ΤΡΙΠΟΛΗ ΚΑΙ ΠΟΔΗΛΑΤΟ. Ἀναμνήσεις, ἰστορικές καί κοινωνικές διαδρομές

ΤΡΙΠΟΛΗ ΚΑΙ ΠΟΔΗΛΑΤΟ Ἀναμνήσεις, ἰστορικές καί κοινωνικές διαδρομές Αναδημοσίευση από το περιοδικό Διοτίμα Αθήνα, Οκτώβριος 2010

Η Διοτίμα, είναι ένα περιοδικό για τη γνώση, την κοινωνία και τον πολιτισμό, πουεκδίδεταιμετηνεποχή 1 στηντρίπολητηςαρκαδίας. Φέρειτοόνοματης αρχαίας εταίρας και μαθηματικού Διοτίμας από τη Μαντινεία, που αναφέρεται από τον Πλάτωνα στο Συμπόσιο, και ασχολείται με ιστορικά, καλλιτεχνικά, επιστημονικά και φιλοσοφικά ζητήματα. Διατίθεται στα πρακτορεία Τύπου και βιβλιοπωλεία της Τρίπολης και σε κεντρικά βιβλιοπωλεία των Αθηνών, σε συνδρομητές με το ταχυδρομείο, καθώς και σε πανεπιστήμια και διάφορα επιστημονικά ιδρύματα. Η Διοτίμα εκδίδεται από τις«αρκαδικές Εκδόσεις», με συντάκτες τον Μιχάλη Μεργούπη και τον Δημήτρη Γεωργόπουλο. Το πρώτο τεύχος κυκλοφόρησε την Άνοιξη του 2005. Εκτοτε έχουν κυκλοφορήσει τρία τεύχη, ενώ το τέταρτο βρίσκεται υπό έκδοση. Ιέρεια από την αρχαία Μαντίνεια της Αρκαδίας, η Διοτίμα αναφέρεται στο πλατωνικό«συμπόσιο» σαν σοφή γυναίκα, που δίδαξε στον Σωκράτη τα μυστήρια του Ερωτος. Γνώστρια της πυθαγόρειας αριθμοσοφίας, κατά τον Ξενοφώντα δεν ήταν άπειρητωνπλέονδυσκολονόητωνγεωμετρικώνθεωρημάτων. 2 Πιθανότατα μυθικό πρόσωπο, το όνομα Διοτίμα είναι σήμερα δηλωτικό φιλοσοφικών,επιστημονικώνκαικοινωνικώναναζητήσεωνσεπαγκόσμιακλίμακα. 3 Το όνομα είναι επίσης δηλωτικό δράσεων για την ισότητα ανδρών και γυναικών: Η Διοτίμα είναι η μόνη γυναίκα που συμμετέχει στο ανδροκρατούμενο Συμπόσιο. Η νεωτέρα Διοτίμα, εκδίδεται στην Τρίπολη της νέας Μαντινείας, κατά κυριολεξίαν, και κατά μεταφορά, ως δημοσία ποθούσα ωστόσο να υπηρετήσει την πόλη γυνή. Επί χρήμασι, τοις αναγκαίοις. Εκδίδεται με την εποχή: κι εδώ παίζει με τη λέξη. Κάθε τριπολιτσιώτικο χειμώνα, Άνοιξη, καλοκαίρι και φθινόπωρο, η Διοτίμα θ αποπειράται να συνευρεθεί με την Εποχή μας: τη γνώση, την κοινωνία, τον πολιτισμό της. Το νεαρό Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου, με έδρα την Τρίπολη, ανιχνεύει ήδη συγκεκριμένες περιοχές της γνώσης. Επιδιώκει, η Διοτίμα, κοντά στ άλλα να αποτελέσει βήμα ενός ντόπιου επιστημονικού λόγου. 1 ISSN 1709-4552. 2 «ουκάπειροςδυσσυνέτωνδιαγραμμάτωνέστι». 3 Στιςδεκαετίες 70-90,βραχύβιοελληνικόφιλοσοφικόπεριοδικό.

Το περιοδικό Διοτίμα δεν εκδίδεται πια. Ευχαριστούμε τον υπεύθυνο Μιχάλη Μεργούπηγιατηνάμεσηπαροχήκαιτωνανέκδοτων δυο τελευταίων μερών του αφιερώματος, αλλά και για την άδεια δημοσίευσής του.

ΔΙΟΤΙΜΑ. ΤΕΥΧΟΣ 3, ΕΑΡΙΝΗ ΙΣΗΜΕΡΙΑ 2006. ΤΡΙΠΟΛΗ ΚΑΙ ΠΟΔΗΛΑΤΟ Μέ ρος Α - Ἀναμνήσεις * τ ῶ ν Α. Π. & Α.Π. & Α.Φ. Σ τ ή ν ἐφ ημ ερ ίδ α τ ῶ ν Ἀθ ην ῶ ν Ἡ Κ αθ ημ ερ ιν ή, Κ υρ ι ακ ή 1 8 Σ επ τ εμβ ρ ί ο υ 2 0 0 5 (φ. 26.084), τό ἔ ν θε τό της Ἑπτά Ἡμέρες εἶχε τίτλο «Πᾶμε μέ ποδήλατο». Εἶ - πα νά γράψω ἕνα γράμμα στόν ἐπιμελητή τοῦ ἀφιερώματος κ. Κωστή Λιό - ν τ η μ έ π αρ ατ ηρ ήσ ε ις. Ἀ λλ ά σ κ έφ τ ηκ α τ ί ν ό ημ α ἔχ ε ι τ ώρ α, ἄ ς φ ιλ οξ εν ηθ ο ῦ ν στή Διοτίμα, ἀφοῦ ἄλλωστε ἀναφέρο - νται σέ κατ ἐξοχήν ἀρκαδικά πράγμα - τ α. Κ ατ ἐξ οχ ή ν ἀρκ αδ ικ ά ; Ἤ μ ήπ ω ς ἔχ ο υ ν ε ὐρ ύτ ερ ο ἱσ τ ορ ικ ό κ α ί κ ο ιν ων ικ ό ἐνδ ι αφ έρ ον ; Ἐν πρώ τοις, θά θέλαμε νά δοῦμε ἐκεῖ στήν Καθημερινή μιά φωτογρα - φ ί α τ ῶ ν π αλ α ι ότ ερ ω ν π οδ ηλ άτ ω ν μ έ τήν μπρο στι νή ρό δα πο λύ - πο λύ με γαλ ύτ ερ η ἀπ ό τ ή ν π ίσ ω, τ όσ η δ ά μ ικ ρ ο ύ - τσικη. Εἰκόνα τέτοιου ποδηλάτου πρω - τ ο ε ῖ δ α σ τ ή ν Τρ ίπ ολ η. Ἀπ ε ικ ον ιζ ότ α ν μ έ τ ό ν ἀν αβ άτ η τ ο υ Β ασ ίλ η Μ ητ ρ όπ ο υλ ο (Εἰκ. 1). Ὁ Βασίλης Μητρόπουλος (ὄ - ν ομ α π ο ύ π ρ ο ῆλθ ε ἀπ ό τ ό ἀρχ ικ ό τ ο υ Βασίλης Μήτρου Ρούνης, 1852-1907 ) ἦ - ταν ἕνας δραστήριος, ζωντανός, πολυ - Εἰκ. 1. Ὁ Βασίλης Μητρόπουλος (1852-1 9 0 7 ) κ α ί τ ό ἀρχ α ϊκ ό π οδ ήλ ατ ό τ ο υ, π ο ύ ἴ σ ω ς ἔ φ ερ ε ὁ ἴ δ ι ο ς ἀπ ό τ ό ἐξ ωτ ερ ικ ό ( Ἀρχ ε ῖ ο Β α σ ί λ η Τ ά κ η Μ ητ ρ όπ ο υλ ο υ). ταξειδεμένος (καί στό ἐξωτερικό, πολ - λές φο ρές στήν Ἰ τα λία ἀ πό τό ἐ ξωτ ερ ικ ό θ ά ε ἶχ ε φ έρ ε ι κ α ί τ ό π ερ ίφ ημ ο αὐτό ποδήλατό του), ἦταν μιά ἰδιαίτερ η π ερ ίπ τ ωσ η Τ ρ ιπ ολ ιτ σ ι ώτ η, π ρ ωτ οπ όρ ο υ π οδ ηλ άτ η σ τ ή ν π όλ η μ ας. Ἦτ α ν π ολ υ επ α γγ ελμ ατ ί ας, φ ωτ ογ ρ άφ ο ς κ α ί ρ ολ ογ ά ς (γ ι α ὐτ ό κ α ί τ ή γ υν α ίκ α τ ο υ τ ή λ έγ αν ε ἡ «Ρ ολ ογ ο ῦ»). Π αν τ ρ ε ύτ ηκ ε τ ή Ρ ο υμ π ίν η Β ασ ιλ. Κ ατ σ α ο ύν η κ α ί ἔ κα ναν δεκαπέντε (15) παι διά. Ἀ π αὐ τά ἐπέζησαν τά ἐν νιά (9). Ὅ λα τους ὀμ ορφ όπ α ιδ α, ἄν τ ρ ε ς κ α ί γ υν α ῖκ ες. Ὅτ α ν ὁ Β ασ ίλ η ς Μ ητ ρ όπ ο υλ ο ς π έθ αν ε ν έ ο ς 5 5 ἐτ ῶν, κ ρ άτ ησ ε τ ό φ ωτ ογ ρ αφ ε ῖ ο τ ο υ ἡ κ όρ η τ ο υ Ἄρτ εμ ις. Δ έ ν ἤξ ερ ε, * Τό Μ έρ ο ς Β, Ἱσ τ ορ ικ ή δ ι αδ ρ ομ ή, τ ο ῦ Γ ι ώργ ο υ Ζ αχ αρ όπ ο υλ ο υ, σ τ ό ἑπ όμ εν ο τ ε ῦχ ο ς τοῦ περιοδικοῦ (Ἄ νοι ξη - Καλοκαίρι 2006). 1.

ΔΙΟΤΙΜΑ. ΤΕΥΧΟΣ 3, ΕΑΡΙΝΗ ΙΣΗΜΕΡΙΑ 2006. ἀ λλ ά π ρ οσ π άθ ησ ε κ α ί τ ελ ικ ά ἔμ αθ ε τ ή φ ωτ ογ ρ αφ ικ ή τ έχ ν η, γ ι ατ ί σ α ὐτ ή ἔ πε σε τό βά ρος νά ζή σει τή μά να της καί τά ὀ χτώ ἀ δέ ρ φια τη ς. Ἀπ αὐτά, γνω στοί στήν «πιά τσα» τῆς Τρι πο λι τσᾶς ἦ ταν ὁ Τά κη ς, ὁ Σταῦ ρος (1903-1987) καί ὁ Χρῆ στος (1904-1993). Καί οἱ τρεῖς ἔ μπει ροι ὁ δη γοί αὐ το κι νή του. Πιό γνωστός ἦταν ὁ Τάκης (Παναγιώτης ), στό Μητρῶο Δήμου Τριπόλεως ἐγ - γεγραμμένο ὡς Πάνος Β. Μητρόπουλος (1898-1958). Πολύ ζωντανός, δραστή - ρ ι ο ς τ ύπ ος, ὀμ ορφ άν τ ρ ας. Π αν τ ρ ε ύτ ηκ ε τ ή ν π αν έμ ορφ η Μ αρ ι ώ (Ν ικ ολ ά ο υ Ἀπ οσ τ ολ οπ ο ύλ ο υ). Ὁ Τ άκ η ς Μ ητ ρ όπ ο υλ ο ς ἔλ αβ ε μ έρ ο ς σ έ ἀγ ῶν ε ς ἑ ξ ή ν τ α α ὐτ οκ ιν ήτ ω ν Ἀ θ ήν α -Μ ον εμβ ασ ι ά - Ἀθ ήν α τ ῆ ς τ άξ ε ω ς τ ῶ ν «8 0 0» χ ιλ ι ομ έτ ρ ω ν (ἀ κρι βῶ ς, 710) στίς 17 καί 18 Ἰου λίου 1926 καί ἦ ρ θε πρῶ τος μέ αὐ το κί νη το «Hupmobile» καί χρό νο 11 ὧ ρες καί 15 λε πτά*... Ἀλ λά ἄς γυ ρί σου με πά λι στό κύριο θέμα μας πού ὑποδηλώνει ὁ τίτλος τοῦ παρόντος ἄρθρου. Σ τ ή ν Τ ρ ίπ ολ η κ α ί σ τ ά π εδ ιν ά χ ωρ ι ά τ ης, ν ομ ίζ ω, ἰδ ι α ίτ ερ α σ τ ή ν Τ εγ έ α, ἦτ α ν τ ό π οδ ήλ ατ ο σ έ μ εγ άλ η χ ρ ήσ η. Δ ι εξ άγ ον τ α ν κ α ί π οδ ηλ ατ ικ ο ί ἀγ ῶν ες. Ὡσ τ όσ ο, ἄ ς σ ημ ε ι ωθ ε ῖ κ α ί τ ο ῦτ ο, γ ι ά τ ό π ῶ ς ἔβ λ επ α ν ὁρ ισ μ έν ο ι ἐπ ίσ ημ ο ι κ ύκ λ ο ι τ ό π οδ ήλ ατ ο : Ὁ Μ ιχ άλ ης, ἀνθ υπ ολ οχ αγ ό ς τ ο ῦ 11 ο υ Σ.Π. ἀδ ελφ ό ς τ ο ῦ Π έτ ρ ο υ Π. Α., ὑ π έσ τ η κ ρ ιτ ικ ή ἀπ ό τ ό ν Δ ι ο ικ ητ ή τ ο υ γ ι ά τ ή ν χ ρ ησ ιμ οπ ο ί ησ η π οδ ηλ άτ ο υ! Ὁ Π έτ ρ ο ς Π. Α. δ έ ν τ ό ε ἶχ ε δ ύσ κ ολ ο ν ά τ αξ ιδ ε ύ ε ι α ὐθ ημ ερ ό ν μ έ τ ή ν «κ ο ύρσ α» τ ο υ (ἀγ ων ισ τ ικ ό π οδ ήλ ατ ο) ἀπ ό τ ή ν Ἀθ ήν α σ τ ή ν Τρ ίπ ολ η, κ α ί ν ά ἐπ ισ τ ρ έφ ε ι μ ετ ά ἀπ ό 2 ἤ 3 μ έρ ες. Ἐπίσης ἐπισκεπτόταν συχνά ἀρχαιολογικούς χώρους καί μνημεῖα. Σώζε - ται μιά φω το γρα φία του τοῦ 1937 ἀ πό τήν Ἅ για- Λαύ ρα, ἐ μπρός στόν ἱ στο ρικ ό π λ άτ αν ο ( Ε ἰκ. 2). Ἀ λλ ά κ α ί ὁ σ υμ π οδ ηλ άτ η ς τ ο υ, ὁ Κ εφ α λλ ον ίτ η ς Ν ι όν ι ο ς Γερασ. Λογαράς δέν πήγαινε καθόλου πίσω. Τό ἀντίθετο. Εἶναι χαρακτηρι - σ τ ικ ό, γ ι ά τ ό π όσ ο ε ἶχ ε ε ὔκ ολ η τ ή ν π οδ ηλ ασ ί α, τ ό ἀκ όλ ο υθ ο : Μ ι ά φ ορ ά σ ά ν ἔλ αβ ε ἕν α γ ρ ά μμ α ἀπ ό ἕν α φ ίλ ο τ ο υ, τ ό ν Τ έρπ ο ( =Τ έρπ ανδ ρ ο ) Π ηλ ε ίδ η, π ο ύ ὑ π ηρ ετ ο ῦσ ε σ τ ή Λ άρ ισ α (ἤ σ τ ή Λ αμ ί α, δ έ ν ε ἴμ ασ τ ε σ ίγ ο υρ ο ι) σ κ έφ τ ηκ ε : «Ποῦ νά κά θου μαι νά τοῦ γρά φω; Κα λύ τε ρα νά πάω μιά βό λ τα μέ τό πο δήλα το νά τόν δῶ;». Καί πῆ γε! Αὐ τό ἔ γι νε πρίν τόν πό λε μο ( τοῦ 40). * Ἔ χει ἀ κου στεῖ καί τό ἀ κό λου θο γιά τήν πρω τιά του: Ἀ νά με σα στή «Γύ ρα» τοῦ Μουχ λ ι ο ῦ κ α ί σ τ ό κ άμ π ο τ ο ῦ Ἀχ λ αδ όκ αμ π ο υ σ τ ή θ έσ η «Β ίγ λ α τ ο ῦ Τ ο ύργ ι α» ὑπ άρχ ο υ ν π έ ν τ ἕ ξ ι σ τ ρ οφ ές -φ ο υρκ έτ ες. Σ τ ἀν ατ ολ ικ ά τ ο υς, κ ατ εβ α ίν ον τ α ς ἀρ ισ τ ερ ά, ὑπ άρχ ε ι ἕν α ς δ ρ όμ ος -π ερ ικ οπ ό ἀν άμ εσ α σ τ ή ν π ρ ώτ η κ α ί τ ελ ε υτ α ί α σ τ ρ οφ ή. Α ὐτ ό τ ό π έρ ασ μ α εἴ πα νε ὅ τι πῆ ρε ὁ Τά κης ἔ ξυ πνα καί κέ ρ δι σε δρό μο. Ἡ πρω τιά του πάντως ἦ ταν ἡ α ἰτ ί α ν ά τ ό ν π άρ ε ι γ ι ά ὁδ ηγ ό τ ο υ ὁ β ασ ιλ ι ά ς Γ ε ώργ ι ος. Ὁ Τά κης Β. Μη τρό που λος δέν εἶ ναι ἄ γνω στος στήν Τρι πο λι τσιώ τι κη βι βλιο γρα φία. Ἐνθ ο υσ ι ῶδ ες, ἀ λλ ά ἐξ α ιρ ετ ικ ά τ εκμ ηρ ι ωμ έν ο κ α ί μ έ ε ἰκ όν ε ς ἐμ π λ ο υτ ισ μ έν ο ἄρθ ρ ο γ ι α ὐτ ό ν δ ημ οσ ι ε ύ ετ α ι σ τ ό β ιβ λ ί ο τ ο ῦ μ ερ ακ λ ῆ κ α ί μ α κ α ρ ί τ η π λ έ ο ν Μ ίμ η Π απ αν τ ων όπ ο υ - λου, Ἡ Τρί πο λη τοῦ χθές καί τοῦ σή με ρα (α ὐτ ο έκδ οσ η, τ υπ ογ ρ αφ ε ῖ ο Τ άκ η Κ αρ ύδ η ), Τρί πο λη 1991, σε λ. 127-133. 2.

