Βασιλική Τσαλακοπούλου Φαρμακοποιός, MSC (MHA) Φαρμακείο ΕΟΠΥΥ, Τούμπα Θεσσαλονίκης Θεσσαλονίκη 19-12-2016
Εισαγωγή Νιώθω πως είναι κρίσιμο, να προσεγγίσουμε τη λειτουργία ενός Φαρμακείου του ΕΟΠΥΥ, γνωρίζοντάς το, και τοποθετώντας το στο γενικό πλαίσιο που ανήκει. Ένα Φαρμακείο του ΕΟΠΥΥ αποτελεί μια έκφραση της Πολιτικής Υγείας της χώρας, στα πλαίσια της Κοινωνικής Πολιτικής του Κράτους Πρόνοιας. Και μάλιστα εν καιρώ οικονομικής κρίσης και μιας καθημερινής, απαιτητικής πραγματικότητας.
Η μετοχή του ατόμου στην κοινωνία δεν είναι μόνο πράξη κοινωνικοπολιτική. Είναι στην ουσία της ανάγκη μεθέξεως ομοειδών, με προοπτικές ικανές να αποκριθούν στην απόκτηση της ύψιστης αυτάρκειας και το «ευ ζην» της υπάρξεως. Απόπειρα κανονιστικής έκφρασης, της προκύπτουσας σύμβασης «συμπολίτευσης», αποτέλεσαν οι κοινωνικές πολιτικές, που διαμόρφωσαν τελικά, εννοιολογικά και δομικά, το Κράτος Πρόνοιας. Το Κράτος Πρόνοιας είναι στην τελική ένα σύνθετο σύστημα παροχών, που χρηματοδοτείται από τις δημόσιες δαπάνες. Η Κοινωνική Πολιτική έχει κύριο άξονα τις παροχές στην υγεία, την κοινωνική ασφάλιση και την πρόνοια (Γανναδοπούλου, 2009). Β. Τσαλακοπούλου
Μοντέλα Κράτους Πρόνοιας (τυπολογία του 1990, από τον Espring-Andersen) Τα φιλελεύθερα, όπου ρόλος του κράτους είναι η παροχή βοήθειας προς αυτούς, που δεν μπορούν να καλύψουν επαρκώς τις ανάγκες τους μέσα από την αγορά (οι ΗΠΑ, ο Καναδάς και η Αυστραλία). Τα συντηρητικά καθεστώτα, με έκδηλη την ανάπτυξη του κορπορατισμού σωματειακό κράτος, όπου η κάλυψη των κοινωνικών αναγκών από το κράτος εξαρτάται από την κοινωνική τάξη και την κοινωνική θέση (Αυστρία, η Γερμανία, η Γαλλία και η Ιταλία). Τα κοινωνικο-δημοκρατικά, σ αυτά αίσθηση προκαλεί η καθολική κάλυψη των κοινωνικών αναγκών στις ασθενέστερες οικονομικά τάξεις, αλλά και στα μεσαία στρώματα. Επίσης, ιδιαίτερο χαρακτηριστικό αποτελεί η δυνατότητα εξατομίκευσης των παροχών (Σκανδιναβία)
Η Περίπτωση της Ελλάδας Προκειμένου να ενταχθούν τυπολογικά οι χώρες της Νότιας Ευρώπης, προτάθηκε από το Ferrera (1996) ένα τέταρτο μοντέλο: Τα χαρακτηριστικά του τέταρτου μοντέλου για τις χώρες της Νότιας Ευρώπης, σε ότι αφορά στην Πολιτική Υγείας, καθορίζουν ότι η χρηματοδότηση του συστήματος υγείας προέρχεται, τόσο από τη γενική φορολογία, την υποχρεωτική κοινωνική ασφάλιση, όσο και από τις ιδιωτικές δαπάνες (Υφαντόπουλος et al, 2009).
