s repository manager i s a editor group member/s repository member/s registered users Εικόνα 66 Οι απλοί εγγεγραμμένοι χρήστες έχουν τη δυνατότητα να αναζητούν, να βλέπουν και να καταφορτώνουν (download) όσους πόρους επιτρέπεται σύμφωνα με την άδειά τους. Οι τεκμηριωτές έχουν τη δυνατότητα να δημιουργούν και να επεξεργάζονται τις περιγραφές των πόρων και να μεταφορτώνουν (upload) τα δεδομένα τους. Οι συντονιστές είναι υπεύθυνοι για τους τεκμηριωτές. Κάθε κατηγορία χρήστη (1. απλός χρήστης, 2. τεκμηριωτής, 3. συντονιστής και 4. διαχειριστής αποθετηρίου) έχει όλα τα δικαιώματα του χρήστη του προηγούμενου επιπέδου. Επομένως, ο διαχειριστής αποθετηρίου έχει τα δικαιώματα των συντονιστών, των τεκμηριωτών και των απλών χρηστών, ο συντονιστής έχει τα δικαιώματα των τεκμηριωτών και των απλών χρηστών και ο τεκμηριωτής έχει όλα τα δικαιώματα του απλού χρήστη. Οι τεκμηριωτές και οι συντονιστές είναι οργανωμένοι σε ομάδες. Κάθε ομάδα τεκμηριωτών ή συντονιστών μπορεί να έχει ένα ή περισσότερα μέλη. Κάθε ομάδα τεκμηριωτών συντονίζεται από μία και μόνο μία ομάδα συντονιστών. Όπως φαίνεται και στο παράδειγμα (Error! Reference source not found.) η ομάδα τεκμηριωτών 1 έχει ως υπεύθυνη την ομάδα συντονιστών 1 και η ομάδα τεκμηριωτών 2 έχει ως υπεύθυνη την ομάδα συντονιστών 2. Η ομάδα συντονιστών 1 έχει μόνο ένα μέλος, τον συντονιστή 1 ενώ η ομάδα συντονιστών 2 έχει δύο μέλη, τον συντονιστή 2α και τον συντονιστή 2β. 62/ 113

συντονιστή ς 1 Διαχειριστής αποθετηρίου/ Repository manager συντονιστή ς 2α συντονιστή Ομάδα συντονιστών της ομάδας τεκμηριωτών 1 / Editor groups manager group 1 Ομάδα συντονιστών της ομάδας τεκμηριωτών 2 / Editor groups manager group 2 Ομάδα τεκμηριωτών 1 / Editor group 1 Ομάδα τεκμηριωτών 2 / Editor group 2 Εικόνα 67 1.2. Login Οι συντονιστές ορίζονται από το διαχειριστή του αποθετηρίου με τρόπο που περιγράφεται στο εγχειρίδιο χρήσης για τον διαχειριστή 27. Ο χρήστης που θα αναλάβει χρέη συντονιστή χρειάζεται πρωτίστως να γίνει μέλος του αποθετηρίου και αυτό γίνεται όταν κάνει login με SSO λογαριασμό στην αρχική σελίδα του ClarinEL (http://proxy.clarin.gr/). Ένα τυπικό σενάριο SSO login έχει ως εξής: Ο χρήστης θέλει να κάνει SSO login στην υπηρεσία CLARIN-EL: Ο χρήστης μέσω του proxy πηγαίνει στην αρχική σελίδα του CLARIN-EL. Πατάει το κουμπί "Login" και μέσω του proxy οδηγείται στην login page. Επιλέγει να κάνει login με τον Shibboleth λογαριασμό του πατώντας το κουμπί "SSO login". Ο Πάροχος Υπηρεσίας CLARIN-EL ζητά άδεια χρήσης: Ο χρήστης αμέσως ανακατευθύνεται από την υπηρεσία CLARIN-EL, σε μία σελίδα με τον 27 Βλ. Διαχειριστής Αποθετηρίου Εγχειρίδιο χρήσης, κεφ. 2.4. Editor group managers (Ομάδες συντονιστών ομάδων τεκμηριωτών). 63/ 113

κατάλογο των Φορέων (όπως wayf.grnet.gr) στην υποδομή Ταυτοποίησης και Εξουσιοδότησης (AAI), όπου του ζητείται να επιλέξει τον Φορέα που ανήκει. Προαιρετικά, ο χρήστης μπορεί να αποθηκεύσει την επιλογή αυτή, ώστε να μην ερωτηθεί σε επόμενες χρήσεις της υποδομής. Αμέσως, προετοιμάζεται μια αίτηση ελέγχου ταυτότητας και αποστέλλεται στον Πάροχο ταυτότητας. Πιστοποίηση ταυτότητας από τον Πάροχο Ταυτότητας: Μετά την επιλογή οδηγείται στην σελίδα πιστοποίησης του Οικείου Φορέα του, ο οποίος αποτελεί και τον Πάροχο Ταυτότητας. Ο Πάροχος Ταυτότητας ελέγχει τα στοιχεία του χρήστη. Προσπαθεί να τον πιστοποιήσει, ζητώντας με την χρήση μίας φόρμας τα βασικά του στοιχεία όπως όνομα χρήστη και κωδικός πρόσβασης. Εισαγωγή στοιχείων από τον χρήστη: Ο χρήστης εισάγει τα απαραίτητα στοιχεία. Ο Πάροχος Ταυτότητας προετοιμάζει μία απάντηση: Ο Πάροχος Ταυτότητας ελέγχει τα στοιχεία του χρήστη και ετοιμάζει μία απάντηση. Αν δεν υπάρχει ο χρήστης παραμένει στην φόρμα περιμένοντας σωστά στοιχεία. Αν υπάρχει, ταυτοποιεί τον χρήστη και ετοιμάζει την απάντηση με τα στοιχεία που έχουν ζητηθεί να παρέχει ο κάθε Πάροχος Ταυτότητας στην συγκεκριμένη υπηρεσία. Ο Πάροχος Ταυτότητας επειδή αναγνωρίζει το πιστοποιητικό του proxy server, επιστρέφει σε αυτόν τα διαθέσιμα στοιχεία για τον συγκεκριμένο χρήστη. Ο Πάροχος Υπηρεσίας - CLARIN-EL ελέγχει την απάντηση: Ο πάροχος υπηρεσίας CLARIN-EL λαμβάνει την απάντηση από τον Πάροχο Ταυτότητας και αμέσως δημιουργεί μία συνεδρία (session) με τον χρήστη. Πιο συγκεκριμένα, ο proxy server προωθεί τα στοιχεία στον web server από τον οποίο ξεκίνησε η ανακατεύθυνση (το αίτημα για login). Μέσω του django-saml2 η εφαρμογή ενημερώνεται για τα στοιχεία του χρήστη και τα σώζει στη βάση. Επιτρέπει την είσοδο του χρήστη στην υπηρεσία, ενώ παράλληλα, χρησιμοποιεί μερικά δεδομένα από την απάντηση που του έστειλε ο Πάροχος Ταυτότητας (π.χ. το αναγνωριστικό του χρήστη). Σύνδεση του χρήστη: Ο χρήστης έχει πλέον συνδεθεί στην υπηρεσία CLARIN-EL και μπορεί να μεταφερθεί στο αποθετήριο του Φορέα του (αν αυτό υπάρχει). Αφού όλα τα βήματα έχουν ολοκληρωθεί με επιτυχία, την επόμενη φορά που ο χρήστης θα κάνει login εμφανίζεται το κουμπί "Go to the R ClarinEL repository" όπου R είναι το αποθετήριο (repository) στο οποίο είναι συντονιστής (βλ. Error! Reference source not found.). 64/ 113