ΔΙΟΤΙΜΑ. ΤΕΥΧΟΣ 3, ΕΑΡΙΝΗ ΙΣΗΜΕΡΙΑ 2006. Ὁ Πέ τρος συ νέ χι σε καί κά ποια πε ρίο δο στήν Κα το χή μα ζί μέ τόν φί λο του Ν ι όν ι ο κ α ί ἕν α ν τ ρ ίτ ο ν ε ώτ ερ ο σ υμ π οδ ηλ άτ η. «Κ εν τ α ύρ ο υς» τ ο ύ ς ὀν ομ άζ αν ε ο ἱ φ ίλ ο ι τ ο υς. Ὁ Π έτ ρ ο ς ἐργ αζ ότ α ν τ ότ ε σ τ ό Τ αμ ε ῖ ο Φ αρμ ακ ο ϋπ α λλ ήλ ω ν σ τ ό Μ έγ αρ ο Μ π ακ άκ ο υ σ τ ή ν Ὁμ όν ο ι α (σ τ ή ν Ἀθ ήν α ). Κ ατ εβ α ίν ον τ α ς μ ι ά μ έρ α ἀπ ό τ ή ν ὑπ ηρ εσ ί α τ ο υ, σ υν αν τ ά ε ι ἐμ π ρ ό ς σ τ ό ἐκ ε ῖ φ αρμ ακ ε ῖ ο (Μ π ακ άκ ο υ) τόν Σταῦρο, γιό τοῦ Βασιλείου Μητρόπουλου πού προαναφέρθηκε. Κρατοῦ - σ ε ἕν α φ άρμ ακ ο κ α ί β ρ ισ κ ότ α ν σ έ ἀμ ηχ αν ί α. Τ ό φ άρμ ακ ο π ρ ο ορ ιζ ότ α ν γ ι ά τ ό ν Χ ρ ῆσ τ ο Δ ημ. Φ ατ ο ῦρ ο, γ αμ π ρ ό τ ο υ, ἄν τ ρ α τ ῆ ς ἀδ ελφ ῆ ς τ ο υ Κ ο ύλ α ς (Ἀρτέμιδας ), καί θεῖο τοῦ Πέτρου, ἀδερφό τῆς μάνας του Εὐθυμίας. Ὁ μπάρ - μ π α ς τ ο υ Χ ρ ῆσ τ ο ς β ρ ισ κ ότ α ν ἄ ρρ ωσ τ ο ς σ τ ό χ ωρ ι ό Τ ζ εφ ερ εμ ίν η, ἐπ ίσ ημ α Β αλ ύρ α, κ άτ ω σ τ ή Μ ε σσ ην ί α. Σ υγ κ ο ιν ων ί α μ έ λ ε ωφ ορ ε ῖ α τ ότ ε δ έ ν ὑπ ῆρχ ε κ α ί ἐκ ε ίν η τ ὴ μ έρ α τ ά τ ρ α ῖν α ε ἶχ α ν ἀπ εργ ί α. Δ έ ν ἤξ ερ ε τ ί ν ά κ άν ε ι. Ὁπ ότ ε ἐμφ αν ίζ ετ α ι ὁ Π έτ ρ ο ς κ α ί τ ο ῦ λ έ ε ι τ ό π ρ όβ λ ημ ά τ ο υ. Π α ίρν ε ι τ ή ν ἀπ άν τ ησ η ἀπ ό τ ό ν Π έτ ρ ο, μ ή σ τ εν οχ ωρ ι έτ α ι, θ ά τ ακ τ οπ ο ι ηθ ε ῖ ἀπ α ὐτ όν. «Σ ίγ ο υρ α ; Πῶ ς;» «Θά δεῖ ς». Τοῦ πῆ ρε τό φά ρ μα κο. Προ σκα λεῖ καί τόν φί λο του Νιόν ι ο κ α ί φ ύγ αν ε μ έ τ ά π οδ ήλ ατ ά τ ο υ ς «γ ι ά κ άτ ω». Φ τ άσ αν ε κ α ί κ ο ιμ ηθ ήκ αν ε σ τ ή ν Τ ρ ίπ ολ η. Τ ή ν ἑπ ομ έν η ἦσ α ν σ τ ή Β αλ ύρ α, π αρ αδ ίδ ον τ α ς τ ό φ άρμ ακ ο. (Ἔ χει καί συ νέ χεια: Γιά μιά στι γ μή ὁ Πέ τρος ἀ κούει τή Θεία - Κού λα νά λέει στόν μπά ρ μπα - Χρῆ στο: «Ἄ χ! νά σοῦ εἶ χα καί κα νά ψα ρά κι!». Ὁ Πέ τρος καί ὁ Ν ι όν ι ο ς χ ωρ ί ς δ ε ύτ ερ η κ ο υβ έν τ α κ αβ αλ ᾶν ε τ ά π οδ ήλ ατ α κ α ί ν ά τ ο υ ς σ τ ή ν Καλαμάτα. Ἦταν φθινόπωρο, ἐξασφαλίσανε τά ψάρια, κάνανε κι ἕνα μπά - νιο στή θάλασσα καί γυρίσανε πίσω...). Τότε Ἀθήνα -Τρίπολη ἀπό τήν ἀνά - βαση «Κολοσούρτης» ἦταν 196 χιλιόμετρα, Τρίπολη -Βαλύρα 73, Βαλύρα - Κ αλ αμ άτ α π ερ ίπ ο υ 2 8. Θά ἦ ταν τέ λος 1942 ἤ μᾶλ λον ἀ ρ χές 1943 ὅ ταν οἱ «τρεῖς Κέ νταυ ροι» (πο δηλάτες ) βρέθηκαν στή Στεμνίτσα. Τότε εἶδαν γιά πρώτη φορά ἔνοπλο ΕΛΑΣί - τ η : ἦτ α ν ἕν α ς ν ε αρ ό ς μ έ π ολ ιτ ικ ά κ α ί μ ι ά ἀρ αβ ίδ α σ τ ό χ έρ ι π ο ύ κ ατ έβ α ιν ε τρέχοντας σβέλτα καί ἀεράτα ἀπό τό στενό τοῦ Χαστούπη κάτω στήν πλα - τ ε ῖ α, σ τ ό ν Ἁγ ι ώργ η (ἕν α ξ άφν ι ασ μ α, σ κ ίρτ ημ α Ἐλ ε υθ ερ ί α ς χ αρ ωπ ό) : ἦτ α ν ὁ Τάκης Δεληγιάννης. Καί μετά τήν Ἀπελευθέρωση, συνεχίστηκαν, μάλιστα πυκνότερα, οἱ ποδη - λατικές ἐπισκέψεις στήν Τριπολιτσά. Τό ταξείδι διαρκοῦσε μιά μέρα. Ἔφευ - γ α ν ν ύχ τ α ἀπ ό τ ή ν Ἀθ ήν α. Ξ ημ ερ ών ον τ α ν σ τ ά Μ έγ αρ α ἤ κ α ί σ τ ή ν Κ όρ ιν - θ ο. Ο ἱ ἀν ηφ ορ ι έ ς δ έ ν ἦτ α ν ε ὔκ ολ ες. Κ ατ έβ α ιν α ν γ ι ά λ ίγ ο κ α ί π ερπ ατ ο ῦσ αν. Ὡστόσο τόν «Κολοσούρτη» (περίπου 15 χλμ. ἀνηφοριά μεταξύ Μύλων καί Ἀ - χ λ αδ όκ αμ π ο υ) κ άπ ο ι ε ς φ ορ έ ς τ ό ν ἀν έβ ηκ α ν μ έ τ ό π οδ ήλ ατ ο. Ἕν α ς ἐ ξ α ὐτ ῶ ν ἐπ αν έλ αβ ε τ ή ν ἀν άβ ασ ή τ ο υ μ έ «κ ο ύρσ α», ἀ λλ ά τ ό ν κ αθ ήλ ωσ ε ἡ κ όπ ωσ η κ α ί ἡ μ εγ άλ η ζ έσ τ η σ τ ά τ ελ ε υτ α ῖ α χ ιλ ι όμ ετ ρ α τ ῆ ς «Γ ύρ ας» (ἀν άμ εσ α σ τ ό Μ ο υχ λ ί κ α ί σ τ ό ν Ἅγ ι ο Β ασ ιλ άκ ο, π ρ ί ν τ Ἁγ ι ωργ ίτ ικ α ). Ὡσ τ όσ ο κ ατ άφ ερ ε σ έ ἐ ν ν έ α 3.