Οι υγειονομικές μεταρρυθμίσεις στην Ελλάδα, επηρεάστηκαν: από τις εγκαταστημένες πελατειακές σχέσεις την κομματοκρατία την απουσία συναίνεσης την αναγνωρισμένη, προβληματική δημόσια διοίκηση των χαμηλών δεξιοτήτων την αδύναμη κοινωνία των πολιτών Η όποια προσπάθεια προώθησης αλλαγών, διατάρασσε ισορροπίες κομματικές, συντεχνιακές, κοινωνικές και σε συνδυασμό με την αδυναμία ορθής και αποτελεσματικής διαχειριστικής παρέμβασης, της δημόσιας διοίκησης, δεν απέδωσε τα προσδοκώμενα (Mossialos et al, 2005)
2011: ΕΟΠΥΥ 40 χρόνια πριν, πρωτοεμφανίστηκε η ιδέα ενός ενιαίου φορέα παροχής υπηρεσιών υγείας στην Ελλάδα (ΚΕΠΕ, 1976) Συγκροτείται ως ΝΠΔΔ με τη συνένωση αρχικά των Ταμείων ΙΚΑ-ΕΤΑΜ, ΟΠΑΔ, ΟΑΕΕ και ΟΓΑ. Με σκοπό την ισότιμη πρόσβαση των ασφαλισμένων του σε ενιαίο σύστημα παροχής υπηρεσιών υγείας, με σκοπό την πρόληψη, διατήρηση, προαγωγή, βελτίωση, αποκατάσταση και προστασία της υγείας τους (Ενιαίος Κανονισμός ΕΟΠΥΥ, 2011).
Τα αδύναμα σημεία Ελλειμματικός Προϋπολογισμός Χρηματοδότηση (προβλέπει την απόδοση των εισφορών των ασφαλισμένων από τα ασφαλιστικά Ταμεία στον ΕΟΠΥΥ) Οικονομική Κρίση Βιαστικός σχεδιασμός με βίαιες αποφάσεις
Η Οικονομική Πραγματικότητα του ΕΟΠΥΥ Τα ασφαλιστικά ταμεία εισπράττουν, αλλά δεν αποδίδουν το σύνολο των εισφορών υπέρ ΕΟΠΥΥ Υπάρχει έλλειμμα της τάξης των2,6 δισ. ευρώ Τα ταμεία χρωστούν για το 2015 895 εκατ. ευρώ και το 2016 (μέχρι το Σεπτέμβριο) 695 εκατ. ευρώ, επί συνόλου 2,27 εισπραχθέντων εισφορών Αν σε αυτά προσθέστε τα 347 που έχει παρακρατήσει αυθαίρετα το ΙΚΑ έχει καλυφθεί το έλλειμμα... Άρα είναι βιώσιμος στη... θεωρία
Γίνεται προσπάθεια να επιτευχθεί Μείωση των δαπανών και διατήρηση του επιπέδου των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας και εν μέρει επιτυγχάνεται ακροβατώντας Αλλά προβληματίζει (ΙΝΕ, 2013) Η αύξηση ποσοστού ανεργίας Η γήρανση του πληθυσμού Το μεταναστευτικό κύμα Κλονίζουν τη χρηματοδότηση
Εκτίμηση εξέλιξης ποσοστού πληθυσμού άνω των 65 και 80 ετών μεταξύ 2010 και το 2050 στις χώρες του ΟΟΣΑ και επιλεγμένες άλλες περιοχές (OECD Labour Force and Demographic Database, 2010).
