Ὁ πανηγυρίζων Ἱερός Nαός τοῦ Ἁγίου Παντελεήμωνος τοῦ Ἱπποκρατείου Νοσοκομείου Θεσσαλονίκης

ÄÉÌÇÍÉÁÉÁ ÅÊÄÏÓÇ ΙΕΡΟΥ ΝΑΟΥ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΕΩΣ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ Ὁ πανηγυρίζων Ἱερός Nαός τοῦ Ἁγίου Παντελεήμωνος τοῦ Ἱπποκρατείου Νοσοκομείου Θεσσαλονίκης ΕΤΟΣ Ζ ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2014 ÔÅÕ ÏÓ 34

2 Θαβώριος Λόγος Διμηνιαία έκδοση ενημέρωσης και πνευματικής οικοδομής ΕΚΔΟΤΗΣ: Ιερός Ναός Μεταμορφώσεως του Σωτήρος της Ιεράς Μητροπόλεως Θεσσαλονίκης Τηλ. 2310-828 989 Fax. 2310-888375 www.inmetamorfoseos.gr Facebook: Ιερός Ναός Μεταμορφώσεως Σωτήρος Υπεύθυνος Σύνταξης: Αρχ/της Νικόλαος Παπαγεωργίου Συντακτική ομάδα: Μαγδαληνή Ψάλτου Φωτεινή Γιαννοπούλου Mαρία Κισιώτη Λουκία Ασλανίδου Στέλλα Τάσκα Οι απόψεις που παρουσιάζονται σε κάθε κείμενο - άρθρο εκφράζουν το συγγραφέα αποκλειστικά και όχι τη συντακτική ομάδα του περιοδικού. ΔΙΑΝΕΜΕΤΑΙ ΔΩΡΕΑΝ Επισκεφθείτε μας στο... www.inmetamorfoseos.gr Θαβώριος Λόγος Τεύχος 34

ΤΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΑΚΟ ΣΧΙΣΜΑ Συνέχεια από το πρηγούμενο τεύχος Οι σημερινοί Παλαιοημερογίτες αναμασούν τις ίδιες συκοφαντίες και κατηγορίες κατά της Ορθόδοξης Κανονικής Εκκλησίας ως δήθεν ακλόνητα επιχειρήματα. Με αυτά εξάπτουν και συντηρούν το φανατισμό και τη σύγχυση των απλοϊκών και αθεολόγητων οπαδών τους, χωρίς βέβαια να πείθουν ουσιαστικά κανέναν. Έχουν χάσει την ουσία της πίστης και υπερασπίζονται τους εξωτερικούς τύπους, όπως οι Φαρισαίοι. Αλλά οι τύποι είναι «ἀσθενῆ καί πτωχά στοιχεῖα τοῦ κόσμου», όπως λέγει ο Απόστολος Παύλος, και δεν σώζουν (Γαλ. 4.9). Η Εκκλησία στην πορεία της μέσα στην ιστορία αγκαλιάζει προσλαμβάνει - όλες τις πτυχές της ζωής του κόσμου σύμφωνα με το φωτισμό και την καθοδήγηση του Αγίου Πνεύματος και τις εξαγιάζει. Έτσι χαριτώνει και σώζει «τήν σάρκα τοῦ κόσμου», όπως ο Χριστός προσέλαβε την ανθρώπινη φύση - υλική και πνευματική -, την θέωσε και την έσωσε. Αυτό έγινε και με τη διόρθωση του παλαιού ημερολογίου: Η Εκκλησία αγκάλιασε το πρόβλημα που δημιουργήθηκε στην κοινωνία. Το αντιμετώπισε με πνεύμα κατανόησης, οικονομίας και διάκρισης και έδωσε τη σωστή λύση «ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι». Η πνευματική και Κανονική κατάσταση των Ελλήνων Παλαιοημερολογιτών Οι Παλαιοημερογίτες της Ελλάδος και της Μονής Εσφιγμένου του Αγίου Όρους είναι διαφορετικοί από τους Παλαιοημερολογίτες των άλλων Εκκλησιών και όλων των άλλων Μονών του Αγίου Όρους. Αυτοί ένα θέμα λατρευτικής τάξεως, τη διόρθωση του ημερολογίου, το έκαμαν θέμα πίστεως, δηλαδή δογματικό. Ο δαιμονικός εγωισμός και ο θρησκευτικός και φαρισαϊκός φανατισμός, που τους κυρίευσε, τους οδήγησε σε πνευματική τύφλωση, με αποτέλεσμα να χάσουν το Άγιο Πνεύμα, να αποκοπούν από την Εκκλησία του Χριστού και να την υβρίζουν ότι δεν έχει Χάρη Θεού, όπως κάνουν οι αιρετικοί και αντίχριστοι. Με τον τρόπο αυτό, αντί να λατρεύουν «ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι καί ἀληθείᾳ» τον Τριαδικό Θεό μέσα στην Ορθόδοξη Ελληνική Εκκλησία, λατρεύουν «τα νεκρά σχήματα του κόσμου αυτού», τις 13 δηλαδή ημέρες και έτσι έγιναν «ημερολογιολάτρες και άρα ειδωλολάτρες». Ο Μέγας Βασίλειος λέει ότι όσοι αποκόβονται από την Εκκλησία χανουν τη Χάρη του Αγίου Πνεύματος: «Οἱ τῆς Ἐκκλησίας ἀποστάντες, οὐκ ἔτι ἔσχον τήν Χάριν τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἐφ ἑαυτοῖς» (β Κανών). Τρανή απόδειξη ότι δεν έχουν Άγιο Πνεύμα οι Έλληνες Παλαιοημερολογίτες είναι ο χωρισμός τους σε πολλές ομάδες και συνόδους ψευτοεπισκόπων (περίπου 7), που η μια καθαιρεί και αφορίζει την άλλη, όπως έγινε με τους αιρετικούς Προτεστάντες, που έχουν διαιρεθεί σε πολλές ομάδες. Το Άγιο Πνεύμα ενώνει, δεν χωρίζει. Χωρίζει και διαιρεί το ακάθαρτο πνεύμα. 3 Τεύχος 34 Θαβώριος Λόγος