ΔΙΟΤΙΜΑ. ΤΕΥΧΟΣ 3, ΕΑΡΙΝΗ ΙΣΗΜΕΡΙΑ 2006. ὧρες νά καλύψει τή διαδρομή Ἀθήνα -Τρίπολη. Τώρα, ὅσοι ξέρετε ἀπό ποδη - λ ασ ί α μ εγ άλ ω ν δ ι αδ ρ ομ ῶ ν θ υμ ηθ ῆτ ε π όσ η χ αρ ά ν ο ι ώθ ετ ε σ τ ί ς κ ατ ηφ ορ ι ές, ὅταν ἀφήνοντας τά φρένα εἶναι σάν νά πατᾶς «γκάζι» (σέ αὐτοκίνητο). Μετά ἀπό τά ταξείδια τῆς Τριπολιτσᾶς ξανοίχτηκαν καί σέ ἄλλους προο - ρ ισ μ ο ύς. Α ὐτ ο ί ἦτ αν : ἡ Ἀ ττ ικ ή (γ ι ά ἀν εμ ῶν ες ), ἡ Μ ον ή Κ λ ε ισ τ ῶν, ἡ Μ ον ή Ὁσ ί ο υ Μ ελ ετ ί ο υ, ἡ Μ ον ή Ὁσ ί ο υ Λ ο υκ ᾶ, ο ἱ Δ ελφ ο ί, ν α ί! κ α ί ἡ Κ έρκ υρ α (π ρ ό ς ἐπ ίσ κ ε ψ η τ ο ῦ μ π αρμ π α -Γ ερ άσ ιμ ο υ, π ατ έρ α τ ο ῦ Ν ι όν ι ο υ, μ έρ ε ς Λ αμ π ρ ῆς, πού σπά ζουν καί τίς στά μνε ς), «πρό σφα τα» δέ ( πε ρί τό 1990) ἕ νας ἐξ αὐτ ῶ ν π οδ ηλ ατ ο ῦσ ε δ υ ό φ ορ έ ς Θ ε σσ αλ ον ίκ η - Ἀθ ήν α (μ ι ά φ ορ ά τ ή ν ἐν τ ελ ῶ ς χ ερσ α ί α δ ι αδ ρ ομ ή μ έσ ῳ Λ αμ ί ας -Λ ε ιβ αδ ι άς, τ ή ν ἄ λλ η μ έσ ῳ Ε ὔβ ο ι ας ). Κ αλ ά ἡ Ἀττική, κοντά στήν Ἀθήνα, ἦταν ὁ πλησιέστερος τόπος ποδηλασίας. Προο - ρ ισ μ ό ς ν ά μ αζ έ ψ ο υ ν κ υκ λ άμ ιν α κ α ί ἀν εμ ῶν ες, π ο λλ έ ς ἀν εμ ῶν ες, a n e m o n a stellata, anemona coronaria, anemona fulgens, αὐ τή τήν κα τα κόκ κι νη. Ὅ πο τε ξέκλεβαν καιρό, φεύγαν γιά ἀνεμῶνες. Κ άπ οτ ε ἐ ν μ έσ ῃ Κ ατ οχ ῇ π ῆγ α ν ψ ηλ ά σ τ ὸ β ο υν ό τ ῆ ς Π άρν ηθ ας. Ἐκ ε ῖ τ ο ύ ς «μ π αγ λ άρ ωσ αν» ο ἱ Ε Λ Α Σ ίτ ες. Π ο ύ ν ά π ισ τ έ ψ ο υ ν ὅτ ι μ αν τ ρ αχ αλ α ῖ ο ι ἄν τ ρ ε ς ( κό ντευαν τά τριά ντα) πή γαι ναν γιά... λου λού δια. Πώς νά τό πι στέψου ν; Τούς πῆ ραν γιά κα τα σκό που ς... Πε ρά σα νε λί γες μέ ρες σέ μιά σπη λιά. Ἔ! σ τ ό τ έλ ο ς κ ατ άλ αβ α ν μ έ τ ί ἀνθ ρ ώπ ο υ ς ε ἶχ α ν ν ά κ άν ο υν, τ ο ύ ς π ίσ τ ε ψ α ν κ α ί τούς ἄφησαν. Πάντως φτηνά τή γλυτώσανε. (Ὁ τρίτος, ὁ νεαρότερος, «εἶ - χε πά ρει ἤ δη τά βου νά», ἀ ντά ρ της στό 11ο Σ. Π. τοῦ Ε ΛΑ Σ). Ἦ ταν δέ καί «κ υν ηγ ι άρ ηδ ες». Κ άπ οτ ε ὁ Ν ι όν ι ο ς κ α ί ὁ ν ε ώτ ερ ο ς ε ἶχ α ν π ά ε ι π ρ ό ς τ ή Μ ον ή Κ λ ε ισ τ ῶ ν (π άν τ οτ ε π οδ ηλ ατ ηδ όν), β λ έπ ε ι ὁ Ν ι όν ι ο ς μ ακ ρ ι ά μ ι ά κ οπ έ λλ α π ο ύ μ άζ ε υ ε κ ι ἐκ ε ίν η λ ο υλ ο ύδ ι α ὁπ ότ ε λ έ ε ι σ τ ό ν ἄ λλ ο ν : «Σ έ χ α ιρ ετ ῶ». Ἔμ ε ιν ε πί σω καί ὁ νοῶν νοείτω... Στίς ἀρχικές ἐξορμήσεις, τότε πού οἱ ταχύτητες τῶν αὐτοκινήτων ἦταν πο - λ ύ μ ικ ρ ές, σ ά ν ἤθ ελ α ν ν ά ξ εκ ο υρ ασ τ ο ῦν, π ι άν ον τ α ν κ άπ οτ ε -κ άπ οτ ε π ίσ ω ἀ π ό κ άπ ο ι ο φ ο ρ τ η γ ό κ άτ ι ὄχ ι ἀκ ίνδ υν ο. Π ι ό ἐπ ικ ίνδ υν ο ἦτ α ν ὅτ α ν π ι άν ον τ α ν μό νο μέ τό ἕ να χέ ρι καί μέ τό ἄλ λο ἔ παι ρ ναν ἕ να πο ρ το κά λι νά φᾶ νε, ἀ π αὐτ ά π ο ύ κ ο υβ α λ ο ῦ σ ε τ ό φ ορτ ηγ ό. Κ α ί ἦτ α ν ἐπ ικ ίνδ υν ο, γ ι ατ ί τ ότ ε ο ἱ δ ρ όμ ο ι εἶ χαν καί γοῦ βες καί πέ τρε ς. Στήn δέ πε ρίο δο τῆς Κα το χῆς εἶ χε γοῦ στο ὅ ταν π ι άν ον τ α ν ἀπ ό α ὐτ οκ ίν ητ α «γ κ αζ οζ έν». Α ὐτ ά ε ἶχ α ν π ίσ ω τ ο υ ς ἕν α ὄρθ ι ο κ υλ ι - νδ ρ ικ ό θ ερμ ολ έβ ητ α. Ἔτ σ ι λ ο ιπ ό ν ὄχ ι μ όν ο π ι άν ον τ α ν κ α ί τ ρ αβ ι όν τ α ν χ ωρ ί ς νά πατᾶνε πετάλι, ἀλλά παράλληλα καί ζεσταίνονταν τό χειμώνα. Ὅλα τά ἀδέρφια τοῦ Πέτρου, ἀγόρια καί κορίτσια, εἶχαν ποδήλατα, περίσ - σ ε υ ε δ έ κ α ί ἕν α ἀκ όμ α γ ι ά κ άπ ο ι ο ν φ ίλ ο. Π οδ ήλ ατ α ὀν ομ ατ ισ μ έν α : «Μ α ῦρ ο Γ ερ άκ ι», «Γ αλ άζ ι ο Π ο υλ ί», «A l d e b a r a n» (τ ό ἀσ τ έρ ι), «Ἅγ ι ο ς Σ τ έφ αν ος» κ. ἄ. Ἐπ ρ όκ ε ιτ ο γ ι ά μ ι ά ν ότ α ν α υτ ικ ή, κ άτ ι σ ά ν ν ὰ ἦτ α ν θ αλ α σσ οπ όρ α κ αρ άβ ι α. Ναυτικό θύμιζε καί ἡ ἱεράρχηση τῆς τριμελοῦς ὁμάδας «ναύαρχος», «ἀντι - 4.

ΔΙΟΤΙΜΑ. ΤΕΥΧΟΣ 3, ΕΑΡΙΝΗ ΙΣΗΜΕΡΙΑ 2006. Εἰ κ. 2. Ὁ Πέ τρος Π.Α. τό 1937 (22 ἐ τῶ ν) μέ τήν «κού ρ σα» του στήν Ἅ για Λαύ ρα, μπροστά στόν ἱστορικό πλάτανο. ν α ύ αρχ ος» κ α ί «π λ ο ί αρχ ος». Π ρ οσ φ ιλ ή ς τ ο υ ς δ έ π ο ι ητ ής ὁ δ ημ ι ο υργ ό ς τ ῶ ν Μ αρ αμ π ο ῦ, ὁ ἀσ υρμ ατ ισ τ ής, «μ αρκ ον ισ τ ής», κ υρ ί ω ς σ έ φ ορτ ηγ ά π λ ο ῖ α, ὁ Κ όλ ι α ς (=Ν ί κ ος ) Κ α ββ αδ ί α ς (1 9 1 0-1 9 7 5 ). Ἀγ απ ημ έν α π ο ι ήμ ατ α : τ ό «M a l d u d é p a r t», π ο ύ ἀρχ ίζ ε ι : «Θ ά μ ε ίν ω π άν τ α ἰδ αν ικ ό ς κ ι ἀν άξ ι ο ς ἐρ ασ τ ή ς / τ ῶ ν μα κρυ νῶν τῶν τα ξι δίων καί τῶν γα λά ζιων πό ντω ν, / καί θά πε θά νω μιά βρα διά, σάν ὅ λες τίς βρα διέ ς, / χω ρίς νά σχί σω τή θο λή γραμ μή τῶν ὁ ρι ζόντων...» ἤ τό γεμάτο ἐπίσης νοσταλγία : «Ὁ Νάγκελ Χάρμπορ, Νορβηγός πι - λ ότ ο ς σ τ ό Κ ολ όμ π ο /... [π ο ύ ἦτ αν] π λ ο ί αρχ ο ς σ έ φ ορτ ηγ ά κ αρ άβ ι α, / ἀφ ο ῦ τ ό ν κ όσ μ ο γ ύρ ισ ε ὁλ όκ λ ηρ ο, μ ι ά μ έρ α / κ ο υρ άσ τ ηκ ε κ ι ἀπ όμ ε ιν ε π ιλ ότ ο ς σ τ ό Κο λό μπο /... Ὅ μως μιά μέ ρα πέ θα νε στήν πι λο τίνα μέ σα / ξά φ νου σάν ξεπρο βό δι σε τό steamer tank Fjord Folden, / ὅ που ἔ φευ γε κα πνί ζο ντας γιά τά ν ησ ι ά Λ οφ ο ῦτ εν... [τ ῆ ς Ν ορβ ηγ ί ας ]». Μ όν ο ι δ έ ὅτ α ν β ρ ίσ κ ον τ α ν σ τ ά β ο υν ά κ α ί σ τ ή ν ἐρ ημ ι ά ἀπ α γγ έλ αν ε δ υν ατ ά τ ό ἀν τ ισ τ ασ ι ακ ό τ ο ῦ Κ α ββ αδ ί α : «Σ έ κρεμεζί γαρούφαλλο ντυμένη ἡ Ἰβηρική...» (ἄλλωστε ὁ Νιόνιος εἶχε ὑπηρετή - σ ε ι κ α ί ὡ ς ο ἰκ ον ομ ικ ό ς ἐπ ιθ ε ωρ ητ ή ς σ τ ά π λ ο ῖ α). Δίκαια εἶναι θαυμαστό ὡς μέσο ἐξάσκησης καί μετακίνησης τό ποδήλα - τ ο, δ ίπ λ α σ τ ή ν π εζ οπ ορ ί α κ α ί ὀρ ε ιβ ασ ί α. Ἀπ α ὐτ έ ς τ αχ ύτ ερ ο μ έσ ο, ἥσ υχ ο, ἁγ ν ό, σ έ φ έρν ε ι κ άπ οτ ε ξ αφν ικ ά μ π ρ οσ τ ά σ έ ε ἰκ όν ε ς ἐξ α ίρ ετ ο υ κ ά λλ ο υς. Ἕν α ς ἀπ ό τ ή ν ἴδ ι α τ ρ ιμ ελ ή ὁμ άδ α π ήγ α ιν ε μ έ τ ό π οδ ήλ ατ ο ἀπ ό τ ή ν Τρ ίπ ολ η στή Στεμνίτσα μιά χειμωνιάτικη ἡλιόλουστη μέρα. Εἶχε φύγει ἀπό τό Χρυσο - 5.

ΔΙΟΤΙΜΑ. ΤΕΥΧΟΣ 3, ΕΑΡΙΝΗ ΙΣΗΜΕΡΙΑ 2006. β ίτ σ ι, ε ἶχ ε β γ ε ῖ ἀπ ό τ ό ἐλ ατ όδ ασ ο ς σ τ ό «Ρ απ ο υν ολ άγ κ αδ ο», ε ἶχ ε π ερ άσ ε ι τ ί ς «Λ ίμ ν ες» κ α ί ἄρχ ισ ε ν ά κ ατ ηφ ορ ίζ ε ι π ρ ό ς τ ή δ ι ακ λ άδ ωσ η τ ο ῦ δ ρ όμ ο υ π ρ ό ς τ ό Μ ο υλ άτ σ ι, Κ αρ ύτ α ιν α κ α ί Μ εγ αλ όπ ολ η. Ἦτ α ν ἀπ όγ ε υμ α. Ὅτ α ν ξ άφν ο υ π έρ α μ ακ ρ υ ά φ ε γγ οβ όλ ησ ε ἡ θ άλ α σσ α τ ο ῦ Ἰ ον ί ο υ κ α ί ἐκ ε ῖ σ τ ή δ υτ ικ ή ἀκ τ ή τ ῆ ς Π ελ οπ ο νν ήσ ο υ λ αμ π ύρ ιζ ε ὁ Ἀλφ ε ι ό ς σ τ ή ν ἐκβ ολ ή τ ο υ κ α ί π ι ό π έρ α μ έσ α στό πέλαγος ἀπλωνόταν ἕνα νησί : ὑψωνόταν ἡ Ζάκυνθος (ἀπόσταση σέ εὐ - θεία γραμ μή πλέον τῶν 100 χι λιο μέ τρω ν). Δέν ἦ ταν ἕ να θο λό καί γκρί ζο ὅ ραμ α, ἀ λλ ά μ ι ά κ αθ αρ ή φ ωτ ε ιν ή χ ρ ωμ ατ ισ τ ή φ ιγ ο ύρ α. Μ ι ά μ ορφ ή σ ά ν ἀπ ό τ ό ν π ίν ακ α τ ῆ ς π ρ ώτ η ς μ έρ α ς τ ῆ ς δ ημ ο υργ ί ας, σ κ ην ή χ αρ ᾶ ς κ α ί ζ ω ῆ ς ἀξ έχ ασ τ η μετά ἀπό τόσα χρόνια. Ὁ ἴδ ι ο ς ἀπ ό τ ή ν ἴδ ι α ὁμ άδ α ἀργ ότ ερ α ξ άν ο ιξ ε μ ακ ρ ύτ ερ α τ ά φ τ ερ ά τ ο υ. Β ρ έθ ηκ ε κ άπ οτ ε σ τ ή Γ ερμ αν ί α. Ἀπ οφ άσ ισ ε ν ά ἐπ ισ τ ρ έ ψ ε ι μ έ π οδ ήλ ατ ο. Δ έ ν ε ἶχ ε π ο λλ ά λ εφ τ ά. Ἀγ όρ ασ ε ἕν α μ ετ αχ ε ιρ ισ μ έν ο, κ άθ ε ἄ λλ ο π αρ ά ἐλ αφ ρ ύ, μ όν ο π ο ύ τ ό ἐφ οδ ί ασ ε μ έ «τ αχ ύτ ητ ες». Ἦτ α ν τ όσ η ἡ ἀν ησ υχ ί α τ ο υ γ ι ά τ ό βάρος, πού ἀφοῦ ἔστειλε τά πράγματά του μέ δέμα στήν Ἑλλάδα, κράτη - σε ἐ λά χι στα, ἔ κοψε δέ καί τίς... λευ κές σε λί δες τοῦ δια βα τη ρίου του! Στήν π λ άτ η μ ι ά ἐπ ιγ ρ αφ ή «N a c h A t h e n» (=π ρ ό ς Ἀθ ήν ας ). Π ρ έπ ε ι ν ά ξ εκ ίν ησ ε τ έλ η Νοεμβρίου τοῦ 1953 ἀπό τή Στουτγκάρδη. Πέρασε ἀπό τό Μόναχο τῆς Γερ - μα νίας καί τό Ἴν σπρουκ τῆς Αὐ στρία ς. (Ἕνα στιγμιότυπο τόν ἐντυπωσίασε στήν Αὐστρία. Ρωτώντας ἕναν ἀστυ - φ ύλ ακ α, τ ο ῦ ἔπ εσ ε τ ό γ άν τ ι τ ο υ, ὁ ἀσ τ υφ ύλ ακ α ς ἔσ κ υ ψ ε κ α ί τ ο ῦ τ ό ἔδ ωσ ε ε ὐγ εν έσ τ ατ α. Ὁ δ ικ ό ς μ ας γ ο ύρλ ωσ ε τ ά μ άτ ι α, π ο ῦ τ έτ ο ι α σ υμ π ερ ιφ ορ ά στόν τό πο μα ς, ὅ που τούς ἀ ρι στε ρούς τούς εἶ χαν τό τε μό νο τοῦ κλώ τσου καί τοῦ μπά τσου...οἱ «μπά τσοι»). Ἀνέβηκε μετά μέ τό τραῖνο ἕως τή διάβαση Μπρένερ στίς Ἄλπεις. Κατηφό - ρ ησ ε σ τ ά β ο υν ά τ ῆ ς Β όρ ε ι α ς Ἰτ αλ ί ας. Ὁ κ α ιρ ό ς ἕ ω ς τ ότ ε ἦτ α ν κ αλ ός. Κ άπ ο υ σ τ ή Β ερ όν α ἔπ ι ασ ε β ρ οχ ή. Ζ ήτ ησ ε ἀπ ό ἕν α φ ορτ ηγ άκ ι ν ά τ ό ν β άλ ε ι σ τ ή ν κ αρ ότ σ α τ ο υ. Τ ο ῦ ἀρν ήθ ηκ αν. Κ α ιρ οφ ύλ αξ ε κ α ί φ ε ύγ ον τ α ς π ήδ ηξ ε σ τ ό π οδ ή - λ ατ ο κ α ί π ι άσ τ ηκ ε π ίσ ω σ τ ή ν κ αρ ότ σ α («π αλ ι ά μ ο υ τ έχ ν η, κ όσ κ ιν ο»! ). Ἔγ ιν ε μούσκεμα, κυρίως κινδύνεψε ἔστω κι ἄν δέν ἔτρεχε πολύ. Κάποτε τόν ἀντι - λ ήφθ ηκ αν. Σ τ αμ άτ ησ αν. Ὁ ὁδ ηγ ό ς τ ρ άβ αγ ε τ ά μ αλ ι ά τ ο υ : «M a d o n n a m i a, O! dio mio... Sessanta!, Settanta! Ottanta!» (δη λα δή, «Θεέ καί Πα να γία μου, ἔτ ρ εχ α μ έ ἑξ ήν τ α, ἑβ δ ομ ήν τ α, ὀγ δ όν τ α, π ώ ς δ έ ν σ έ σ κ ότ ωσ α...» π ερ ίπ ο υ θ ά συμπλήρωσε : «Ἄει στό διάβολο! Ἀνέβα πάνω»). Καί μέ ἀνέβασε... Ἐπ ισ κ έφ τ ηκ ε π ο λλ έ ς ὀν ομ ασ τ έ ς π όλ ε ι ς, ὅπ ω ς τ ή Β εν ετ ί α, τ ή Φ λ ωρ εν τ ί α (καί πετάχτηκε νά δεῖ ἕνα Τριπολιτσιωτάκι πού σπούδαζε γιατρός στή Λού - κα ). Πῆγε στή Ρώμη, στόν Τάραντα καί ἔφτασε στό Μπρίντεζι. Ἐπισκεπτό - τ α ν τ ά μ ο υσ ε ῖ α κ α ί τ ο ύ ς ἀρχ α ι ολ ογ ικ ο ύ ς χ ώρ ο υς, ἰδ ί ω ς κ άθ ε π έμ π τ η μ έρ α, π ο ύ ξ εκ ο υρ αζ ότ αν. (Θ υμ ᾶτ α ι ἰδ ι α ίτ ερ α τ ή Β εν ετ ί α κ α ί τ ή Φ λ ωρ εν τ ί α, σ τ ή 6.

