ΚΛΙΜΑΚΙΟ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΥ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ 2004 στο Σχεδιασµό και Τεχνολογία Ε Στ ΖΩΝΤΑΝΗ...... ΖΟΥΓΚΛΑ Εισαγωγή: Αφόρµηση Πρόβληµα Στόχοι Πορεία ραστηριότητες Ιδέες Λύσεις Επέκταση Φύλλα εργασίας Συγγραφή Εικονογράφηση: Ειρήνη Πετράκη ( ασκάλα Σύµβουλος ΣΧ.Τ.) Παναγιώτης Θεοδώρου ( άσκαλος Σύµβουλος ΣΧ.Τ.) Επιµέλεια: Ιωσήφ Κατσιολούδης ( ιευθυντής - Σύµβουλος Σχ.Τ.)
1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΑΦΟΡΜΗΣΗ Τα παιδιά αγαπούν πολύ τα ζώα. Έχουν πολλές εµπειρίες µ αυτά, στα σπίτια τους, στις εκδροµές τους, σε πάρκα και ζωολογικούς κήπους, στην τηλεόραση. Άγρια ή ήµερα ζώα ενθουσιάζουν τα παιδιά και µπορούν να αποτελέσουν το πλαίσιο για το µάθηµα. Στην τάξη µας µπορούµε να φτιάξουµε ένα σύνολο από ζώα (κατοικίδια, ζώα της φάρµας, άγρια θηρία, δεινόσαυρους, κ.ά.), που όλα θα είναι διαφορετικά µεταξύ τους, αλλά θα έχουν κάτι κοινό: ΚΙΝΗΣΗ ΣΤΟ ΣΤΟΜΑ! ΠΡΟΒΛΗΜΑ Στην τάξη µας θα φτιάξουµε µια µικρή ζούγκλα, γεµάτη θηρία! Μπορείτε να σχεδιάσετε και να κατασκευάσετε ένα άγριο ζώο και να το ζωντανέψετε βάζοντας κίνηση στο στόµα του; Το ζώο να είναι χάρτινο Η κίνηση στο στόµα του ζώου να στηρίζεται σε µηχανισµό µε λυγισµένο άξονα ή µε έκκεντρο και λωρίδα χαρτιού ή πλαστικού (κόριφλουτ) Να ολοκληρωθεί σε τέσσερα 80λεπτα µαθήµατα
2 ΣΤΟΧΟΙ Τα παιδιά: Να παρατηρούν, να περιγράφουν και να µιµούνται τα ζώα και τις κινήσεις τους (Μάθηµα 1). Να σχεδιάζουν απλά περιγράµµατα για το σώµα ζώων, µε τέτοιο τρόπο που να διακρίνονται τα χαρακτηριστικά τους γνωρίσµατα (Μάθηµα 1). Να κόβουν µε επιδεξιότητα ευθείες και καµπύλες γραµµές. Να µετρούν µε ακρίβεια εκατοστού και να σχεδιάζουν µε ακρίβεια γεωµετρικά σχήµατα και αναπτύγµατα στερεών (Μάθηµα 2). Να διακοσµούν το χαρτί µε άχρηστο υλικό (µαλλί, ύφασµα, κουµπιά, κτλ.) και µε χρώµατα (νεροµπογιά, µαρκαδόρο), ανάλογα µε το ζώο που σκοπεύουν να φτιάξουν (Μάθηµα 2). Να κατασκευάζουν το ανάπτυγµα για το σώµα του ζώου που σκοπεύουν να φτιάξουν (Μάθηµα 3). Να κατασκευάζουν το κεφάλι, τα πόδια και την ουρά του ζώου µε ποικίλα υλικά και να τα συνδέουν σωστά, ώστε να συναρµολογούν το ζώο (Μάθηµα 3). Να διερευνήσουν τη χρήση απλών µηχανισµών από τον άνθρωπο στο παρελθόν για επίλυση προβληµάτων και να συλλέξουν σχετικές πληροφορίες και εικόνες (Μάθηµα 4). Να γνωρίσουν, να µελετήσουν και να κατανοήσουν τη λειτουργία απλών µηχανισµών από την καθηµερινή ζωή (πιθανή χρήση ιστοσελίδας ( www.dtonline.org )(Μάθηµα 4). Να κατασκευάσουν απλούς µηχανισµούς µε έκκεντρα ή µε άξονα και λωρίδα χαρτιού (Μάθηµα 4).