4 Ο Απόστολος Παύλος διδάσκει ότι δεν πρέπει ο σωστός Χριστιανός να παρατηρεί, να δίνει δηλαδή μεγάλη σημασία και να υποδουλώνεται σε στοιχεία αυτού του κόσμου (ημέρες, μήνες, εποχές, χρόνια) αλλά στη διδασκαλία του Χριστού, που είναι πέρα και πάνω από αυτά (Γαλ. 4,9-10). Ο ιερός Χρυσόστομος ο σοφός και βαθύς ερμηνευτής της Αγίας Γραφής δίδασκε σχετικά ότι δεν πρέπει εμείς οι πιστοί να δίνουμε σημασία σε ημέρες, καιρούς και χρόνια αλλά να υπακούμε στη διδασκαλία και τις αποφάσεις της Εκκλησίας, και να προτιμούμε πάνω απ όλα την αγάπη και την ειρήνη που δίδαξε ο Χριστός «Μή τοίνυν, λέγει, ἡμέρας καί καιρούς καί ἐνιαυτούς παρατηροῦμεν, ἀλλά πανταχοῦ τῇ Ἐκκλησίᾳ ἑπόμεθα, μετ ἀκριβείας τήν ἀγάπην καί τήν εἰρήνην προτιμῶντες ἁπάντων». Όπου δεν υπάρχει αγάπη και ειρήνη Χριστού, αλλά διχόνοια, φανατισμός, οργή και μίσος, εκεί δεν υπάρχει Θεός, λέγει ο άγιος Ιγνάτιος ο Θεοφόρος: «Οὐ διάστασις γνώμης καί ὀργή καί μίσος, ἐκεῖ Θεός οὐ κατοικεῖ» (Φιλαδ. ΥΙΙΙ). Στο σημείο αυτό έχουν φτάσει οι Έλληνες Παλαιοημερολογίτες. Έχασαν τον αληθινό Θεό, με τον εγωισμό, το φανατισμό, την αλαζονεία και την φιλαρχία τους και δουλεύουν στο Διάβολο, που πολεμεί και δημιουργεί σχίσματα στην Εκκλησία. Οι Έλληνες Παλαιοημερολογίτες, με την αποκοπή τους από την Εκκλησία της Ελλάδος και τη δημιουργία δικής τους «παρασυναγωγής» πολλών ομάδων,είναι ένοχοι ενώπιον του Χριστού, γιατί έσχισαν τον «άρραφο χιτώνα» Του. Δηλαδή στο όνομα δήθεν του Χριστού και της Εκκλησίας Του αρνήθηκαν και καταπάτησαν την εντολή της Αγάπης του Χριστού και την Εκκλησία Του. Έγιναν σχισματικοί. Ο ιερός Χρυσόστομος, λέει ότι το σχίσμα είναι μεγάλο κακό, όπως και η αίρεση, και ότι την αμαρτία του σχίσματος δεν μπορεί να ξεπλύνει ούτε αίμα μαρτυρίου: «Τοῦ εἰς αἵρεσιν ἐμπεσεῖν τό τήν Ἐκκλησίαν σχῖσαι οὐκ ἔλαττόν ἐστι κακόν, οὐδέ μαρτυρίου ἅμα ταύτην τήν ἁμαρτίαν δύναται ἐξαλείφειν «(P.G. 62,85-86). Αλλά και εκείνοι που ακολουθούν τους σχισματικούς Παλαιοημερολογίτες ζημιώνονται, γιατί χάνουν μαζί με αυτούς τη Βασιλεία του Θεού. Σχετικά ο άγιος Ιγνάτιος ο Θεοφόρος λέει: «Εἴ τις τῷ σχίζοντι ἀπό τῆς ἀληθείας ἀκολουθεί, Βασιλείαν Θεοῦ οὐ κληρονομήσει. Και εἴ τις οὐκ ἀφίσταται τοῦ ψευδολόγου κήρυκος, οὗτος εἰς γέενναν κατακριθήσεται. Εἴ τις ἀλλοτρίᾳ γνώμῃ περιπατεῖ, οὗτος οὐκ ἐστι Χριστοῦ» (Φιλαδ. ΙΙΙ). Οι αδελφοί Έλληνες Παλαιοημερολογίτες πρέπει να καταλάβουν ότι είναι εγκλωβισμένοι μέσα στη φυλακή και τα αδιέξοδα της πλάνης τους. Έχουν «ζῆλον Θεοῦ, οὐ κατ ἐπίγνωσιν» (Ρωμ. 10,2). Από τη φυλακή τους αυτή μπορούν να απελευθερωθούν και να σωθούν, αν ταπεινωθούν, αν επιστρέψουν στην Κανονική Ελληνική Εκκλησία. Η Εκκλησία θα τους αγκαλιάσει με τον κανόνα της αγάπης, της οικονομίας και της διάκρισης. Θα επουλώσει κάθε πληγή και θα επιλύσει το πρόβλημά τους, όπως έχει κάμει και στο παρελθόν σε ανάλογες περιπτώσεις. Αυτή είναι η μοναδική αλήθεια που Θαβώριος Λόγος Τεύχος 34