ΔΙΟΤΙΜΑ. ΤΕΥΧΟΣ 3, ΕΑΡΙΝΗ ΙΣΗΜΕΡΙΑ 2006. δ έ Ρ ώμ η τ ί ς κ ατ ακ όμβ ε ς κ α ί τ ή ν τ ρ ίκ λ ιτ η π αλ α ι οχ ρ ισ τ ι αν ικ ή β ασ ιλ ικ ή τ ο ῦ Ἁ γίου Παύ λου extra muros, πού οἱ κιο νο στοι χίες δέν γε φυ ρώ νο νταν μέ τό ξα ἀ λλ ά μ έ ὁρ ιζ όν τ ι α ἐπ ισ τ ύλ ι α ἑ λλ ην ορ ωμ α ϊκ ῆ ς π αρ άδ οσ ης ). Ἄ ς σ ημ ε ι ωθ ε ῖ ὅτι βασική τροφή ἦταν τό γάλα, καί καθόλου νερό (ἐπικίνδυνη ἡ συνεχής ἀλ - λ αγ ή τ ο υ ἄ λλ ωσ τ ε σ τ ή Γ ερμ αν ί α σ υχ ν ά δ ι αβ άζ ε ι ς σ έ κ ρ ῆν ες : «U n t r i n k b a r e s Wasser» (=Νερό μή πόσιμον). Ἐπιβιβάστηκε στό Μπρίντεζι σέ πλοῖο ἕως τήν Κέρκυρα (ὅπου σ ἕνα χω - ρ ι ό τ η ς π ῆγ ε ν ά δ ε ῖ τ ό ν φ ίλ ο τ ο υ σ υ στ ρ ατ ι ώτ η, τ ό ν ἀλβ αν ομ άχ ο Μ αθ ι ό Ἀν - δ ρ ι ώτ η π ο λλ ο ί Κ ερκ υρ α ῖ ο ι π ισ τ ε ύ ο υ ν ὅτ ι ὁ Ἰτ αλ ό ς π ρ ωθ υπ ο υργ ό ς A n d r i o t i κ ατ άγ ετ α ι ἀπ ό τ ό ν ησ ί τ ο υς ). Κ α ί ἀπ ό τ ή ν Ἡγ ο υμ εν ίτ σ α π άλ ι π οδ ηλ ατ ηδ ό ν π ρ ό ς τ ά κ άτ ω. Σ τ ή Σ τ ρ άτ ο τ ῆ ς Α ἰτ ωλ ο ακ αρν αν ί α ς «τ ό ν ἔπ ι ασ ε τ ό π ρ ῶτ ο λάστιχο». Πέρασε στήν Πελοπόννησο : Πάτρα, Πύργος, Λαγκάδια, Στεμνί - τ σ α (ὅπ ο υ ἔβ αλ ε π άν ω σ τ ό π οδ ήλ ατ ο κ ι ἕν α ξ αδ ερφ άκ ι, τ ό Μ ιμ ῆκ ο Σ ωκ ρ. Φ ατ ο ῦρ ο ). Ο ἱ π ι ό μ εγ άλ ε ς δ υσ κ ολ ί ε ς σ υν αν τ ήθ ηκ α ν σ τ ό «Ρ απ ο ύν ι» κ α ί σ τ ή «Γρ α μμ εν η Π λ άκ α» (ἤ «σ τ ο ῦ Τσ αλν τ ῆ τ ό ν Ἔλ ατ ο»), δ υσ κ ολ ί ε ς ἕ ω ς β αθμ ό ἐπ ι - κίνδυνες, γιατί χιόνισε καί χάθηκαν τά σημάδια τοῦ δρόμου. Καί εἶχε νυχτώ - σ ε ι. Ἐδ έ ησ ε ν ά φ τ άσ ο υ ν σ τ ό Χ ρ υσ οβ ίτ σ ι κ α ί ν ά φ ιλ οξ εν ηθ ο ῦ ν σ τ ό σ π ίτ ι τ ο ῦ Γ ι ώργ η Π ρ αχ αλ ι ᾶ. Τ ή ν ἄ λλ η μ έρ α, Τ ρ ίπ ολ η (μ έ τ ό ν ξ άδ ερφ ο π άν τ οτ ε μ αζ ί, τ ό ν Μ ιμ ῆκ ο). Π ρ ί ν ἀπ ό τ ή ν Ἀθ ήν α τ ό ν ὑπ οδ έχ τ ηκ ε π οδ ηλ ατ ικ ή ὁμ άδ α τ ο ῦ ὁ μ ί - λου «Ἑ ρ μῆ ς» μέ τόν πρόε δρο ἐ πι κε φα λῆ ς καί μιά άλλη ομάδα φίλων, τούς Γιάννη Βιριράκη, Γιάννη Κούτση, Κατερίνα Δεμενεγῆ. Στήν πρω τεύου σα ἔ- φ τ ασ ε π ρ οπ αρ αμ ον ή Χ ρ ισ τ ο υγ έ νν ω ν ( 2 3 Δ εκ εμβ ρ ί ο υ ). Τ αξ ε ίδ ι 2 7 ἡμ ερ ῶ ν καί περίπου 3. 000 χιλιομέτρων. Ὁ Μ ιμ ῆκ ο ς Σ ωκ ρ. Φ ατ ο ῦρ ο ς θ υμ ᾶτ α ι κ α ί μ έ σ υμ π λ ηρ ών ε ι : «Β ρ ισ κ όμ ο υ ν σ τ ή Δ ημ ητ σ άν α, ὅ π ο υ π ήγ α ιν α σ τ ό Γ υμ ν άσ ι ο. Ἦτ α ν Κ υρ ι ακ ή λ ίγ ε ς μ έρ ε ς π ρ ί ν τά Χρι στού γεν να τοῦ 1953 καί μή ἔ χο ντας πάει στή Στε μνί τσα, ὅ πως ἔ κα να κ άθ ε Σ α ββ ατ οκ ύρ ι ακ ο, ἐπ ῆγ α μ ι ά β όλτ α π ρ ό ς τ ή ν ἔξ οδ ο τ ῆ ς Δ ημ ητ σ άν α ς μ έ ψ ιλ όβ ρ οχ ο, ὅτ α ν μ π ρ οσ τ ά μ ο υ π ερν ά ε ι ἕν α ς π οδ ηλ άτ ης. Γ ε ι ά σ ο υ, μ ο ῦ λ έ ε ι. Τ ό ν ἀν τ ιχ α ιρ έτ ησ α κ άν ον τ α ς σ υγχ ρ όν ω ς τ ή σ κ έ ψ η ὅτ ι α ὐτ ό ς μ ο ι άζ ε ι μ έ τ ό ν Α.Π. Ἤσουν βέβαια ἐσύ ἔχοντας ξενυχτήσει στό σπίτι τῆς ὑπεραιωνόβιας σή - μερα ἐξαδέρφης μας Βιργινίας Μπαξεβάνου. Τ ή ν ἑπ ομ έν η π ρ ω ί - π ρ ω ί ἦρθ ε ἀπ ο τ ή ν Σ τ εμ ν ίτ σ α ὁ ἀδ ερφ ό ς μ ο υ Γ ι ῶργ ος, ὁ ὁ ποῖος μοῦ λέει: Ἑτοι μά σου τυ χε ρέ νά πᾶς στήν Ἀ θή να μέ τόν Α. Π. πού εἶ ναι στήν Στε μνί τσα. Τό νά πάει ἕ να παι δί τό τε στήν Ἀ θη να ἦ ταν ἕ να ὄ νειρ ο. Ξ εκ ίν ησ α κ ατ αχ αρ ο ύμ εν ο ς κ α ί μ έ τ ά π όδ ι α, ὅπ ω ς τ ότ ε σ υν ηθ ίζ αμ ε, π ῆγ α σ τ ή Σ τ εμ ν ίτ σ α ὅπ ο υ κ α ί σ υν αν τ ηθ ήκ αμ ε. Ἀφ ο ῦ μ έ ἑτ ο ίμ ασ ε ἡ μ άν α μ ο υ κ α ί 7.

ΔΙΟΤΙΜΑ. ΤΕΥΧΟΣ 3, ΕΑΡΙΝΗ ΙΣΗΜΕΡΙΑ 2006. φ άγ αμ ε, τ ό ἀπ ομ εσ ήμ ερ ο ξ εκ ιν ήσ αμ ε μ έ τ ό π οδ ήλ ατ ο γ ι ά τ ή ν Τρ ίπ ολ η. Ἐδ ῶ θά πρέ πει νά ση μειώ σω ὅ τι ὁ πα τέ ρας μου ἐ κεῖ νο τόν και ρό ἔ λει πε στήν Βαλ ύρ α γ ι ά τ υρ οκ ομ ί α, ὁπ ότ ε ἀμφ ιβ άλ λ ω ἄ ν θ ά μ ᾶ ς ἐπ έτ ρ επ ε ν ά ξ εκ ιν ήσ ο υμ ε μέ τέτοιες καιρικές συνθῆκες. Φ τ άν ον τ α ς σ τ ή ν ἀρχ ή τ ο ῦ Ρ απ ο υν ολ άγ κ αδ ο υ β ρ ίσ κ ο υμ ε τ ά π ρ ῶτ α χ ι όν ι α. Κ ατ εβ α ίν ο υμ ε ἀπ ό τ ό π οδ ήλ ατ ο μ έ τ ή ν ἐλπ ίδ α ὅτ ι π αρ ακ άτ ω δ έ ν θ ά ἔχ ε ι χιόνια. Δυστυχῶς ὅμως τά χιόνια γινόντουσαν ὅλο καί πιό πολλά, ὁπότε πή - γαι να ἐ γώ μπρο στά καί ἄ νοι γα δρό μο μέ τίς πα τη μα σιές μου καί ἐ σύ ἀ πό π ίσ ω ἔσ ερν ε ς τ ό π οδ ήλ ατ ο. Ἔτ σ ι π ερπ ατ ήσ αμ ε ἀρκ ετ ή ὥρ α κ α ί ἔβ γ αλ ε ς κ α ί κάποιες φωτογραφίες. Σέ κάποια στιγμή σέ ρώτησα περίπου πώς τήν βλέ - π ε ι ς τ ή ν κ ατ άσ τ ασ η κ α ί μ ο ῦ ἀπ αν τ ᾶ ς, θ υμ ᾶμ α ι κ αλ ά, θ ά τ ά π ερ άσ ο υμ ε, θ ά τά νικήσουμε, θά τά διαβοῦμε. Ἐ ν τ ῷ μ ετ αξ ύ ἄρχ ισ ε ν ά ν υχ τ ών ε ι, σ ίγ ο υρ α ἀν ησ ύχ ησ ε ς ἔχ ον τ α ς κ α ί τ ή ν δι κή μου εὐ θύ νη, για τί στό σκο τά δι δέν φαι νό ντου σαν κα λά καί τά ἴ χνη τοῦ δ ρ όμ ο υ. Γ ι ά κ αλ ή μ α ς τ ύχ η ἐκ ε ῖ π ερ ίπ ο υ σ τ ή ν Γρ α μμ έν η Π λ άκ α ε ἶχ ε π ερ άσ ε ι ἕν α α ὐτ οκ ίν ητ ο, ὁπ ότ ε ἀκ ολ ο υθ ών τ α ς τ ά ἴ χ ν η τ ο υ φ τ άσ αμ ε μ έ τ ά π ο λλ ά σ τ ό Χ ρ υσ οβ ίτ σ ι ν ύχ τ α π λ έ ον. Ἐδ ῶ, μ ο ῦ λ ές, ἔχ ω ἐν α ν ξ άδ ερφ ο ἀπ ό τ ή ν μ ερ ι ά τοῦ πα τέ ρα μου, τόν Γιω ρ γη Πρα χα λιά. Θά ψά ξου με νά τόν βροῦ με νά μᾶς φιλοξενήσει. Μπαίνουμε στό καφενεῖο καί ρωτᾶς : Μήπως εἴδατε τόν Γιώρ - γη Πραχαλιά ;. Ὁπότε ἀκούγεται μιά φωνή καί λέει : Ἐγώ εἶμαι. Ἀφοῦ κα - τά λα βε ποιός εἶ σαι καί σέ κα λω σό ρι σε γυ ρί ζει στούς ἄλ λους καί τούς λέει: Τ ό ν β λ έπ ετ ε α ὐτ όν, ἦτ α ν ἀν τ άρτ η ς σ τ ή ν κ ατ οχ ή, κ α ί ἀκ ο ύσ τ ηκ ε κ άπ ο ι ο ς : Κ αλ ά ἔκ αν ε. Μ ᾶ ς π ῆρ ε λ ο ιπ ό ν σ τ ό σ π ίτ ι τ ο υ, κ αθ ήσ αμ ε ν ά ζ εσ τ αθ ο ῦμ ε δί πλα στό τζά κι καί δί νει ἐ ντο λή στή γυ ναί κα του: Γυ ναί κα σφά ξε ἐ να κοτ όπ ο υλ ο ν ά φ ᾶμ ε. Ἀφ ο ῦ φ άγ αμ ε, μ ᾶ ς ἔσ τ ρ ωσ ε ν ά κ ο ιμ ηθ ο ῦμ ε σ τ ό δ ιπ λ ό κρεβάτι στή σάλα. Τ ή ν ἑπ ομ έν η τ ό π ρ ω ί π ήρ αμ ε τ ό λ ε ωφ ορ ε ῖ ο, φ όρτ ωσ ε ς κ α ί τ ό π οδ ήλ ατ ο καί πήγαμε στήν Τρίπολη στό σπίτι τῆς Καντούλας, τήν ὁποία καί συνάντη - σα γιά πρώ τη φο ρά. Με τά μέ ἔ βα λες στό λεω φο ρεῖο γιά τήν Ἀ θή να κι ἐ σύ συν έχ ισ ε ς μ έ τ ό π οδ ήλ ατ ο. Σ τ ή ν Ἀθ ήν α ἦρθ ε κ α ὶ μ έ π αρ έλ αβ ε ὁ θ ε ῖ ο ς Γ ι ά νν η ς Θ ε οφ ιλ όπ ο υλ ο ς κ α ί π ήγ αμ ε σ τ ή ν Ἴ ο υ 4, ὅ π ο υ δ ι έμ εν α ν ο ἱ μ ισ ο ί Φ ατ ο υρ α ῖ ο ι καί μέ καλοδέχτηκαν οἱ ἀείμνηστες θεῖες μου Εὐθυμία καί Βικτωρία. Ἐθεω - ρ ήθ η ἐ ν τ ῷ μ ετ αξ ύ π ρ έπ ο ν ὅτ ι ἔπ ρ επ ε ν ά ἀν ακ ο ιν ωθ ε ῖ ἡ ἄφ ιξ η μ ο υ σ τ ό ν π ατ ρ ι άρχ η τ ῆ ς ο ἰκ ογ έν ε ι α ς Ἀθ αν άσ ι ο Φ ατ ο ῦρ ο. Μ έ π ῆρ ε λ ο ιπ ό ν ἡ ἀ ε ίμ ν ησ τ η κ α ί α ὐτ ή ἐξ αδ έλφ η μ α ς Μ αρ ο ύλ α, κ α ιν ο ύρ ι α τ ότ ε γ ι ατ ρ ί ν α κ α ί μ ίλ ησ α ἀπ ό τη λε φώ νου στόν θεῖο Θα νά ση. Αὐ τό ἦ ταν καί τό πρῶ το τη λε φώ νη μα πού ἔ κα να στήν ζωή μου σέ ἡ λι κία 12 χρό νων γι αὐ τό καί τό θυ μᾶ μαι. Τήν ἑ πο μένη ξε κί νη σε ὁ Πέ τρος μέ τό τζίπ καί τούς φί λους σου νά σέ προϋ πα ντή σουν στήν Ἐ λευ σίνα καί σέ ἔ φε ραν θρια μ βευ τή στό σπί τι τῆς Ἴου 4. 8.

ΔΙΟΤΙΜΑ. ΤΕΥΧΟΣ 3, ΕΑΡΙΝΗ ΙΣΗΜΕΡΙΑ 2006. Σ ίγ ο υρ α π έρ ασ α ὡρ α ῖ α σ α ὐτ ό τ ό π ρ ῶτ ο μ ο υ τ αξ ίδ ι σ τ ή ν Ἀθ ήν α, τ ό ὁπ ο ῖ ο ἔχ ε ι μ ε ίν ε ι μ ετ ά ἀπ ό 5 2 χ ρ όν ι α β αθ ε ι ά χ αρ αγμ έν ο σ τ ή μ ν ήμ η μ ο υ. Ν ά ε ἶσ α ι καλά πού μοῦ τό προσέφερες». Σ τ ό ἑπ όμ εν ο τ ε ῦχ ο ς τ ό Μ έρ ο ς Β : Γ ι ώργ ο υ Ζ αχ αρ όπ ο υλ ο υ, Τ ρ ίπ ολ η κ α ί Π ο - δήλατο - Ἱστορική διαδρομή. TRIPOLIS ΕΤ BICYCLEΤΤΕ Α. Il parait que la première bicyclette est arrivée à Tripolis et en Arcadie en 1900 environ. C était un des premiers modèles, à savoir ceux qui disposaient d une très grande roue à l avant et d une très petite roue en arrière (fig.1) Cette bicyclette a été apportée par Vassili Mitropoulos (1852 1907, un originaire de Tripolis énergique qui avait beaucoup voyagé. Apparemment, c est lui-même qui l a apportée après un voyage en Italie. Vassili Mitropoulos n était pas seulement un cycliste mais avait également exercé nombreuses professions comme celle du photographe et de l horloger. Il a épousé Roubine Vassiliou. La bicyclette a connu par degrés un grand essor à Tripolis à cette époque et en général pendant les cinquante premières années du XXe siècle. A Tripolis et à la région plate voisine, notamment à Tégée se tenaient des courses cyclistes. Cependant, l élite et les autorités publiques supérieures regardaient avec mépris la bicyclette, comme un moyen de transport très plébéien. En particulier, le sous-lieutenant Michael A. a subi la critique de son gouverneur de régiment, parce qu il utilisait une bicyclette. Cet incident est arrivé avant la guerre de 1940. Mais, ils étaient nombreux à avoir découvert que la bicyclette était un moyen de voyages excellent, sain et pas coûteux. Un originaire de Tripolis, Pierre A., installé à Athènes, visitait souvent sa patrie, toujours à bicyclette. C était un itinéraire de presque 200 km. Son ami, Dionysios Logaras et lui parcouraient souvent ensemble ce trajet. Ils voyageaient aussi à d autres endroits dans le Péloponnèse du sud, à l Olympie, au monastère de Saint Lucas, à Delphes, etc. Ils ont continué les voyages pendant l Occupation. Une fois même que la communication par le train et le bus était interrompue, ils ont amené des médicaments à un oncle malade en Messénie, à peu près de 250 km. Une autre fois ils sont allés cueillir des fleurs (a bicyclette, bien entendu). 9.

ΔΙΟΤΙΜΑ. ΤΕΥΧΟΣ 4, ΘΕΡΟΣ - ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ 2006. ΤΡΙΠΟΛΗ ΚΑΙ ΠΟΔΗΛΑΤΟ Μέρος Β - Ἱστορικές καί κοινωνικές διαδρομές 1. τ ο ῦ Γ Ι ΩΡΓ Ο Υ Ι Ω. Ζ ΑΧ ΑΡ ΟΠ Ο ΥΛ Ο Υ * Τ όν Ὀ κτώ βρη τοῦ 2005 ὁ φί λος μου ὁ μά στρ Ἀ ρ γύ ρης μοῦ ἔ κα νε μιάν ἐ ρώτ ησ η π ο ύ δ έ ν τ ή ν π ερ ίμ εν α : «Ξ έρ ε ι ς π οδ ήλ ατ ο ;», μ έ ρ ώτ ησ ε. «Φ υσ ικ ά», τ ο ῦ ἀπ άν τ ησ α, «ἄ λλ ωσ τ ε σ τ ό σ ῶμ α μ ο υ φ έρ ω ὑπ ερ ηφ άν ω ς ρ ά μμ ατ α, ο ὐλ έ ς κ α ί ἄλλα ἐνθύμια ἀπό πτώσεις ποδηλάτου», συμπλήρωσα μέ χιουμοριστική διά - θεση. «Δέν γράφεις κάτι γιά τό ποδήλατο στήν Τρίπολη ;», ἐπέμενε ὁ Ἀνάρ - γ υρ ος. Ἀπ ό τ ό μ υ αλ ό μ ο υ π έρ ασ ε σ ά ν ἀσ τ ρ απ ή τ ό π ρ ῶτ ο μ ο ῦ π οδ ήλ ατ ο, «τ ό κ οζ ιλ ατ άκ ι», ὅπ ω ς τ ό ἔλ εγ α, π ο ύ ὅτ α ν ἔπ εφ τ α κ άτ ω τ ό κ ατ ηγ ορ ο ῦσ α ὅτ ι μ έ ἔρ ιχ ν ε ἐπ ίτ ηδ ες, κ α ί τ ό ἄ λλ ο τ ό κ ό κκ ιν ο «σ π ασ τ ό» π οδ ήλ ατ ο π ο ύ μ ο ῦ ἔκ αν ε δῶ ρο ὁ θεῖος μου ὁ Θα νά σης τό 1974, λί γο πρίν τά γε γο νό τα τῆς Κύ πρου, γιά χάρη τοῦ ὁποίου παραλίγο νά σκοτωθῶ. Θυμήθηκα ἀκόμη τίς βόλτες, τά ἀ - τ υχ ήμ ατ α, τ ί ς «μ αγ κ ι ές», τ ά μ αλ ώμ ατ α τ ῆ ς σ υχ ωρ εμ έν η ς τ ῆ ς μ άν α ς μ ο υ γ ι ά τ ά γ εμ άτ α ἀπ ό λ άδ ι ἁλ υσ ίδ α ς π οδ ηλ άτ ο υ μ π ατ ζ άκ ι α τ ῶ ν π αν τ ελ ον ι ῶ ν μ ο υ, κ α ί κ άτ ω ἀπ α ὐτ ή τ ή σ υν α ισ θ ημ ατ ικ ή φ όρτ ισ η δ έ ν σ κ έφ τ ηκ α γ ι ά π ολ ύ τ ή ν ἀπ άν τ ησ ή μ ο υ κ α ί ἀφ ελ ῶ ς ε ἶπ α τ ό «ν α ί». Ἀπ ό τ ότ ε, σ έ κ άθ ε ἐπ ικ ο ιν ων ί α μ α ς ὁ Ἀργ ύρ η ς μ έ ρ ωτ ο ῦσ ε : «Τ ό π οδ ήλ ατ ο, τί γίνεται τό ποδήλατο ; Τό φτιαξες ;». Ἔλα ὅμως πού ἐγώ ἤμουν ἀπορροφη - μέ νος σέ ἄλ λες ἔ γνοιες καί δέν μοῦ πε ρίσ σευε χρό νο ς. Οἱ μέ ρες καί οἱ ἑ βδομάδες περνοῦσαν καί ὁ Ἀργύρης ἐπέμενε πεισματικά : «Τό ποδήλατο, μήν ξε - χ ν ᾶ ς τ ό π οδ ήλ ατ ο». Ὤσ π ο υ, ξ ημ ερ ών ον τ α ς ἡ 1 3 η Ἰ αν ο υ αρ ί ο υ 2 0 0 6, ε ἶχ α ἕν α μ ήν υμ α ἀπ ό τ ό ν κ όσ μ ο τ ῶ ν Ἰδ ε ῶ ν κ α ί τ ῶ ν Ὀν ε ίρ ων. Ὀν ε ιρ ε ύτ ηκ α, λ έ ε ι, ὅτ ι β ρ ισ κ όμ ο υ ν σ ἕν α ν κ άμ π ο. Κ άπ ο ι α σ τ ιγμ ή π έρ ασ ε ἀπ ό μ π ρ οσ τ ά μ ο υ ἕν α ς ἄνθ ρ ωπ ο ς κ αβ άλ α σ ἕν α π οδ ήλ ατ ο. Τ ό π οδ ήλ ατ ο α ὐτ ό ὅμ ω ς δ έ ν ἦτ α ν ἕν ἁ - π λ ό π οδ ήλ ατ ο. Ἦτ α ν ἕν α σ κ ο υρ ι ασ μ έν ο, γ ερμ αν ικ ῆ ς κ ατ ασ κ ε υ ῆ ς B i s m a r c k μέ ἀγ γλι κό τι μό νι Phillips, ὁ λόι διο μ αὐ τό πού ἔ χει ὁ πα τέ ρας μου, ἡ λι κίας ἄνω τοῦ μι σοῦ αἰώ να, πά νω στό ὁ ποῖο γύ ρι σα ἄ πει ρες φο ρές τήν Τρί πο λη καί ἔκ αν α ἐκδ ρ ομ έ ς σ τ ά π ερ ίχ ωρ α. Ἀποφάσισα, σύμφωνα πάντα μέ τό ὄνειρο, νά ἀγοράσω τό συγκεκριμέ - ν ο π οδ ήλ ατ ο κ α ί ν ά ἔχ ω τ ά μ έρ η τ ο υ ὡ ς ἀν τ α λλ ακ τ ικ ά σ έ π ερ ίπ τ ωσ η π ο ύ τ ό δ ικ ό μ α ς π οδ ήλ ατ ο π άθ α ιν ε κ άτ ι. Ὁ ἰδ ι οκ τ ήτ η ς τ ο υ ὅμ ω ς ἦτ α ν σ κ λ ηρ ό ς δ ι απ ρ αγμ ατ ε υτ ή ς κ α ί ζ ητ ο ῦσ ε ἑπ τ ά δ ισ εκ ατ ο μμ ύρ ι α δ ρ αχ μ έ ς γ ι ά ν ά μ ο ῦ τ ό δ ώσ ε ι, π ρ άγμ α π ο ύ ὅπ ω ς κ ατ αλ αβ α ίν ετ ε δ έ ν τ ά ἔχ ω ο ὔτ ε σ τ ὄν ε ιρ ό μ ο υ. * Βλ. Ἰ δίου, Συμβολή στήν ἱστορία τῆς Τριπολιτσιώτικης Βυρσοδεψίας, Ἔκδοση Ἑνώσ ε ω ς Τ ρ ιπ ολ ιτ ῶ ν Ἀ ττ ικ ῆς, Ἀθ ήν α 2 0 0 5, κ αθ ώ ς κ α ί ἐπ ιμ έλ ε ι α π ρ όσ φ ατ ο υ λ ε υκ ώμ ατ ο ς Ἔ μπο ροι καί Βιο τέ χνες Τρι πό λεως (1828-1940), Ἔκδ οσ η Ἐμ π ορ ικ ο ῦ Σ υ λλ όγ ο υ Τ ρ ι - πόλεως, Τρίπολη 2006.