Συνολική τρέχουσα δαπάνη, ανά φορέα χρηματοδότησης (ΕΛΣΤΑΤ, 2014)
Σε αυτές τις συνθήκες, μπορεί να κανείς να διακρίνει, πως οι ανωτέρω επιλογές ουσιαστικά προσανατολίζουν εκ νέου το κοινωνικο-ασφαλιστικό σύστημα: από το διανεμητικό (κοινωνική αλληλεγγύη) στο κεφαλαιοποιητικό εξατομικευμένο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης (σύνταξη, ιδιωτική ασφάλιση). Και επίσης περιγράφεται: ανησυχία το προφίλ της υγείας των Ελλήνων Και παρατηρείται: αύξηση στη ζήτηση της δημόσιας νοσοκομειακής περίθαλψης
Διακρίνεται μια αντιφατική κατάσταση: αυξημένη ανεργία παρατεταμένη ύφεση υψηλό ποσοστό ανασφαλίστων σαφείς ενδείξεις για νοσηρότητα του πληθυσμού, που χρήζει ιατροφαρμακευτικής κάλυψης και από την άλλη αδιαπραγμάτευτες απαιτήσεις για μείωση των δαπανών περιγράφουν ένα πρόβλημα, που επιζητά μόνο ιδανικές λύσεις. Είναι προφανές πως η διασφάλιση της οικονομικής επιβίωσης της χώρας, δεν έχει νόημα, αν δε συμβαδίσει με την προάσπιση της υγείας των πολιτών. Είναι επιτακτική η ανάγκη για οργανωμένη, ενιαία πολιτική υγείας, με μείωση των συνολικών δαπανών.
Ενδιαφέροντα σχετικά με την Πολιτική της Υγείας τα τελευταία χρόνια ΟΝΟΜΑ Έναρξη-Λήξη ΘΗΤΕΙΑΣ ΗΜΕΡΕΣ Μαριλίζα Ξενογιαννακοπούλου 07.10.2009-07.09.2010 Από 23.4.2010 (μνημόνιο) 335 137 Ανδρέας Λοβέρδος 07.09.2010-17.05.2012 618 Χρήστος Κίττας 17.05.2012-21.06.2012 35 Ανδρέας Λυκουρέντζος 21.06.2012-25.06.2013 369 Άδωνις Γεωργιάδης 25.06.2013-10.06.2014 351 Μαυρουδής Βορίδης 10.06.2014-26.01.2015 231 Παναγιώτης Κουρουμπλής 26.01.2015-27.08.2015 214 Μελετίου -Αθανασίου Δημόπουλου 28.08.2015-21.09.2015 25 Ανδρέα Ξανθού 21.09.2015- Μέχρι σήμερα (440+)
Πόσα χέρια άλλαξε η εξουσία Από το 1974 έως και σήμερα 33 υπουργοί υγείας υπηρέτησαν στο Υπουργείο Υγείας, με μέσο όρο υπουργικής θητείας ένα (1) χρόνο Από τις 23 Απριλίου του 2010, που ανακοινώθηκε η προσφυγή της Ελλάδας στο μηχανισμό στήριξης, μέχρι σήμερα επιτέλεσαν τα καθήκοντά τους 9 Σύμφωνα με τις βασικές αρχές της διοικητικής επιστήμης απαιτείται χρόνος 2-3 ετών προκειμένου να παραχθεί αποτελεσματικό διοικητικό έργο, η αποτίμηση του οποίου απαιτεί περίπου άλλα τόσα χρόνια (Κουρής κ.α., 2006).
Η δε νομοθετική δραστηριότητα δε χωρά εδώ... Μια μαζική παραγωγή των νόμων, με ιδιαίτερη δημιουργική ασάφεια που επέβαλε επεξηγηματικές εγκυκλίους, διττές ερμηνείες και φυσικά πρόσθετα λειτουργικά προβλήματα, ενώ συχνά 2-3 μέρες μετά την ψήφιση εντός νόμου ψηφιζόταν νέα νομοθετική ρύθμιση, που τον καταργούσε...
Σύμφωνα με τον Ενιαίο Κανονισμό Παροχών Υγείας Για λόγους που εκτιμώνται από τον Πρόεδρό του, ο Οργανισμός μπορεί να ιδρύει δικά του φαρμακεία από τα οποία μπορούν να παρέχονται φάρμακα υψηλού κόστους καθώς και φάρμακα των οποίων η χορήγηση μέσω των φαρμακείων των νοσοκομείων ή μέσω των ιδιωτικών φαρμακείων καθίσταται αδύνατη, λοιπά δόκιμα θεραπευτικά μέσα και ουσίες προς διάγνωση των νόσων αποκλειστικά στους ασφαλισμένους του. Για τη λειτουργία των φαρμακείων χρησιμοποιούνται αποκλειστικά φαρμακοποιοί και βοηθοί φαρμακείων.