5 θα τους σώσει. Αυτός είναι ο μοναδικός δρόμος σωτηρίας. Οι Έλληνες Παλαιοημερολογίτες είναι ανάγκη να έλθουν σε επίγνωση της παραπάνω αλήθειας. Πρέπει επί τέλους να σταματήσουν «νά καυχῶνται μέ τίς ἀλαζονεῖες τους. Γιατί ἡ καύχηση αὐτή εἶναι κακή καί καταστρεπτικη» (Ιακ. 4,16 ). Ο Χριστός είπε ότι, όταν ο άνθρωπος γνωρίσει την αλήθεια, τότε απελευθερώνεται από τα δεσμά της πλάνης: «Γνώσεσθε τήν ἀλήθειαν καί ἡ ἀλήθεια ἐλευθερώσει ὑμᾶς» ( Ιωάν. 8,32 ). Η αλήθεια στην περίπτωσή τους είναι ότι δεν μας σώζουν οι 13 ημέρες και η εμμονή σ αυτές αλλά η υπακοή στην Εκκλησία, η υπακοή στο Άγιο Πνεύμα, που είναι στην Εκκλησία και την οδηγεί στην αλήθεια. Η αλήθεια δεν βρίσκεται στους ισχυρισμούς και τις κραυγές των σχισματικών και αιρετικών αλλά στην απόφαση και τη φωνή του σώματος της ενωμένης Ορθόδοξης Εκκλησίας του Χριστού. Η επίκληση διαφόρων απόψεων Πατέρων δεν δικαιώνουν την πλάνη τους ούτε λύνουν το πρόβλημά τους. Δημιουργούν σχολαστικές και ανόητες συζητήσεις, αντιπαλότητες και διαμάχες, που είναι μάταιες και δεν ωφελούν σε τίποτα. «Μωράς δέ ζητήσεις καί γενεαλογίας καί ἔρεις καί μάχας νομικάς περιΐστασο (νά ἀποφεύγεις) εἰσί γάρ ἀνωφελεῖς καί μάταιοι» λέει ο Απόστολος Παύλος (Τίτ. 3,9). Αυτό πρέπει να το συνειδητοποιήσουν. Ας αφήσουν οι Έλληνες Παλαιοημερολογίτες το Άγιο Πνεύμα να πνεύσει στις καρδιές τους και να φωτίσει το νου τους. Ας πάρουν τη Τεύχος 34 φωτισμένη απόφαση ότι πρέπει να σταματήσουν την ημερολατρία. Ας πάρουν τη φωτισμένη απόφαση, ότι πρέπει να σταματήσουν να ζουν παρασιτικά μέσα στο σώμα της Ελληνικής Ορθόδοξης Εκκλησίας και ας επανέλθουν και ενταχθούν σ αυτήν κρατώντας το παλαιό ημερολόγιο, όπως και άλλες Ορθόδοξες Εκκλησίες. Η Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία, αλλά και γενικά η Ορθόδοξη Εκκλησία, δεν είναι αντίθετη σ αυτή την «οικονομία». Με αυτές τις αποφάσεις τους θα σταματήσει ο διχασμός των 13 ημερών να ταλανίζει την Ορθόδοξη Ελληνική Εκκλησία και κοινωνία και παράλληλα η θλιβερή επέτειος αυτού του σχίσματος, και θα ανατείλει μια νέα επέτειος ενότητας, αγάπης και χαράς, που απαιτεί ο Θεάνθρωπος Ιησούς Χριστός, o Σωτήρας του κόσμου, από τους αληθινούς πιστούς Του. Η Εκκλησία Του τους προσκαλεί. Θα ακούσουν άραγε οι Παλαιοημερολογίτες το κάλεσμα του Χριστού και της Εκκλησίας Του ή θα συνεχίσουν να κρατούν κλειστά, όπως οι τυπολάτρες Φαρισαίοι, τα ώτα της ψυχής τους; Θα έρθουν στο αληθινό πνεύμα της σύνεσης, της μετάνοιας και της ταπείνωσης; Το ευχόμαστε. Ο Χριστός μας θέλει όλους ενωμένους στην Κανονική Εκκλησία Του στην Ελλάδα και η Εκκλησία αυτή είναι μία, όχι πολλές. Και αυτή είναι η Ορθόδοξη Ελληνική Εκκλησία, που είναι Κανονική και ενωμένη με όλες τις άλλες Ορθόδοξες Εκκλησίες. Δεν είναι οι σχισματικές παρασυναγωγές των Παλαιοημερολογιτών. «Στῶμεν καλῶς!» Θαβώριος Λόγος

7 Στα παλιότερα χρόνια χρησιμοποιούσαν τρία τονικά σημάδια, την οξεία, τη βαρεία και την περισπωμένη, και δύο πνεύματα, τη δασεία και την ψιλή. Αυτά τα τονικά σύμβολα επινοήθηκαν από τον μεγάλο φιλόλογο και ιδρυτή της επιστημονικής λεξικογραφίας Αριστοφάνη τον Βυζάντιο (257-180 π. Χ), για να βοηθηθούν οι ξένοι μελετητές της αρχαίας ελληνικής γλώσσας να τη διαβάζουν και να την προφέρουν σωστά, καθώς ήταν μουσική γλώσσα. Γύρω στα 800-850 μ. Χ οι βυζαντινοί μελετητές έκριναν σκόπιμο να χρησιμοποιήσουν το τονικό αυτό σύστημα, παρότι δεν είχε πρακτική σημασία για τα βυζαντινά και νέα ελληνικά. Έτσι, κληροδοτήθηκε το πολυτονικό σύστημα στους Νεοέλληνες. Όμως οι τόνοι και τα πνεύματα αποτέλεσαν ένα από τα θέματα που προκάλεσαν έντονη αντιπαράθεση ανάμεσα στους οπαδούς της δημοτικής και της καθαρεύουσας. Το αίτημα για απλοποίηση του τονικού συστήματος εντοπίζεται ήδη από τον 18 ο και 19 ο αιώνα με πρωτοπόρο τον Νικόλαο Φαρδύ που σε