ΠΡΕΣΒΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑ ΟΣ ΣΤΟ ΒΕΛΙΓΡΑ Ι ΓΡΑΦΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ

1 ΠΡΕΣΒΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑ ΟΣ ΣΤΟ ΒΕΛΙΓΡΑ Ι ΓΡΑΦΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ 2008 Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΤΗΣ ΣΕΡΒΙΑΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΛΑ Α ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Α. ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΗΜΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Β. ΣΧΕΣΕΙΣ ΜΕ ΙΕΘΝΕΙΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥΣ Γ. ΣΥΜΦΩΝΙΕΣ ΕΛΕΥΘΕΡΟΥ ΕΜΠΟΡΙΟΥ. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ Ε. ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗΣ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ ΣΤ. ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ Ζ. ΙΜΕΡΕΙΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ Η. ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΕΠΕΝ ΥΣΕΙΣ Θ. Ε.Σ.Ο.Α.Β. Ι. ΧΡΗΣΙΜΕΣ ΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ

2 Α. ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΗΜΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Η δηµοκρατική αλλαγή του Οκτωβρίου 2000 και η εκλογή του κ. Kostunica, ως Προέδρου της Οµοσπονδιακής ηµοκρατίας της Γιουγκοσλαβίας, σηµατοδότησαν την έναρξη πολιτικών και οικονοµικών µεταρρυθµίσεων, οι οποίες άλλαξαν ριζικά τη φυσιογνωµία και τις σχέσεις της χώρας µε την διεθνή κοινότητα. Στις 12/03/2003, η πολιτική σταθερότητα στη Σερβία δέχθηκε σοβαρό πλήγµα, µε τη δολοφονία του Πρωθυπουργού κ. Djindjic. Στις 28/12/2003, διεξήχθησαν βουλευτικές εκλογές και σχηµατίσθηκε κυβέρνηση συνασπισµού, µε Πρωθυπουργό τον κ. Vojislav Kostunica. Τον Ιούνιο 2004, εξελέγη Πρόεδρος της Σερβίας ο κ. Boris Tadic, αρχηγός του ηµοκρατικού Κόµµατος. Η εκλογή του κ. Tadic ερµηνεύθηκε από την διεθνή κοινότητα και τους οικονοµικούς κύκλους ως προσπάθεια της Σερβίας να συνεχίσει τις διαρθρωτικές µεταρρυθµίσεις και να επιταχύνει την πορεία της προς την Ευρωπαϊκή Ένωση. Το 2006, προκηρύχθηκαν γενικές βουλευτικές εκλογές, οι οποίες πραγµατοποιήθηκαν τον Ιανουάριο 2007. Μετά από παρατεταµένη µετεκλογική δυστοκία, το Μάιο 2007, σχηµατίσθηκε κυβέρνηση, µε Πρωθυπουργό τον κ. Kostunica. Η σηµερινή κυβέρνηση, υπό τον κ. Cvetkovic, σχηµατίσθηκε µετά από νέες εκλογές, που διεξήχθησαν το 2008. Έκταση και πληθυσµός Σερβίας και γειτονικών χωρών Σερβία Ελλάδα Αλβανία Βουλγαρία Ουγγαρία Ρουµανία Μαυροβούνιο Εκταση (χιλ. Km 2 ) 88,3 132,0 28,7 110,9 93,0 237,5 14,5 Πληθ. (εκ.) 7,5* 11,0 3,1 7,9 10,1 21,7 0,620 *χωρίς το Κόσοβο Μή υπολογιζοµένου του Κοσόβου, οι Σέρβοι, αντιπροσωπεύουν το 75% του συνολικού πληθυσµού της χώρας, ενώ οι Μαυροβούνιοι το 8%. Από τις µειονότητες, η πολυπληθέστερη είναι οι Ούγγροι (4%), οι Κροάτες (1,1%) και οι Ρόµα (1,3%). Ακολουθούν οι Βοσνιάκοι (σλαβόφωνοι µουσουλµάνοι), οι Αλβανοί, οι Σλοβάκοι, οι Ρουθηνοί και άλλες µικρότερες εθνοτικές οµάδες.

Β. ΣΧΕΣΕΙΣ ΜΕ ΙΕΘΝΕΙΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥΣ 3 Τα πρώτα σηµαντικά βήµατα εξόδου της χώρας από την πολιτική και οικονοµική αποµόνωση των τελευταίων ετών ήταν η πλήρης επανένταξή της στα Ηνωµένα Έθνη (01/11/2000), η συµµετοχή της στο Σύµφωνο Σταθερότητας γιά τη Νοτιοανατολική Ευρώπη (26/10/2000) και στην Πρωτοβουλία για τη Συνεργασία στη Νοτιοανατολική Ευρώπη (SECI), καθώς και η επαναδραστηριοποίησή της στους κόλπους της ιαδικασίας Συνεργασίας Ν.Α. Ευρώπης (SEECP). Στις 20/10/2000, η χώρα έγινε µέλος του ιεθνούς Νοµισµατικού Ταµείου. Στις 08-05-2001, επανήλθε στην Παγκόσµια Τράπεζα, της οποίας είχε πάψει να είναι µέλος το 1993. Είναι µέλος από το 2001 της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (E.B.R.D) και της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (Ε.Ι.Β.), από δε το 2003 είναι µέλος του Συµβουλίου της Ευρώπης. Ευρωπαϊκή Ενωση (E.U.) Από πλευράς Ευρωπαϊκής Ενωσης, οι θετικές αντιδράσεις απέναντι στη δηµοκρατική µεταπολίτευση του Οκτωβρίου 2000 ήταν άµεσες: Στις 09/10/2000, αποφασίσθηκε η άρση της απαγόρευσης πώλησης πετρελαίου και προϊόντων αυτού, καθώς και η οριστική άρση της απαγόρευσης των πτήσεων. Στις 14/11/2000, ήρθη το σύνολο των οικονοµικών κυρώσεων. Στις 31/10/2000, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή χορήγησε µονοµερές προτιµησιακό καθεστώς στην τότε Οµοσπονδιακή ηµοκρατία της Γιουγκοσλαβίας, όσον αφορά στην εξαγωγή του 95% των βιοµηχανικών και αγροτικών γιουγκοσλαβικών προιόντων στήν κοινοτική αγορά. Με τον τρόπο αυτό, η Σερβία και το Μαυροβούνιο υπήχθησαν στο προτιµησιακό εµπορικό σχήµα που ισχύει και για τις άλλες χώρες των υτικών Βαλκανίων (Αλβανία, Βοσνία-Ερζεγοβίνη, Κροατία, ΠΓ Μ). Το 2005, υπεγράφη συµφωνία ΕΕ-Σερβίας για το εµπόριο κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων. Η εν λόγω συµφωνία προέβλεπε την από 01/06/2006 σταδιακή µείωση δασµών και ποσοστώσεων στις εξαγωγές σερβικών κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων προς την ΕΕ. Αντίστοιχα, η σερβική πλευρά ανέλαβε την υποχρέωση να έχει απελευθερώσει µέχρι 01/01/2008 τις εισαγωγές κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων καταγωγής ΕΕ. Η εν λόγω απελευθέρωση προεβλέπετο να γίνει σταδιακά µε µείωση των δασµών κατά 25%, ανά εξάµηνο. Επίσης, στις αρχές του 2005, ήρθη η απαγόρευση της εξαγωγής σερβικής ζάχαρης προς την ΕΕ. Η σχετική ποσόστωση διαµορφώθηκε τελικά στους 180.000 τόνους ετησίως. Η πολιτική της ΕΕ έναντι των πέντε χωρών των υτ. Βαλκανίων έχει κωδικοποιηθεί στη λεγόµενη ιαδικασία Σταθεροποίησης και Σύνδεσης. Η διαδικασία αυτή αποβλέπει στη σταθεροποίηση των πέντε (5) κρατών της περιοχής των υτικών Βαλκανίων, µέσω πολιτικών και οικονοµικών µεταρρυθµίσεων στο εσωτερικό τους και µέσω ενθάρρυνσης της µεταξύ τους συνεργασίας. Βασικό µέσο για την πραγµατοποίηση της πολιτικής αυτής είναι η σύναψη Συµφωνιών Σταθεροποίησης και Σύνδεσης (Stabilization and Association Agreements) της ΕΕ µε κάθε µία από αυτές τις χώρες. Απώτερος στόχος είναι η προετοιµασία των κρατών αυτών για τη µελλοντική ένταξή τους στην ΕΕ. Όσον αφορά ειδικά στην πορεία της Σερβίας, στο πλαίσιο της ιαδικασίας Σταθεροποίησης & Σύνδεσης, η κατάσταση εµφανίζεται ως εξής: Το Σεπτέµβριο 2004, οι Υπουργοί Εξωτερικών της ΕΕ απεφάσισαν ότι το, ενιαίο τότε, κράτος της Σερβίας-Μαυροβουνίου θα υπογράψει Συµφωνία Σταθεροποίησης και Σύνδεσης