Ο ΕΟΠΥΥ, όπως αρχικά αναφέρθηκε, περιελάμβανε τα ταμεία ΙΚΑ-ΕΤΑΜ, ΟΠΑΔ, ΟΑΕΕ και τον ΟΓΑ, ενώ πλέον περιλαμβάνει όλα τα ταμεία με 2 μόνο εξαιρέσεις: το Ταμείο της Εθνικής Τράπεζας (ΤΥΠΕΤ) και αυτό των Δημοσιογράφων (ΕΔΟΕΑΠ). Για τη λειτουργία του Οργανισμού αξιοποιήθηκαν υπάλληλοι, που υπηρετούσαν σε όλα τα ασφαλιστικά ταμεία. Για τη λειτουργία των Φαρμακείων του Οργανισμού αξιοποιήθηκαν στο μέγιστο δομές και εξοπλισμός, που είχε αναπτύξει σχεδόν αποκλειστικά το ΙΚΑ-ΕΤΑΜ και φυσικά συνάδερφοι και βοηθοί από όλα τα Ταμεία
Φαρμακεία αυτόνομα, πρόδρομα αυτών του ΕΟΠΥΥ, είχε μόνο το ΙΚΑ-ΕΤΑΜ Η μετάβαση στην εποχή του ΕΟΠΥΥ και την εξυπηρέτηση του συνόλου των ασφαλισμένων της χώρας, από τα υπάρχοντα τέως Φαρμακεία του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ δεν έγινε ομαλά Προέκυπταν μεγάλες αναμονές, εντάσεις, δύσκολες καταστάσεις και φυσικά άπειρες υλικοτεχνικές αβλεψίες και εξοπλιστικές αδυναμίες Ήταν η εποχή που ως φαρμακεία του ΕΟΠΥΥ «παίξαμε στα δελτία ειδήσεων»...
Πιο συγκεκριμένα Υπάρχουν 29 αυτόνομα φαρμακεία ουσιαστικά έχουν δικαίωμα να παραγγείλουν, να διαθέτουν και να διακινούν φάρμακα υψηλού κόστους, φάρμακα που αποκλειστικά διακινούνται από τα φαρμακεία του Οργανισμού, καθώς και φάρμακα που δεν κυκλοφορούν στην Ελλάδα, με μηδενικό κόστος για τον ασφαλισμένο Στις περιοχές που δεν υπάρχουν αυτόνομα φαρμακεία του Οργανισμού οι ασφαλισμένοι μπορούν και απευθύνονται στις Περιφερειακές Διευθύνσεις του ΕΟΠΥΥ (μηχανισμός αποστολής φαρμάκων στην επαρχία)
Λίγα λόγια για ορφανά φάρμακα και τα φάρμακα εισαγωγής. Ορφανά: Πρέπει να προορίζεται για τη θεραπεία, την πρόληψη ή τη διάγνωση μιας νόσου απειλητικής Ο επιπολασμός της νόσου στην ΕΕ, δεν πρέπει να είναι πάνω από 5 περιστατικά στις 10.000 Δεν μπορεί να εγκριθεί ικανοποιητική μέθοδος διάγνωσης, πρόληψης ή θεραπείας ή αν υπάρχει τέτοια μέθοδος θα πρέπει το φάρμακο να ωφελήσει σημαντικά τους ασθενείς, που έχουν χτυπηθεί από τη νόσο Ειδικό έντυπο διάθεσης-παραγγελίας!
