1 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΕΠΕΑΕΚ ΙΙ Μέτρο 2.2 Αναµόρφωση Προγραµµάτων Προπτυχιακών Σπουδών ιεύρυνση Τριτοβάθµιας Κατ. Πράξης 2.2.2.α Αναµόρφωση Προγραµµάτων Προπτυχιακών Σπουδών Συγχρηµατοδοτείται µέσω του ΥΠΕΠΘ από την Ευρωπαϊκή Ένωση [3 ο Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης κατά 75% Κοινοτική Συµµετοχή (ΕΚΤ) και 25% Εθνικοί Πόροι] Έργο «Προγράµµατα Προπτυχιακών Σπουδών του Πανεπιστηµίου Μακεδονίας Οικονοµικών και Κοινωνικών Επιστηµών» Υποέργο 3 Αναµόρφωση ΠΠΣ του Τµήµατος Οργάνωσης και ιοίκησης Επιχειρήσεων του Πανεπιστηµίου Μακεδονίας Παραδοτέο Π. 2 (Π.2.1) Έκθεση/Μεθοδολογία/Οδηγός Συνεντεύξεων
2 Πανεπιστήµιο Μακεδονίας Οικονοµικών και Κοινωνικών Επιστηµών Τµήµα Οργάνωσης και ιοίκησης Επιχειρήσεων Αναµόρφωση του Προπτυχιακού Προγράµµατος Σπουδών του Τµήµατος Οργάνωσης και ιοίκησης Επιχειρήσεων Παραδοτέο Π.2 (Π.2.1) Έκθεση/Μεθοδολογία/Οδηγός Συνεντεύξεων Για το παραδοτέο αυτό εργάστηκαν: Στ. Ξηροτύρη-Κουφίδου, Καθηγήτρια. Σουµπενιώτης, Επίκ. Καθηγητής Γ. Χατζηδηµητρίου, Επίκ. Καθηγητής Φ. Βούζας, Λέκτορας Θεσσαλονίκη, Ιούνιος 2005
3 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. Έκθεση /Μεθοδολογία.4 2. Οδηγός Συνεντεύξεων.7
4 ΠΕ 2.1 : ΙΕΞΑΓΩΓΗ ΠΡΩΤΟΓΕΝΟΥΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΣΕ ΕΠΙΛΕΓΜΕΝΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ «ΕΓΧΕΙΡΙ ΙΟΥ ΜΕΛΕΤΗΣ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΩΝ» (CASE STUDIES) ΕΚΘΕΣΗ/ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑ Σκοπός της δράσης αυτής, που αποτελεί συνέχεια της προηγούµενης, είναι η διενέργεια έρευνας πεδίου προκειµένου να εντοπιστούν και να παρουσιαστούν επιχειρήσεις και οργανισµοί (ιδιωτικού και δηµόσιου τοµέα) που εφαρµόζουν πρότυπες πολιτικές και διαδικασίες διοίκησης, αλλά και περιπτώσεις στις οποίες υπήρξαν αρνητικά αποτελέσµατα λόγω εσφαλµένων αποφάσεων, ενεργειών ή και λόγω επίδρασης άλλων παραγόντων. H έρευνα αφορά την ελληνική επιχειρησιακή πραγµατικότητα στα πλαίσια του ευρωπαϊκού περιβάλλοντος. Τον συνολικό πληθυσµό της παρούσας έρευνας θα αποτελέσουν επιχειρηµατικές µονάδες σε ολόκληρης την ελληνικής επικράτεια. Η επιλογή του δείγµατος αποτέλεσε ίσως την µεγαλύτερη πρόκληση στον σχεδιασµό του εµπειρικού µέρους του συγκεκριµένου έργου. ιερευνήθηκαν πολλές εναλλακτικές προτάσεις για την επιλογή των επιχειρήσεων του δείγµατος. Λαµβάνοντας υπόψη την λεπτοµερή και εξονυχιστική ανάλυση της βιβλιογραφίας καθώς και της µεθοδολογίας παρεµφερών έργων γύρω από θέµατα ιοίκησης Ανθρώπινων Πόρων και τέλος τον βασικό σκοπό του έργου που είναι η µελέτη της Στρατηγικής ΑΠ και η διερεύνηση βέλτιστων