4 µε την ΕΕ, η οποία όµως θα περιλαµβάνει χωριστές ρυθµίσεις (υπό µορφή δυο χωριστών Πρωτοκόλλων) για τη Σερβία και το Μαυροβούνιο, επί πολλών θεµάτων εµπορικής και οικονοµικής πολιτικής, αναγνωρίζοντας έτσι τις διαφορές και ιδιαιτερότητες των δύο ηµοκρατιών. Η πολιτική αυτή ονοµάστηκε «διττή προσέγγιση» (twin track approach) και έγινε δεκτή από το Βελιγράδι και την Ποντγκόριτσα. Υπαγορεύθηκε δε από το γεγονός ότι οι δυο ανωτέρω ηµοκρατίες δεν µπόρεσαν να καταλήξουν σε συµφωνία, ώστε να εναρµονίσουν πλήρως τα οικονοµικά και τελωνειακά συστήµατά τους. Η Ευρ. Επιτροπή ενέκρινε (12/04/2005) Μελέτη Σκοπιµότητας (Feasibility Study), η οποία εκπονήθηκε στο πνεύµα της προαναφερθείσας διττής προσέγγισης και σηµατοδοτεί την έναρξη διαπραγµατεύσεων µε στόχο τη σύναψη Συµφωνίας Σταθεροποίησης και Σύνδεσης. Στις 25/04/2005, το Συµβούλιο Υπουργών της ΕΕ υιοθέτησε την Μελέτη Σκοπιµότητας για τη Σερβία, γεγονός που επέτρεψε την έναρξη των επίσηµων διαπραγµατεύσεων για την Συµφωνία Σταθεροποίησης και Σύνδεσης µεταξύ της Ευρ. Επιτροπής και της Σερβίας. Οι επίσηµες διαπραγµατεύσεις ξεκίνησαν τον Οκτώβριο του ιδίου έτους. Η υπογραφή αυτής της Συµφωνίας προϋπέθετε την πλήρη συνεργασία της Σερβίας µε το ιεθνές Ποινικό ικαστήριο για τη Πρώην Γιουγκοσλαβία, την επιτάχυνση των ιδιωτικοποιήσεων, την αναδιάρθρωση των επιχειρήσεων του δηµόσιου τοµέα, την αλλαγή και απλούστευση της νοµοθεσίας που διέπει τα δικαιώµατα ιδιοκτησίας και τη γενικότερη εφαρµογή του κράτους δικαίου. Στο πλαίσιο της διττής προσέγγισης, η EE ξεκίνησε χωριστές διαπραγµατεύσεις µε κάθε µία ηµοκρατία σε σειρά θεµάτων, µεταξύ των οποίων συγκαταλέγεται και η οικονοµία. Η υπογραφή της Συµφωνίας Σταθεροποίησης και Σύνδεσης προεβλέπετο για το φθινόπωρο 2006. Η αδυναµία όµως του Βελιγραδίου να συνεργαστεί πλήρως µε το ιεθνές Ποινικό ικαστήριο για την πρώην Γιουγκοσλαβία, οδήγησε στην διακοπή των διαπραγµατεύσεων (Μάϊος 2006), γεγονός που προκάλεσε εσωτερική κυβερνητική κρίση. Εντός του 2007 σηµειώθηκε, ωστόσο, σηµαντική πρόοδος στη συνεργασία της Σερβίας µε την ΕΕ. Μετά από διακοπή ενός έτους, τον Ιούνιο 2007, ξεκίνησαν εκ νέου οι διαπραγµατεύσεις για την υπογραφή της Συµφωνίας Σταθεροποίησης και Σύνδεσης. Το Σεπτέµβριο 2007, επιτεύχθηκε συµφωνία των δύο µερών για το περιεχόµενο της ανωτέρω Συµφωνίας και, το Νοέµβριο 2007, πραγµατοποιήθηκε η µονογραφή της, ολοκληρώνοντας έτσι την πρώτη φάση της ενταξιακής πορείας της Σερβίας προς την ΕΕ. Μετά τη µονογραφή της Συµφωνίας, δηµιουργήθηκε ειδική Υπηρεσία Συνεργασίας για την Ενταξιακή ιαδικασία στην ΕΕ (Cooperation Body for the EU Accession Process) ενώ, παράλληλα, προς το τέλος του έτους, ξεκίνησε η διαδικασία προετοιµασίας ενός εθνικού προγράµµατος για την ενσωµάτωση της χώρας στην ΕΕ. Περιεχόµενο του προγράµµατος αυτού ήταν ο προσδιορισµός των σταδίων που θα πρέπει να διέλθει η Σερβία, ώστε να ενσωµατώσει το κοινοτικό κεκτηµένο στο εγχώριο νοµικό σύστηµα, καθώς επίσης και να εκπληρώσει τα απαραίτητα πολιτικά και οικονοµικά κριτήρια ένταξης στην ΕΕ. Η ανωτέρω Συµφωνία Σταθεροποίησης και Σύνδεσης ΕΕ-Σερβίας υπεγράφη τον Απρίλιο 2008. Η Σερβία προχώρησε σε άµεση κύρωσή της από το Κοινοβούλιο ενώ, τα εθνικά Κοινοβούλια των κ-µ της ΕΕ δεν προχώρησαν στην κύρωσή της, αναµένοντας ανακοίνωση του Συµβουλίου σχετικά µε την πλήρη συνεργασία της χώρας µε το ιεθνές Ποινικό ικαστήριο για την πρώην Γιουγκοσλαβία. Παρόλη αυτή την καθυστέρηση εκ µέρους της ΕΕ, τον Ιανουάριο 2009, η Σερβία προχώρησε σε µονοµερή εφαρµογή της Συµφωνία

5 Συνεργασίας και Σύνδεσης, ως ένδειξη δέσµευσής της για την ευρωπαϊκή της προοπτική. Οι σηµαντικότερες προβλέψεις της ανωτέρω Συµφωνίας είναι: o Θεσµοθέτηση συστηµατικού πολιτικού διαλόγου µεταξύ των δύο πλευρών. o Σταδιακή απελευθέρωση του εµπορίου µεταξύ ΕΕ και Σερβίας. Η απελευθέρωση θα είναι αρχικά ασύµµετρη υπέρ της Σερβίας, στο τέλος όµως της µεταβατικής περιόδου, η οποία θα συνοµολογηθεί, θα πρέπει να έχει επιτευχθεί πλήρης, σχεδόν, απελευθέρωση και από τα δυο συµβαλλόµενα µέρη. o Εναρµόνιση της σερβικής νοµοθεσίας και βαθµιαία ενσωµάτωση του κοινοτικού κεκτηµένου από τη Σερβία. o Συνεργασία στους τοµείς της ικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων. o Συστηµατική χορήγηση αναπτυξιακής βοήθειας από την ΕΕ στη Σερβία, µε στόχο τη χρηµατοδοτική ενίσχυση των εσωτερικών µεταρρυθµίσεων. Η χρηµατοδότηση αυτή υλοποιείται µέσω των προγραµµάτων CARDS και IPA. ιευκρινίζεται ότι, προκειµένου να ενδυναµωθεί η περιφερειακή συνεργασία στα υτικά Βαλκάνια και να διευκολυνθεί η ιαδικασία Σταθεροποίησης και Σύνδεσης, η ΕΕ θεσµοθέτησε το χρηµατοδοτικό πρόγραµµα CARDS, η διαχείριση του οποίου γινόταν άµεσα από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Το πρόγραµµα CARDS, το οποίο έληξε τον εκέµβριο 2006, αφορούσε στην ενδυνάµωση της περιφερειακής συνεργασίας, σε τοµείς όπως η δηµόσια διοίκηση, η υιοθέτηση του κοινοτικού κεκτηµένου, η ικαιοσύνη, η διασυνοριακή συνεργασία και οι υποδοµές. Το χρηµατοδοτικό πρόγραµµα CARDS αντικαταστάθηκε από το Μέσο Προενταξιακής Βοήθειας (Instrument for Pre- Accession Assistance IPA), το οποίο έχει θέσει για την Σερβία τρεις (3) στρατηγικούς στόχους προτεραιότητας (πολιτικά κριτήρια, οικονοµικά κριτήρια, υποχρεώσεις από την µελλοντική υποψηφιότητα). Το IPA αποτελεί ένα ευέλικτο χρηµατοδοτικό όργανο, το οποίο συνδέεται µε τις προενταξιακές διαδικασίες, κατά την περίοδο 2007 2013, και παρέχει βοήθεια, ανάλογα µε ην πρόοδο της εκάστοτε επωφελούµενης χώρας, καθώς και το µέγεθος των αναγκών της, όπως τούτα επισηµαίνονται σε σχετικές ετήσιες εκθέσεις της ΕΕ. Παγκόσµιος Οργανισµός Εµπορίου (W.T.O.) Στο πλαίσιο της προετοιµασίας των διαπραγµατεύσεων για την ένταξη της Σερβίας στον ΠΟΕ, συγκροτήθηκε, το 2005, από την σερβική κυβέρνηση η Επιτροπή ιαπραγµατεύσεων Ένταξης (WTO Accession Commission), καθώς και µία Οµάδα Εργασίας Υπηρεσιών (Working Party on Services), αντικείµενα της οποίας είναι ο καθορισµός σχεδίων εργασίας για την ανωτέρω Επιτροπή, η επεξεργασία εθνικής στρατηγικής για τις διαπραγµατεύσεις ένταξης στον ΠΟΕ και η προετοιµασία αρχικών προτάσεων, όσον αφορά στις διαπραγµατεύσεις στον τοµέα των υπηρεσιών. Η πρώτη συνάντηση της Οµάδας Εργασίας Ένταξης στον ΠΟΕ πραγµατοποιήθηκε στη Γενεύη, τον Οκτώβριο 2005. Εξάλλου, το Μάιο και τον εκέµβριο 2008 πραγµατοποιήθηκαν στη Γενεύη η πέµπτη και η έκτη συνάντηση, αντίστοιχα, της ανωτέρω Οµάδας Εργασίας. Έκτοτε, οι διαπραγµατεύσεις βρίσκονται σε πλήρη εξέλιξη, ενώ έχει διατυπωθεί η εκτίµηση ότι, εντός του 2010, η Σερβία θα γίνει πλήρες µέλος του ΠΟΕ. ιεθνές Νοµισµατικό Ταµείο (I.M.F.) Από το 2000 και εντεύθεν, το ΝΤ παρέχει συνεχή στήριξη του προγράµµατος µεταρρυθµίσεων της Σερβίας, εγκρίνοντας αρχικά τη χορήγηση SDR (Special Drawing Rights) ύψους 966,9 εκ., που αντιστοιχούν σε περίπου $ 1,454 δις, µέσω χρηµατοοικονοµικών διακανονισµών.