ένα κείμενό του επιχειρεί να απαλλάξει την καθαρεύουσα από τους τόνους και τα πνεύματα. Ανάμεσα σε αυτούς που θα ακολουθήσουν βρίσκεται και ο γλωσσολόγος Γεώργιος Χατζηδάκις που σημειώνει τα έντονα προβλήματα των μικρών μαθητών στα σχολεία. Εκτός όμως από τους πνευματικούς ανθρώπους, το θέμα φαίνεται να απασχόλησε ιδιαίτερα και την Πολιτεία. Το 1931 ο τότε υπουργός παιδείας απευθύνθηκε στις Φιλοσοφικές Σχολές, καθώς και στην Ακαδημία, και ζήτησε τις προτάσεις τους για τη μεταρρύθμιση του ορθογραφικού και τονικού συστήματος. Ωστόσο, καμία από τις προτάσεις αυτές δεν υπερίσχυσε, ώστε να αποτελέσει αφετηρία για τη μεταρρύθμιση. Αργότερα ο «Η Διαμάχη των τόνων» Για την ιστορία Ιωάννης Μεταξάς συγκρότησε μια επιτροπή με σκοπό να συντάξει τη γραμματική της δημοτικής, αλλά ο ίδιος απέρριψε την πρόταση για απλοποίηση του τονικού συστήματος με το αιτιολογικό ότι οι θέσεις των μελών της επιτροπής έρχονταν σε αντίθεση με αυτές του Εκπαιδευτικού Συμβουλίου.Το 1941-42, μέσα στη γερμανική κατοχή, καθηγητές της Φιλοσοφικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών έστειλαν στο πειθαρχικό τον συνάδελφό τους Ιωάννη Κακριδή επειδή το βιβλίο του, Ελληνική Κλασσική Παιδεία, ήταν γραμμένο στη δημοτική και στο μονοτονικό. Το γεγονός έμεινε γνωστό ως «η δίκη των τόνων» και η ενέργεια αυτή χαρακτηρίστηκε από κάποιους ως «πατριωτισμός της περισπωμένης». Η Τρίτη προσπάθεια της Πολιτείας σημειώνεται δυο χρόνια μετά τη μεταπολίτευση. Ο υπουργός παιδείας ανέθεσε την εξέταση της νέας γραμματικής σε μια επιτροπή, η οποία εξέτασε και το ζήτημα του τονισμού. Η απόφαση για καθιέρωση του μονοτονικού συστήματος ήταν ομόφωνη, αλλά η Πολιτεία δίστασε να προχωρήσει στην εφαρμογή της. Τελικά, η «Εισαγωγή του μονοτονικού στη Εκπαίδευση» πραγματοποιήθηκε με την κατάθεση πρότασης για τον τρόπο με τον οποίο θα έπρεπε να τονίζεται η ελληνική γλώσσα από μια ειδική επιτροπή που είχε συσταθεί. Η επιβολή του μονοτονικού συστήματος ψηφίστηκε τα μεσάνυχτα της 11 ης Ιανουαρίου του 1982. Το θέμα αυτό φαίνεται να επανέρχεται συχνά, ακόμα και στις μέρες μας, ενώ τίθεται από πολλούς το ζήτημα της τροποποίησης του μονοτονικού συστήματος. Φωτεινή Γιαννοπούλου Εκπαιδευτικός Τεύχος 34 Θαβώριος Λόγος

8 Θαβώριος Λόγος Τεύχος 34

Από την επίσκεψη της προσκυνηματικής ομάδας της Ενορίας μας στο Πατριαρχείο Ιεροσολύμων και την συνάντηση με τον Πατριάρχη Ιεροσολύμων κ. Θεόφιλο τον Γ στις 30 Ιουνίου 2014. 9 Τεύχος 34 Θαβώριος Λόγος

10 Ο αββάς Δανιήλ ο Φαρανίτης διηγήθηκε ότι ο αββάς Αρσένιος είπε για κάποιον μοναχό της Σκήτης τα εξής : Ο μοναχός αυτός ήταν σπουδαίος στην πρακτική άσκηση (νηστεία, αγρυπνία, προσευχή, ψαλμωδία, υπακοή, τήρηση των εντολών, σωματικό κόπο κλπ) αλλά απλοϊκός στην πίστη και από αμάθεια έσφαλλε λέγοντας: «Ο άρτος που παίρνουμε στη θεία κοινωνία δεν είναι αληθινά σώμα Χριστού αλλά σύμβολό του». Δύο γέροντες άκουσαν ότι λέει αυτό το πράγμα και, επειδή γνώριζαν ότι ήταν σπουδαίος ως προς τον τρόπο της ζωής του, σκέφτηκαν ότι το λέει από ακακία και απλοϊκότητα. Τον επισκέφτηκαν λοιπόν και του είπαν: «Αββά, ακούσαμε για κάποιον κάτι απίστευτο, ότι δηλαδή λέει πως ο άρτος που μεταλαβαίνουμε δεν είναι αληθινά σώμα Χριστού, αλλά είναι σύμβολο». Ο γέροντας αποκρίθηκε : «Εγώ είμαι που το λέω αυτό». Εκείνοι τον παρακαλούσαν και του έλεγαν : «Μην πιστεύεις έτσι, αββά, αλλά όπως παρέδωσε όλη η Εκκλησία. Εμείς δηλαδή πιστεύουμε ότι ο άρτος αυτός είναι σώμα του Χριστού και το άγιο ποτήριο είναι το ίδιο το αίμα του Χριστού, στ αλήθεια και όχι συμβολικά. Όπως ο Θεός στην αρχή πήρε χώμα από τη γη και έπλασε τον άνθρωπο κατ εικόνα του και κανείς δε μπορεί να πει ότι δεν είναι εικόνα του Θεού, αν και ο νους δε μπορεί να το κατανοήσει, έτσι και ο άρτος αυτός, για τον οποίο ο Κύριος είπε «είναι σώμα μου», πιστεύουμε ότι αληθινά είναι σώμα Χριστού». «Αν δεν πειστώ από τα πράγματα, δεν βεβαιώνομαι», είπε ο γέροντας και εκείνοι του απάντησαν: «Ας προσευχηθούμε και να παρακαλέσουμε τον Θεό αυτή την εβδομάδα γι αυτό το μυστήριο και πιστεύουμε ότι ο Θεός θα μας φανερώσει την αλήθεια». Ο γέροντας δέχτηκε με χαρά αυτή την πρόταση και παρακαλούσε τον Θεό λέγοντας: «Κύριε, εσύ γνωρίζεις ότι δεν απιστώ από κακία, «Είπε Γέρων...» αλλά για να μην πλανηθώ από άγνοια φανέρωσε μου την αλήθεια, Κύριε Ιησού Χριστέ». Και οι γέροντες αφού πήγαν στα κελλιά τους, παρακαλούσαν κι αυτοί τον Θεό λέγοντας: «Κύριε Ιησού Χριστέ, φανέρωσε στον γέροντα αυτό το μυστήριο, για να πιστέψει και να μη χάσει τον κόπο του». Και ο Θεός άκουσε και αυτούς και εκείνον. Όταν συμπληρώθηκε η εβδομάδα, πήγαν την Κυριακή στην εκκλησία και στάθηκαν οι τρεις μαζί, μόνοι τους, σε ένα στρωσίδι, και ο γέροντας ήταν στη μέση. Ανοίχτηκαν τότε τα μάτια τους και όταν τοποθετήθηκε ο άρτος στην αγία τράπεζα, αυτοί μόνο οι τρεις τον έβλεπαν ως ένα παιδί. Στη συνέχεια, μόλις ο ιερέας άπλωσε το χέρι για να κόψει τον άρτο σε κομμάτια, κατέβηκε από τον ουρανό άγγελος Κυρίου έχοντας μαχαίρι, έσφαξε το παιδί και άδειασε το αίμα του στο άγιο ποτήριο. Και όταν ο ιερέας έκοβε τον άρτο σε μικρά κομμάτια και ο άγγελος έκοβε μικρά κομμάτια από το παιδί. Όταν πλησίασαν να κοινωνήσουν τα άγια μυστήρια, δόθηκε μόνο στον γέροντα κρέας ματωμένο. Βλέποντάς το, φοβήθηκε και φώναξε: «Πιστεύω, Κύριε, ότι ο άρτος είναι σώμα σου και το ποτήριο είναι αίμα σου». Αμέσως το κρέας που ήταν στο χέρι του (γιατί την εποχή εκείνη οι πιστοί, σύμφωνα με την αρχαία τάξη της Εκκλησίας, μεταλάμβαναν χωριστά το σώμα και το αίμα του Κυρίου ) έγινε άρτος, όπως είναι κατά το μυστήριο, και μετέλαβε ευχαριστώντας τον Θεό. Του είπαν έπειτα οι γέροντες: «Ο Θεός ξέρει τη φύση του ανθρώπου, ότι δηλαδή αυτός δε μπορεί να φάει κρέατα ωμά και γι αυτό μετέβαλε το σώμα του σε άρτο και το αίμα του σε οίνο γι αυτούς που τα δέχονται με πίστη». Και ευχαρίστησαν τον Θεό για τον γέροντα, γιατί δεν άφησε να χαθούν οι κόποι του, και πήγαν με χαρά στα κελλιά τους. Επιμέλεια Μαρτία Κισιώτη Θαβώριος Λόγος Τεύχος 34

11 SELIDES 67-82 29/10/2008 12:39 ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ... παίζει Æ74 È ÊÔÚ T Ô ÛÎ ÙÛ appleô Ï appleâè ÌÔÈ Ô Ó Î Ù Ú Ó È, Ó fiìˆ Ù ÎÔÈÙ ÍÂÈ Ì appleúôûô 8 ı ÚÂÈ 8 È ÊÔÚ. ÓˆÛ 8 9 4 6 10 3 7 5 11 ÙÈ ÙÂÏ  2 12 13 1 66 ŒÓˆÛ ÙÔ ÚÈıÌÔ applefi ÙÔ 1 ˆ ÙÔ 72 Î È applefi ÙÔ 1 ˆ ÙÔ 37 Î È Ó Î Ï Â ÙËÓ ÂÈÎfiÓ appleô ÎÚ ÂÙ È. 72 67 69 70 62 68 63 71 61 60 59 14 65 58 64 56 22 15 16 17 21 18 20 23 24 19 30 31 34 29 35 28 27 36 26 25 39 31 37 38 33 44 43 42 41 40 50 45 46 47 48 49 55 57 54 53 52 51 20 21 22 28 29 19 23 27 26 30 9 10 18 11 12 13 17 24 25 33 32 31 8 14 15 16 34 7 6 5 3 4 35 2 36 1 37 Τεύχος 34 Θαβώριος Λόγος