5 πρακτικών θεωρήθηκε απαραίτητη η συλλογή στοιχείων από ένα µικρό κοµµάτι του συνόλου των ελληνικών βιοµηχανικών επιχειρήσεων, έτσι ώστε να µπορούν να διερευνηθούν και να ανιχνευθούν οι παράµετροι και οι βασικές πτυχές του θεωρητικού αντικειµένου έτσι όπως τεκµηριώθηκε στην αρχική πρόταση. Μερικά από τα βασικά κριτήρια επιλογής των επιχειρήσεων του δείγµατος ήταν : Η υλοποίηση καινοτόµων και σύγχρονων πρακτικών και εργαλείων ΟΠ και φυσικά η ύπαρξη ενός οργανωµένου τµήµατος ιοίκησης Ανθρώπίνων Πόρων Η βράβευση τους µε µια από τις κατηγορίες του Ευρωπαϊκού Βραβείου Ποιότητας τα τελευταία τρία (3) χρόνια (European Quality Award από το European Foundation for Quality Management EFQM) Η συµµετοχή τους στις πρώτες δέκα (10) καλλίτερες επιχειρήσεις στην Ελλάδα του διαγωνισµού Best Working Places Η συνολική εικόνα τους διαχρονικά αναφορικά µε υλοποίηση βέλτιστων πρακτικών ιοίκησης Ανθρώπίνων Πόρων Συνολικά επιλέχθηκαν 40 επιχειρήσεις οι οποίες καλύπτουν τόσο δευτερογενή και τριτογενή τοµέα (υπηρεσίες). Αναπτύχθηκε µια λίστα των επιχειρήσεων η
6 οποία συµπεριλαµβάνει την επωνυµία της επιχείρησης, τον υπεύθυνο σε θέµατα ΑΠ καθώς και άλλα στοιχεία επαφών όπως web site, τηλέφωνα, e- mail, κτλ. Προβλήµατα αντικειµενικότητας και αξιοπιστίας εµφανίζονται σε όλες τις έρευνες οι οποίες αντλούν πληροφορίες και στοιχεία από «υποκειµενικές» πηγές όπως συνεντεύξεις και στοιχεία από αρχεία, καταστάσεις ελέγχου κτλ. Τα παραπάνω θέµατα ελήφθησαν σοβαρά υπόψη από την αρχική σχεδίαση της εµπειρικής πλευράς συγκεκριµένου έργου. Στον σχεδιασµό της µεθοδολογίας της έρευνας συµµετέχουν µια σειρά από ερευνητές µέλη ΕΠ (τόσο στο αντικείµενο της ιοίκησης Ανθρώπινων Πόρων αλλά και σε θέµατα επιχειρηµατικής στρατηγικής και ιεθνούς Μάνατζµεντ), αλλά και ερευνητές κάτοχοι µεταπτυχιακών τίτλων και υποψήφιοι διδάκτορες οι οποίοι συµµετείχαν και αυτοί ενεργά στον σχεδιασµό της έρευνας, του ερωτηµατολογίου και στην συλλογή των πρωτογενών και δευτερογενών στοιχείων. Στα πλαίσια της έρευνας διενεργήθηκαν µια σειρά από συναντήσεις των µελών της οµάδας έργου µε σκοπό την επιλογή των επιχειρήσεων, της ολοκλήρωσης του ερωτηµατολογίου, ενώ έγιναν και συναντήσεις µε σκοπό την κατάρτιση των ερευνητών σε θέµατα συλλογής στοιχείων και συγγραφή case studies. Όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, απαραίτητη θεωρήθηκε η επιλογή παραπάνω του ενός συνεντευξιαζόµενου σε κάθε εταιρία έτσι ώστε να µπορούν να διασταυρωθούν πληροφορίες όσον το δυνατόν καλλίτερα.