Εικόνα 68 Εάν επιλέξει να μεταβεί στο αποθετήριό του κάνοντας κλικ πάνω στο κουμπί, εμφανίζεται μία καινούργια οθόνη που του δίνει τη δυνατότητα να επιστρέψει στον συσσωρευτή (aggregator) 28 κάνοντας κλικ στο αντίστοιχο κουμπί (βλ. Error! Reference source not found.). Εικόνα 69 Τα δικαιώματα που έχει στο αποθετήριο του ο συντονιστής (βλ. Error! Reference source not found.) είναι περισσότερα από αυτά που έχει ως χρήστης στον 28 Συσσωρευτής ονομάζεται ο κατάλογος που συλλέγει τα μεταδεδομένα όλων των πόρων που είναι σε κατάσταση πλήρους δημοσίευσης (published resources) από τα επιμέρους ClarinEL αποθετήρια. Λειτουργεί ως κόμβος που φιλοξενεί τον κεντρικό κατάλογο της υποδομής. 65/ 113

συσσωρευτή (βλ. Error! Reference source not found.) όπως φαίνεται από τις διαφορετικές επιλογές στο μενού. δικαιώματ α Εικόνα 70 δικαιώματ α χρήστη Εικόνα 71 Εφόσον ο κάθε χρήστης κάνει login με SSO λογαριασμό σχετίζεται αποκλειστικά με τον φορέα του και το αποθετήριο του. Ο συντονιστής είναι και αυτός χρήστης που χρησιμοποιεί SSO λογαριασμό, επομένως δεν μπορεί να έχει κανέναν άλλο διαχειριστικό ρόλο σε κανένα άλλο αποθετήριο. Πιο συγκεκριμένα: Μπορεί ένας χρήστης να είναι συντονιστής σε περισσότερα του ενός αποθετήρια; ΟΧΙ Μπορεί ένας χρήστης να είναι συντονιστής σε ένα αποθετήριο ΚΑΙ διαχειριστής σε κάποιο άλλο; Ο Χ Ι 66/ 113

Μπορεί ένας χρήστης να είναι συντονιστής σε ένα αποθετήριο ΚΑΙ τεκμηριωτής πόρων σε κάποιο άλλο; ΟΧΙ Α Λ Λ Α Μπορεί ένας χρήστης να είναι συντονιστής σε ένα αποθετήριο ΚΑΙ απλός χρήστης (καταναλωτής) σε κάποιο άλλο; Ν Α Ι Ο χρήστης μπορεί με το κουμπί ΗΟΜΕ που βρίσκεται στο πάνω μέρος κάθε σελίδας, αριστερά, να επιστρέψει στην αρχική σελίδα ανά πάσα στιγμή. Εκεί επιλέγοντας το κουμπί Go to the ClarinEL Aggregator (βλ. Error! Reference source not found.) μπορεί να μεταβεί στον συσσωρευτή. Όταν βρίσκεται στον συσσωρευτή μπορεί να περιηγείται ως καταναλωτής στα διάφορα αποθετήρια, να βλέπει δηλαδή όλους τους πόρους που είναι σε κατάσταση πλήρους δημοσίευσης και να καταφορτώνει όσους επιτρέπεται σύμφωνα με τον τύπο της άδειάς τους. Μπορεί ένας χρήστης να είναι συντονιστής σε περισσότερες της μίας ομάδες του αποθετηρίου του; Ν Α Ι Ένας συντονιστής μπορεί να συντονίζει περισσότερες της μίας ομάδες τεκμηριωτών και κάθε ομάδα τεκμηριωτών μπορεί να έχει περισσότερους του ενός συντονιστές. Ο τρόπος με τον οποίο γίνεται αυτό θα παρουσιαστεί στην συνέχεια. Στο παράδειγμα της Εικόνα 72 βλέπουμε ότι ο συντονιστής 1 συντονίζει δύο ομάδες, την ομάδα τεκμηριωτών 1 και την ομάδα τεκμηριωτών 2. Η ομάδα τεκμηριωτών 1 έχει μονάχα έναν συντονιστή. Αντίθετα, η ομάδα τεκμηριωτών 2 έχει συνολικά τρεις συντονιστές, τον συντονιστή 1, τον συντονιστή 2 και τον συντονιστή 3. Οι συντονιστές, όπως προαναφέραμε, ανήκουν πάντα σε μία ομάδα συντονιστών (εν προκειμένω είναι η ομάδα συντονιστών της ομάδας τεκμηριωτών 1 και η ομάδα συντονιστών της ομάδας τεκμηριωτών 2). Τα μέλη της κάθε ομάδας συντονιστών μπορούν αλλά δεν είναι απαραίτητο να συντονίζουν τις ίδιες ομάδες τεκμηριωτών. 67/ 113

συντονιστής 1 Διαχειριστής αποθετηρίου/ Repository manager συντονιστής 2 συντονιστής Ομάδα συντονιστών της ομάδας τεκμηριωτών 1 / Editor groups manager group 1 Ομάδα συντονιστών της ομάδας τεκμηριωτών 2 / Editor groups manager group 2 Ομάδα τεκμηριωτών 1 / Editor group 1 Ομάδα τεκμηριωτών 2 / Editor group 2 Εικόνα 72 Στη συνέχεια του εγχειριδίου παρουσιάζονται οι δικαιοδοσίες του συντονιστή καθώς και οι λοιπές δυνατότητες που προσφέρονται από το μενού της διεπαφής με την ακόλουθη σειρά: Administration (Διαχείριση) Manage resources (Διαχείριση πόρων) Browse resources (Περιήγηση πόρων) Your profile (Προφίλ) Community (Κοινότητα) Statistics (Στατιστικά) Help (Βοήθεια) About (Σχετικά με) Η σειρά παρουσίασης δεν ακολουθεί τη σειρά του μενού της διεπαφής, αλλά περιγράφονται πρώτα με αναλυτικό τρόπο τα διαχειριστικά δικαιώματα (administration, manage resources), στα οποία δίνεται έμφαση, και ακολουθούν τα λοιπά δικαιώματα, δικαιοδοσίες και δυνατότητες που δίνονται στον συντονιστή. 68/ 113

2. Administration (Διαχείριση) Το tab "Administration" παρέχει τις εξής επιλογές (βλ. Error! Reference source not found.): o o Editor groups (Ομάδες τεκμηριωτών) Editor group applications (Αιτήσεις ένταξης σε ομάδες τεκμηριωτών) Εικόνα 73 2.1. Editor groups (Ομάδες τεκμηριωτών) Ο συντονιστής έχει τη δυνατότητα να διαχειρίζεται την ομάδα τεκμηριωτών 29 την οποία συντονίζει. Όταν επιλέξει το tab "Editor Groups" βλέπει τις ομάδες που συντονίζει (βλ. Εικόνα 74) υπό μορφή πίνακα. Tο όνομα της ομάδας εμφανίζεται στην πρώτη στήλη, το όνομα των μελών της στη δεύτερη, το όνομα της ομάδας συντονισμού στην τρίτη και το όνομα του συντονιστή (ή των συντονιστών) στην τέταρτη και τελευταία στήλη. Σε κάθε στήλη εμφανίζονται πληροφορίες μόνο όταν υπάρχουν. Όταν, για παράδειγμα, δεν έχουν οριστεί μέλη (members) η αντίστοιχη στήλη είναι κενή 30. 29 Οι ομάδες τεκμηριωτών έχουν δημιουργηθεί από τον διαχειριστή του αποθετηρίου με τον τρόπο που παρουσιάζεται στο αντίστοιχο εγχειρίδιο χρήσης: Διαχειριστής αποθετηρίου Εγχειρίδιο χρήσης, κεφ. 2.3. Editor Groups (Ομάδες Τεκμηριωτών). 30 Εξ ορισμού η στήλη του συντονιστή δεν μπορεί να είναι κενή καθώς ο συντονιστής βλέπει μόνο τις ομάδες στις οποίες του έχει δοθεί ο ρόλος αυτός. 69/ 113