ΔΙΟΤΙΜΑ. ΤΕΥΧΟΣ 4, ΘΕΡΟΣ - ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ 2006. Τελικά, μετά ἀπό διαπραγματεύσεις ὁ ἰδιοκτήτης τοῦ ποδηλάτου συμφώνησ ε ν ά μ ο ῦ τ ό π αρ αχ ωρ ήσ ε ι ἔν αν τ ι μ όλ ι ς ἑν ό ς δ ισ εκ ατ ο μμ υρ ί ο υ, τ ό ὁπ ο ῖ ο δ έ ν ἔχω καταλάβει ἀκόμα πώς βρέθηκε στήν κατοχή μου... Δέν εἶμαι ὀνειροκρίτης γιά νά καταλάβω τόν βαθύτερο συμβολισμό τοῦ ὀ - ν ε ίρ ο υ, ἡ ἐν τ ύπ ωσ η ὅμ ω ς ἀπ α ὐτ ό τ ό ὄν ε ιρ ο ἦτ α ν τ όσ ο ἔν τ ον η ὥσ τ ε τ ή ν ἴδ ι α μέρα ἀποφάσισα νά καταπιαστῶ μέ τό θέμα τοῦ ποδηλάτου, πρίν αὐτό στοι - χειώ σει γιά τά κα λά στά ὄ νει ρά μου καί...μοῦ κά νει τή ζωή πο δή λα το. Ἔτ σ ι λ ο ιπ ό ν ξ εκ ίν ησ ε ἡ δ ημ ι ο υργ ί α τ ο ῦ π αρ ακ άτ ω κ ε ιμ έν ο υ. Σ τ ό τ αξ ίδ ι μ ο υ α ὐτ ό σ τ ό ν κ όσ μ ο τ ο ῦ π οδ ηλ άτ ο υ ε ἶχ α ὡ ς σ υν τ αξ ιδ ι ῶτ ε ς τ ο ύ ς κ υρ ί ο υ ς Ἄ γγ ελ ο Ἀ γγ ελ όπ ο υλ ο, π αλ α ι ό π ρ ωτ αθ λ ητ ή π οδ ηλ άτ ο υ, Γ ε ώργ ι ο Γ αλ άν η, ἔ μ π ορ ο π οδ ηλ άτ ων, κ α ί Ἀν τ ών η Φ αρφ αρ ά, ἔμ π ορ ο π οδ ηλ άτ ω ν τ ρ ίτ η ς γ εν ι άς, τούς ὁ ποίους καί εὐ χα ρι στῶ ἐκ βά θους κα ρ δίας γιά τίς πλη ρο φο ρίες πού μοῦ δ ώσ αν ε. Γ εν ικ ά π ερ ί π οδ ηλ άτ ο υ Ὡς π ατ έρ α ς τ ο ῦ π οδ ηλ άτ ο υ θ ε ωρ ε ῖτ α ι ὁ Λ ε ον άρν τ ο ν τ ά Β ίν τ σ ι ( 1 4 5 2-1 5 1 9 ), ἄ ν κ α ί π ο λλ ο ί θ ε ωρ ο ῦ ν ὅτ ι ἡ ἀρχ ικ ή μ ορφ ή τ ο ῦ π οδ ηλ άτ ο υ ἐφ ε υρ έθ ηκ ε ἀπ ό κά ποιον μα θη τή του. Πα ρ ὅ λα αὐ τά ἡ σχέ ση τοῦ Λεο νά ρ ντο ντά Βί ντσι μέ τό ποδήλατο εἶναι δεδομένη, καθώς τό 1493 σχεδίασε τό σύστημα μετάδοσης κί - ν ησ η ς μ έσ ῳ ἁλ υσ ίδ α ς π ο ύ ἀπ οτ ελ ε ῖ τ ή β άσ η γ ι ά τ ή κ ίν ησ η τ ο ῦ π οδ ηλ άτ ο υ 1. Τά τε λευ ταῖα χρό νια τῆς ζωῆς του ὁ Ντά Βί ντσι τά πέ ρα σε στή Γαλ λία, στήν ὑπηρεσία τοῦ βασιλιᾶ Φραγκίσκου Α, ὁ ὁποῖος ἦταν ἔνθερμος θαυμα - στής του. Με τά τόν θά να τό του (1519), ἡ ἐ φεύ ρε ση τοῦ πο δη λά του, ὅ πως καί τ όσ ε ς ἄ λλ ε ς π ο ύ ε ἶχ ε κ άν ε ι α ὐτ ό τ ό λ αμ π ρ ό π ν ε ῦμ α, ξ εχ άσ τ ηκ ε. Α ὐτ ό ς ἴσ ω ς εἶ ναι ὁ λό γος γιά τόν ὁ ποῖο τό 1691 ἐ πα νε μ φα νί ζε ται στή Γαλ λία μιά ἀ ρ- χ ικ ή μ ορφ ή π οδ ηλ άτ ο υ κ ατ ασ κ ε υ ασ μ έν η ἀπ ό τ ό ν Ὀζ αμ άν, β ασ ισ μ έν η ἴσ ω ς σέ κά ποιο σχέ διο τοῦ Ντά Βί ντσι. Τό 1790 ὁ Γάλ λος κό μης Μέ ντ ντέ Σι βράκ ( S i v r a c ) κ ατ ασ κ ε ύ ασ ε ἕν α ε ἶδ ο ς ξ ύλ ιν ο υ π οδ ηλ άτ ο υ χ ωρ ί ς τ ιμ όν ι κ α ί π εν τ ά λ, τό ὁποῖο ὀνομαζόταν celerifer καί κινοῦνταν μέ τή διαδοχική ὤθηση τῶν πο - δ ι ῶ ν τ ο ῦ π οδ ηλ άτ η σ τ ό ἔδ αφ ος. Μ ετ αξ ύ 1 8 1 5 κ α ί 1 8 1 8 ὁ Γ ερμ αν ό ς β αρ ῶν ο ς Κάρλ Ντράις φόν Ζάουερμπρον βελτίωσε τό ποδήλατο τοποθετώντας κάθι - σμα καί τιμόνι. Τό ποδήλατο αὐτό ὀνομάστηκε draisine. Μ ετ ά ἀπ ό μ ι ά σ ε ιρ ά β ελτ ι ώσ ε ι ς, ο ἱ Γ ά λλ ο ι Ἐρν έσ τ κ α ί Π ι έ ρ Μ ισ ό ( M i c h a u x ) κ ατ ασ κ ε ύ ασ α ν τ ό 1 8 6 1 ἕν α ν τ ύπ ο π οδ ηλ άτ ο υ π ο ύ ὀν ομ άσ τ ηκ ε m i c h a u d i n e. Ὁ Π ι έ ρ ἐφ ε ῦρ ε ἐπ ίσ η ς τ ό π εν τ ά λ κ α ί τ ό σ ύσ τ ημ α μ ετ άδ οσ η ς κ ίν ησ η ς (γ ρ αν άζ ι α κ α ί ἁλ υσ ίδ α ). Ἡ ὑπ οδ οχ ή ὅμ ω ς π ο ύ ἐπ ιφ υλ άχ θ ηκ ε σ α ὐτ ό τ ό π οδ ήλ ατ ο δ έ ν ἦτ α ν ἡ ἀ ν α μ ε ν ό μ ε ν η, γ ι ατ ί ἡ σ ημ αν τ ικ ά μ εγ αλ ύτ ερ η δ ι άμ ετ ρ ο ς τ ῆ ς ἐμ π ρ ό ς ρ όδ α ς σ έ σ χ έσ η μ έ τ ή ν π ίσ ω δ ημ ι ο υργ ο ῦσ ε π ο λλ ά π ρ οβ λ ήμ ατ α ἰσ ο ρρ οπ ί α ς σ τ ό ν ἀν αβ άτ η. Ἔτ σ ι, ὅτ α ν τ ό 1 8 7 5 δ ημ ι ο υργ ήθ ηκ ε ὁ σ ύγχ ρ ον ο ς τ ύπ ο ς τ ο ῦ 2.

ΔΙΟΤΙΜΑ. ΤΕΥΧΟΣ 4, ΘΕΡΟΣ - ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ 2006. π οδ ηλ άτ ο υ μ έ τ ο ύ ς ἰσ οδ ι αμ ετ ρ ικ ο ύ ς τ ρ οχ ο ύς, τ ό π αλ α ι ό ἐγ κ ατ αλ ε ίφθ ηκ ε κ α ί ο ἱ δ ημ ι ο υργ ο ί τ ο υ π έθ αν α ν λ ίγ α χ ρ όν ι α ἀργ ότ ερ α π άμ π τ ωχ ο ι. Ὕσ τ ερ α ἀπ ό πολλές ἀκόμα βελτιώσεις, τό 1880 ὁ ἄγγλος J. K. Stanley δημιούργησε τό πο - δή λα το μέ τρα πε ζοει δές πλαί σιο, ἐ νῶ τό 1887 ὁ John Boyd Dunlop δη μιού ρ- γ ησ ε τ ό ν ἀ ερ οθ άλ αμ ο (σ αμ π ρ έλ α ), π ο ύ τ ελ ε ι οπ ο ι ήθ ηκ ε ἀργ ότ ερ α ἀπ ό τ ο ύ ς Γάλ λους Eduard καί Andre Michelin2. Τ ό π οδ ήλ ατ ο σ τ ή ν Ἑ λλ άδ α Τ ό π ρ ῶτ ο π οδ ήλ ατ ο σ τ ή ν Ἑ λλ άδ α ἦρθ ε τ ό 1 8 8 5. Π έν τ ε χ ρ όν ι α ἀργ ότ ερ α, τ ό 1 8 9 0, δ ι οργ αν ώθ ηκ α ν ο ἱ π ρ ῶτ ο ι ἀγ ῶν ε ς π οδ ηλ ασ ί α ς σ τ ή ν Ἑ λλ άδ α 3. Στίς 15 Ἀπριλίου 1893 ἱδρύθηκε ὁ Πανελλήνιος Ποδηλατικός Σύλλογος, ὁ ὁποῖος εἶ - χε ὡς σκο πό του τήν διά δο ση «... τῆς πο δη λα σίας ἐν Ἑλ λά δι καί τήν διά τοῦ π οδ ηλ άτ ο υ κ α ί ἄ λλ ω ν σ υν αφ ῶ ν ἀσ κ ήσ ε ω ν ἐκγ ύμ ν ασ ι ν τ ῶ ν μ ελ ῶ ν α ὐτ ο ῦ». Ο ἱ στόχοι τοῦ συλλόγου θά ἐπιτυγχάνονταν «...α ) διά συστάσεως σχολῆς πο - δ ηλ ασ ί ας, β ) δ ι ά δ ι οργ αν ώσ ε ω ς ἐκδ ρ ομ ῶν, γ ) δ ι ά τ ελ έσ ε ω ς π οδ ηλ ατ ητ ικ ῶ ν ἀγ ών ω ν...» 4. Δέν γνωρίζουμε ἄν ἀργότερα ὁ Πανελλήνιος Ποδηλατικός Σύλλογος μετε - ξ ελ ίχ θ ηκ ε σ τ ή ν Π οδ ηλ ατ ικ ή Ἑτ α ιρ ε ί α, ἰδ ι ωτ ικ ό ς ὀργ αν ισ μ ό ς π ο ύ ἦτ α ν ὑπ ό τήν προστασία τοῦ τότε Διαδόχου Κωνσταντίνου καί σκοπό εἶχε τήν τουρι - σ τ ικ ή ἀν άπ τ υξ η τ ῆ ς Ἑ λλ άδ ος, ἤ ἡ Π οδ ηλ ατ ικ ή Ἑτ α ιρ ε ί α ἦτ α ν κ α ιν ο ύργ ι ο ς ὀργ αν ισ μ ό ς π ο ύ σ υσ τ ήθ ηκ ε ἀργ ότ ερ α. Ὁ λ όγ ο ς π ο ύ ἐπ ιλ έχ θ ηκ ε τ ό π οδ ήλ ατ ο γ ι ά τ ή ν τ ο υρ ισ τ ικ ή ἀν άπ τ υξ η τ ῆ ς Ἑ λλ άδ α ς ἦτ α ν ἡ ε ὐ ελ ιξ ί α τ ο υ, ἡ ὁπ ο ί α τ ο ῦ ἐπ έτ ρ επ ε ν ά κ ιν ηθ ε ῖ σ έ μ έρ η ὅπ ο υ δ έ ν ἦτ α ν ε ὔκ ολ ο ν ά κ ιν ηθ ο ῦ ν ἅμ αξ ε ς ἤ τ ά τ ότ ε π ρ ωτ ο εμφ αν ιζ όμ εν α α ὐτ οκ ίν ητ α, κ αθ ώ ς κ α ί ἡ μ εγ άλ η γ ι ά τ ή ν ἐ π οχ ή ταχύτητά του, χάρις στήν ὁποία μποροῦσαν νά καλυφθοῦν μεγάλες ἀποστά - σ ε ι ς σ έ σ χ ετ ικ ό μ ικ ρ ό δ ι άσ τ ημ α. Τό 1910 ἡ Ποδηλατική μετασχηματίστηκε στήν Ἑταιρεία Περιηγήσεων, ἡ ὁ - π ο ί α τ ό 1 9 14 σ υγχ ων ε ύθ ηκ ε μ έ τ ή ν Ἑτ α ιρ ε ί α τ ῶ ν Φ ιλ οξ έν ω ν π ο ύ ε ἶχ ε ἱδ ρ ύσ ε ι ὁ τ ότ ε ὑπ ο υργ ό ς Ἐθ ν ικ ῆ ς Ο ἰκ ον ομ ί α ς Ἀνδ ρ έ α ς Μ ιχ αλ όπ ο υλ ος. Τ ό ν Ἀπ ρ ίλ ι ο τ ο ῦ 1 9 14 ἱδ ρ ύθ ηκ ε τ ό Γ ρ αφ ε ῖ ο Ξ έν ω ν κ α ί Ἐκθ έσ ε ων, τ ό ὁπ ο ῖ ο ὑπ αγ ότ α ν σ τ ό Ὑπουργεῖο Οἰκονομικῶν, καί μέχρι τό 1929, ὅταν καί ἱδρύθηκε ὁ ΕΟΤ. (Ἑλ - ληνικός Ὀργανισμός Τουρισμοῦ), ἦταν ὁ φορέας τῆς ἐπίσημης κρατικῆς του - ρ ισ τ ικ ῆ ς π ολ ιτ ικ ῆ ς 5. Τ ό 1 8 9 6, μ έ ἀφ ορμ ή τ ή ν δ ι εξ αγ ωγ ή τ ῶ ν Ὀλ υμ π ι ακ ῶ ν Ἀγ ών ω ν σ τ ή ν Ἀθ ήν α, ἔ κα νε τά πρῶ τα βή μα τά της στήν Ἑλ λά δα καί ἡ ἀ θλη τι κή πλευ ρά τῆς ποδηλασίας. Στήν Ὀλυμπιάδα τοῦ 1896 ἡ ἑλληνική ποδηλασία σημείωσε ση - μ αν τ ικ έ ς ἐπ ιτ υχ ί ες, ο ἱ ὁπ ο ῖ ε ς ἕ ω ς τ ο ύ ς Ὀλ υμ π ι ακ ο ύ ς Ἀγ ῶν ε ς τ ο ῦ Σ ύδ ν ε ϋ ( 2 0 0 0 ) ἦτ α ν ο ἱ μ ον αδ ικ έ ς γ ι ά τ ή ν Ἑ λλ άδ α σ α ὐτ ό τ ό ἐπ ίπ εδ ο. Ὁ Ἀρ ισ τ ε ίδ η ς Κωνσταντινίδης κατέκτησε τό χρυσό μετάλλιο στή διαδρομή Ἀθήνα - Μαρα - 3.