Οι σχέσεις της χώρας µε το ΝΤ διέπονταν, σε πρώτη φάση από την τριετή συµφωνία Extended Fund Facility (EFF), η οποία εγκρίθηκε από το ΝΤ, στις 13 Μαϊου 2002, και προέβλεπε τη χορήγηση στην τότε Σερβία-Μαυροβούνιο SDR (Special Drawing Rights) ύψους 650 εκ. Ο χρηµατοοικονοµικός διακανονισµός που συµφωνήθηκε µε το ΝΤ για την χορήγηση του προαναφερθέντος ποσού ολοκληρώθηκε επιτυχώς, το Φεβρουάριο 2006. Η εξόφληση των κεφαλαίων αυτών από τη Σερβία ξεκίνησε τον Ιούνιο 2006 και ολοκληρώθηκε στις 15 Μαρτίου 2007, οπότε και η χώρα ανταποκρίθηκε πλήρως στις υποχρεώσεις της στον διεθνή αυτό οργανισµό. Η επιτυχής ολοκλήρωση της Συµφωνίας µε το ΝΤ έδωσε την δυνατότητα στη Σερβία να επιτύχει τη διαγραφή του υπολοίπου 15% του χρέους της, έναντι των πιστωτών της Λέσχης των Παρισίων. Σηµειώνεται, ότι το ΝΤ είχε αναγνωρίσει ήδη, από τις 21/7/2006 τη ηµοκρατία της Σερβίας ως κ-µ του, διάδοχο της προηγούµενης κρατικής οντότητας της ηµοκρατίας Σερβίας και Μαυροβουνίου. Το Μάρτιο 2007, αποστολή του ΝΤ επισκέφθηκε το Βελιγράδι, προκειµένου να συζητήσει τα αποτελέσµατα που επιτεύχθηκαν από τον χορήγηση των προαναφερθέντων κεφαλαίων, καθώς και το πλαίσιο της οικονοµικής πολιτικής που θα πρέπει να ακολουθήσει η χώρα. Ευµενή σχόλια απέσπασε η κυβέρνηση για την σταθερή οικονοµική ανάπτυξη και την επιτυχία της νοµισµατικής πολιτικής συγκράτησης του πληθωρισµού στα τέλη του 2006. Η αποστολή επεσήµανε, ωστόσο, τους κινδύνους που ενέχει για την οικονοµία η διατήρηση υψηλών ελλειµµάτων στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, ενώ έµφαση απέδωσε και στην ανάγκη επιτάχυνσης των διαρθρωτικών µεταρρυθµίσεων στην οικονοµία και περιοριστικής δηµοσιονοµικής πολιτικής. Οι συνοµιλίες µε το ΝΤ σχετικά µε την µακροοικονοµική πολιτική της χώρας, συνεχίστηκαν και το Σεπτέµβριο του 2008 ενώ, το Νοέµβριο του ιδίου έτους, συµφωνήθηκε οικονοµικό πρόγραµµα, το οποίο διέπονταν από έναν Προληπτικό ιακανονισµό Ετοιµότητας (Precautionary Stand-By Arrangement) διάρκειας 15 µηνών, υποστηριζόµενο από ένα δάνειο αξίας ειδικών τραβηχτικών δικαιωµάτων (Special Drawing - Rights SDR) 351 εκατ., αντιστοιχούν στο 75% της ποσόστωσης της Σερβίας στο ΝΤ, ισοδύναµο µε περίπου $ 516 εκατ. Στόχος του οικονοµικού προγράµµατος ήταν, υπό τις συνθήκες της παγκόσµιας οικονοµικής κρίσης, να εφαρµοστεί ένα συνολικό πακέτο µέτρων, ωστε να διαφυλαχθεί η µακροοικονοµική σταθερότητα της χώρας. Στο πλαίσιο αυτού του προγράµµατος συµφωνήθηκε, επίσης, η διατήρηση της σκληρής νοµισµατικής πολιτικής και η συνέχιση των δοµικών µεταρρυθµίσεων. Σηµειωτέο, το ιοικητικό Συµβούλιο του συγκεκριµένου Οργανισµού αποφάσισε στις 15-5-09 την κατά περίπου επτά φορές αύξηση της προς τη Σερβία βοήθειας, σε 2,62 δις ειδικά τραβηχτικά δικαιώµατα ( SDR ή 2,942 δις ή $ 4 δις, αναλογούν µερίδιο 560% της σχετικής σερβικής ποσόστωσης, περίπου 10% του σερβικού Α.Ε.Π.). Το πιο πάνω επίσης Συµβούλιο ενέκρινε τότε την κατά ένα έτος παράταση της διάρκειας του ανωτέρω ιακανονισµού, συγκεκριµένα µέχρι τα µέσα Απριλίου 2011. Η ανωτέρω απόφαση, που σηµειωτέο η λήψη της πραγµατοποιήθηκε µετά την ψήφιση από το σερβικό κοινοβούλιο στις 29-4-09, του αναθεωρηµένου για το τρέχον έτος κρατικού προϋπολογισµού, κατέστησε δυνατή την άµεση χορήγηση στη Σερβία, του πρώτου από τα τρία τµήµατα του ανωτέρω δανείου (των 2,9 δις), ύψους 788 εκατ. Στο πλαίσιο συνεννοήσεων, που πραγµατοποιήθηκαν από 26-10-09 έως 4-11-09 στο Βελιγράδι, µεταξύ εµπειρογνωµόνων του.ν.τ. και αντιπροσωπείας της σερβικής κυβέρνησης, αποφασίστηκε η κατά έξη µήνες περαιτέρω παράταση της διάρκειας του πιο πάνω ιακανονισµού, δηλαδή µέχρι τον Οκτώβριο 2011. 6

7 Παγκόσµια Τράπεζα (W.B.) Το 2005, η Σερβία έλαβε έγκριση χορήγησης χαµηλότοκου δανείου, ύψους $ 126 εκ., σκοπός του οποίου ήταν η χρηµατοδότηση του σχεδίου εξυγίανσης του συνταξιοδοτικού συστήµατος, η αναµόρφωση του δικτύου άρδευσης και ύδρευσης, η ενδυνάµωση του ενεργειακού τοµέα και η ανάπτυξης του χρηµατοπιστωτικού τοµέα. Το πρώτο πρόγραµµα του δανείου, ύψους $ 55 εκ., εγκρίθηκε το εκέµβριο 2005, και αφορούσε στην ενδυνάµωση της χρηµατοοικονοµικής πειθαρχίας των επιχειρήσεων, στην οικοδόµηση ενός πιο αποτελεσµατικού χρηµατοοικονοµικού τοµέα και στη βελτίωση του επιχειρηµατικού περιβάλλοντος. Στις 03/08/2006, η ΠΤ επιβεβαίωσε την αναγνώριση της ηµοκρατίας της Σερβίας ως διάδοχο κ-µ, στη θέση της ηµοκρατίας Σερβίας και Μαυροβουνίου. Προκειµένου να περιορίσει τις οικονοµικές υποχρεώσεις της έναντι της ΠΤ, η Σερβία προκατέβαλε, το 2006, το ποσό των 323,75 εκ. (περίπου $ 423 εκ.). Η ιεθνής Αναπτυξιακή Ένωση (International Development Association [IDA), που αποτελεί παράρτηµα της ΠΤ, µε αποστολή την ενίσχυση της ανάπτυξης των φτωχότερων χωρών, µέσω της παροχής χαµηλότοκων δανείων, έχει επίσης χορηγήσει, έως τώρα, δάνεια στη Σερβία µε εξαιρετικά συµφέροντες όρους (εξόφληση εντός 20 ετών, µε περίοδο χάριτος 10 ετών και ετήσιο επιτόκιο 0,75%). Συνολικά, έχει εγκριθεί η χορήγηση δανείων ύψους $ 627 εκ., µέσω της χάραξης τριετών προγραµµάτων βοήθειας. Τον Ιούνιο 2007, εγκρίθηκε η χορήγηση $ 188 εκ., για τη χρηµατοδότηση των εξής 5 έργων: Ενίσχυση της Ανάπτυξης της Περιοχής του Μπορ, Ενίσχυση της Ενεργειακής Αποδοτικότητας, Αγροτική Μεταρρύθµιση και Εκσυγχρονισµός του Συστήµατος Άρδευσης, Αποχέτευσης και Μεταφορών. Από το σύνολο των $ 188 εκ. δολ., τα $ 168 εκ. αφορούσαν σε δάνεια που χορηγήθηκαν από την ΕBRD, ενώ τα υπόλοια $ 20 εκ. χορηγήθηκαν από την IDA. Στις 13/12/2007, εγκρίθηκε από την ΠΤ το νέο τριετές χρηµατοδοτικό πρόγραµµα, µε τίτλο Country Partnership Strategy (CPS), το οποίο σηµατοδοτεί µία νέα, πιο εξελιγµένη σχέση µεταξύ της Σερβίας και του διεθνούς αυτού οργανισµού. Το πρόγραµµα είναι συνεπές µε την πορεία της χώρας προς την ΕΕ και επικεντρώνεται στην υλοποίηση µεταρρυθµίσεων που θα εξασφαλίσουν µια σταθερή και συνεχή οικονοµική ανάπτυξη, τον περιορισµό της ανεργίας και της φτώχειας, την προστασία του περιβάλλοντος και τη βελτίωση του επιπέδου διαβίωσης του πληθυσµού. Στο πλαίσιο του προγράµµατος αυτού, προβλέπεται η χορήγηση $ 600 εκ. από την ΕBRD, τα οποία θα καταβληθούν σε τέσσερις (4) ισόποσες δόσεις των $ 150 εκ. Στο πρόγραµµα προβλέπεται, επίσης, η παροχή διαφόρων µορφών τεχνικής βοήθειας στη χώρα µέχρι το 2011. Η πρώτη δόση από αυτό το πρόγραµµα ύψους $ 45 εκ. εγκρίθηκε το Μάρτιο του 2008 και αφορά στην παροχή βελτιωµένων υπηρεσιών σε επίπεδο τοπικής αυτοδιοίκησης. Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (E.I.B.) Από ενάρξεως της συνεργασίας της E.I.B. µε τη Σερβία, το 2001, έως το τέλος του 2008, η ΕΙΒ ενέκρινε δάνεια υψους 1.141 εκ., εκ των οποίων η χώρα απορρόφησε τα 605 εκ. Τα κεφάλαια αυτά προορίζονταν για υλοποίηση προγραµµάτων στον χρηµατοπιστωτικό τοµέα, για τον εκσυχρονισµό του αεροδροµίου του Βελιγραδίου, για τον εκσυγχρονισµό του οδικού δικτύου και την κατασκευή νέων