δικαιώματ α Εικόνα 74 Ο συντονιστής μπορεί μέσω της διεπαφής να δει μόνο τις ομάδες που συντονίζει 31 (βλ. Εικόνα 74) σε αντίθεση με τον διαχειριστή (βλ. Εικόνα 75) που βλέπει όλες τις ομάδες συντονιστών του αποθετηρίου. Επιπλέον, ο διαχειριστής μπορεί να προσθέσει ομάδα συντονιστών κάτι που ο συντονιστής δεν μπορεί να κάνει. δικαιώματ α Εικόνα 75 Εάν ο διαχειριστής τροποποιήσει τους συντονιστές, ορίσει νέους ή αφαιρέσει κάποιους από τους υπάρχοντες (βλ. Εικόνα 76) τότε οι ομάδες που βλέπει ο συντονιστής τροποποιούνται (βλ. Εικόνα 77). 31 Το φυσικό πρόσωπο που είναι συντονιστής μπορεί να δει μόνο τις ομάδες στις οποίες ο ρόλος του είναι συντονιστικός. Το ίδιο φυσικό πρόσωπο μπορεί να έχει το ρόλο του απλού τεκμηριωτή σε μία ή περισσότερες άλλες ομάδες, χωρίς να μπορεί να τις δει. Τις ομάδες αυτές τις βλέπουν μέσω της διεπαφής μόνο οι συντονιστές τους. 70/ 113

προφίλ διαχειριστ Εικόνα 76 προφίλ συντονιστ Εικόνα 77 Εάν ο συντονιστής θελήσει να αλλάξει το όνομα κάποιας ομάδας, μπορεί να το κάνει κάνοντας κλικ στο όνομά της. Αποθήκευση ή ακύρωση αποθήκευσης της τροποποιημένης σελίδας γίνεται με την αντίστοιχη επιλογή (CANCEL, SAVE) στο κάτω μέρος της σελίδας, δεξιά (βλ. Error! Reference source not found.). Εικόνα 78 Εάν ο συντονιστής επιθυμεί να προσθέσει (add users to selected editor groups) ή να αφαιρέσει (remove users from selected editor groups) χρήστες από την 71/ 113

ομάδα τεκμηριωτών που διαχειρίζεται, πρέπει πρώτα να επιλέξει το κουτί στα αριστερά του ονόματος της ομάδας (ή των ομάδων) όπως φαίνεται και στην Εικόνα 79 και μετά να επιλέξει την αντίστοιχη ενέργεια και να πατήσει το κουμπί GO. Εικόνα 79 Η προσθήκη ή αφαίρεση χρηστών από μία ή περισσότερες ομάδες τεκμηριωτών μπορεί να γίνει μεμονωμένα ή μαζικά καθώς παρέχεται η δυνατότητα πολλαπλής επιλογής (βλ. Error! Reference source not found.). Εικόνα 80 Εφόσον ο συντονιστής αποφασίσει ποιοι θα είναι οι χρήστες στους οποίους θα δώσει το δικαίωμα της τεκμηρίωσης, πατά το κουμπί ADD και αυτοί εντάσσονται στις ομάδες τεκμηριωτών που έχει επιλέξει (βλ. Error! Reference source not found.). Ο συντονιστής μπορεί εάν θέλει να διαγράψει κάποιες (delete selected editor groups) από τις ομάδες συντονιστών που διαχειρίζεται. Αυτό γίνεται εάν επιλέξει το κουτί στα αριστερά της ομάδας ή των ομάδων (πολλαπλή επιλογή) που θέλει να διαγράψει, εν συνεχεία πάει στις ενέργειες και επιλέξει delete selected editor groups και κατόπιν πατήσει το κουμπί GO (βλ. Εικόνα 81). 72/ 113

Εικόνα 81 Ο συντονιστής μπορεί να δει το ιστορικό των ενεργειών που έχει κάνει σε μία συγκεκριμένη ομάδα (βλ. Εικόνα 82) κάνοντας κλικ στο όνομά της και εν συνεχεία επιλέγοντας στο πάνω μέρος της ιστοσελίδας, δεξιά, το κουμπί HISTORY. Εικόνα 82 2.2. Editor group applications (Αιτήσεις ένταξης σε ομάδες τεκμηριωτών) Ο συντονιστής μπορεί να εγκρίνει ή να απορρίψει (accept/ turn down applications) τις αιτήσεις των χρηστών που επιθυμούν να ενταχθούν στις ομάδες τεκμηριωτών που διαχειρίζεται. Αυτό γίνεται επιλέγοντας το κουτί στα αριστερά του ονόματος του αιτούντος και μετά πατώντας αποδοχή ή απόρριψη του αιτήματός στην αναδυόμενη λίστα ενεργειών (βλ. Εικόνα 83). 73/ 113

Εικόνα 83 Στη συνέχεια ο συντονιστής ενημερώνεται για το ότι ολοκληρώθηκε με επιτυχία η αποδοχή του αιτήματος (βλ. Error! Reference source not found.) και για το αν υπάρχουν άλλα αιτήματα σε εκκρεμότητα με εμφάνιση μηνύματος στην κορυφή της σελίδας στην οποία βρίσκεται. Εικόνα 84 Σε περίπτωση που ο συντονιστής επιλέξει να απορρίψει κάποιο αίτημα εμφανίζεται οθόνη στην οποία πρέπει να επιβεβαιώσει την ενέργειά πατώντας το κουμπί YES, I M SURE (βλ. Error! Reference source not found.). Το αίτημα κατά συνέπεια διαγράφεται από τη σχετική λίστα. 74/ 113

Εικόνα 85 3. Manage Resources Ο συντονιστής έχει τη δυνατότητα να επεξεργάζεται όλους τους πόρους της ομάδας του, δηλαδή τα ίδια τα δεδομένα και τα μεταδεδομένα αυτών. Το tab "Manage Resources" (διαχείριση πόρων) παρέχει τις εξής επιλογές: o o o o o o o Manage Your Own Resources (Διαχείριση των ιδιόκτητων πόρων) Manage All Resources (Διαχείριση Όλων Των Πόρων) Manage Person Objects (Διαχείριση προσώπων) Manage Organization Objects (Διαχείριση οργανισμών) Manage Project Objects (Διαχείριση έργων) Manage Document Objects (Διαχείριση εγγράφων) Upload Resource Descriptions (Μεταφόρτωση περιγραφών / τεκμηριώσεων πόρων) 3.1. Manage your own resources (διαχείριση των ιδιόκτητων πόρων) Ο χρήστης, από τη στιγμή που αναλαμβάνει την ιδιότητα του συντονιστή, αποκτά ταυτόχρονα και την ιδιότητα του τεκμηριωτή 32 δηλαδή μπορεί να δημιουργεί ή να μεταφορτώνει περιγραφές 33 πόρων. Από το tab "Manage your own resources" 32 Όπως αναφέρθηκε και σε προηγούμενο κεφάλαιο (βλ. 1.1 Βασικές έννοιες) ο συντονιστής έχει τις δικές του διακριτές δικαιοδοσίες αλλά και όλα τα δικαιώματα των τεκμηριωτών, που είναι οι χρήστες της ακριβώς προηγούμενης βαθμίδας στην ιεραρχία των χρηστών. Στο κεφάλαιο που ακολουθεί θα παρουσιαστεί ο τρόπος με τον οποίο δημιουργείται η περιγραφή ενός πόρου από την πλευρά του συντονιστή που εκτελεί και χρέη τεκμηριωτή (για τις δικαιοδοσίες του απλού τεκμηριωτή βλ. το αντίστοιχο εγχειρίδιο χρήσης). Εφεξής ο όρος «δημιουργός» δηλώνει την ιδιότητα αυτού που δημιουργεί την περιγραφή του πόρου (μεταδεδομένα) και όχι αυτού που έχει δημιουργήσει τον εκάστοτε πόρο. Συνεπώς, «ιδιόκτητος πόρος» είναι αυτός του οποίου τα μεταδεδομένα έχουν δημιουργηθεί από τον τεκμηριωτή που θεωρείται «δημιουργός» του. 33 Αναλυτική περιγραφή των μεταδεδομένων γίνεται στο Documentation and User Manual of the META-SHARE Metadata Model, ed. Penny Labropoulou and Elina Desipri, 06/03/2012, διαθέσιμο στο 75/ 113