Φάρμακα εισαγωγής Υπεύθυνο για τη διακίνησή τους είναι το ΙΦΕΤ (Ινστιτούτο Φαρμακευτικής Έρευνας και Τεχνολογίας). μόνιμης κάλυψης (φάρμακα που έχουν εισαχθεί σε ποσότητες σχετικά μεγάλες και πάντως ανάλογες των αναγκών του πληθυσμού, συνήθως φέρουν ταινία γνησιότητας με την επισήμανση ΙΦΕΤ) τα φάρμακα εισαγωγής νοσοκομειακής χρήσης τα φάρμακα ατομικών παραγγελιών (μικροδέματα) Εκτός των φαρμάκων μόνιμης κάλυψης οι άλλες δύο κατηγορίες φαρμάκων απαιτούν ειδική έγκριση από τον ΕΟΦ, που πρακτικά επιτρέπει τη διακίνηση συγκεκριμένου φαρμάκου στην Ελλάδα, για συγκεκριμένο ασθενή και συγκεκριμένη πάθηση και ανάλογη έγκριση της σχετικής δαπάνης από την Επιτροπή Φαρμάκων Υψηλού Κόστους του ΕΟΠΥΥ
Οι εργαζόμενοι είναι φαρμακοποιοί, βοηθοί φαρμακείου και λίγοι διοικητικοί. Διοικητικά υπάγοντα στις ΠΕ.ΔΙ., ενώ ο υπεύθυνοςπροϊστάμενος της λειτουργίας των φαρμακείων του ΕΟΠΥΥ βρίσκεται στη διεύθυνση του Οργανισμού, στο Τμήμα Φαρμάκου στην Αθήνα. Η εξυπηρέτηση των ασφαλισμένων γίνεται σε καθημερινή βάση τις 8.00-14.00, ενώ κάποιες μέρες ισχύει διευρυμένο ωράριο, που επεκτείνεται μέχρι τις 19.00 Και κάπου εδώ σταματά η θεωρία...
Γιατί στην πράξη, πάντα υπάρχει ένα (ή περισσότερα) αλλά... Χωρίς την απαραίτητη γνώση (από το ποιος νόμος ισχύει μέχρι την ψυχολογία ενός καρκινοπαθούς) Με μία προοπτική: πώς να μπορώ να ακροβατώ στο όριο του νόμου και του ανθρώπινου πόνου, της διαφύλαξης οικονομικών συμφερόντων εντός Οργανισμού και ανακούφισης ενός άλλου μοναδικού, ανθρώπινου οργανισμού Ο ασθενής σε βλέπει ως «κράτος» και το «κράτος» δε σε κοιτά. Και παίρνεις κάθε φορά το προσωπικό σου ρίσκο.
Θα έπρεπε: να υπάρχει μητρώο ασθενών να υπάρχει «κόφτης» στη συνταγογράφηση να υπάρχει σεβασμός στην παρεχόμενη υπηρεσία υγείας (όταν κάτι παρέχεται εντελώς δωρεάν μάλλον δεν εκτιμάται). Υπάρχουν θεραπείες που αγγίζουν τα 50.000 ευρώ ανά μήνα, ανά ασθενή... ενιαία αντιμετώπιση στα φαρμακεία του ΕΟΠΥΥ με σαφείς οδηγίες κεντρικά
Η άλλη καθημερινότητα Το ηλεκτρονικό εικονικό μας περιβάλλον Παραγγελίες και Παραλαβές φαρμάκων «Εκτελεσμένες» συνταγές Επιστροφές φαρμάκων Στατιστικά δεδομένα Διοικητική υποστήριξη Ευκαιρίες εκπαίδευσης
Εν κατακλείδι... Μια ολοκληρωμένη γνωριμία δεν μπορεί να μείνει στα χαρτιά. Τα μάτια πάντα μιλούν τη δική τους γλώσσα. Και είναι καλό να δείτε με τα δικά σας μάτια. Εδώ απλώς φωτογράφισα στιγμές, έφερα μερικές εικόνες. Μοιράστηκα κάτι από την εμπειρία μου. Δε σας εύχομαι να βρείτε μια δουλειά μόνο. Σας εύχομαι από καρδιάς να βρείτε το δρόμο της καρδιάς. Να αγαπάτε ό,τι κάνετε και να ακουμπάτε την καρδιά σας σ αυτό. Έτσι αλλάζει διαστάσεις. Κι μαζί αλλάζει διστάσεις κι η ζωή. Όλων.