οδικών αξόνων, για τον εκσυγχρονισµό του σιδηροδροµικού δικτύου, και για την υλοποίηση προγραµµάτων στους χώρους της υγείας, της ενέργειας και της εκπαίδευσης. 8 Κατα τη διάρκεια του 2008, εγκρίθηκαν δάνεια ύψους 206 εκ., τα οποία προορίζονταν για την υλοποίηση των εξής προγραµµάτων: Ανακατασκευή της Γέφυρας Gazella του Βελιγραδίου, Εκσυγχρονισµός Οδικών ικτύων, Εκσυγχρονισµός Κλινικού Κέντρου Βελιγραδίου και Περιφερειακός Άξονας Βελιγραδίου. Κατά το ίδιο έτος η E.I.B.: Ενέκρινε τη χορήγηση δύο επιπλέον δανείων, συνολικού ύψους 65 εκ. για την ενίσχυση των µικρών και µεσαίων επιχειρήσεων και την υλοποίηση µικρής κλίµακας έργων υποδοµής σε περιφερειακό επίπεδο. Χορήγησε 67 δάνεια, συνολικού ύψους 46,28 εκ., δηµιουργώντας έτσι 1.255 νέες θέσεις εργασίας. Συµφώνησε µε τη σερβική κυβέρνηση τη διαδικασία χορήγησης νέου δανείου ύψους 250 εκ., για την ενίσχυση των µικροµεσαίων εδώ επιχειρήσεων. ιευκρινίζεται ότι, από το 2001 µέχρι τον Νοέµβριο 2009, η ανωτέρω Τράπεζα χορήγησε στη Σερβία δάνεια, συνολικού ύψους 2,37 δις, για τη χρηµατοδότηση των εξής: Πανευρωπαϊκό ιάδροµο 10, παρακαµπτήριο αυτοκινητόδροµο Βελιγραδίου, αποκατάσταση αυτοκινητόδροµων, σιδηροτροχιών και γεφυρών, έλεγχο εναέριας κυκλοφορίας, σύστηµα ελέγχου ηλεκτρικής ενέργειας, δηµοτικά έργα υποδοµής, δηµοτική ύδρευση, µικροµεσαίες επιχειρήσεις, δίκτυα διανοµής ηλεκτρικού ρεύµατος, νοσοκοµιακά κέντρα, αναβάθµιση σχολείων, κέντρα αντιµετώπισης επειγόντων περιστατικών υγείας κλπ. Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (E.B.R.D.) Το 2005, η EBRD ενέκρινε δάνεια ύψους 156,5 εκ., περίπου, για έργα ανακατασκευής στον τοµέα οδοποιίας και σιδηροδρόµων, ανάπτυξης υποδοµών σε επίπεδο τοπικής αυτοδιοίκησης και ανάπτυξης του ιδιωτικού και του τραπεζικού τοµέα. Το 2006, συνεχίστηκε η οικονοµική ενίσχυση της Σερβίας, µε την έγκριση χορήγησης 290 εκ., περίπου. Το ποσό αυτό προοριζόταν για την χρηµατοδότηση επιχειρηµατικών σχεδίων ανάπτυξης µικροµεσαίων επιχειρήσεων, την αγορά βαγονιών για τους σιδηροδρόµους της Σερβίας, την κατασκευή γέφυρας στον ποταµό Σάβα κ.α. Κατά την διάρκεια του 2006, αξιοποιήθηκαν περίπου 130 εκ. από τα ανωτέρω κεφάλαια. Το Φεβρουάριο 2007, η EBRD υιοθέτησε µια νέα στρατηγική, όσον αφορά στη συνεργασία της µε τη Σερβία, η οποία προβλέπει την χρηµατοδότηση σειράς έργων υποδοµής, εντός των εποµένων τριών ετών ενώ, παράλληλα, θα εξακολουθεί να χρηµατοδοτεί την ολοκλήρωση του προγράµµατος ιδιωτικοποιήσεων και την εν γένει ανάπτυξη του ιδιωτικού τοµέα. Ειδικότερα, σε ότι αφορά στον ιδιωτικό τοµέα και την επιχειρηµατικότητα, θα ενισχύσει την ανάπτυξη νέων προϊόντων του χρηµατοπιστωτικού τοµέα, θα χρηµατοδοτήσει µικροµεσαίες επιχειρήσεις και θα υποστηρίξει την ανάπτυξη µη τραπεζικών ιδρυµάτων, µε δυνατότητα παροχής µικροδανείων στον ιδιωτικό τοµέα. Θα πρέπει να σηµειωθεί ότι, από ενάρξεως της συνεργασίας της EBRD µε τη Σερβία (Απρίλιος 2001), έως τον Νοέµβριο 2009, η E.B.R.D. έχει διαθέσει στη Σερβία δάνεια συνολικού ύψους 1,7 δις, αναφορικά µε 28 εδώ αναπτυξιακά προγράµµατα.

Το περίπου 44% του ανωτέρω ποσού επενδύθηκε σε έργα υποδοµής, το δε υπόλοιπο διατέθηκε για έργα στους τοµείς γεωργίας, ενέργειας, ακινήτων και τουρισµού. 9 Λέσχη Πιστωτών Παρισίων / Λονδίνου Νέες συµφωνίες υπεγράφησαν µε την Ιαπωνία, τη Γαλλία, τη Σουηδία, την Ελβετία, την Ισπανία και τις ΗΠΑ. Οι υποχρεώσεις της χώρας έναντι της Λέσχης Πιστωτών των Παρισίων εξυπηρετήθηκαν οµαλά, καθόλη τη διάρκεια του 2007. Τον Ιούλιο 2004, υπεγράφη συµφωνία αναδιάρθρωσης του χρέους και προς την Λέσχη Πιστωτών του Λονδίνου. Η συµφωνία προβλέπει την διαγραφή του 62% του χρέους και την αντικατάσταση του υπολειπόµενου ποσού από οµόλογα αξίας $ 1.080 εκ. Επίσης, προβλέπεται 20ετής διάρκεια αποπληρωµής του εναποµείναντος χρέους, µε πενταετή περίοδο χάριτος. Οι κυβερνήσεις της ηµοκρατίας της Σερβίας και της ηµοκρατίας του Μαυροβουνίου συµφώνησαν ότι η Σερβία θα αναλάβει τις υποχρεώσεις που απορρέουν από την αναδιάρθρωση του δανείου. Η δεύτερη φάση µείωσης του χρέους της Σερβίας προς την Λέσχη, άρχισε να ισχύει από τις 07/02/2006. Με την υλοποίηση της δεύτερης φάσης µείωσης του χρέους, το χρέος περιορίστηκε κατά περίπου $ 658 εκ. Κατά τη διάρκεια του 2008, συνεχίστηκαν οι ενέργειες για την αναδιάρθρωση και του εναποµείναντος χρέους της Σερβίας έναντι της Λέσχης Πιστωτών του Λονδίνου.

10 Γ. ΣΥΜΦΩΝΙΕΣ ΕΛΕΥΘΕΡΟΥ ΕΜΠΟΡΙΟΥ Στο πλαίσιο του Συµφώνου Σταθερότητας, η Σερβία έχει υπογράψει Συµφωνίες Ελευθέρου Εµπορίου (βλ. κάτωθι πίνακα), κυρίως µε γειτονικές χώρες, µε στόχο τη δηµιουργία µιας περιφερειακής ζώνης ελευθέρου εµπορίου. Περιεχόµενο των Συµφωνιών αυτών είναι η ανάπτυξη των εµπορικών συναλλαγών, η βαθµιαία άρση των διοικητικών και τελωνειακών εµποδίων, ο περιορισµός των ποσοστώσεων και η απλοποίηση των διοικητικών διαδικασιών Χώρα Υπογραφή Κύρωση Εναρξη Ισχύος Αλβανία 13.11.03 27.05.04 01.08.04 Βοσνία & Ερζεγοβίνη 01.02.02 26.04.02 01.06.02 Κροατία 22.12.02 26.03.04 01.07.04 Π.Γ..Μ 04.09.96 04.10.96 12.10.96 Μολδαβία 13.11.03 27.05.04 01.09.04 Ρωσία 28.08.00 09.05.01 19.05.01 Λευκορωσία 31.03.09 Αναµένεται Μέσα στο 2010 Τουρκία 01.06.09 16.07.09 Μέσα στο 2010 Η Σερβία αποτελεί πλήρες µέλος της Συµφωνίας Ελευθέρων Συναλλαγών της Κεντρικής Ευρώπης ( Central European Free Trade Agreement CEFTA, Αλβανία, Βοσνία-Ερζεγοβίνη, Π.Γ..Μ., Μολδαβία, Μαυροβούνιο, Σερβία και Κόσσοβο), που υπεγράφη στο Βουκουρέστι στις 20-12-06.

. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΕΡΒΙΑΣ - ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ 11 Η διάλυση της πρώην Γιουγκοσλαβίας, οι πολεµικές συγκρούσεις που ακολούθησαν, οι κυρώσεις της διεθνούς κοινότητας, η κάθετη πτώση της παραγωγής, η απώλεια των αγορών και το πάγωµα των καταθέσεων στις τράπεζες του εξωτερικού, είχαν ως αποτέλεσµα την κατάρρευση της σερβικής οικονοµίας. Το 1994, το σερβικό ΑΕΠ αντιπροσώπευε µόλις το 44% του σερβικού ΑΕΠ του 1990. Τον Ιανουάριο 1994, εφαρµόστηκε το πρώτο σταθεροποιητικό πρόγραµµα µε θετικά αποτελέσµατα στο πεδίο της µείωσης του πληθωρισµού και της αύξησης του ΑΕΠ. Η κρίση όµως στο Κόσσοβο (1999) προκάλεσε για δεύτερη φορά σοβαρά προβλήµατα. Η έξοδος της χώρας από την πολιτική και οικονοµική αποµόνωση, µετά τις εκλογές του 2000, η επανένταξή της στις διεθνείς πολιτικές και οικονοµικές δοµές, η συνεργασία µε την ΠΤ και το ΝΤ, η συµµετοχή της στο Σύµφωνο Σταθερότητας, ο διάλογος µε την ΕΕ και η άρση των οικονοµικών κυρώσεων, διαµόρφωσαν το κατάλληλο διεθνές περιβάλλον για ανάληψη εσωτερικών διαρθρωτικών κοινωνικο-οικονοµικών αλλαγών. Οι ιδιωτικοποιήσεις, η προσέλκυση ξένων επενδύσεων, η απελευθέρωση του εξωτερικού εµπορίου και η ψήφιση νέων νόµων σε όλους τους τοµείς της οικονοµικής δραστηριότητας, άρχισαν σύντοµα να αποδίδουν καρπούς. Την άνοιξη του 2005, η Ευρ. Επιτροπή ενέκρινε τη µελέτη σκοπιµότητας και επιβεβαίωσε την ετοιµότητα της Σερβίας για έναρξη των διαπραγµατεύσεων για την υπογραφή Συµφωνίας Σταθεροποίησης και Σύνδεσης µε την ΕΕ. Οι διαπραγµατεύσεις άρχισαν επίσηµα στο Βελιγράδι, το Νοέµβριο 2005. ιεκόπησαν, όµως, στις αρχές Μαΐου 2006, λόγω της αδυναµίας του Βελιγραδίου να συνεργασθεί πλήρως µε το ιεθνές Ποινικό ικαστήριο για την πρώην Γιουγκοσλαβία. Οι διαπραγµατεύσεις επανελήφθησαν αµέσως µετά τον σχηµατισµό της νέας κυβέρνησης (Ιούνιος 2007). Το Σεπτέµβριο 2007, επιτεύχθηκε συµφωνία των δύο µερών για το περιεχόµενο της Συµφωνίας και. το Νοέµβριο 2007, πραγµατοποιήθηκε η µονογραφή της. Εξάλλου, η Σερβία είναι πλήρες µέλος της Ζώνης Ελευθέρου Εµπορίου Κεντρικής Ευρώπης (CEFTA) ενώ έχει συνάψει συµφωνίες ελευθέρου εµπορίου µε ένα µεγάλο αριθµό κρατών, περιλαµβανοµένης της Ρωσίας, εξασφαλίζοντας έτσι την ελεύθερη πρόσβαση των προϊόντων της σε αγορές περίπου 800 εκατ. καταναλωτών. Συγκριτικά πλεονεκτήµατα της χώρας είναι το εκπαιδευµένο εργατικό δυναµικό, τα χαµηλά ηµεροµίσθια, οι χαµηλές λειτουργικές δαπάνες, το ευνοϊκό φορολογικό καθεστώς, η στρατηγική της θέση στο κέντρο των Βαλκανίων και η δυνατότητα επιχειρηµατικής δραστηριοποίησης, µέσω αυτής, σε άλλες βαλκανικές χώρες Τα τελευταία έτη, η σερβική οικονοµία αναπτύσσεται µε ταχείς ρυθµούς. Πιο συγκεκριµένα, η αύξηση του ΑΕΠ, κατά την τελευταία πενταετία, έχει ως εξής: 7,5% το 2004, 6,1% το 2005, 5,7% το 2006, 7,5% το 2007 και 5,4% το 2008. Εντούτοις, παρά τον υψηλό ρυθµό ανάπτυξης, η ανεργία παραµένει σε σχετικά υψηλά επίπεδα (14,4% σύµφωνα µε τα επίσηµα στοιχεία, άνω του 20% σύµφωνα µε ανεπίσηµα στοιχεία), όπως επίσης και το έλλειµµα του εµπορικού ισοζυγίου.

Στις θετικές εξελίξεις µέχρι το 2008 καταγράφονται: 12 αύξηση του ΑΕΠ, µείωση του πληθωρισµού, βελτίωση της πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας πρόοδος των ιδιωτικοποιήσεων, αύξηση της βιοµηχανικής και της αγροτικής παραγωγής, συνεχής αύξηση των επενδύσεων, αύξηση του κατά κεφαλήν εισοδήµατος, υψηλά συναλλαγµατικά αποθέµατα. Ως αρνητικές εξελίξεις µέχρι το πιο πάνω έτος, θα µπορούσαν να αναφερθούν όλα εκείνα τα συµπτώµατα µίας οικονοµίας σε µετάβαση: υψηλή ανεργία και διαβίωση µεγάλου τµήµατος του πληθυσµού κάτω από τα όρια της φτώχειας χαµηλή ανταγωνιστικότητα της οικονοµίας στη διεθνή αγορά, η οποία αντανακλάται στο έλλειµµα του εµπορικού ισοζυγίου και στη διάρθρωση των εξαγωγών. χαµηλό κατά κεφαλή εισόδηµα, περιορισµένη αγοραστική ικανότητα του µέσου καταναλωτή εκτίµηση ότι η σερβική οικονοµία παραµένει εύθραυστη εσωτερικά και ευάλωτη στις εξωγενείς αναταράξεις Βασικά Μακρο-οικονοµικά Μεγέθη της Σερβικής Οικονοµίας 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Μεταβολή ΑΕΠ (%) 5,5 4,0 3.0 7,5 6,3 5,7 7,5 5,4 Μεταβολή Βιοµηχανικής Παραγωγής (%) 0,0 1,7-2,7 7,1 0,8 4,7 3,7 1,1 Μεταβολή Γεωργικής Παραγωγής (%) 18,2 2,4-5,5 19,8-5,3 6,3-8,1 9,8 Πληθωρισµός (%) 91,3 14,2 9,4 13,7 17,7 6,6 10,1 8,6 Εξωτερικό Χρέος (εκ. ) 12.359 10.766 10.858 10.355 13.064 14.885 17.789 21.801 Εξωτερικό Χρέος (% ΑΕΠ) 94,3 64 60,3 52,5 62 61,4 60,3 64,4 ηµόσιο Χρέος (% ΑΕΠ) 102,2 69,5 64,3 53,3 50,2 36,2 29,4 25,1 Συναλλαγµατικά Αποθέµατα (εκ. ) 1.320 2.175 2.840 3.117 4.935 9.025 9.639 8.160 Κατά Κεφαλήν Εισόδηµα 1.748 ( ) 2.242 2.401 2.643 2.833 3.273 3.971 4.661 Μέση Συναλλαγµατική Ισοτιµία $/δηναρίου 66,7 63,8 57,4 58,4 67,2 59,98 53,7 61,2 Μέση Συναλλαγµατική Ισοτιµία / ηναρίου 59,4 60,5 65,3 76,5 81,3 79,0 79,2 88,6 Ανεργία (%) 28,6 28,9 31,8 32,4 27 20,9 18,8 14,7 Εσοδα από Ιδιωτικοποιήσεις (εκ. ) 87,0 326,9 873,8 173,5 669,5 853,5 823,1 319,3 Άµεσες Ξένες Επενδύσεις (εκ. ) 184 502 1.206 777 1.245 3.399 1.820 1.809 Εξαγωγές (εκ. ) 1.922 2.202 2.442 2.832 3.608 5.103 6.432 7.414 Εισαγωγές (εκ. ) 4.759 5.957 6.589 8.623 8.439 10.463 13.506 15.047 Εµπορικό Ισοζύγιο (εκ. ) -2.837-3.755-4.146-5.791-4.831-5.360-7.074-7.633

13 ΑΕΠ Το 2008, σηµειώθηκε αύξηση του σερβικού ΑΕΠ, κατά 5.4%. Συνεπώς, η ανάπτυξη της οικονοµίας παρουσίασε επιβράδυνση, σε σχέση µε το προηγούµενο έτος, που η αύξηση του ΑΕΠ ανήλθε στο 7,5%.. Η τάση αυτή άρχισε να είναι εµφανής ήδη από το β τρίµηνο του έτους. Πιο συγκεκριµένα, ενώ κατά τα α τρίµηνο, η αύξηση του ΑΕΠ εξακολούθησε να βρίσκεται σε υψηλά επίπεδα (8,5%), τα επόµενα τρίµηνα αυτή κυµάνθηκε σε ολοένα και χαµηλότερα επίπεδα (6,0%, 4,9% και 2,8%, αντίστοιχα. Εξάλλου, το 2008, µεταβλήθηκε και η δοµή της αύξησης του ΑΕΠ, σε σχέση µε το 2007, δεδοµένου ότι, λόγω της παγκόσµιας κρίσης, παρατηρήθηκε επιβράδυνση της ανάπτυξης του τριτογενούς τοµέα (υπηρεσίες), όπως π.χ. οι µεταφορές (+1,8%), το λιανικό και το χονδρικό εµπόριο (+7,1%), καθώς και µείωση της βιοµηχανικής παραγωγής, που οφείλεται κυρίως στην παύση λειτουργείας ενός τµήµατος της Βιοµηχανίας Χάλυβα US STEEL, λόγω της µειωµένης ζήτησης χάλυβα στη παγκόσµια αγορά, κατά το β εξάµηνο του επισκοπούµενου έτους, ως συνέπεια της παγκόσµιας κρίσης. Τέλος, θετική ήταν η συµβολή στην αύξηση του ΑΕΠ του αγροτικού τοµέα, ο οποίος παρουσίασε ανάπτυξη της τάξης του 9,8%, σε σχέση µε το 2007. Πληθωρισµός Μετά την σηµαντική αύξηση του πληθωρισµού το 2005 (17,7%), το 2006 τούτος παρουσίασε σηµαντική συρρίκνωση, διαµορφούµενος σε 6,6%. Η εν λόγω µείωση αποδόθηκε κατά κύριο λόγο στη περιοριστική νοµισµατική πολιτική της Κεντρικής Τράπεζας της Σερβίας. Το 2007, παρά την περιοριστική νοµισµατική πολιτική, ο πληθωρισµός παρουσίασε ανοδική τάση διαµορφούµενος σε 10,1%. Η αύξηση αυτή αποδίδεται κυρίως σε απρόβλεπτους παράγοντες και ειδικότερα στη σηµαντική αύξηση των διεθνών τιµών των καυσίµων και στην αύξηση της τιµών των αγροτικών προϊόντων, ως αποτέλεσµα συρρίκνωσης της εδώ παραγωγής τούτων λόγω κακών καιρικών συνθηκών. Σε σχέση µε το 2007, το 2008 ο πληθωρισµός χαρακτηρίστηκε από καθοδική τάση, διαµορφούµενος στο τέλος του εν λόγω έτους σε 8,6%, εξέλιξη που αποδίδεται κυρίως στη παγκόσµια οικονοµική κρίση και στη συναφή συρρίκνωση της εγχώριας αγοράς, ειδικά κατα το τελευταίο τρίµηνο. Η παρά την πιο πάνω κρίση, µη διαµόρφωση του πληθωρισµού σε µικρότερο του ανωτέρω ποσοστό, οφείλεται κυρίως στην αύξηση της τιµής του πετρελαίου και των τιµών των αγροτικών προιόντων. Απασχόληση Το 2007, η επίσηµη ανεργία διαµορφώθηκε σε 18,8%. Το 2008, σηµειώθηκε πτώση της ανεργίας, οπότε και τούτη διαµορφώθηκε στο 14,7%. Επισηµαίνεται ότι η υψηλή ανεργία πλήττει κυρίως τα άτοµα που πρωτοεισέρχονται στην αγορά εργασίας και, ιδιαίτερα, τους νέους ηλικίας κάτω των 24 ετών, το 49% των οποίων παραµένει χωρίς επαγγελµατική απασχόληση. Το γεγονός ότι τα επίπεδα ανεργίας παραµένουν υψηλά, παρά την ισχυρή οικονοµική ανάπτυξη των τελευταίων ετών, οφείλεται κυρίως στις απολύσεις πλεονάζοντος προσωπικού από τις ιδιωτικοποιούµενες εταιρείες και στην ακαµψία της αγοράς εργασίας.