μεταβαίνει σε μία σελίδα στο πάνω μέρος της οποίας, δεξιά, πρέπει να κάνει κλικ στο κουμπί ADD RESOURCE για να ξεκινήσει η διαδικασία περιγραφής ενός νέου πόρου (βλ. Εικόνα 86). Εικόνα 86 Στην επόμενη σελίδα ο συντονιστής πρέπει να διαλέξει από την αναδυόμενη λίστα επιλογών τον τύπο του πόρου που θα περιγράψει. Οι πιθανές επιλογές του είναι οι ακόλουθες: corpus (σώμα κειμένων) language description (γραμματική) lexical conceptual resource 34 (λεξικός πόρος) tool/service 35 (εργαλείο/ υπηρεσία) Ανάλογα με τον τύπο πόρου, το σύστημα εμφανίζει μία σειρά από επιλογές που αφορούν στο μέσο (media type 36 ) στο οποίο ο πόρος διατίθεται. Από αυτές ο συντονιστής πρέπει να επιλέξει μία ή περισσότερες και στη συνέχεια, για να 34 Στην κατηγορία αυτή εμπίπτουν οι ακόλουθοι πόροι: word list (λίστα λέξεων), computational lexicon (υπολογιστικό λεξικό), ontology (οντολογία), WordNet, thesaurus (θησαυρός), FrameNet, terminological resource (ορολογικός πόρος), machine readable dictionary (μηχαναγνώσιμο λεξικό), κ.ά. 35 Στην κατηγορία αυτή εμπίπτουν οι ακόλουθοι πόροι: tool (εργαλείο), service (υπηρεσία), platform (πλατφόρμα), suite of tools (αλυσίδα εργαλείων), infrastructure architecture (αρχιτεκτονική υποδομής), Development Environment (περιβάλλον ανάπτυξης Γλωσσικής Τεχνολογίας), κ.ά. 36 Ένας πόρος μπορεί να διατίθεται σε ένα ή περισσότερα από τα ακόλουθα μέσα: text (κείμενο), audio (ήχος), image (εικόνα), video (βίντεο), textnumerical και textngram. Οι δύο τελευταίες κατηγορίες είναι ουσιαστικά υποκατηγορίες του κειμένου, με το textnumerical να περιέχει και αριθμητικά δεδομένα και το textngram να περιέχει και στοιχεία με πιθανοτικές μετρικές (probability measures). 76/ 113

ολοκληρωθεί το πρώτο στάδιο τεκμηρίωσης, πρέπει να πατήσει το κουμπί PROCEED (βλ. Εικόνα 87). Εικόνα 87 Όπως φαίνεται στην εικόνα 22, δίπλα στο ADD RESOURCE υπάρχει ένα ερωτηματικό. Εάν ο συντονιστής το πατήσει, οδηγείται σε μία καινούργια σελίδα (βλ. Εικόνα 88) όπου γίνεται ανάλυση της έννοιας πόρος (resource) σύμφωνα με το σχήμα μεταδεδομένων. Εικόνα 88 Στο παράδειγμα της Εικόνα 88, όποια από τις υποκατηγορίες είναι ενεργή (με πορτοκαλί χρώμα) αναλύεται περαιτέρω. Αν για παράδειγμα, επιλεγεί με κλικ το identificationinfo ο συντονιστής οδηγείται σε μία νέα σελίδα (βλ. Εικόνα 89) που περιέχει αναλυτικές πληροφορίες για το πεδίο που επέλεξε. 77/ 113

Εικόνα 89 Στα αριστερά της σελίδας, κάτω από το Table of Contents, υπάρχει μία αναπτυσσόμενη λίστα που εμφανίζεται μόλις γίνει κλικ στο σταυρό που βρίσκεται δίπλα στο Home page (βλ. Εικόνα 90). Από εκεί ο συντονιστής μπορεί να περιηγηθεί στο σχήμα μεταδομένων και επιλέγοντας με κλικ κάποιο από τα πεδία να δει να εμφανίζονται πληροφορίες για αυτό. Εικόνα 90 Οι επόμενες σελίδες τεκμηρίωσης περιέχουν πεδία όπου πρέπει να συμπληρωθούν πληροφορίες σχετικές με τον πόρο. Τα πεδία που είναι υποχρεωτικά έχουν έναν αστερίσκο 37 (βλ. Εικόνα 91). 37 Η πληροφορία αυτή υπάρχει και στο πάνω αριστερό τμήμα της ιστοσελίδας (βλ. Εικόνα 91). 78/ 113

υποχρεωτικ ό πεδίο προαιρετικ ό πεδίο Εικόνα 91 Σε κάποια από τα πεδία, για παράδειγμα το Resource Name, δίνεται η επιλογή "Add Another Field". Εάν γίνει κλικ πάνω στο κουμπί αυτό, το πεδίο που έχει επιλεγεί επαναλαμβάνεται. Αυτή η ενέργεια μπορεί να γίνει όσες φορές ο τεκμηριωτής αποφασίσει. Στην Εικόνα 92 το εν λόγω πεδίο εμφανίζεται συνολικά πέντε φορές. Εάν ο συντονιστής αποφασίσει να σβήσει κάποιο από τα πεδία που έχει δημιουργήσει, μπορεί να το κάνει επιλέγοντας το κουμπί. 79/ 113

1 2 3 4 5 Εικόνα 92 Αποθήκευση των μεταδεδομένων γίνεται με επιλογή του κουμπιού SAVE ή SAVE AND ADD ANOTHER στο κάτω μέρος της κάθε σελίδας, δεξιά (βλ. Εικόνα 93). Εικόνα 93 80/ 113

Στην αριστερή πλευρά της σελίδας υπάρχουν οι κατηγορίες μεταδεδομένων για κάθε πόρο. Ο συντονιστής μπορεί να πλοηγηθεί σε αυτές κάνοντας κλικ πάνω στο όνομα της κατηγορίας που τον ενδιαφέρει (βλ. Εικόνα 94). Εικόνα 94 Σε περίπτωση που ο συντονιστής προσπαθήσει να κάνει αποθήκευση χωρίς να έχει συμπληρώσει όλα τα υποχρεωτικά πεδία, ενημερώνεται με μήνυμα που εμφανίζεται στην κορυφή της σελίδας. Ταυτόχρονα οι κατηγορίες μεταδεδομένων στα οποία δεν έχουν συμπληρωθεί πεδία (βλ. Εικόνα 95) καθώς και τα ίδια τα πεδία (βλ. Εικόνα 96) επισημαίνονται με κόκκινο χρώμα. 81/ 113