ΔΙΟΤΙΜΑ. ΤΕΥΧΟΣ 4, ΘΕΡΟΣ - ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ 2006. θ ῶν α ς - Ἀθ ήν α, σ υν ολ ικ ο ῦ μ ήκ ο υ ς 8 7 χ ιλ ι ομ έτ ρ ων, μ έ χ ρ όν ο 3 ὧρ ε ς 2 3 κ α ι 3 1. Ὁ Κ ωνσ τ αν τ ιν ίδ η ς μ άλ ισ τ α σ τ ή ν π ρ οσ π άθ ε ι ά τ ο υ ἄ λλ αξ ε δ ύ ο π οδ ήλ ατ α, τ ο ἕν α λ όγ ῳ π τ ώσ η ς κ α ί τ ό ἄ λλ ο λ όγ ῳ β λ άβ ης. Ἄ λλ ο ι Ἕ λλ ην ε ς ἀθ λ ητ έ ς π ο ύ δ ι ακ ρ ίθ ηκ α ν σ τ ο ύ ς ἴδ ι ο υ ς ἀγ ῶν ε ς ἦτ α ν ὁ Γ ε ώργ ι ο ς Κ ωλ έ ττ ης, π ο ύ κ ατ έκ τ ησ ε ἀργ υρ ό μ ετ ά λλ ι ο σ τ ά 1 0 0 χ ιλ ι όμ ετ ρ α π ίσ τ ας, ὁ Σ τ αμ άτ η ς Ν ικ ολ όπ ο υλ ος, ὁ ὁπ ο ῖ ο ς κ ατ έκ τ ησ ε δ ύ ο ἀργ υρ ᾶ μ ετ ά λλ ι α σ τ ά ἀγ ων ίσ μ ατ α τ ῶ ν 2 χ ιλ ι ομ έτ ρ ω ν καί τῶν 333 μέτρων, καί ὁ Π. Παρασκευόπουλος, ὁ ὁποῖος κατέκτησε χάλκι - ν ο μ ετ ά λλ ι ο σ τ ό ν ἀγ ών α ἀν τ οχ ῆ ς τ ῶ ν 1 2 ὡρ ῶ ν κ αλ ύπ τ ον τ α ς ἀπ όσ τ ασ η 3 1 3 χ ιλ ι ομ έτ ρ ων 6. Οἱ πρῶτες... ὀρθοπεταλιές στήν Τρίπολη Δ έ ν γ ν ωρ ίζ ο υμ ε π ότ ε ἔφ τ ασ ε τ ό π οδ ήλ ατ ο σ τ ή ν Τ ρ ίπ ολ η, ο ὔτ ε π ο ι ό ς ἦτ α ν ὁ π ρ ῶτ ο ς Τ ρ ιπ ολ ίτ η ς π οδ ηλ άτ ης. Σ ύμφ ων α μ έ τ ό ν κ. Κ ωνσ τ αν τ ίν ο Λ ο υκ α ΐτ η, ὁ π ρ ῶτ ο ς π ο ύ ἔφ ερ ε π οδ ήλ ατ ο σ τ ή ν Τ ρ ίπ ολ η ἦτ α ν ὁ π ατ έρ α ς τ ο υ Ἰ ω ά νν η ς Λ ο υκ α ΐτ η ς ( 1 8 7 3-1 9 4 5). Ὑπ άρχ ε ι ὅμ ω ς κ α ί ἡ ἄπ ο ψ η ὅτ ι τ ό π ρ ῶτ ο π οδ ήλ ατ ο τό ἔφερε στήν Τρίπολη ὁ φωτογράφος - ὡρολογοποιός Βασίλειος Μητρόπου - λος (1855-1907)*. Τ ό π οδ ήλ ατ ό τ ο υ ὁ Λ ο υκ α ΐτ η ς τ ό ε ἶχ ε ε ἰσ αγ άγ ε ι ἀπ ό τ ή ν Α ἴγ υπ τ ο κ α ί ἦτ α ν γαλλικῆς κατασκευῆς μέ συμπαγή λάστιχα. Σώζεται μάλιστα μιά καταπλη - κτική φωτογραφία, στήν ὁποία ἀπεικονίζεται ὁ Λουκαΐτης μέ ἀθλητική περι - β ολ ή π άν ω σ τ ό π οδ ήλ ατ ό τ ο υ, τ ό ὁπ ο ῖ ο ἔχ ε ι κ εκ λ ι μμ έν ο π λ α ίσ ι ο κ α ί μ ο ι άζ ε ι πο λύ μέ τά ση με ρι νά. Ἡ φω το γρα φία ἔ χει τρα βη χτεῖ στίς 27 Ἰου λίου τοῦ 1897 στό στούντιο τοῦ φωτογράφου καί ἐπίσης ἐραστή τοῦ ποδηλάτου Βασι - λ ε ί ο υ Μ ητ ρ όπ ο υλ ο υ ( β λ. ἀ π έ ν α ν τ ι σ ε λ ί δ α ). Ὁ Ἰ ω ά νν η ς Λ ο υκ α ΐτ ης, θ έλ ον τ α ς ν ά δ οκ ιμ άσ ε ι τ ί ς δ υν ατ ότ ητ ε ς τ ο ῦ π οδ ηλ άτ ο υ, ἀ λλ ά κ α ί ν ά κ άν ε ι ἐπ ίδ ε ιξ η τ ο ῦ ν έ ο υ ὀχ ήμ ατ ος, ἄρχ ισ ε ν ά κ άν ε ι β όλτ ε ς σ τ ά π ερ ίχ ωρ α. Ἡ θ έ α τ ο υ ὅμ ω ς πάνω στό ποδήλατο, σέ μία περίπτωση, τρομοκράτησε τούς ἀφελεῖς χωρι - κ ο ύ ς π ο ύ β λ έπ ον τ α ς γ ι ά π ρ ώτ η φ ορ ά π οδ ήλ ατ ο κ α ί π οδ ηλ άτ η τ ό ν ἐξ έλ αβ α ν ὡ ς ξ ωτ ικ ό κ α ί ἔσ π ε υσ α ν ν ά κ ρ υφ τ ο ῦν! Ὁ παράγοντας ὅμως πού οὐσιαστικά προώθησε τήν διάδοση τοῦ ποδη - λ άτ ο υ σ τ ή ν Τ ρ ίπ ολ η ἦτ α ν ὁ Σ ύ λλ ογ ο ς Φ ιλ οπ ρ ο όδ ων. Ὅπ ω ς ε ἶν α ι γ ν ωσ τ ό, ὁ Σ ύ λλ ογ ο ς ε ἶχ ε ἱδ ρ υθ ε ῖ τ ό 1 8 9 4, ἄ ν κ α ί τ ό κ ατ ασ τ ατ ικ ό τ ο υ ἐγ κ ρ ίθ ηκ ε σ τ ί ς 8 Ἰ αν ο υ αρ ί ο υ 1 8 9 6. Σ τ ό ε ἰσ αγ ωγ ικ ό ἄρθ ρ ο τ ο ῦ κ ατ ασ τ ατ ικ ο ῦ τ ο ῦ σ υ λλ όγ ο υ, τ ό ὁπ ο ῖ ο ἔχ ε ι π ο λλ έ ς ὁμ ο ι ότ ητ ε ς μ έ τ ό ἄρθ ρ ο 3 3 τ ο ῦ κ ατ ασ τ ατ ικ ο ῦ τ ο ῦ Π α - ν ε λλ ήν ι ο υ Π οδ ηλ ατ ικ ο ῦ Σ υ λλ όγ ο υ, δ ι αβ άζ ο υμ ε ὅτ ι ἀν άμ εσ α σ τ ί ς ἐπ ιδ ι ώξ ε ι ς * Βλ. Μέ ρος Α - Ἀναμνήσεις, Δ ι οτ ίμ α, τ. 3, Ἐα ρι νή Ἰ ση με ρία 2006, σελ. 11-12. Μέ τήν εὐκαιρία τῆς ἀναφορᾶς στό Μέρος Α, στή σελίδα 14 προτελευταία παράγραφος τρί - τη σει ρά, νά δια βα στεῖ τό σω στό: ἀπ ό κ άπ ο ι ο φ ορτ ηγ ό (ὄχι φαγητό ). 4.

ΔΙΟΤΙΜΑ. ΤΕΥΧΟΣ 4, ΘΕΡΟΣ - ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ 2006. τ ο ῦ σ υ λλ όγ ο υ ἦτ α ν κ α ί ἡ ἀν άπ τ υξ η τ ῆ ς π οδ ηλ ασ ί α ς 7. Ἡ σ χ ολ ή τ ῆ ς π οδ ηλ ασ ί α ς τ ο ῦ Σ υ λλ όγ ο υ τ ῶ ν Φ ιλ οπ ρ ο όδ ω ν λ ε ιτ ο ύργ ησ ε τ ό 1 8 9 5 ὑπ ό τ ή ν δ ι ε ύθ υνσ η τ ο ῦ Χ αρ. Κ υρ ι ακ ο ῦ κ α ί δ ιδ άχ θ ηκ α ν τ ή ν π οδ ηλ ασ ί α ε ἴ κ ο σ ι π έ ν τ ε ( 2 5 ) Τ ρ ιπ ολ ίτ ες. Τόν Ὀκτώ βριο τοῦ 1895 στήν Τ ρ ίπ ολ η ὑπ ῆρχ α ν ἤδ η δ ώδ εκ α ( 1 2 ) π οδ ήλ ατ α 8. Ἀ π αὐ τή τήν πρώτη ποδηλατική σχολή σώ - ζεται καί μία μοναδική φωτο - γ ρ αφ ί α, ὅπ ο υ ἀ π ε ικ ον ίζ ον τ α ι ὀκ τ ώ Τ ρ ιπ ολ ίτ ε ς π οδ ηλ άτ ε ς ν τ υμ έν ο ι ὁ μ ο ι όμ ορφ α ἐπ άν ω ἤ δ ίπ λ α σ τ ά π οδ ήλ ατ ά τ ο υ ς ( β λ. ἑπόμενη σελίδα). Ἕ νας μά λιστα ἀπ αὐτούς, ὁ τολμηρότε - ρος ἤ πι θα νόν ὁ πιό κα λός καί ἔμ π ε ιρ ο ς ἰσ ο ρρ οπ ισ τ ής, ε ἶν α ι π άν ω σ έ ἕν α π οδ ήλ ατ ο - ἀρ ά - χνη μέ μιά τε ρά στια μπρο στινή ρό δα. Αὐ τός εἶ ναι ὁ τύ πος π οδ ηλ άτ ο υ π ο ύ λ όγ ῳ...τ ῶ ν μειονεκτημάτων του χρησιμο - π ο ι ήθ ηκ ε ἄπ ε ιρ ε ς φ ορ έ ς σ τ ί ς κωμωδίες τοῦ βωβοῦ κινηματο - Ὁ Ἰωάννης Λουκαΐτης μέ ἀθλητική περιβολή πά νω στό πο δή λα τό του (27 Ἰου λίου τοῦ γ ρ άφ ο υ, γ ι ά ν ά δ ημ ι ο υργ ήσ ε ι ἀστεῖες καταστάσεις. Καθώς δέ δημιουργήθηκε γύρω στά 1875, θά ἦταν ἐν - δ ι αφ έρ ο ν ν ά μ άθ ο υμ ε π ώ ς β ρ έθ ηκ ε σ τ ή ν Τ ρ ίπ ολ η 9. Τ ό π οδ ήλ ατ ο σ τ ηρ ίζ ετ α ι στό «πόδι» του, ἐνῶ διακρίνονται ἀκόμα δύο ἤ τρεῖς τύποι ποδηλάτων. Ἔ - χ ο υμ ε τ ή ν ἐν τ ύπ ωσ η ὅτ ι ὁ δ ε ύτ ερ ο ς π οδ ηλ άτ η ς ἐ ξ ἀρ ισ τ ερ ῶ ν ε ἶν α ι ὁ Ἰ ω ά νν η ς Λ ο υκ α ΐτ ης. Γ ύρ ω ἀπ ό τ ο ύ ς π οδ ηλ άτ ε ς β ρ ίσ κ ον τ α ι ἄ λλ α δ εκ α έξ ι ἄτ ομ α, μ έλ η π ιθ αν ό ν τ ο ῦ Σ υ λλ όγ ο υ ἤ ἁπ λ ῶ ς π ερ ί εργ ο ι. Ὁ Σ ύ λλ ογ ο ς π ρ οσ π άθ ησ ε ν ά ἀν απ τ ύξ ε ι σ υσ τ ημ ατ ικ ά τ ό ν ἀθ λ ητ ισ μ ό σ τ ή ν Τ ρ ίπ ολ η ἱδ ρ ύ ον τ α ς γ υμ ν ασ τ ήρ ι ο κ α ί δ ι οργ αν ών ον τ α ς ἀθ λ ητ ικ ο ύ ς ἀγ ῶν ε ς τ ό ν Μάιο τοῦ 1898 καί 1899. Στά σω ζό με να προ γράμ μα τα αὐ τῶν τῶν ἀ γώ νων δ έ ν κ ατ αγ ρ άφ ετ α ι ἡ δ ι εν έργ ε ι α κ άπ ο ι α ς π οδ ηλ ατ ικ ῆ ς ἐπ ίδ ε ιξ η ς ἤ κ άπ ο ι ο υ π οδ ηλ ατ ικ ο ῦ ἀγ ών α. Τ ό π οδ ηλ ατ ικ ό τ μ ῆμ α τ ο ῦ Σ υ λλ όγ ο υ τ ῶ ν Φ ιλ οπ ρ ο όδ ω ν δέν ἐπέζησε τῆς διαλύσεως τοῦ συλλόγου, τό ποδήλατο ὅμως εἶχε ἐγκατα - στα θεῖ γιά τά κα λά στήν Τρί πο λη. Στίς ἀποκριάτικες ἑορτές τοῦ 1901 τό ποδήλατο ἔκανε θριαμβευτική ἐμ - 5.

ΔΙΟΤΙΜΑ. ΤΕΥΧΟΣ 4, ΘΕΡΟΣ - ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ 2006. Ἡ «Π οδ ηλ ατ ικ ή Σ χ ολ ή» τ ο ῦ Σ υ λλ όγ ο υ Φ ιλ οπ ρ ο όδ ω ν Τ ρ ιπ όλ ε ω ς ( ἀρχ έ ς 2 0 ο ῦ φάνιση στήν Τρίπολη, καθώς χρησιμοποιήθηκε ὡς μεταφορικό μέσο δύο δια - γ ων ιζ όμ εν ω ν κ αρν αβ αλ ισ τ ῶν. Ὁ ἕν α ς ἀπ α ὐτ ο ύ ς ἦτ α ν ὁ Ἰ ω ά νν η ς Λ ο υκ α ΐτ η ς, ὁ ὁποῖος μεταμφιεσμένος σέ Ἑρμῆ καί ποδηλατώντας «... ἐσκόρπιζεν ἔντυ - πον ποίη μα πε ρί τῶν δώ ρων τῆς τύ χη ς... Ἡ εὐ τυ χής σύλ ληψις καί ἡ ἐ πι τυχής πρα γ μά τω σις τῆς ὡ ραίας ταύ της ἰ δέας ἀ νή κει εἰς τόν εὐ φυά νέον κ. Ιω. Λουκαΐτην καταχειροκροτηθέντα ὑπό τοῦ κόσμου, ὅστις καί τήν παρελθοῦσαν Κυριακήν ἑβραβεύθη παραστήσας λίαν ἐπιτυχῶς τόν Ἑρμήν ἐπί ποδηλά - του...». Ὁ Λουκαΐτης δέν ἦταν ὁ μόνος ποδηλατιστής - καρναβαλιστής, κα - θ ώ ς «...τ ελ ε υτ α ῖ ο ς π αρ ήλ ασ ε ν ὁ ἐ κ τ ο ῦ Φ ά ο υσ τ ἐμ π ν ε υσ θ ε ί ς μ ικ ρ ό ς δ ι άβ ολ ο ς Ζ ε ύξ ι ς Γ. Σ υ λλ ιμ ν ι ώτ ης, ὅσ τ ι ς λ ί α ν π ρ οσ φ υ ῶ ς κ ατ έσ τ ησ ε τ ό π οδ ήλ ατ ό ν τ ο υ πυρίπνουν ἅρμα ἐφ οὗ ἐπέβαινεν, εἰς πᾶσαν ἐμφάνισίν του καταχειροκρο - τού με νος ὑ πό τοῦ κό σμου. Καί τό μέν 1ον βρα βεῖον ἔ λα βεν ὁ κ. Ἰ. Λου καΐτης... καί τό τέταρτον ὁ Ζεύξις Γ. Συλλυμνιώτης [1890-1962 ]»10. Τό ἐμπόριο τοῦ ποδηλάτου καί οἱ ποδηλατάδες Σ τ ί ς ἀρχ έ ς τ ο ῦ 2 0 ο ῦ α ἰ ῶν α ἄρχ ισ ε ν ά ἀν απ τ ύ σσ ετ α ι κ α ί τ ό ἐμ π όρ ι ο τ ο ῦ ποδηλάτου στήν Τρίπολη, τό ὁποῖο ἀρχικά καί γιά σημαντικό διάστημα διε - ν εργ ε ῖτ ο ἀπ ό τ ά κ ατ ασ τ ήμ ατ α τ ο ῦ γ εν ικ ο ῦ ἐμ π ορ ί ο υ. Ὁ Ἰ ω ά νν η ς Λ ο υκ α ΐτ η ς ἀγάπησε τό ποδήλατο μέ πάθος. Σάν ἔξυπνος ἐπιχειρηματίας πού ἦταν κα - τ άλ αβ ε τ ή ρ αγ δ α ί α ἀν άπ τ υξ η π ο ύ θ ά ε ἶχ ε α ὐτ ό τ ό μ έσ ο μ ετ αφ ορ ᾶς. Ἔτ σ ι, μ έσ α σ τ ά π λ α ίσ ι α τ ῶ ν γ εν ικ ότ ερ ω ν ἐπ ιχ ε ιρ ημ ατ ικ ῶ ν δ ρ ασ τ ηρ ι οτ ήτ ω ν τ ο υ ἐνέταξε καί τήν ἐμπορία ποδηλάτων καί πιθανότατα ὑπῆρξε ὁ πρῶτος ἔμπο - 6.