Βιοµηχανική παραγωγή 14 Η βιοµηχανική παραγωγή σηµείωσε, κατά το 2007, αύξηση κατά 3,7%. Η µεγαλύτερη αύξηση σηµειώθηκε στον τοµέα της µεταποίησης, ο οποίος παρουσίασε αύξηση κατά 5,4% σε σχέση µε το προηγούµενο έτος. Αξιόλογη ανάπτυξη σηµείωσαν και ο τοµείς επεξεργασίας τροφίµων και παραγωγής βασικών µετάλλων. Ωστόσο, το 2008 παρουσιάστηκε επιβράδυνση των αναπτυξιακών ρυθµών στον βιοµηχανικό τοµέα. Πιο συγκεκριµένα, η βιοµηχανική παραγωγή αυξήθηκε κατά µόλις 1.1%, κάτι το οποίο φείλεται κυρίως, όπως προαναφέρθηκε, στην παύση λειτουργείας ενός τµήµατος της Βιοµηχανίας Χαλυβα US STEEL, λόγω της µειωµένης ζήτησης χάλυβα στη παγκοσµια αγορά κατά το β εξάµηνο του έτους, ως συνέπεια της παγκόσµιας κρίσης. Αξιόλογη ανάπτυξη σηµείωσε ο τοµέας της επεξεργασίας τροφίµων. Αγροτική παραγωγή Το 2007, σηµειώθηκε πτώση της αγροτικής παραγωγής κατά 8%, λόγω των δυσµενών καιρικών συνθηκών και, ειδικότερα, λόγω της έντονης και παρατεταµένης ξηρασίας. Αντίθετα, το 2008, σηµειώθηκε αύξηση της παραγωγής του αγροτικού τοµέα κατά 9,8%, η οποία αποδίδεται κυρίως στην αύξηση της κτηνοτροφικής παραγωγής. Αύξηση παρουσίασε επίσης και η παραγωγή δασικών προϊόντων. Οικοδοµική δραστηριότητα Το 2006, σηµειώθηκε αισθητή αύξηση της οικοδοµικής δραστηριότητας κατά 9,3%. Στην αύξηση αυτή συνέβαλαν οι ευνοϊκές καιρικές συνθήκες, που είχαν ως συνέπεια την επιµήκυνση της κατασκευαστικής περιόδου, καθώς και η σηµαντική αύξηση της ζήτησης διαµερισµάτων. Σηµαντικά αυξήθηκαν, επίσης, οι κρατικές επενδύσεις σε έργα υποδοµής. Το 2007, παρουσιάστηκε η ισχυρότερη ανάπτυξη του κατασκευαστικού κλάδου κατά τη διάρκεια της τελευταίας πενταετίας, καθόσον σηµειώθηκε αύξηση της οικοδοµικής δραστηριότητας κατά 19,1% σε σχέση µε το προηγούµενο έτος. Το 2008, δεν συνεχίσθηκε η ως άνω ανοδική τάση των προηγουµένων ετών, λόγω της παγκόσµιας κρίσης, και η αυξηση περιορίσθηκε στο 1,7%. Επενδύσεις Το 2008, οι ξένες επενδύσεις στη Σερβία κυµάνθηκαν περίπου στα επίπεδα του 2007 και ανήλθαν σε 1.809 εκ. Η παρατηρούµενη στασιµότητα αποδίδεται στην κατά το επισκοπούµενο έτος, έναρξη της παγκόσµιας οικονοµικής κρίσης.

Ε. ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗΣ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ 15 Τραπεζικός τοµέας Το τραπεζικό σύστηµα περιλαµβάνει την Κεντρική Τράπεζα (Σερβική Εθνική Τράπεζα), εµπορικές τράπεζες και άλλους χρηµατοδοτικούς οργανισµούς. Ξένα νοµικά και φυσικά πρόσωπα µπορούν ελεύθερα να ιδρύσουν τράπεζα στη Σερβία, υπό τη µορφή ΑΕ, µε ελάχιστο απαιτούµενο µετοχικό κεφάλαιο 10 εκ. Η Εθνική Τράπεζα της χώρας είναι αρµόδια για την έκδοση και την ανάκληση των αδειών λειτουργίας των εµπορικών τραπεζών.. Οι τράπεζες της Σερβίας µπορούν να διαχωρισθούν σε: Κρατικές τράπεζες (11) Ιδιωτικές τράπεζες (19) Τράπεζες µικρής ή µεσαίας δυναµικότητας (9) Ξένες τράπεζες που δραστηριοποιούνται στη Σερβία: Vojvodanska Banka a.d. (Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος), Alpha Bank (ελληνική), Eurobank EFG (ελληνική), Piraeus Bank (ελληνική), Societe Generale (γαλλική), Hypo Alpe-Adria Bank (ιταλική), Banca Intesa S.p.A. (ιταλική), Erste (αυστριακή), UniCredit Banka (ιταλική), Raiffeisen Banka (αυστριακή), Otp Banka Srbija (ουγγρική) κ.α. Σηµειωτέο, οι δραστηριοποιούµενες εδώ πιο πάνω τέσσερεις ελληνικές τράπεζες, αντιπροσωπεύουν σήµερα περίπου το 15,54 % του συνολικού ενεργητικού του τραπεζικού τοµέα στη Σερβία. Ιδρυση εταιρειών Τα σχετικά µε την ίδρυση, τις µορφές, τη δοµή και την εν γένει δραστηριότητα µίας επιχείρησης προβλέπονται από τον Νόµο για τις Επιχειρήσεις, ο οποίος διέπεται από τις εξής δύο βασικές αρχές: αλλοδαπά πρόσωπα µπορούν να επενδύσουν στη Σερβία µε τους ίδιους όρους που παρέχονται στα εγχώρια διεθνής συµφωνία που χορηγεί ευνοϊκότερο καθεστώς σε αλλοδαπά πρόσωπα υπερισχύει της εσωτερικής νοµοθεσίας. Η διαδικασία σύστασης εταιρειών εξαρτάται από το συµβόλαιο ή τη συµφωνία επένδυσης και είναι η ίδια για όλους τους τύπους εταιρειών. Το συµβόλαιο ή η συµφωνία επένδυσης πρέπει να περιλαµβάνουν στοιχεία που αφορούν στην εγκατάσταση, την εκπροσώπηση και τη λειτουργία της εταιρείας. Πριν την έναρξη λειτουργίας της εταιρείας και ανάλογα µε τον τοµέα δραστηριοποίησης της, διεξάγονται αγορανοµικοί, υγειονοµικοί, εργασιακοί και περιβαλλοντικοί έλεγχοι. Από 01/01/2005, όλες οι εταιρείες καταχωρίζονται στα Μητρώα µιας ειδικής κρατικής υπηρεσίας.

Η εταιρεία υποχρεούται να ανοίξει λογαριασµό σε µία εµπορική τράπεζα της επιλογής της, µε 16 ελάχιστο απαιτούµενο κεφάλαιο 500, για όλες τις µορφές των εταιρειών (ΕΠΕ, ΟΕ, ΕΕ), πλην της ΑΕ, για την οποία απαιτούνται 10.000. Γραφείο Αντιπροσωπείας. Μπορεί να ιδρυθεί από αλλοδαπό φυσικό ή νοµικό πρόσωπο και σκοπός του µπορεί να είναι η εκτέλεση προπαρασκευαστικών εργασιών για µόνιµη επιχειρηµατική παρουσία στη χώρα, η διενέργεια ερευνών αγοράς, η σύναψη συµβολαίων επιχειρηµατικής ή τεχνικής συνεργασίας ή συµβολαίων συµπαραγωγής, οι εισαγωγές κλπ. Το Γραφείο Αντιπροσωπείας υποχρεούται σε υποβολή ετήσιας έκθεσης δραστηριότητας. Φορολογικό καθεστώς Από 01/01/2005, εφαρµόζεται στη Σερβία ο Φόρος Προστιθέµενης Αξίας (ΦΠΑ), ο οποίος αντικατέστησε τον µέχρι τότε επιβαλλόµενο Φόρο επί των Πωλήσεων (20%). Ο Φ.Π.Α. ανέρχεται σε 18%, εκτός από: βασικά είδη διατροφής (ψωµί, φρούτα, λαχανικά, γαλακτοκοµικά κλπ), φάρµακα, ηµερήσιες εφηµερίδες, εκπαιδευτικά βιβλία και βοηθήµατα και υπηρεσίες ύδρευσης, αποχέτευσης, ηλεκτροδότησης, και θέρµανσης, στα οποία ο Φ.Π.Α. ανέχεται σε 8%. Ο Φόρος Εισοδήµατος για τους µισθωτούς είναι 14% (επί του ακαθάριστου µισθού). Ο Φόρος επί των εταιρικών κερδών είναι 10%. Νεοϊδρυθείσες εταιρείες εξαιρούνται του φόρου επί των κερδών, στις ακόλουθες περιπτώσεις: Για ένα χρόνο, όταν υπάγονται στους τοµείς του εµπορίου, των υπηρεσιών, των τραπεζών και των ασφαλειών Για τρία χρόνια, όταν υπάγονται σε άλλους τοµείς Για πέντε χρόνια, όταν εγκαθίστανται σε λιγότερο ανεπτυγµένες περιοχές ή σε Ελεύθερη Ζώνη Για έξι χρόνια, όταν εγκαθίστανται σε λιγότερο ανεπτυγµένες περιοχές, που έχουν χαρακτηρισθεί ως ζώνες προτεραιότητας Ειδικός Φόρος Κατανάλωσης επιβάλλεται στους παραγωγούς και στους εισαγωγείς προϊόντων πετρελαίου και καπνού, ποτών (οινοπνευµατωδών ή µη), καφέ, βρώσιµου άλατος και ειδών πολυτελείας. Ο υψηλότερο; Ειδικός φόρος κατανάλωσης εφαρµόζεται στο πετρέλαιο και τα προϊόντα πετρελαίου (από 17% έως 36,84%). Για τα υπόλοιπα προϊόντα ο ειδικός φόρος κατανάλωσης κυµαίνεται µεταξύ 3% και 30%.