Εικόνα 95 Εικόνα 96 Το πεδίο Distribution που πρέπει να συμπληρωθεί όπως βλέπουμε στην Εικόνα 96 έχει στα δεξιά του έναν πράσινο σταυρό. Ο χρήστης πρέπει να τον πατήσει για να ανοίξει μία καινούργια σελίδα στην οποία υπάρχουν όλες οι υποκατηγορίες του συγκεκριμένου μεταδεδομένου (βλ. Εικόνα 97). Κάποια από τα πεδία προς συμπλήρωση (υποχρεωτικά και μη) για λόγους οικονομίας χώρου είναι κρυφά και εμφανίζονται μόλις πατηθεί το κουμπί SHOW (βλ. Εικόνα 97). 82/ 113

Εικόνα 97 Τα καινούργια πεδία παρουσιάζονται στην Εικόνα 98. Ο συντονιστής μπορεί να επιστρέψει σε μενού με λιγότερα πεδία αν πατήσει το κουμπί HIDE. Εικόνα 98 Η συμπλήρωση των πεδίων των μεταδεδομένων (βλ. Εικόνα 99) γίνεται με έναν από τους ακόλουθους τρόπους: ελεύθερο κείμενο, όπως στην περίπτωση του Download Location, αναδυόμενη λίστα από την οποία ο χρήστης επιλέγει, όπως στην περίπτωση του Availability, και 83/ 113

λίστα με διαθέσιμες τιμές από τις οποίες ο χρήστης επιλέγει μία ή περισσότερες και με τη χρήση βέλους 38 τις μεταφέρει στο πεδίο που θα αποθηκευθούν, όπως στην περίπτωση του Licence. Εικόνα 99 Το σύμβολο δίπλα σε κάποιο πεδίο, όπως το Licence, σημαίνει ότι μπορεί να γίνει αναζήτηση στις επιλογές που υπάρχουν για αυτό το πεδίο. Ανάλογα με τα στοιχεία που ο συντονιστής πληκτρολογεί, εμφανίζονται διαφορετικές επιλογές (βλ. Εικόνα 100 και Εικόνα 101). 38 Εναλλακτικά μπορεί η επιλογή να γίνει με διπλό κλικ. 84/ 113

Εικόνα 100 Εικόνα 101 Όπως είδαμε και στην περίπτωση του Resource Name, κάποια πεδία δίνουν τη δυνατότητα πολλαπλής συμπλήρωσης εάν γίνει κλικ στο κουμπί "add another M", όπου Μ είναι το εκάστοτε μεταδεδομένο (βλ. Εικόνα 102). 85/ 113

Εικόνα 102 Στην Εικόνα 103 βλέπουμε την κατηγορία Languages, όπου υποχρεωτικά πρέπει να συμπληρωθεί τουλάχιστον μία γλώσσα. Εάν χρειαστεί να συμπληρωθεί και δεύτερη, ή περισσότερες, πρέπει να γίνει κλικ στο κουμπί Add Another Language. Αυτή η ενέργεια οδηγεί στην αναπαραγωγή όλων των υποκατηγοριών του πεδίου Language: #1, τα οποία φαίνονται υπό τον τίτλο Language: #2. Επαναλαμβάνονται δηλαδή τα Language Id, Language Name, Language Script, Size per Language και Language Variety. Ο συντονιστής έχει τη δυνατότητα να διαγράψει το σύνολο του Language: #2 με το κουμπί. 86/ 113

Εικόνα 103 Εφόσον έχουν συμπληρωθεί όλα τα υποχρεωτικά πεδία ο τεκμηριωτής αποθηκεύει τη φόρμα με τα μεταδεδομένα και ο πόρος βρίσκεται πλέον στο πρώτο από τα επίπεδα δημοσίευσης (ingested/ περιορισμένη δημοσίευση) είναι δηλαδή ορατός μόνο στα υπόλοιπα μέλη της ομάδας τεκμηριωτών. Το επίπεδο δημοσίευσης του πόρου, όπως θα δούμε στη συνέχεια, μπορεί να το αλλάξει μόνο ο συντονιστής. Για να ολοκληρωθεί η περιγραφή του πόρου απαιτείται ή η μεταφόρτωση (upload) των ίδιων των δεδομένων (εφόσον πρόκειται για σώμα κειμένων ή λεξικό πόρο) ή του ίδιου του εργαλείου. Η μεταφόρτωση γίνεται με τον ακόλουθο τρόπο: ο συντονιστής επιλέγει το κουμπί UPLOAD RESOURCE από τη σελίδα περιγραφής του πόρου (βλ. Εικόνα 104). 87/ 113

Εικόνα 104 Αμέσως εμφανίζεται μήνυμα στην οθόνη που ζητά επιβεβαίωση για έξοδο από τη σελίδα στην οποία βρίσκεται. Ο χρήστης πρέπει να επιλέξει το κουμπί "Έξοδος από τη σελίδα" (βλ. Εικόνα 105) προκειμένου να προχωρήσει στη μεταφόρτωση. Εικόνα 105 Στην καινούργια σελίδα (βλ. Εικόνα 108) ο χρήστης πρέπει να επιλέξει το URL του endpoint 39 που εμφανίζεται και να το επικολλήσει σε μία καινούργια σελίδα. 39 Για τη δημιουργία του endpoint υπεύθυνος είναι ο διαχειριστής του αποθετηρίου και οι ενέργειες στις οποίες πρέπει να προβεί περιγράφονται στο αντίστοιχο εγχειρίδιο στο κεφάλαιο 3.1.Manage all resources (διαχείριση όλων των πόρων). Η πρόσβαση στο endpoint από τους χρήστες του κάθε 88/ 113

Εικόνα 106 Το endpoint (βλ. Εικόνα 109) εξυπηρετεί όλους τους χρήστες του εκάστοτε αποθετηρίου λειτουργώντας ως τοπικό σημείο στο οποίο τοποθετούν τους πόρους τους. Για να γίνει μεταφόρτωση των δεδομένων αυτών στο αποθετήριο CLARIN μέσω της διεπαφής πρέπει ο τεκμηριωτής να επικολλήσει το πλήρες όνομα του αρχείου (για παράδειγμα JRC_el.zip) στο κουτί δίπλα στο URL του endpoint (βλ. Εικόνα 110). Στη συνέχεια κλικάρει το κουμπί UPLOAD TERMS (με το οποίο βεβαιώνει ότι έχει το νομικό δικαίωμα να μεταφορτώσει τον πόρο) και πατά το κουμπί UPLOAD. Σε περίπτωση που στο endpoint υπάρχουν διάφοροι φάκελοι (και υποφάκελοι), ο τεκμηριωτής θα πρέπει να επικολήσει δίπλα στο endpoint το σχετικό μονοπάτι (relative path) όπου βρίσκονται τα αρχεία που θέλει να μεταφορτώσει. Σε αντίθετη περίπτωση, εάν επικολληθεί μόνο το όνομα, η μεταφόρτωση δεν θα είναι εφικτή καθώς το αρχείο δεν θα μπορεί να εντοπιστεί. αποθετηρίου θα γίνεται με ή χωρίς όνομα χρήστη και κωδικό πρόσβασης, μετά από συνεννόηση με τον διαχειριστή του κάθε αποθετηρίου. 89/ 113

Εικόνα 107 Εικόνα 108 Το αρχείο πρέπει να είναι σε συμπιεσμένη μορφή τύπου 'zip', 'tar.gz', 'gz', 'tgz', 'tar', 'bzip2', ή 'bz2'. Στην περίπτωση που οι προϋποθέσεις τύπου αρχείου δεν πληρούνται, εμφανίζεται μήνυμα που ενημερώνει τον χρήστη ότι η μεταφόρτωση είναι αδύνατη (βλ. Εικόνα 109). 90/ 113