3 ΠΟΡΕΙΑ - ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΜΑΘΗΜΑ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΜΕΣΑ ΜΑΘΗΜΑ 1ο (1Χ80) Παρατήρηση σχεδιασµός ζώων ΕΝΟΤΗΤΕΣ Α.Π. ΣΧ.Τ.: Γραφική επικοινωνία Πληροφορική ΜΑΘΗΜΑ 2ο (1Χ80 ) Σχεδιασµός διακόσµηση αναπτύγµατος ΕΝΟΤΗΤΕΣ Α.Π. ΣΧ.Τ.: Γνωριµία µε υλικά οµές ΜΑΘΗΜΑ 3ο (1Χ80 ) Κατασκευή ζώου ΕΝΟΤΗΤΕΣ Α.Π. ΣΧ.Τ.: οµές ΜΑΘΗΜΑ 4ο (1Χ80 ) Κατασκευή µηχανισµού. ΕΝΟΤΗΤΕΣ Α.Π. ΣΧ.Τ.: Άνθρωπος και Τεχνολογία Πληροφορική Μηχανισµοί Συλλέγουν οµοιώµατα ζώων (παιχνίδια). Ταξινοµούν ζώα ή εικόνες ζώων µε βάση δικά τους κριτήρια. Σχεδιάζουν ή αντιγράφουν. περιγράµµατα ζώων και τα διακοσµούν ελεύθερα. Σχεδιάζουν ζώα, χρησιµοποιώντας γεωµετρικά σχήµατα (πιθανή χρήση προγράµµατος ClipArt της Word). Μιµούνται και περιγράφουν κινήσεις στο στόµα των ζώων (µάσηµα, µούγκρισµα, γλείψιµο, δάγκωµα...). Αναφέρουν ελεύθερες ιδέες για την πορεία εργασίας, τα υλικά και εργαλεία (ιδεοθύελλα). Παίρνουν αποφάσεις που αφορούν στη συγκεκριµένη κατασκευή (υλικά, µηχανισµός). Εντοπίζουν διάφορα στερεά στην τάξη (κύβοι, παραλληλεπίπεδα, κύλινδροι). Αναφέρουν τα στερεά που µπορούν να παραστήσουν το σώµα του ζώου που επέλεξαν και πειραµατίζονται πρακτικά µε αυτά. Αποσυναρµολογούν διάφορα κουτιά και παρατηρούν το ανάπτυγµα. Σχεδιάζουν µε ρίγα αναπτύγµατα διάφορων γεωµετρικών σχηµάτων (Φύλλο Εργασίας 3). ιακοσµούν το ανάπτυγµα µε χρώµατα και σχήµατα, ανάλογα µε το ζώο που θα φτιάξουν. Κατασκευάζουν το σώµα και τα µέλη του ζώου, χρησιµοποιώντας δικά τους ή έτοιµα αναπτύγµατα (µόλες). Μελετούν την ανακάλυψη και τη χρήση µηχανισµών έκκεντρων από τον άνθρωπο, οι οποίοι διευκόλυναν την καθηµερινή του ζωή. ιερευνούν πρακτικά στην τάξη µοντέλα µε µηχανισµούς κίνησης του στόµατος των ζώων σε έτοιµα µοντέλα κατασκευών. Αναφέρουν υλικά και εργαλεία που θα χρειαστούν (χρήση σωστού λεξιλογίου). Κατασκευάζουν το µηχανισµό που επέλεξαν. Αξιολογούν. Εικόνες ζώων ή οµοιώµατα ζώων (παιχνίδια). Ταινία (π.χ. Ο βασιλιάς των λιονταριών). Χαρτιά, λαδόκολλα, ασπρόκολλα. Ρίγα. Φύλλο εργασίας 1: «Αποφασίζω...». Φύλλο Εργασίας 2: «Εξερευνώ τα ζώα». Χρήση προγράµµατος ClipArt της Word. Έτοιµα κουτιά. Χαρτόνι άσπρο γκρίζο Ψαλίδια, µαχαιράκια, ρίγες, χρωµατιστά. Φύλλο Εργασίας 3: «Παίζω µε τα σχήµατα» Φύλλο Εργασίας 4: Έτοιµα αναπτύγµατα (µόλες). Βλέπε Ιδέες και Λύσεις (4.1). Βλέπε Φύλλο Εργασίας 5.1 και 5.2: «Μια ανακάλυψη του αρβίνου». Χρήση διαδικτύου: www.dtonline.org. Βλέπε Ιδέες και Λύσεις (4.2 και 4.3). Φύλλο Εργασίας 6: «Αξιολογώ το ζώο µου»