12 ΤΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΣΚΕΥΗ Για την τέλεση του Μυστηρίου της Θείας Ευχαριστίας και των άλλων Μυστηρίων ή Ιεροπραξιών απαιτείται η χρήση διαφόρων σκευών, αποκλειστικά για το σκοπό αυτό. Αυτά είναι: α. Το Άγιο Ποτήριο Ποτήρι χρυσό ή αργυρό με υψηλή βάση, στο όποιο ρίχνεται ο οίνος και το ύδωρ την ώρα πού τελείται ή Αγία Προσκομιδή. Στη Θεία Λειτουργία αγιαζόμενα μετατρέπονται σε Αίμα Χρίστου. Μέσα στο Άγιο Ποτήριο τίθεται και το Σώμα του Χρίστου, μετά τον καθαγιασμό απ οπού μεταλαμβάνουν οι πιστοί. Εικονίζει το Ποτήριο εκείνο στο όποιο ο Κύριος Ιερούργησε και παράδωσε στους Αποστόλους το Μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας (Λουκ. κβ, 20). β. Ό Δίσκος ή το Άγιο Δισκάριο Μικρός, αβαθής, στρογγυλός δίσκος, χρυσός ή αργυρός, στον όποιο τοποθετείται, την ώρα πού τελείται η Προσκομιδή, ο Αμνός και αγιάζεται στον καθαγιασμό των Τιμίων Δώρων. Ομοίως πάνω σ αυτόν τοποθετούνται οι μερίδες της Παναγίας, των Αγίων (των εννέα Ταγμάτων), των ζώντων και τεθνεώτων. Συμβολίζει τη φάτνη της Βηθλεέμ, τη νεκρική κλίνη και τη γη. γ. Ή Λαβίδα Ό αρχαίος τρόπος μεταλήψεως των πιστών ήταν αυτός πού τηρείται σήμερα από τους Λειτουργούς πρώτα το Σώμα του Χρίστου από το Δίσκο και μετά το Αίμα από το Ποτήριο. Ή λέξη λαβίδα δήλωνε τότε μεταφορικά τη «λαβίδα» των ιερατικών δακτύλων και χεριών, με τα όποια το Άγιο Σώμα εισαγόταν στα στόματα των πιστών. Το κοχλιάριο (κουταλάκι) χρησιμοποιήθηκε αργότερα τοπικά και γενικεύθηκε το 10ο αιώνα, αλλάζοντας τον τρόπο Μεταλήψεως. Ή ονομασία όμως της λαβίδας έμεινε στο κουταλάκι. Συμβολίζει τη λαβίδα των Σεραφείμ πού είδε ο Ησαΐας. δ. Ό Αστερίσκος Σταυροειδές έλασμα το όποιο συγκρατεί το κάλυμμα πάνω από το Δισκάριο, όταν ο Λειτουργός μετά το πέρας της Ακολουθίας της Αγίας Προσκομιδής «καλύπτει» τα προετοιμασθέντα Δώρα. Συμβολίζει το στερέωμα του ουρανού και τον αστέρα των Μάγων. ε. Τα Καλύμματα Δύο ισομεγέθη καλύμματα σε σχήμα σταυρού με τα όποια καλύπτονται ο Δίσκος και το Ποτήριο κατά την Άγία Προσκομιδή. Συμβολίζουν τα σπάργανα του Θείου Βρέφους, όταν το Δισκάριο εικονίζει τη Φάτνη και τα νεκρικά όθόνια του Χρίστου, όταν το Δισκάριο γίνεται νεκρική κλίνη. στ. Ό Αήρ Κάλυμμα ορθογώνιο μεγαλύτερο από τα προηγούμενα, με το όποιο καλύπτονται τα Τίμια Δώρα στην Ιερά Πρόθεση και αργότερα, μετά την απόθεση τους, στην Άγία Τράπεζα. Αυτό το κάλυμμα στην μεγάλη Είσοδο ο Ιερέας ή ο Διάκονος, όταν υπάρχει, το φέρει στην πλάτη του. Συμβολίζει ο,τι και τα καλύμματα. ζ. Ή Λόγχη Μαχαίρι σε σχήμα λόγχης. Μ αυτό Θαβώριος Λόγος Τεύχος 34

13 κόπτεται ο άρτος και εξάγεται ο Αμνός και οι μερίδες στην Προσκομιδή. Συμβολίζει τη λόγχη του στρατιώτη με την οποία έλόγχισε την πλευρά του Χρίστου επάνω στο Σταυρό. η. Το Ζέον Μικρό δοχείο πού χρησιμοποιείται για τη μεταφορά θερμού (ζέοντος) ύδατος και έκχυση του μέσα στο Άγιο Ποτήριο πριν από τη Θεία Κοινωνία. Με αυτό τον τρόπο εξαίρεται ή ζέση του Αγίου Πνεύματος και παρακινούμαστε με τέτοια θερμότητα πίστεως να προσερχόμαστε στη Θεία Μετάληψη. Συμβολίζει το ζεστό αίμα πού έρρευσε από την πλευρά του Χρίστου μετά τη λόγχευσή Του. θ. Ή Μούσα Είναι σπόγγος «πεπλατυσμένος» χρησιμοποιείται στη συστολή, δηλ. στην άπόμαξη (καθάρισμα) του Δίσκου και του Αντιμηνσίου. Φυλάσσεται μέσα στο Αντιμήνσιο. ι. Ό Σπόγγος Σφαιρικό σφουγγάρι πού τοποθετείται μέσα στο Άγιο Ποτήριο - για να απορροφά την υγρασία του - μετά την κατάλυση από τον Ιερέα των υπολειμμάτων της Θείας Κοινωνίας μετά τη Μετάληψη των πιστών. Συμβολίζει το σπόγγο με τον όποιο στο Γολγοθά πότισαν τον Κύριο όξος. ια. Τα Μάκτρα Κόκκινα μανδήλια πού χρησιμοποιούνται στη Θεία Μετάληψη Κλήρου και Λαού. Μ αυτά σπογγίζουμε το στόμα μας. Όταν τα κρατάμε σωστά (με τα δύο χέρια μας, κάτω από το πηγούνι μας), προφυλάσσουν την τυχόν πτώση Μαργαριτών στο δάπεδο από απροσεξία ή από στιγμιαία αδεξιότητα. Τεύχος 34 ιβ. Ό Κωδωνίσκος Μικρό