Εικόνα 109 Ο πόρος αυτή τη στιγμή είναι ορατός μόνο στα μέλη της ομάδας τεκμηρίωσης. Για να διευρυνθεί το σύνολο των χρηστών που θα τον βλέπουν πρέπει να αλλάξει το επίπεδο δημοσίευσής του. Τα επίπεδα δημοσίευσης ενός πόρου είναι τα εξής: internal (επίπεδο εσωτερικής δημοσίευσης), ο πόρος είναι ορατός μόνο στον δημιουργό του και την ομάδα τεκμηριωτών στην οποία ανήκει ο δημιουργός του. ingested (επίπεδο περιορισμένης δημοσίευσης), ο πόρος είναι ορατός μόνο στα μέλη του αποθετηρίου του, και published (επίπεδο πλήρους δημοσίευσης), ο πόρος είναι ορατός σε όλους τους χρήστες σε όλα τα αποθετήρια. Ο απλός τεκμηριωτής 40 δεν μπορεί να αλλάξει το επίπεδο δημοσίευσης του πόρου καθώς οι δικαιοδοσίες του είναι περιορισμένες όπως φαίνεται και στην Εικόνα 110. 40 Ο απλός τεκμηριωτής είναι ο χρήστης που έχει μόνο αυτή την ιδιότητα και ο οποίος διακρίνεται από τον συντονιστή-τεκμηριωτή ο οποίος μπορεί να διαχειριστεί τα επίπεδα δημοσίευσης. 91/ 113

δικαιώματ α Εικόνα 110 Αντιθέτως ο συντονιστής μπορεί να διαχειριστεί το επίπεδο δημοσίευσης των πόρων που έχει δημιουργήσει (βλ. Εικόνα 111) αλλά και των πόρων της ομάδας την οποία συντονίζει 41 (βλ. Εικόνα 112). Εικόνα 111 Εικόνα 112 Στον πίνακα όπου παρουσιάζονται οι δημιουργημένοι πόροι (βλ. Εικόνα 113) υπάρχουν τέσσερις στήλες: στην πρώτη αναγράφεται το όνομα του πόρου, στη δεύτερη το επίπεδο δημοσίευσής του, στην τρίτη ο δημιουργός (ή οι δημιουργοί) του 41 Τις δικαιοδοσίες του συντονιστή στο σύνολο των πόρων της ομάδας που συντονίζει θα τις δούμε στο κεφάλαιο 3.2 Manage all resources (διαχείριση όλων των πόρων). 92/ 113

και στην τέταρτη η ομάδα (ή ομάδες) στην οποία ο πόρος αυτός ανήκει και είναι ορατός. Πρώτα επιλέγεται ο πόρος στον οποίο θα γίνουν αλλαγές με κλικ στο κουμπί που βρίσκεται στα αριστερά του ονόματος του πόρου. Στη συνέχεια από τις ενέργειες (actions) ο συντονιστής επιλέγει "ingest selected internal resource" και πατώντας το κουμπί GO αλλάζει την κατάσταση του πόρου από internal σε ingested. Εικόνα 113 Εφόσον έχει γίνει αυτό μπορεί να αλλάξει ξανά την κατάσταση του πόρου από ingested σε published με την επιλογή της ενέργειας "publish selected ingested resources" και μετά το κουμπί GO. Ένας πόρος δεν μπορεί να περάσει αυτόματα από κατάσταση internal σε κατάσταση published, εάν στο ενδιάμεσο δεν γίνει ingested. Σε αυτήν την περίπτωση ο συντονιστής ενημερώνεται με μήνυμα στην κορυφή της σελίδας (βλ. Εικόνα 114). Εικόνα 114 Ο συντονιστής μπορεί να επαναφέρει τον πόρο σε κατάσταση ingested 42 με την ενέργεια "unpublish selected published resources" και επιλογή του κουμπιού GO ή να τον διαγράψει με την ενέργεια "mark selected resources as deleted" και 42 Ο συντονιστής μπορεί να εναλλάσσει το επίπεδο δημοσίευσης του πόρου από ingested σε published και το αντίστροφο αλλά δεν μπορεί να τον επαναφέρει στην αρχική κατάσταση internal. 93/ 113

επιλογή του κουμπιού GO. Στη δεύτερη περίπτωση ζητείται σε καινούργια σελίδα η επιβεβαίωση της επιλογής του (βλ. Εικόνα 115). Αν αποφασίσει να μην προχωρήσει στη διαγραφή του πόρου μπορεί επιλέγοντας το κουμπί CANCEL να ξαναγυρίσει στην αρχική σελίδα. Εικόνα 115 Ο συντονιστής μπορεί να προσθέσει στον πόρο ομάδες τεκμηριωτών (add editor groups to selected resources). Για να γίνει αυτό πρέπει να επιλέξει με κλικ στα αριστερά του ονόματος του πόρου τον πόρο, να διαλέξει την ενέργεια αυτή και να πατήσει το κουμπί GO. Τότε ανοίγει μία σελίδα με τις διαθέσιμες ομάδες τεκμηριωτών όπου βλέπει μόνο τις ομάδες τεκμηριωτών στις οποίες είναι μέλος ή συντονιστής. Δεν μπορεί να δει όλες τις ομάδες τεκμηριωτών του αποθετηρίου όπως ο διαχειριστής. Εφόσον επιλέξει την ομάδα στην οποία θέλει να κάνει ορατό τον πόρο πατάει το κουμπί ADD (βλ. Εικόνα 116) και ενημερώνεται με μήνυμα που εμφανίζεται στην κορυφή της σελίδας ότι η ενέργειά του έχει ολοκληρωθεί με επιτυχία (βλ. Εικόνα 117). 94/ 113

Εικόνα 116 Εικόνα 117 Την ίδια λογική ακολουθεί και η ενέργεια "add owners to selected resources". Εφόσον επιλεγεί τόσο ο πόρος όσο και η συγκεκριμένη ενέργεια και πατηθεί το κουμπί GO, ανοίγει μία σελίδα με τους διαθέσιμους χρήστες από τους οποίους μπορεί ο συντονιστής να διαλέξει έναν ή περισσότερους και να τους καταστήσει δημιουργούς του πόρου με το κουμπί ADD (βλ. Εικόνα 118). Εικόνα 118 95/ 113

Στη συνέχεια ενημερώνεται με μήνυμα που εμφανίζεται στην κορυφή της σελίδας ότι η ενέργειά του έχει ολοκληρωθεί με επιτυχία (βλ. Εικόνα 119). Εικόνα 119 Η τελευταία ενέργεια που μπορεί να κάνει ο συντονιστής είναι να εξαγάγει την περιγραφή του πόρου σε xml (export selected resource descriptions to xml). Εφόσον έχει κάνει κλικ στα αριστερά του ονόματος του πόρου ο χρήστης επιλέγει την ενέργεια και πατά το κουμπί GO (βλ. Εικόνα 120). Εικόνα 120 Η εξαγωγή των μεταδεδομένων του πόρου σε xml μπορεί να γίνει και με άλλον τρόπο. Πατώντας πάνω στο όνομα του πόρου ο χρήστης οδηγείται στην αρχική σελίδα περιγραφής του. Στο πάνω δεξί τμήμα της σελίδας δίπλα στο κουμπί UPLOAD RESOURCE, εμφανίζονται άλλες τρεις επιλογές: EXPORT RESOURCE DESCRIPTION TO XML, HISTORY και VIEW ON SITE (βλ. Εικόνα 121). Εάν επιλεγεί 96/ 113

το κουμπί EXPORT RESOURCE DESCRIPTION TO XML ζητείται επιβεβαίωση από τον χρήστη προκειμένου να βγει από τη σελίδα στην οποία βρίσκεται. Εικόνα 121 Ο χρήστης πρέπει να επιλέξει το αντίστοιχο κουμπί (βλ. Εικόνα 122) και αμέσως μπορεί να αποθηκεύσει το xml που αντιστοιχεί στην περιγραφή του πόρου (βλ. Εικόνα 123). Εικόνα 122 97/ 113