4.1 ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΣΩΜΑΤΟΣ ΖΩΟΥ Α. Ανάπτυγµα Β. Έτοιµο κουτί Γ. Σκελετός από ξυλάκια Χρησιµοποιώ χαρτόνι άσπρο γκρίζο Ζωγραφίζω το ανάπτυγµα ή αντιγράφω τη µόλα του στη γκρίζα πλευρά Κόβω το ανάπτυγµα Χαράζω όλες τις πτυχές του αναπτύγµατος, χρησιµοποιώντας ανάποδα τη λεπίδα του κόπτη Συναρµολογώ Χρησιµοποιώ άδειο χάρτινο κουτί Κόβω ανάλογα για να κανονίσω το ύψος του σώµατος Αν θέλω, αποσυναρµολογώ και αντιστρέφω το κουτί, για να χρωµατίζεται πιο εύκολα Χρωµατίζω ή διακοσµώ µε «άχρηστο» υλικό το κουτί Ετοιµάζω το σκελετό µε ξυλάκια (γωνιές Γ και Υ) Επενδύω µε χαρτόνι άσπρο - γκρίζο Αφήνω να φαίνονται τα πόδια Επιλέγω τις διαστάσεις ανάλογα µε το ζώο Μέλη του σώµατος Ρολαρισµένο χαρτί πόδια Ξύλινα πόδια Χαράζω λωρίδα από άσπρο γκρίζο χαρτόνι στη µέση και διπλώνω σε ορθή γωνιά Κολλώ µε γόµα ψυχρή
4.2 ΕΞΕΡΕΥΝΗΣΗ ΜΗΧΑΝΙΣΜΩΝ ΜΟΝΤΕΛΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΚΙΝΗΣΗΣ Κάτω σαγόνια Το κεφάλι είναι στερεωµένο στο σώµα και τα κάτω σαγόνια κινούνται κυκλικά Το κεφάλι είναι στερεωµένο στο σώµα και κινείται πάνωκάτω µε τη βοήθεια του µοχλού Το κεφάλι είναι στερεωµένο στο σώµα και κουνιέται πάνω κάτω µε τη βοήθεια του µοχλού Το κεφάλι είναι στερεωµένο στο σώµα και η γλώσσα µπαινοβγαίνει ΠΡΟΣΟΧΗ! Τα πιο πάνω µοντέλα κατασκευάζονται ειδικά για τη µελέτη της κίνησης που προκαλούν οι συγκεκριµένοι µηχανισµοί. εν εφαρµόζονται αυτούσιοι στο σώµα του ζώου! Εισηγήσεις: Τα παιδιά µελετούν - δοκιµάζουν τους µηχανισµούς, αφού χωριστούν σε οµάδες. Αποφασίζουν για το ποιο µηχανισµό θα φτιάξουν, ανάλογα µε την κίνηση που επιδιώκουν (αν µασάει, γλείφει, δαγκώνει, ή µουγκρίζει). Προσαρµόζουν το µηχανισµό ανάλογα στο σώµα του ζώου τους. Το κεφάλι είναι στερεωµένο στο µοχλό και ανεβοκατεβαίνει ολόκληρο (σηκώνεται σκύβει)
4.3 ΜΙΚΡΑ ΜΥΣΤΙΚΑ Άξονας από σύρµα (τέλι) Σιδερένιος άξονας 4mm Τοποθετήστε τον άξονα στη µέγγενη στο σηµείο που θέλετε να τον λυγίσετε, τραβώντας τον προς το µέρος σας Άξονας 4 mm (ξύλινος ή µεταλλικός) µε έκκεντρο Έκκεντρα! Ένας µηχανισµός που µπορεί ν αλλάξει ένα είδος κίνησης σε άλλο. Είδη έκκεντρων Σηµείο στερεώµατος γλώσσας Περιστροφή άξονα Κίνηση πάνω - κάτω Παράδειγµα: Ενώ περιστρέφεται ο άξονας µε το έκκεντρο, ο µοχλός κινείται πάνω-κάτω και σπρώχνει το κεφάλι Σηµείωση στερέωσης του κεφαλιού. Το κεφάλι ανεβοκατεβαίνει