17 ιµερείς Συµφωνίες Αποφυγής ιπλής Φορολογίας Η Σερβία εφαρµόζει συµφωνίες αποφυγής διπλής φορολογίας µε την Αίγυπτο, το Βέλγιο, τη Βουλγαρία, τη Γαλλία, τη Γερµανία, τη ανία, το Ηνωµένο Βασίλειο, την Ιταλία, την Κίνα, τη Λευκορωσία, την Κύπρο, τη Νορβηγία, την Ολλανδία, την Ουγγαρία, την Πολωνία, τη Ρωσία, τη Σρι Λάνκα, τη Σουηδία, την Τσεχία, τη Φινλανδία, τις Φιλιππίνες, την ΠΓ Μ κλπ. Με την Ελλάδα έχει υπογραφεί σχετική συµφωνία, που αναµένεται να κυρωθεί από την ελληνική Βουλή στο τέλος του τρέχοντος έτους ή στις αρχές του 2010. Νόµος περί Χορηγήσης Ξένου Συναλλάγµατος Ο Νόµος περί Χορηγήσεως Ξένου Συναλλάγµατος προβλέπει τα εξής: Σε όλες τις συναλλαγές εντός της χώρας θα χρησιµοποιείται το τοπικό νόµισµα. Εξαιρούνται, µεταξύ άλλων, οι αγοραπωλησίες και οι µισθώσεις ακινήτων, καθώς και η πληρωµή ασφαλειών ζωής. O εισαγωγικές εταιρείες, αποκτούν το δικαίωµα διατήρησης πιστωτικού λογαριασµού σε ξένο νόµισµα. Η προθεσµία προπληρωµής των εισαγωγών αυξάνεται από 60 σε 90 ηµέρες. Παρέχεται στις εµπορικές τράπεζες το δικαίωµα καθορισµού ισοτιµίας συναλλάγµατος. Οι Σέρβοι υπήκοοι δύνανται να εξάγουν µέχρι 5.000, ανά ταξίδι. Ζώνες Ελεύθερων Συναλλαγών Oι Ζώνες Ελεύθερων Συναλλαγών αποτελούν νοµικά πρόσωπα και πληρούν ορισµένους ειδικούς όρους (εξαγωγή ετησίως του 50% της συνολικής αξίας των παραγοµένων προϊόντων και υπηρεσιών). Από το 2006 µέχρι σήµερα, έχουν δηµιουργηθεί στη Σερβία 4 ως άνω ζώνες, συγκεκριµένα στις πόλεις Pirot (Νότια Σερβία, κοντά στα σύνορα µε τη Βουλγαρία), Novi Sad (Βόρεια Σερβία, στην επαρχία Βοϊβόντινα), Subotica (Βόρεια Σερβία, στην επαρχία Βοϊβόντινα, κοντά στα σύνορα µε την Ουγγαρία) και Zrenjanin (Βόρεια Σερβία, στην επαρχία Βοϊβόντινα). Στο πλαίσιο προσπαθειών της για καταπολέµηση της ανεργίας και για προσέλκυση µεγαλύτερου αριθµού ξένων επενδύσεων, η σερβική κυβέρνηση απεφάσισε όπως το αργότερο µέχρι το τέλος τρέχοντος έτους ή στις αρχές του επόµενου, δηµιουργήσει ζώνη ελευθέρων συναλλαγών στις πόλεις Uzice (Κεντρική Σερβία), Kragujevac (Κεντρική Σερβία) και Sabac Κεντρική Σερβία). Ως άνω ζώνες κρίνεται ότι θα ήταν σκόπιµο να δηµιουργηθούν επίσης στο Tutin (Νότια Σερβία, στην περιοχή του Σάντζακ, κοντά στα σύνορα µε το Μαυροβούνιο) και στο Βελιγράδι, στις όχθες του ούναβη, το τελευταίο βέβαια εφόσον υλοποιήσουν τελικά τα σχέδιά τους οι πρόσφατα επιδείξαντες σχετικό ενδιαφέρον, Κινέζοι επενδυτές. Βασικό στόχο της σερβικής κυβέρνησης αποτελεί η, µέσα στα επόµενα δύο χρόνια δηµιουργία 15 εν λόγω ζωνών, που θα είναι ισόρροπα κατανεµηµένες σε όλη την επικράτεια.

Στο πλαίσιο του πιο πάνω στόχου προβλέπονται σχετικές επιπλέον φορολογικές ελαφρύνσεις για Σέρβους και αλλοδαπούς επενδυτές, καθώς και παροχή σε τούτους συναφούς υποστηρικτικής υποδοµής. Το κόστος των εν λόγω διευκολύνσεων θα αναληφθεί ισοµερώς, από την κυβέρνηση και από τις τοπικές Αρχές. Συνθήκες επιχειρηµατικής δραστηριότητας στις ελεύθερες ζώνες. Οι εισαγωγές και οι επανεξαγωγές προϊόντων και υπηρεσιών από τις Ελεύθερες Ζώνες, απαλλάσσονται τελωνειακών δασµών και ΦΠΑ Οι εισαγωγές αγαθών, τα οποία χρησιµοποιούνται για επιχειρηµατικές δραστηριότητες εντός των Ζωνών, εξαιρούνται τελωνειακών δασµών και άλλων εισαγωγικών τελών. Υπόκεινται µόνον σε φορολογία ύψους 0,5% για την καταχώριση στα τελωνειακά µητρώα. Τα αγαθά τα οποία παράγονται εντός των Ζωνών και πωλούνται στην εσωτερική αγορά, υπόκεινται στους ισχύοντες τελωνειακούς δασµούς και στα λοιπά εισαγωγικά τέλη. Το ξένο συνάλλαγµα, το οποίο προκύπτει από επιχειρηµατική δραστηριότητα εντός των Ελευθέρων Ζωνών, δύναται να διατηρείται σε τραπεζικό λογαριασµό του ιδιοκτήτη χωρίς κανένα περιορισµό, σε εξουσιοδοτηµένες τράπεζες, οι οποίες βρίσκονται εντός ή εκτός των Ελευθέρων Ζωνών. Η επένδυση κεφαλαίου εντός των Ζωνών, καθώς και η µεταφορά κερδών εκτός των Ζωνών είναι ελεύθερες. Κατά την περίπτωση παύσης των δραστηριοτήτων της Ζώνης, οι χρήστες διατηρούν την ιδιοκτησία αγαθών, δικαιωµάτων και κεφαλαίων, τα οποία έχουν επενδύσει, εντός της Ζώνης. 18 Προσέλκυση και προστασία ξένων επενδύσεων. Ξένος επενδυτής θεωρείται κάθε αλλοδαπό νοµικό ή φυσικό πρόσωπο και κάθε υπήκοος της Σερβίας, µόνιµος κάτοικος εξωτερικού ή που έχει διαµείνει στην αλλοδαπή περισσότερο από ένα έτος. Ξένη επένδυση θεωρείται η απόκτηση µετοχών ή µεριδίου του κεφαλαίου, ή οποιουδήποτε άλλου ιδιοκτησιακού δικαιώµατος σε σερβική εταιρεία. Σε ξένο επενδυτή µπορεί να παραχωρηθεί το δικαίωµα εκµετάλλευσης πλουτοπαραγωγικών πηγών ή αγαθών κοινής ωφέλειας. Η ξένη επένδυση µπορεί να λάβει τη µορφή πληρωµών σε ξένο συνάλλαγµα, παραχωρήσεων πνευµατικών δικαιωµάτων ή µεταβιβάσεων στοιχείων σταθερού κεφαλαίου. εν µπορεί όµως να λάβει τη µορφή παραχώρησης υπηρεσιών, όπως ίσχυε στον προηγούµενο επενδυτικό νόµο. Απαλλοτρίωση δεν µπορεί να γίνει, παρά µόνο για λόγους δηµοσίου συµφέροντος, όπως αυτό ορίζεται και προβλέπεται από την ισχύουσα νοµοθεσία, και πρέπει να συνοδεύεται από καταβολή αποζηµίωσης, που θα ανταποκρίνεται στις σχετικές τιµές της αγοράς.

Σε περίπτωση που υπάρχει σε ισχύ διµερής ή διεθνής συµφωνία, την οποία έχουν προσυπογράψει το κράτος προέλευσης του επενδυτή και η Σερβία και η οποία παρέχει ευνοϊκότερη µεταχείριση στον επενδυτή, απ ότι ο εν λόγω επενδυτικός νόµος, τότε εφαρµόζεται η ευνοϊκότερη συµφωνία. Επενδυτικά κίνητρα: 19 o Η εισαγωγή αγαθών εξοπλισµού, ως µέρος της επένδυσης, δεν επιβαρύνεται µε δασµούς και λοιπές τελωνειακές επιβαρύνσεις. Εξαιρούνται τα επιβατικά οχήµατα και τα τυχερά παιχνίδια. o Οµοίως, δεν επιβαρύνεται µε δασµούς και λοιπές τελωνειακές επιβαρύνσεις η εισαγωγή αγαθών εξοπλισµού στο πλαίσιο επένδυσης που γίνεται µε επανεπένδυση κερδών. o Επίσης, οι ανωτέρω ελαφρύνσεις ισχύουν και για εισαγωγή αγαθών που δεν αποτελούν µέρος της αρχικής επένδυσης. Όµως, η συνολική αξία των αγαθών αυτών δεν µπορεί να υπερβεί το ύψος της επένδυσης και, σε κάθε περίπτωση, η εισαγωγή τους πρέπει να γίνει εντός διετίας, από την ηµεροµηνία καταγραφής της σχετικής επένδυσης. o Προβλέπεται δεκαετής φορολογική απαλλαγή για εταιρείες που επενδύουν άνω των 7 εκ. και απασχολούν τουλάχιστον 100 άτοµα. o Προβλέπεται πενταετής φορολογική απαλλαγή για εταιρείες που επενδύουν άνω των 72.000 και απασχολούν τουλάχιστον 5 άτοµα, σε λιγότερο ανεπτυγµένες περιοχές. Ξένος επενδυτής δεν µπορεί να κατέχει πλειοψηφικό µερίδιο σε εταιρεία που δραστηριοποιείται στον χώρο παραγωγής ή/και εµπορίας όπλων. Σε αντίθεση, όµως, µε τον προηγούµενο επενδυτικό νόµο, ξένοι επενδυτές µπορούν να συµµετέχουν χωρίς περιορισµούς σε εταιρείες τηλεπικοινωνιών και µέσων µαζικής ενηµέρωσης. Αλλοδαπό φυσικό ή νοµικό πρόσωπο έχει το δικαίωµα κτήσης ακίνητης ιδιωτικής περιουσίας. Όλες οι ξένες επενδύσεις καταγράφονται στο Μητρώο Επιχειρήσεων του Οικονοµικού ικαστηρίου. Νόµος περί παραχωρήσεων (σύστηµα ΒΟΤ) Ο νέος νόµος περί παραχωρήσεων, (Μάϊος 2003) είναι περισσότερο ευνοϊκός από τον προηγούµενο, όσον αφορά στους ξένους επενδυτές. Η παραχώρηση δίδεται για µέγιστη περίοδο 30 ετών, ενώ προβλέπεται δεκαετής φορολογική απαλλαγή για τα κέρδη που προέρχονται από παραχωρήσεις. Μεταγενέστεροι νόµοι δεν έχουν αναδροµική ισχύ σε παραχωρήσεις που συνήφθησαν δυνάµει προγενέστερου νόµου. Ο νέος νόµος αναγνωρίζει το σύστηµα ΒΟΤ ως ειδική µορφή παραχώρησης και µπορεί να εφαρµόζεται σε επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας, φυσικού πλούτου, τηλεπικοινωνίες, δρόµους, µεταφορές κλπ. Νόµος περί Ιδιωτικοποιήσεων Το νέο θεσµικό πλαίσιο περιλαµβάνει τους ακόλουθους τρεις νόµους: α) νόµος για τις ιδιωτικοποιήσεις, β) νόµος για την ίδρυση της Υπηρεσίας Ιδιωτικοποιήσεων, και