Εικόνα 123 Για τις δύο ακόμη επιλογές που παρέχονται (HISTORY, VIEW ON SITE) ζητείται και πάλι επιβεβαίωση εξόδου από την σελίδα. Με την πρώτη (history) ο χρήστης μπορεί να δει το ιστορικό των ενεργειών που έχουν γίνει σε έναν πόρο ενώ με τη δεύτερη (view on site) μπορεί να δει πως θα εμφανίζεται 43 ο πόρος στο αποθετήριό του (βλ. Εικόνα 124). 43 Η επιλογή "view on site" διατίθεται σε όποιο επίπεδο δημοσίευσης και αν βρίσκεται ο πόρος (internal/ εσωτερικής, ingested/ περιορισμένης, published/ πλήρους). Στην περίπτωση που βρίσκεται σε επίπεδο εσωτερικής δημοσίευσης (internal) ο πόρος δεν εμφανίζεται σε κάποιο αποθετήριο ακόμη, αλλά δίνεται στον χρήστη η δυνατότητα να δει πώς θα είναι η καρτέλα του όταν θα εμφανίζεται (δηλαδή από τη στιγμή που θα γίνει ingested ή published). 98/ 113

Εικόνα 124 Στην αρχική σελίδα (manage your own resources) όπου εμφανίζεται το σύνολο των πόρων που έχει δημιουργήσει ο χρήστης μπορεί να γίνει χρήση φίλτρων 44 (filter by publication status) ώστε να παρουσιάζονται μόνο οι πόροι που βρίσκονται σε ένα από τα τρία στάδια δημοσίευσης: internal, ingested ή published (βλ. Εικόνα 125). Εικόνα 125 3.2. Manage all resources (διαχείριση όλων των πόρων) Στην περίπτωση που ο συντονιστής θέλει να διαχειριστεί το σύνολο των πόρων της ομάδας την οποία συντονίζει επιλέγει το tab "manage all resources". Στον πίνακα που εμφανίζεται βλέπει συγκεντρωτικά όλους τους πόρους της ομάδας του με τη συνοδευτική για αυτούς πληροφορία. Στην πρώτη στήλη του πίνακα που εμφανίζεται (βλ. Εικόνα 126) βρίσκεται το όνομα του κάθε πόρου, στη δεύτερη ο τύπος του, στην τρίτη το επίπεδο δημοσίευσής του (internal, ingested, published), στην τέταρτη ο 44 Περισσότερα στο επόμενο κεφάλαιο 3.2 Manage all resources (διαχείριση όλων των πόρων). 99/ 113

δημιουργός/οί του πόρου και στην τελευταία στήλη η ομάδα (ή ομάδες) τεκμηριωτών στην οποία ανήκει ο δημιουργός του. Εικόνα 126 Στη δεξιά πλευρά της σελίδας παρέχεται η δυνατότητα χρήσης φίλτρου για εμφάνιση του συνόλου των πόρων (all) ή μόνο των πόρων που είναι σε κατάσταση internal (επίπεδο εσωτερικής δημοσίευσης), ingested (επίπεδο περιορισμένης δημοσίευσης) ή published (επίπεδο πλήρους δημοσίευσης). Εάν ο χρήστης κλικάρει πάνω σε μία από τις προαναφερθείσες κατηγορίες εμφανίζονται μόνο οι πόροι που ανήκουν σε αυτήν την κατηγορία (βλ. Εικόνα 127). Εικόνα 127 Ο συντονιστής έχει πάνω στο σύνολο των πόρων λιγότερα δικαιώματα 45 από αυτά που έχει πάνω στους ιδιόκτητους πόρους: μπορεί δηλαδή να αλλάξει το επίπεδο δημοσίευσής τους, να εξαγάγει την περιγραφή τους σε xml αλλά δεν μπορεί 45 Για τα δικαιώματα που έχει ισχύουν όλα όσα παρουσιάζονται στο κεφάλαιο 3.1 Manage your own resources (διαχείριση των ιδιόκτητων πόρων). 100/ 113

να προσθέσει χρήστες, ως δημιουργούς, ή/και ομάδες τεκμηρίωσης, όπως φαίνεται στην Εικόνα 128. Εικόνα 128 Στην Εικόνα 128 φαίνονται οι δικαιοδοσίες του συντονιστή πάνω στο σύνολο των πόρων ανάμεσα στους οποίους υπάρχουν και δικοί του πόροι. Αυτό στο οποίο πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή είναι ότι οι ενέργειες που μπορεί ο συντονιστής να κάνει από το tab αυτό στους δικούς του πόρους είναι λιγότερες από αυτές που μπορεί να κάνει αν μεταβεί στο tab "manage your own resources" (βλ. Εικόνα 129). Εικόνα 129 Ο απλός τεκμηριωτής το μόνο που μπορεί να κάνει από το tab "manage all resources" είναι να εξαγάγει περιγραφές πόρων σε xml (βλ. Εικόνα 130). 101/ 113

Εικόνα 130 Ο συντονιστής μπορεί να κάνει κλικ πάνω στο όνομα οποιουδήποτε πόρου της ομάδας του και να επεξεργαστεί τα μεταδεδομένα και τα δεδομένα του, χωρίς να έχει την ιδιότητα του δημιουργού του πόρου αυτού. Στον πίνακα που ακολουθεί φαίνονται συγκεντρωτικά οι δικαιοδοσίες του απλού τεκμηριωτή (editor) και του συντονιστή-τεκμηριωτή (editor group manager) ανάλογα με το tab "manager your own resources" ή "manage all resources". ingest selected internal resources publish selected ingested resources unpublish selected published resources mark selected resources as deleted add editor groups to selected resources add owners to selected resources export selected resources to xml Manage Your Own Resources Manage All Resources editor editor group editor group editor manager manager Πίνακας 2 102/ 113

3.3. Manage person objects (διαχείριση προσώπων), Manage organization objects (διαχείριση οργανισμών), Manage project objects (διαχείριση έργων), Manage document objects (διαχείριση εγγράφων) Οι επιλογές manage person objects, organization objects, project objects και document objects δίνουν τη δυνατότητα στον συντονιστή να επεξεργαστεί με μαζικό τρόπο συγκεκριμένα μεταδεδομένα των πόρων. Εδώ εμπίπτουν τα στοιχεία φυσικών προσώπων, οργανισμών, ερευνητικών έργων ή εγγράφων που έχουν χρησιμοποιηθεί στην τεκμηρίωση ενός πόρου, π.χ. για να δηλωθεί ο κάτοχος των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας πάνω στον πόρο, ο οργανισμός που τον διαθέτει, το έργο στο πλαίσιο του οποίου δημιουργήθηκε ο πόρος ή κάποια σχετική με τον πόρο δημοσίευση, αντίστοιχα. Η διαχείριση των αντικειμένων (objects) είναι χρήσιμη στην περίπτωση που χρειάζεται να γίνει κανονικοποίηση (για παράδειγμα όταν υπάρχουν διαφορετικές εγγραφές για ένα φυσικό πρόσωπο με περισσότερα ή λιγότερα στοιχεία). Από το tab "manage person objects" (βλ. Εικόνα 131) ο χρήστης μπορεί να κάνει αλλαγές στα στοιχεία ενός προσώπου και οι αλλαγές να περάσουν σε όλους τους πόρους που σχετίζονται με το άτομο αυτό. Εικόνα 131 Κάνοντας κλικ πάνω στο όνομα του ατόμου, ανοίγει μία καινούργια σελίδα (βλ. Εικόνα 132) στην οποία τροποποιεί όσα από τα πεδία θέλει και στη συνέχεια αποθηκεύει τις αλλαγές που έχει κάνει πατώντας το κουμπί SAVE. 103/ 113