5 ΕΠΕΚΤΑΣΕΙΣ 5.1 ΑΛΛΕΣ Ι ΕΕΣ Φτιάχνουµε µια ολόκληρη µακέτα ενός δάσους, µιας ζούγκλας, µιας φάρµας µε ζώα στην τάξη µας. ιακοσµούµε το ζώο µας µε «άχρηστο υλικό» ή µε χαρτοπολτό (papier macher) Φτιάχνουµε αφίσα για το ζωολογικό µας πάρκο (διαφηµιστική, πινακίδα εισόδου κτλ.) Μπορούµε να αξιοποιήσουµε και τα προγράµµατα ClipArt WordArt της Word οκιµάζω να σχεδιάσω ή να φτιάξω παρόµοια ζωάκια ή ανθρώπινες φιγούρες µε κίνηση!
5.2 ΕΙΤΕ ΚΙ ΑΥΤΑ!
ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ ΜΕ ΕΚΚΕΝΤΡΟ Κίνηση στα χέρια του πιανίστα µε δύο έκκεντρα στον ίδιο άξονα Κίνηση στην ουρά µε έκκεντρο στον πίσω άξονα Κίνηση στο κεφάλι µε έκκεντρο στον µπροστινό άξονα
5.3 ΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗ Αναγνώριση και ονοµασία γεωµετρικών σχηµάτων και στερεών. Σύνθεση µε γεωµετρικά σχήµατα και στερεά. Σχεδιασµός και κατασκευή αναπτύγµατος. Τράβηγµα ευθειών γραµµών. Μέτρηση µε ακρίβεια εκατοστού και χιλιοστών. Εµπλουτισµός λεξιλογίου. Ανάπτυξη προφορικού και γραπτού λόγου (π.χ. περιγραφές από παρατήρηση, έκφραση ιδεών, καλλιέργεια της φαντασίας, επιχειρηµατολογία, αξιολόγηση). Σειροθέτηση ιδεών (π.χ. ιδεοθύελλα). Τα ζώα (κατηγορίες, συνήθειες, κινήσεις, κύκλος της ζωής, φυσικό περιβάλλον...). Μηχανισµοί (άξονες, έκκεντρα...). Είδη κίνησης και αλλαγή κατεύθυνσης (περιστροφική, παλµική, µπρος πίσω, κτλ.). 5.4 ΙΑ ΙΚΤΥΑΚΗ ΣΥΝ ΕΣΗ Μελετώ τα έκκεντρα! www.dtonline.org Συγγραφή εικονογράφηση: Παναγιώτης Θεοδώρου Ειρήνη Πετράκη Γενική επιµέλεια: Ιωσήφ Κατσιολούδης
Φύλλο Εργασίας 1 Αποφασίζω Προγραµµατίζω Στην τάξη µου θα φτιάξουµε. Το δικό µου ζώο θα είναι Θα κουνά το κεφάλι του σαν να: µουγκρίζει µασάει γλείφει δαγκώνει Αποφασίζω (περιγράφω µε λόγια ή/και σκίτσα) Σχήµα σώµατος Λεπτοµέρειες (πόδια, κεφάλι ) ιακόσµηση του σώµατος του ζώου Η κίνηση στο στόµα του Ο µηχανισµός Θα χρειαστώ υλικά, όπως: Θα χρησιµοποιήσω εργαλεία, όπως:
Φύλλο Εργασίας 2: Εξερευνώ τα ζώα 1. Ζωγραφίζω ζώα ή αντιγράφω από εικόνες περιγράµµατα ζώων 2. ιακοσµώ τα ζώα, προσθέτοντας τις απαραίτητες λεπτοµέρειες 3. Αναφέρω κινήσεις του στόµατος των ζώων ΌΝΟΜΑ: ΤΑΞΗ:.