γ) νόµος για την ίδρυση Μετοχικού Ταµείου. 20 Τα βασικά σηµεία των νέων νόµων είναι τα ακόλουθα: 1. Εξαιρέσεις Στον νέο νόµο περί ιδιωτικοποιήσεων, δεν υπάγονται οι πηγές φυσικού πλούτου και οι υπηρεσίες κοινής ωφελείας. 2. Τρόποι ιδιωτικοποίησης α) Πώληση κεφαλαίου, µέσω δηµόσιου διαγωνισµού ή δηµοπρασίας. Ο αγοραστής δύναται να είναι εγχώριο ή ξένο νοµικό ή φυσικό πρόσωπο. β) Μεταφορά κεφαλαίου, υπό µορφή µετοχών, στους εργαζοµένους της προς ιδιωτικοποίηση εταιρείας ή σε άλλους πολίτες της ηµοκρατίας της Σερβίας. 3. ιαδικασία ιδιωτικοποίησης. Η πρωτοβουλία ιδιωτικοποίησης δύναται να ληφθεί από το αρµόδιο όργανο της επιχείρησης ή από την Υπηρεσία Ιδιωτικοποιήσεων ή από το αρµόδιο Υπουργείο. Στην περίπτωση κατά την οποία η πρωτοβουλία λαµβάνεται από την Υπηρεσία Ιδιωτικοποιήσεων, απαιτείται η έγκριση της Κυβέρνησης. 4. Αναδιάρθρωση επιχειρήσεων. Εάν η Υπηρεσία Ιδιωτικοποιήσεων εκτιµήσει ότι µία επιχείρηση δε δύναται να ιδιωτικοποιηθεί χωρίς να γίνει προηγούµενη αναδιάρθρωσή της, η εν λόγω επιχείρηση υποβάλλεται σε διαδικασία αναδιάρθρωσης. Εάν η επιχείρηση υπαχθεί σε διαδικασία αναδιάρθρωσης, δύναται να πουληθεί το 100% του κεφαλαίου αυτής. 5. ηµόσιος ιαγωνισµός. Η οργάνωση του δηµόσιου διαγωνισµού (προετοιµασία, δηµόσια πρόσκληση για κατάθεση προσφορών, υποβολή, αποδοχή, άνοιγµα και αξιολόγηση προσφορών, καθώς και υπογραφή συµβολαίων) γίνεται από την Υπηρεσία Ιδιωτικοποιήσεων. 6. ηµοπρασίες. Η οργάνωση των δηµοπρασιών γίνεται από την Υπηρεσία Ιδιωτικοποιήσεων. Η Υπηρεσία Ιδιωτικοποιήσεων ορίζει την Επιτροπή ηµοπρασιών (Πρόεδρος και τέσσερα µέλη), και ανακοινώνει τη δηµόσια πρόσκληση για συµµετοχή, τουλάχιστον δεκαπέντε (15) ηµέρες πριν την ηµεροµηνία διεξαγωγής της δηµοπρασίας. Η ανακοίνωση περιλαµβάνει το ύψος και τον τρόπο καταβολής της παρακαταθήκης για την συµµετοχή στη δηµοπρασία, καθώς και στοιχεία της δηµοπρατούµενης επιχείρησης. Η δηµόσια πρόσκληση ανακοινώνεται επίσης ηλεκτρονικά, µέσω της ιστοσελίδας της κυβέρνησης της Σερβίας, www.mpriv.sr.gov.yu/tend 7. Μεταφορά κεφαλαίου, υπό µορφή διανοµής δωρεάν µετοχών στους εργαζοµένους. Οι εργαζόµενοι ή πρώην εργαζόµενοι στις προς ιδιωτικοποίηση επιχειρήσεις, δύνανται να γίνουν κάτοχοι µετοχών, βάσει των ετών προϋπηρεσίας τους. Από την ανωτέρω διάταξη εξαιρούνται οι επιχειρήσεις που βρίσκονται σε διαδικασία αναδιάρθρωσης καθώς και εκείνες των οποίων ιδιωτικοποιείται ποσοστό µετοχών µικρότερο του 50%. 8. Μεταφορά µετοχών στους εργαζοµένους µέσω δηµοπρασίας. Το µερίδιο των µετοχών, το οποίο δύναται να πουληθεί στους εργαζοµένους µέσω δηµοπρασιών δεν µπορεί να υπερβαίνει το:

o 30% του προς ιδιωτικοποίηση κεφαλαίου, εάν η διαδικασία δηµοπράτησης ολοκληρωθεί εντός χρονικού διαστήµατος 18 µηνών, o 20% του προς ιδιωτικοποίηση κεφαλαίου, εάν η διαδικασία δηµοπράτησης ολοκληρωθεί εντός χρονικού διαστήµατος19-30 µηνών, και o 10% του προς ιδιωτικοποίηση κεφαλαίου, εάν η διαδικασία δηµοπράτησης ολοκληρωθεί σε χρονικό διάστηµα µεγαλύτερο των 30 µηνών. 21 9. Μεταφορά µετοχών στους εργαζοµένους µέσω δηµόσιων διαγωνισµών. Το µερίδιο των µετοχών, το οποίο δύναται να πουληθεί στους εργαζοµένους µέσω δηµόσιων διαγωνισµών δεν δύναται να υπερβαίνει το 15% του προς ιδιωτικοποίηση κεφαλαίου. 10. Επιχειρήσεις οι οποίες συµµετείχαν στην διαδικασία ιδιωτικοποιήσεων βάσει προηγούµενων νόµων. Οι ανωτέρω επιχειρήσεις υποχρεούνται να ιδιωτικοποιήσουν το µέρος του κεφαλαίου τους που παραµένει υπό κρατική ιδιοκτησία. Καθεστώς ιδιοκτησίας γης και κτιρίων. Ξένος επενδυτής, ο οποίος έχει ιδρύσει εταιρεία στη Σερβία, έχει δικαίωµα ιδιοκτησίας ιδιωτικής γης και/ή κτηρίων. Σε περίπτωση κατά την οποία ο ξένος επενδυτής δεν έχει ιδρύσει εταιρεία στη Σερβία, έχει δικαίωµα ιδιοκτησίας, µόνον εάν ισχύει αµοιβαιότητα µεταξύ της χώρας του και της Σερβίας. Οσον αφορά στην γη και τα κτήρια τα οποία βρίσκονται υπό καθεστώς κρατικής ιδιοκτησίας, ξένος επενδυτής δεν έχει δικαίωµα ιδιοκτησίας αυτών (εκτός εάν η αρµόδια κρατική ή δηµοτική αρχή πουλήσει κτήριο σε ξένο επενδυτή). Ωστόσο, στις περιοχές όπου επιτρέπεται η κατασκευή παραγωγικών µονάδων (βιοµηχανικές ζώνες, ελεύθερες ζώνες), επιτρέπεται η χρήση γης, για απεριόριστο χρονικό διάστηµα. Παρά το γεγονός ότι η γη βρίσκεται υπό καθεστώς κρατικής ιδιοκτησίας, τα κτίσµατα επί αυτής (τα οποία θα οικοδοµηθούν από ξένο επενδυτή), περιέρχονται στην ιδιοκτησία του, υπό την προϋπόθεση ότι ισχύει καθεστώς αµοιβαιότητας µεταξύ της Σερβίας και της χώρας προέλευσης του ξένου επενδυτή. Ξένο φυσικό πρόσωπο έχει δικαίωµα ιδιοκτησίας ακινήτου (µη επαγγελµατική χρήση), υπό την προϋπόθεση ότι ισχύει καθεστώς αµοιβαιότητας µεταξύ της Σερβίας και της χώρας προέλευσης του ξένου φυσικού προσώπου. Η κατοχή προσωρινής ή µόνιµης άδειας παραµονής στην Σερβία, δεν είναι απαραίτητη, για την ιδιοκτησία ακινήτου από ξένο φυσικό πρόσωπο. ασµολογικό καθεστώς Το τελωνειακό καθεστώς της Σερβίας είναι εναρµονισµένο προς εκείνο της ΕΕ και του ΠΟΕ. Οι ισχύοντες δασµοί κυµαίνονται από 1%-30%, µε τους υψηλότερους απ αυτούς να επιβάλλονται για την προστασία της γεωργικής παραγωγής, τη βιοµηχανία δέρµατος, επίπλων και οικιακών ηλεκτρικών συσκευών. Τα εκτελωνιστικά τέλη ανέρχονται σε 0,5%. Εξοπλισµός, ο οποίος εισάγεται στη Σερβία, ως µέρος ξένης επένδυσης, απαλλάσσεται των δασµών.