καμπανάκι το όποιο κτυπά ο Ιερέας κάποια στιγμή του Όρθρου κατά τη διάρκεια της Προσκομιδής, σαν συνθηματικό ενάρξεως, ώστε, ο μεν Λαός να μνημονεύει νοερά τα ονόματα των ζώντων και κεκοιμημένων του, ο δε Λειτουργός να εξάγει μερίδες στο Άγιο Δισκάριο για όλους αυτούς πού «κατά διάνοιαν» έχει. ιγ. Το Αρτοφόριο Είναι ένα κατάλληλο ειδικό μεταλλικό συνήθως κουτί πού χρησιμοποιείται για τη φύλαξη της Θείας Κοινωνίας. Περιέχει Άγιο Άρτο εμβαπτισμένο στο τίμιο Αίμα του Κυρίου (δηλ. το Σώμα και το Αίμα Του). Εξάγεται τη Μεγάλη Πέμπτη και αποξηραίνεται για να διατηρείται. Κατά τη χρήση υγραίνεται για να μαλακώσει με κοινό οίνο. Χρησιμοποιείται σε έκτακτες ανάγκες, εκτός Θείας Λειτουργίας, κατά τη διάρκεια του έτους και κοινωνούν οι Ιερείς τους ασθενείς και άτομα πού δεν μπορούν να μεταβούν στο Ναό. ιδ. Ό Τίμιος Σταυρός Ανάλογα με τη λειτουργική του χρήση έχουμε: (1) Το Σταυρό των λιτανειών, (2) Το Σταυρό του αγιασμού, (3) Το Σταυρό ευλογίας της Αγίας Τραπέζης, (4) Τον «Εσταυρωμένο» του Ιερού, πού εξάγεται τη Μεγάλη Πέμπτη για προσκύνηση στο μέσον του Ναού. ιέ. Ό Επιτάφιος Είναι κατάλληλο ύφασμα με κεντημένο ή ζωγραφισμένο τον Χριστό νεκρό, όπως ήταν μετά την αποκαθήλωση. Αργότερα στον Επιτάφιο προστέθηκαν, γύρω από τον Χριστό ή Παναγία, ο Ιωσήφ και ο Νι- Θαβώριος Λόγος

14 κόδημος, ο Ιωάννης, Μυροφόρες και Άγγελοι, σε «επιτάφιο θρήνο». Αυτό τον Επιτάφιο προσκυνούμε και περιφέρουμε τη Μεγάλη Παρασκευή στρωμένο πάνω σ ένα διασκευασμένο τραπέζιο το λεγόμενο Κουβούκλιο, πού συμβολίζει το λίθο, πάνω στον όποιο το Σώμα του Χρίστου δέχτηκε τις μεταθανάτιες περιποιήσεις. ιστ. Τα Θυμιατήρια Είναι κινητά πύραυνα, (κατάλληλα μεταλλικά σκεύη), πού δέχονται τα κάρβουνα και το θυμίαμα, με τα όποια θυμιάζεται ή Άγία Τράπεζα, οι Άγιες εικόνες και ο Λαός, όπως και όταν το Τυπικό καθορίζει στις διάφορες Ακολου θίες. Εξαρτώνται από αλυσίδες με ή χωρίς κωδωνίσκους και ή βάση τους είναι με ή χωρίς κάλυμμα. Στις Ακολουθίες των Μεγάλων Ωρών και σε ορισμένες άλλες περιπτώσεις χρησιμοποιούνται απλούστερα Θυμιατήρια χειρός, τα «κατζία» σαν ένα είδος κυμβάλου πού συνοδεύει την ψαλμωδία (ιδίως μετά από ανάλογη εκπαίδευση). Με το θυμίαμα πού προσφέρουμε την ώρα της προσευχής υποβοηθείται ή ανάταση της ψυχής προς τα υψηλά «άνω σχώμεν τάς καρδίας». Όπως το θυμίαμα θερμαινόμε νο στον άνθρακα ανέρχεται προς τα άνω ευωδιάζοντας το περιβάλλον, έτσι και ή ψυχή του πιστού με θερμή πίστη πρέπει να φτερουγίζει προς τα άνω μυροβλύζουσα, άπαγγιστρωμένη από τις υλικές μέριμνες. Ή βάση του θυμιατηρίου υποδεικνύει την ανθρωπότητα του Χρίστου, ή φωτιά τη θεότητα Του και ο ευώδης καπνός μας «πληροφορεί» την προπορευόμενη εύωδία του Αγίου Πνεύματος. ιζ. Τα Εξαπτέρυγα Είναι μεταλλικοί δίσκοι με ανάγλυφες, αμφιπρόσωπες παραστάσεις εξαπτέρυγων Σεραφείμ, τοποθετημένοι σε κοντάρι. Χρησιμοποιούνται στη μικρή και μεγάλη Είσοδο και στις λιτανείες. Σήμερα εξυπηρετούν διακοσμητικό και συμβολικό σκοπό. Παλαιότερα κατασκευάζονταν από υμένες ή πτερά ζώων και τα χρησιμοποιούσαν οι Διάκονοι σαν ριπίδια (βεντάλιες) για να εκδιώκουν τα έντομα κυρίως πά νω από το Άγιο Ποτήριο. Σήμερα ή κίνηση αυτή συμβολικά γίνεται με τον Αέρα διπλωμένο, όταν ο Λειτουργός εκφωνεί: «Στώμεν καλώς...». ιη. Τα Λάβαρα Είναι είδος ιερών σημαιών με άμφιπρόσωπες παραστάσεις Αγίων, κεντητές ή ζωγραφιστές, πού χρησιμοποιούνται στις λιτανείες. ιθ. Τα κηροπήγια Είναι μεταλλικές βάσεις για στήριξη λαμπάδων πού ανάβονται για φωτισμό ή για ένδειξη ευλάβειας δύο συνήθως στην Άγία Τράπεζα και μία στην Προσκομιδή. Συνθετότερα κηροπήγια είναι και αυτά στα όποια οι πιστοί ανάβουν τα κεριά τους στα προσκυνητάρια. κ. Τα Σήμαντρα και οι Κώδωνες Είναι οι καμπάνες με τις όποιες καλούνται οι πιστοί στους Ί. Ναούς με ανάλογη σήμανση για Θ. Λειτουργία, για λιτανεία, για εκφορά νεκρών κ.