Φύλλο Εργασίας 3: Παίζω µε τα σχήµατα 1. Ζωγραφίζω ζώα, χρησιµοποιώντας µια ή περισσότερες φορές τα πιο κάτω γεωµετρικά σχήµατα. Μπορώ να τα προσαρµόσω στις διαστάσεις που θέλω 2. ίνω όνοµα στο ζωάκι µου! 3. οκιµάζω την ίδια άσκηση στον Ηλεκτρονικό Υπολογιστή και ζωγραφίζω ζώα, χρησιµοποιώντας έτοιµα σχήµατα από το πρόγραµµα ClipArt της Word 4. Σχεδιάζω το ανάπτυγµα ενός παραλληλεπίπεδου, αρχίζοντας από το πιο κάτω ορθογώνιο. ΠΡΟΣΟΧΗ! Χρησιµοποιώ τη ρίγα µου! ΌΝΟΜΑ: ΤΑΞΗ:
Χρωµάτισε µε κόκκινο τις ευθείες που θα κόψεις και µε µπλε τις ευθείες που θα χαράξεις! Φύλλο Εργασίας 4: Ανάπτυγµα ορθογωνίου (για κατασκευή σώµατος ζώου)
Φύλλο Εργασίας 5.1: Μια ανακάλυψη του αρβίνου! Όνοµα:..Τάξη: Μελετώ! Ονόµασε τη µηχανή της εικόνας. Γράψε πιθανές χρήσεις του στα παλιά χρόνια: Ονόµασε τη µηχανή της εικόνας. Γράψε πιθανές χρήσεις του στα παλιά χρόνια: Ένας µεγάλος ερευνητής, ο αρβίνος, στην αρχή της Βιοµηχανικής Επανάστασης, χρησιµοποίησε τις πιο πάνω µηχανές, το φυσερό και το νερόµυλο, για να λύσει ένα σοβαρό πρόβληµα της εποχής: Να διατηρεί ένα πολύ ζεστό καµίνι, ικανό να λιώνει σίδερο. Χρειαζόταν ένα τεράστιο φυσερό, δύσκολο στη χρήση από εργάτες... ΒΟΗΘΗΣΕ ΤΟ ΑΡΒΙΝΟ ΝΑ ΚΡΑΤΗΣΕΙ ΤΟ ΚΑΜΙΝΙ ΠΟΛΥ ΠΟΛΥ ΖΕΣΤΟ!
Φύλλο Εργασίας 5.2: Μια ανακάλυψη του αρβίνου! ΝΕΡΟΜΥΛΟΣ ΚΑΜΙΝΙ ΦΥΣΕΡΟ ΕΚΚΕΝΤΡΑ
Φύλλο Εργασίας 6: Αξιολογώ το ζώο που έφτιαξα! Όνοµα:. Τάξη:... Τι ζώο είναι; ------------------------------------------------ Μοιάζει µε αυτό το ζώο στα αλήθεια; ΝΑΙ ΟΧΙ Ανταποκρίνεται στο θέµα και τους στόχους που θέσαµε στη τάξη; ΝΑΙ ΟΧΙ Ποια κίνηση στο στόµα υπολόγιζα να παρουσιάσω; Μάσηµα Μούγκρισµα Γλείψιµο Άλλο Πέτυχα αυτή την κίνηση; ΝΑΙ ΟΧΙ Ο µηχανισµός που εφάρµοσα λειτουργεί εύκολα; ΝΑΙ ΟΧΙ Είναι διασκεδαστικό σαν παιχνίδι; ΝΑΙ ΟΧΙ Είναι ελκυστικό και όµορφο; ΝΑΙ ΟΧΙ Τώρα που τέλειωσα την κατασκευή µου νιώθω.. Περισσότερο µου άρεσε. Αν το ξανάφτιαχνα, θα βελτίωνα ή θα άλλαζα......