Εικόνα 132 Η ίδια λογική ισχύει για τη διαχείριση των υπόλοιπων αντικειμένων. 3.4. Upload resource descriptions (φόρτωση περιγραφών πόρων) Ο συντονιστής μπορεί να μεταφορτώσει περιγραφές πόρων. Οι περιγραφές πρέπει να είναι απλά αρχεία xml ή συμπιεσμένα xml αρχεία σε μορφή zip. Με την επιλογή του tab "upload resource descriptions" ανοίγει μία σελίδα στην οποία πρέπει να αναζητηθεί το αρχείο που θα μεταφορτωθεί (βλ. Εικόνα 133). Εικόνα 133 Οι ενέργειες που πρέπει να γίνουν για τη μεταφόρτωση ενός αρχείου περιγραφής πόρου είναι (βλ. Εικόνα 134): 104/ 113

4. κλικ στο κουμπί "ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ" και επιλογή του αρχείου, 5. κλικ στο κουμπί "UPLOAD TERMS" 6. κλικ στο κουμπί "UPLOAD ". 1 2 3 Εικόνα 134 Ο χρήστης ειδοποιείται με μήνυμα ότι πρέπει να περιμένει μέχρι να δημιουργηθεί η περιγραφή του καινούργιου πόρου (βλ. Εικόνα 135). Στο μήνυμα αυτό πρέπει να πατήσει "OK". Εικόνα 135 Στο καινούργιο παράθυρο που ανοίγει, ο χρήστης ενημερώνεται ότι η μεταφόρτωση της περιγραφής του πόρου έχει ολοκληρωθεί με επιτυχία (βλ. Εικόνα 136). Στη συνέχεια μπορεί να κάνει αλλαγές στα μεταδεδομένα, εάν το επιθυμεί, ή να προχωρήσει στη μεταφόρτωση των ίδιων των δεδομένων (ή του εργαλείου) με τον τρόπο που έχουμε ήδη περιγράψει. 105/ 113

Εικόνα 136 4. Browse Resources (Περιήγηση Πόρων) Η περιήγηση στους πόρους του αποθετηρίου θα περιγραφεί αναλυτικά στο εγχειρίδιο χρήσης για τον απλό χρήστη-καταναλωτή. Ο συντονιστής μπορεί όπως και οι λοιποί χρήστες να δει τους πόρους του αποθετηρίου του, χρησιμοποιώντας διάφορα φίλτρα για καλύτερη αναζήτηση (γλώσσα, τύπος πόρου, τύπος άδειας κτλ.) (βλ. Error! Reference source not found.). Εικόνα 137 106/ 113

Ο συντονιστής μπορεί να επεξεργαστεί (edit) κάποιους από τους πόρους, συγκεκριμένα αυτούς που έχουν δημιουργηθεί από τις ομάδες τεκμηρίωσης τις οποίες συντονίζει. Αφού ο πόρος επιλεγεί με κλικ πάνω στο όνομά του, ανοίγει η καρτέλα του και εκεί με επιλογή του κουμπιού EDIT RESOURCE (βλ. Error! Reference source not found.), μπορούν να γίνουν αλλαγές στα μεταδεδομένα του πόρου ή τα δεδομένα που έχουν φορτωθεί στην περιγραφή του. 5. Your Profile (προφίλ) Εικόνα 138 Οι επιλογές που εμφανίζονται από το tab "Your Profile" είναι οι ακόλουθες (βλ. Εικόνα 139): 107/ 113

Εικόνα 139 View your recent actions: παρουσιάζει το ιστορικό των πρόσφατων ενεργειών του χρήστη. Edit your profile: δίνει τη δυνατότητα διαχείρισης του προφίλ του χρήστη με προσθήκη ή αφαίρεση πληροφοριών που τον αφορούν. Change your password: δίνει τη δυνατότητα αλλαγής του κωδικού του λογαριασμού του χρήστη. Apply for editor group membership: δίνει τη δυνατότητα στον χρήστη να κάνει αίτηση για να γίνει τεκμηριωτής εντασσόμενος σε μία ομάδα (βλ. Error! Reference source not found.. Προκειμένου να αποκτήσει αυτήν την ιδιότητα ο χρήστης πρέπει να επιλέξει το group από μία drop down list που εμφανίζεται και εν συνεχεία να πατήσει το κουμπί apply. Για την αποδοχή ή απόρριψη του αιτήματός του ενημερώνεται με email. Εάν δεν υπάρχουν διαθέσιμες ομάδες ενημερώνεται με μήνυμα στην κορυφή της σελίδας στην οποία βρίσκεται (βλ. Εικόνα 140). Apply for repository membership: δίνει τη δυνατότητα στον χρήστη να κάνει αίτηση για να γίνει μέλος σε αποθετήριο. Αυτή η δυνατότητα δίδεται άπαξ και ο συντονιστής, όπως και κάθε χρήστης, έχει συνδεθεί με ένα συγκεκριμένο αποθετήριο μέσω του SSO λογαριασμού του, όπως είδαμε (βλ. Login). 108/ 113

Εικόνα 140 6. Community (Κοινότητα) Η επιλογή του tab "Community" οδηγεί στην κοινότητα των χρηστών αποθετηρίων και στο σύνολο των ερωτήσεων και απαντήσεων σε θέματα σχετικά με αυτά. Το υλικό οργανώνεται βάσει του περιεχομένου της ερώτησης (overview, legal, technical, metadata, announcements και tags) και υποκατηγοριοποιείται βάσει του αν παραμένει ανοικτό ή όχι (open, closed) ή αν έχει απαντηθεί (unanswered, answered). Μπορεί να γίνει ταξινόμηση των ερωτημάτων, και απαντήσεων, βάσει του πόσο πρόσφατα διατυπώθηκαν/ απαντήθηκαν ή πόσο ενδιαφέρον υπάρχει για αυτά. Επίσης, δίνεται το δικαίωμα διατύπωσης καινούργιου ερωτήματος. 7. Statistics (Στατιστικά) Επιλέγοντας το tab "Statistics" ο χρήστης έχει τη δυνατότητα να πάρει στατιστικές πληροφορίες για: την επισκεψιμότητα του αποθετηρίου του, τα μεταδεδομένα των πόρων, και τους πόρους τους οποίους έχει δημιουργήσει. 109/ 113

Οι πληροφορίες για την επισκεψιμότητα του αποθετηρίου ομαδοποιούνται, όπως φαίνεται, τόσο από την αναπτυσσόμενη λίστα (show) όσο και από τα φίλτρα στην αριστερή πλευρά της σελίδας (βλ. Error! Reference source not found.). Εικόνα 141 Οι στατιστικές πληροφορίες για τα μεταδεδομένα δίνονται από το tab "Statistics On Resource Metadata". Μπορούν και αυτές να ταξινομηθούν βάσει των διαθέσιμων φίλτρων. Επιπλέον, κάθε κατηγορία μεταδεδομένων αναπτύσσεται περαιτέρω εφόσον ο χρήστης πατήσει πάνω σε αυτήν (βλ. Error! Reference source not found.). Εικόνα 142 Τέλος, οι στατιστικές πληροφορίες για τους πόρους που ο χρήστης έχει δημιουργήσει εμφανίζονται στο tab "My resources" (βλ. Εικόνα 143). 110/ 113

Εικόνα 143 8. About (Σχετικά με) Η επιλογή του συγκεκριμένου tab (βλ. Error! Reference source not found.) προσφέρει πρόσθετη πληροφόρηση για το ClarinEL (μέλη, αποθετήρια, κόμβοι, δίκτυο, άδειες χρήσης, όροι χρήσης και προστασίας δεδομένων κ.α.) Εικόνα 144 111/ 113