λπ. Στίς Ιερές Μονές υπάρχουν και σήμαντρα, κόπανοι και «τάλαντα», με τα όποια οι Μοναχοί, ανάλογα με το τυπικό κάθε Μονής, ειδοποιούνται λεπτομερώς για την προε τοιμασία ή την πρόοδο των Ακολουθιών. Επιμέλεια Λουκία Ασλανίδου Θαβώριος Λόγος Τεύχος 34

To Σάββατο 7 Ιουνίου, παραμονή της μεγάλης δεσποτικής εορτής της Πεντηκοστής, τελέστηκε το καθιερωμένο μνημόσυνο υπέρ των κεκοιμημένων αδελφών μας. Την Τρίτη 10 Ιουνίου τελέστηκε, όπως κάθε χρόνο ανελλιπώς, κατανυκτικότατη αγρυπνία προς τιμή της Εικόνας της Παναγίας «Ἄξιόν ἐστιν», αντίγραφο της οποίας κοσμεί τον Ιερό μας Ναό σε περίοπτη θέση και αποτελεί την υψηλή και βεβαία αντίληψη και προστασία του. Οι μελωδικές φωνές των νέων που πλαισίωναν τον πρωτοψάλτη μας στο δεξιό αναλόγιο φόρτισαν τις ψυχές των ενοριτών με συναισθήματα ιερού δέους και κατανύξεως. Την Πέμπτη 13 Ιουνίου στην αίθουσα τελετών του Ιερού μας Ναού τα παιδιά της θεατρικής μας ομάδας «ο Άγιος Γελάσιος» παρουσίασαν στους ενορίτες το θεατρικό δρώμενο «Όρνιθες» του Αριστοφάνη σε διασκευή του Δημήτριου Ποταμίτη. Οι μικροί ηθοποιοί με την ερμηνεία τους πάνω στη σκηνή συνεπήραν το ακροατήριο με ένα έργο επίκαιρο και διαχρονικό, που ήθελε να μας ταξιδέψει μα και να μας δείξει πόσο σπουδαίο είναι να κάνουμε όνειρα, να παλεύουμε γι αυτά και να ελπίζουμε πάντα για έναν καλύτερο κόσμο. Μαζί με την καλοκαιρινή παράσταση οι θεατρόφιλοι είχαν την ευκαιρία να δουν και να θαυμάσουν έργα σκίτσου και ζωγραφικής, τα οποία με ζήλο φιλοτέχνησαν μαθητές των αντίστοιχων τμημάτων, αφού παρακολούθησαν σχετικά μαθήματα όλη τη χρονιά. Κατά το χρονικό διάστημα από 28 Ιουνίου έως 4 Ιουλίου πραγματοποιήθηκε προσκυνηματική εκδρομή στα Ιεροσόλυμα με επικεφαλής τον Τεύχος 34 ΕΝΟΡΊΑ ΕΝ ΔΡΆΣΕΙ Ιούνιος - Ιούλιος 15 Αρχιμανδρίτη π. Νικόλαο. Μοναδική εμπειρία και ανεξίτηλη ανάμνηση για τους προσκυνητές υπήρξε το γεγονός ότι ξεναγός κατά τις επισκέψεις στα προσκυνήματα ήταν ο ίδιος ο Μητροπολίτης Καπιτωλιάδος κ. Ησύχιος, ο οποίος ενθουσίασε τους προσκυνητές με την απλότητά του, το ποιμαντικό του ενδιαφέρον και την πληρότητα των γνώσεών του σχετικά με τα ιερά προσκυνήματα. Στο Πατριαρχείο των Ιεροσολύμων οι προσκυνητές υπέβαλαν τα σέβη τους στην Αυτού Θεία Μακαριότητα τον Πατριάρχη Ιεροσολύμων κ. Θεόφιλο τον Γ, ο οποίος τους πρόσφερε με τη χαρακτηριστική του καλή καρδιά και ευγένεια ως αναμνηστικά το Βίο και την Ακολουθία του Αγίου και Αποστόλου Ζακχαίου, φωτογραφία του Παναγίου Τάφου και Πατριαρχικό Γράμμα. Ιδιαίτερα φορτισμένη συναισθηματικά ήταν η στιγμή που ο π. Νικόλαος προσφώνησε τον Πατριάρχη, ο οποίος στη συνέχεια του χάρισε ένα επιστήθιο φιλντισένιο σταυρό. Την Κυριακή 27 Ιουλίου, μνήμη του Αγ. Παντελεήμονος, πανηγύριζε ο Ιερός Ναός του Ιπποκρατείου Νοσοκομείου Θεσσαλονίκης. Την παραμονή της εορτής τελέστηκε πολυϊερατικός πανηγυρικός Εσπερινός και στη συνέχεια λιτάνευση της Εικόνας και των ιερών Λειψάνων του Αγίου στον περίβολο του Νοσοκομείου. Ανήμερα της εορτής μετά το τέλος της πολυϊερατικής πανηγυρικής Θείας Λειτουργίας διανεμήθηκαν αρτίδια στους ασθενείς του Νοσοκομείου και το απόγευμα της ίδιας ημέρας τελέστηκε ο Παρακλητικός Κανόνας του Αγίου Παντελεήμονος. Επιμέλεια Στέλλα Τάσκα Θαβώριος Λόγος