ΔΙΟΤΙΜΑ. ΤΕΥΧΟΣ 4, ΘΕΡΟΣ - ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ 2006. ρος ποδηλάτων στήν Τρίπολη. Τά ἰδιαίτερα χαρακτηριστικά τοῦ ποδηλάτου, ἡ εὐελιξία του, ἡ σχεδόν ἀ - περιόριστη αὐτονομία του καί ἡ οἰκονομία του, καθώς τό ποδήλατο δέν χρη - σ ιμ οπ ο ι ε ῖ κ αν εν ό ς ε ἴδ ο υ ς κ α ύσ ιμ ο, ἡ ἄσ κ ησ η ἑν ό ς μ εγ άλ ο υ τ μ ήμ ατ ο ς τ ο ῦ σώ μα τος σέ συ ν δυα σμό μέ τήν αἴ σθη ση τοῦ κα βα λά ρη καί ὡς ἐκ τού του τῆς ἐλευθερίας πού αὐτή δίνει, συνετέλεσαν ὥστε τό ποδήλατο γρήγορα νά πά - ρ ε ι τ ή ν θ έσ η τ ο υ ἀν άμ εσ α σ τ ά ἄ λλ α μ έσ α μ ετ αφ ορ ά ς τ ῶ ν Τ ρ ιπ ολ ιτ ῶν. Τ ό ν έ ο ὄχ ημ α ἀγ κ αλ ι άσ τ ηκ ε ἀπ ό τ ο ύ ς ν έ ο υς, ο ἱ ὁπ ο ῖ ο ι μ έσ ῳ τ ο ῦ π οδ ηλ άτ ο υ ε ἶχ α ν τήν δυ να τό τη τα νά εἶ ναι πιό ἐ λεύ θε ροι καί πιό μα κριά ἀ πό τήν ἐ πί βλεψη τ ῶ ν κ ηδ εμ όν ω ν τ ο υς. Ἀν άμ εσ α σ τ ά ἄ λλ α, τ ό π οδ ήλ ατ ο ἦτ α ν τ ό μ έσ ο π ο ύ γ ι ά ἀνθρώπους μέ προβλήματα στά κάτω ἄκρα ὑπῆρξε στήν κυριολεξία «τά πό - δ ι α» τ ο υς. Τ α υτ όχ ρ ον α τ ό π οδ ήλ ατ ο ἐξ υπ ηρ ετ ο ῦσ ε κ α ί τ ο ὺ ς ἐργ αζ ομ έν ο υ ς τ ῶ ν μ εσ α ί ω ν κ α ί χ αμ ηλ ότ ερ ω ν ο ἰκ ον ομ ικ ά τ άξ ε ων, ἐν ῶ γ ι ά μ εγ άλ ο χ ρ ον ικ ό δ ι άσ τ ημ α ἐξ υπ ηρ έτ ησ ε τ ί ς ἐξ ωτ ερ ικ έ ς ἀν άγ κ ε ς δ ι αφ όρ ω ν ὑπ ηρ εσ ι ῶν, ἤ τ ί ς μ ετ αφ ορ ικ έ ς ἀν άγ κ ε ς δ ι αφ όρ ω ν κ ατ ασ τ ημ άτ ων. Ἀν άμ εσ α σ τ ο ύ ς π οδ ηλ άτ ε ς π ο ύ ἦτ α ν ἰδ ι α ίτ ερ α σ υμ π αθ ε ῖ ς, γ ι ατ ί μ έ τ ό π οδ ήλ ατ ό τ ο υ ς ἐξ υπ ηρ ετ ο ῦσ α ν τ ο ύ ς σ υμ π ολ ίτ ε ς τ ο υς, ἦτ α ν ὁ Γ ε ώργ ι ο ς Κ υρ ι άκ η ς (1 9 0 8-2 0 0 0 ) 11. Ἡ ρ αγ δ α ί α δ ι άδ οσ η τ ο ῦ π οδ ηλ άτ ο υ ὅμ ω ς ἔκ αν ε ἀν αγ κ α ί α τ ή ν ὕπ αρξ η ἐξ ε ι - δ ικ ε υμ έν ω ν κ ατ ασ τ ημ άτ ω ν ἐμ π ορ ί ας, ἐπ ισ κ ε υ ῆ ς κ α ί ἐν ο ικ ί ασ η ς π οδ ηλ άτ ων. Ε ἶν α ι π ιθ αν ό τ ά π ρ ῶτ α κ ατ ασ τ ήμ ατ α ἐμ π ορ ί α ς π οδ ηλ άτ ο υ ν ά ἐμφ αν ίσ τ ηκ α ν στήν Τρί πο λη γύ ρω στά 1910. Με τά τό 1923 καί μέ σα ἀ πό τίς κα τα χω ρήσ ε ι ς τ ῶ ν δ ι αφ όρ ω ν ἐμ π ορ ικ ῶ ν ὁδ ηγ ῶ ν ἐν τ οπ ίζ ο υμ ε τ ο ύ ς π ρ ώτ ο υ ς Τ ρ ιπ ολ ίτ ε ς πού ὡς κύρια ἐπαγγελματική τους ἀπασχόληση ἔχουν τό ποδήλατο. Ἀνάμε - σ ά τ ο υ ς κ ατ αγ ρ άφ ο υμ ε τ ο ύ ς Γ ε ωργ αν τ ά Ἀλ έξ ανδ ρ ο (1 8 8 0-1 9 4 0 ), Γ ε ωργ αν τ ά Ἰ ω ά νν η ( 1 8 7 0-1 9 3 3 ), Ε ὐσ τ αθ ί ο υ Κ ωνσ τ αν τ ίν ο ( 1 8 8 7 - ; ) Κ ο υλ αρμ άν η Ν ικ όλ α ο (1 9 0 1-1 9 8 9 ), Γ ε ώργ ι ο Κ ατ σ αρ ό (1 9 0 1-1 9 7 5), Δ ημ ήτ ρ ι ο Μ αν εσ ι ώτ η (1 9 0 0-1 9 6 9 ), Χ ρ ισ τ όφ ορ ο Κ ωτ σ ι ομ ύτ η ( 1 9 1 0-1 9 5 8 ), Φ αρφ αρ ά Ν ικ όλ α ο ( 1 8 6 8 - ; ), Ν ικ όλ α ο Σ τ αθ όπ ο υλ ο (1 9 0 0-1 9 5 1 ), Ε ὐ ά γγ ελ ο Δ αν ι γγ έλ η (1 9 0 4-1 9 8 2 ), Ἰ ω ά νν η Π ρ ι όβ ολ ο (1904 - ; ), τόν ἐπονομαζόμενο «παπέτο», ἐπειδή το ἕνα του μάτι ἦταν γυάλι - νο, Μι γκό που λο Ἠ λία (1890-1951), καί Πριό βο λο Ἠ λία (1906-1991). Οἱ δύο τ ελ ε υτ α ῖ ο ι ε ἶχ α ν κ α ί σ υ γγ εν ικ ή σ χ έσ η, κ αθ ώ ς ὁ Ἠλ ί α ς Μ ιγ κ όπ ο υλ ο ς ἦτ α ν γ αμ π ρ ό ς τ ο ῦ Π ρ ι όβ ολ ο υ, ἀφ ο ῦ ε ἶχ ε π αν τ ρ ε υτ ε ῖ τ ή ν ἀδ ελφ ή τ ο υ Ἀν τ ων ί α. Γ ι α ὐτ ό ν τ ό λ όγ ο σ υν ετ α ιρ ίσ τ ηκ α ν κ α ί ὑπ ῆρξ α ν ἀπ ό τ ο ύ ς π ι ό ἔνθ ερμ ο υ ς ὑπ οσ τ ηρ ικ τ έ ς τ ῆ ς δ ι άδ οσ η ς τ ο ῦ π οδ ηλ άτ ο υ, ἄ ν κ α ί ὁ Ἠλ ί α ς Π ρ ι όβ ολ ο ς γ ι ά μ εγ άλ α δ ι ασ τ ήμ ατ α ἀσ χ ολ ήθ ηκ ε μ έ ἄ λλ ε ς ἐργ ασ ί ε ς 12. Τήν ἴ δια πε ρίο δο δρασ τ ηρ ι οπ ο ι ήθ ηκ ε σ τ ή ν Τ ρ ίπ ολ η, σ τ ό ἐμ π όρ ι ο τ ο ῦ π οδ ηλ άτ ο υ, κ α ί ἡ μ ον αδ ικ ή μ έχ ρ ι τ ώρ α γ υν α ίκ α ἀπ ὅσ ο γ ν ωρ ίζ ο υμ ε, ἡ Π ολ υξ έν η Ἀργ ε ιτ άκ η (1 9 0 0-1 9 8 9 ) συνεπικουρούμενη ἀπό τόν γιό τῆς Γεώργιο Ἀργειτάκη (γενν. 1920 ). Νεώτεροι γνωστοί ποδηλατάδες πού δραστηριοποιήθηκαν στήν Τρίπο - 7.

ΔΙΟΤΙΜΑ. ΤΕΥΧΟΣ 4, ΘΕΡΟΣ - ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ 2006. λη ἦταν οἱ Ζέ φυ ρος Μέ λιος (1914-2003), Χα ρί λαος Τσα ρού χης (1922-1968), Γ ε ώ ργ ι ο ς Γ αλ άν η ς (γ ε νν. 1 9 3 8 ), Μ ιχ α ή λ Γ αρδ ίκ ας, Σ τ α ῦρ ο ς Γ ε ωργ ακ όπ ο υλ ο ς (1922-1984 ), Χρυσόστομος Γιαννιτόπουλος (1922-1995), Κολλινιάτης Χαρά - λα μπος (1931-1986), Κωνσ ταν τίνος Σελ ίμ ο ς (γ ε νν. 1 9 4 7 ), Χ ρ ῆσ τ ο ς Δ ι αμ αν τ ό - π ο υλ ος, Π αν αγ ι ώ - τ η ς Κ απ όγ ι α νν η ς (γ ε νν. 1 9 3 0 ), Θ ε ό - δ ωρ ο ς Τ σ αρ ο ύχ η ς (γ ε νν. 1 9 3 4 ), Ἰ ω ά ν - ν η ς Μ π ο υρν ά ς (γ ε νν. 1 9 4 9 ), Σ ωτ ήρ ι ο ς Ἰ ω. Π ρ ι όβ ολ ο ς (γ ε νν. 1 9 3 6 ), Γ ε ώργ ι ο ς Τό κατάστημα ποδηλάτων τοῦ Εὐάγγελου Δανηγγέ - λη στήν ὁ δό Κύ πρου καί Π. Π. Γε ρ μα νοῦ στήν Τρίπολή 8. Σ κ ρ οπ ολ ίθ ας, Δ ημ ή - τ ρ ι ο ς Σ π υρ όπ ο υλ ο ς ( 1 9 0 9 - ; ), Χ ρ ῆσ τ ο ς Τ σ αρ ο ύχ η ς (γ ε νν. 1 9 5 5), Τ σ ότ σ ο ς Ν ικ όλ α ο ς (γ ε νν. 1 9 2 9 ). Ἡ ἐπ α γγ ελμ ατ ικ ή ἐν ασ χ όλ ησ η μ έ τ ό π οδ ήλ ατ ο ἔχ ε ι ἔν τ ον ο τ ό σ τ ο ιχ ε ῖ ο τ ῆ ς ο ἰκ ογ εν ε ι ακ ῆ ς π αρ άδ οσ ης. Ἡ ο ἰκ ογ έν ε ι α π ο ύ ἀκ όμ α κ α ί σ ήμ ερ α σ υν εχ ίζ ε ι γ ι ά π άν ω ἀπ ό 8 0 χ ρ όν ι α ν ά ἀσ χ ολ ε ῖτ α ι ἐπ α γγ ελμ ατ ικ ά μ έ τ ό π οδ ήλ ατ ο ε ἶν α ι τ ῶ ν Φ αρφ αρ άδ ων. Τ ό 1 9 2 4 ὁ Ἀθ αν άσ ι ο ς Δ ημ ητ ρ ί ο υ Φ αρφ αρ ά ς ( 1 9 0 0-1 9 6 1 ), γορτυνιακής καταγωγῆς ἀπό τήν περιοχή τῆς Δημητσάνας, ἄνοιξε τό Ποδη - λατοποιεῖον «Ἡ Ρέμβη» στήν ὁδό Ἀνακτόρων, στή θέση ὅπου σήμερα βρίσκε - τ α ι τ ό κ τ ήρ ι ο τ ο ῦ π αλ ι ο ῦ κ ιν ημ ατ ογ ρ άφ ο υ «Ἀ ελ λ ώ». Ὁ λ όγ ο ς π ο ύ ὀν όμ ασ ε τ ό π οδ ηλ ατ άδ ικ ό τ ο υ ἔτ σ ι ἦτ α ν γ ι ατ ί π ο λλ ο ί ἐν ο ικ ι ασ τ έ ς τ ῶ ν π οδ ηλ άτ ω ν τ ο υ τ ά ἔπ α ιρν α ν κ α ί π ήγ α ιν α ν β όλτ α σ τ ή δ ενδ ρ οσ τ ο ιχ ί α τ ῆ ς ὁδ ο ῦ Κ αλ αβ ρ ύτ ω ν χ αλ αρ ών ον τ α ς κ α ί ρ εμβ άζ ον τ ας. Φ υσ ικ ά, π ο λλ έ ς φ ορ έ ς ὁ ρ εμβ ασ μ ό ς τ ῶ ν π οδ ηλ ατ ισ τ ῶ ν γ ιν ότ α ν α ἰτ ί α γ ι ά τ ή ν π ρ όκ λ ησ η μ ικ ρ ο ατ υχ ημ άτ ων 13. Μέ τό π οδ ήλ ατ ο ἀσ χ ολ ήθ ηκ α ν κ α ί τ ά ἀδ έλφ ι α τ ο ῦ Ἀθ αν ασ ί ο υ, ὁ Ἀρ ισ τ ογ ι ώργ η ς (1908-1995) καί ὁ Σάβ βας (1914-1994) Φα ρ φα ρά ς. Τά μα γα ζιά τους ἦ ταν γύρω ἀ πό τήν Πλα τεία τοῦ Ἄ ρεω ς, πο λύ κο ντά το ἕ να στό ἄλ λο. Ὁ γιός τοῦ Ἀ- θ αν ασ ί ο υ Φ αρφ αρ ά Β ασ ίλ ε ι ο ς (γ ε νν. 1 9 3 6 ) κ α ί ὁ ἐ γγ ον ό ς τ ο υ Ἀν τ ών ι ο ς (γ ε νν. 1 9 7 2 ) σ υν έχ ισ α ν κ α ί ἀκ όμ α σ υν εχ ίζ ο υ ν ν ά ἀσ χ ολ ο ῦν τ α ι μ έ τ ό ἐμ π όρ ι ο τ ο ῦ π οδ ηλ άτ ο υ. Τ ό κ α ιν ο ύργ ι ο μ αγ αζ ί τ ο υ ς β ρ ίσ κ ετ α ι ἀπ έν αν τ ι ἀπ ό τ ό ο ἴκ ημ α Χατζηχρήστου στήν ὁμώνυμη ὁδό. Μάλιστα στό ἐσωτερικό τοῦ τωρινοῦ μα - γα ζιοῦ τους καί εἰς ἀ νά μνη ση τοῦ πρώ του μα γα ζιοῦ τους ἔ χουν κα τα σκευά-