7 Ο ΗΓΟΣ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΩΝ Η έρευνα και ειδικότερα η συλλογή στοιχείων δεν επικεντρώθηκε στην επιχειρηµατική µονάδα αυτή καθεαυτή. εν εξετάστηκαν δηλαδή µονάδες παραγωγής (εργοστάσια) αλλά επιχειρηµατικές οντότητες (εταιρίες). Για την συλλογή των απαραίτητων πληροφοριών και την συµπλήρωση του ερωτηµατολογίου θεωρήθηκε αναγκαία η συµµετοχή πρωτίστως του ιευθυντή Προσωπικού ή του υπεύθυνου σε θέµατα ανθρώπινου δυναµικού και ανώτερου ιευθυντικού στελέχους κατά προτίµηση του Γενικού ιευθυντή, ο οποίος θα αναλύσει θέµατα επιχειρηµατικής στρατηγικής και προσανατολισµού. Σύµφωνα µε την βιβλιογραφία υπάρχουν περισσότερες πιθανότητες άντλησης αντικειµενικών πληροφοριών και στοιχείων από τους ανθρώπους που βρίσκονται καθηµερινά στο επίκεντρο των εξελίξεων όσον αφορά τις προσπάθειες αξιοποίησης και διαχείρισης του ανθρώπινου δυναµικού.(saraph,et.al,1989). Βασική πηγή άντλησης στοιχείων στο συγκεκριµένο έργο θα είναι κυρίως πρωτογενής πηγές (δοµηµένα ερωτηµατολόγιο) ενώ επίσης θα χρησιµοποιηθούν και δευτερογενή στοιχεία (υλικό από τις επιχειρήσεις όπως ενηµερωτικά φυλλάδια, newsletters, χρηµατοοικονοµικά στοιχεία, annual reports κτλ). Το περιεχόµενο και η λειτουργικότητα του ερωτηµατολογίου που χρησιµοποιήθηκε καθορίστηκε πλήρως από την φύση των στόχων του συγκεκριµένου έργου, και η δοµή του και το ύφος του επηρεάστηκε από µια
8 σειρά από έρευνες οι οποίες έλαβαν χώρα τα τελευταία χρόνια γύρω από θέµατα Στρατηγικής ιοίκησης του Ανθρώπινου υναµικού. Η συστηµατική ανάλυση και µελέτη της βιβλιογραφίας σε συνδυασµό µε τον καθορισµό της µεθοδολογικής προσέγγισης βοήθησαν στην ανάπτυξη του ερωτηµατολογίου το οποίο ενώ εµπεριέχει στοιχεία από ερωτηµατολόγια παρόµοιων ερευνών, αλλά παρουσιάζει ιδιαιτερότητες οι οποίες πηγάζουν από την ιδιαιτερότητα του θέµατος και του περιβάλλοντος στο οποίο απευθύνεται. Η ιδιαιτερότητα του ερωτηµατολογίου που χρησιµοποιήθηκε για την συλλογή των στοιχείων, συνίσταται στην συµπλήρωση και εµπλουτισµό µε µια σειρά από ερωτήσεις στρατηγικού περιεχοµένου αλλά και από ανοιχτές ερωτήσεις για διερεύνηση καλών πρακτικών µέσα από την λογική του story telling. Στη προσπάθεια να διατηρηθεί ένα όσο το δυνατό αντικειµενικό και αξιόπιστο ερωτηµατολόγιο χρησιµοποιήθηκαν τόσο κλειστές ποσοτικοποιηµένες ερωτήσεις όσο και ανοιχτές ερωτήσεις οι οποίες έχουν ταξινοµηθεί και κατανεµηθεί µε σκοπό να καθοδηγούν και να µην µπερδεύουν αυτόν που απευθύνεται το ερωτηµατολόγιο. Η συλλογή των στοιχείων θα ακολουθήσει τα εξής στάδια. Στο πρώτο στάδιο θα γίνει µια συστηµατική καταγραφή των επιχειρήσεων του δείγµατος και θα δηµιουργηθεί ένας φάκελος µε όλες τις επιχειρήσεις εµπλουτισµένος µε δευτερογενή στοιχεία υλικό από τις επιχειρήσεις όπως
9 ενηµερωτικά φυλλάδια, newsletters, χρηµατοοικονοµικά στοιχεία, annual reports κτλ) Παράλληλα, θεωρήθηκε σκόπιµη η επιλογή µερικών επιχειρήσεων του δείγµατος και η προσωπική επαφή µε στελέχη αυτών επιχειρήσεων. Η συνέντευξη θα είναι βασισµένη σε ένα ηµι-δοµηµένο ερωτηµατολόγιο στο οποίο συµπεριλαµβάνονται και ανοιχτές ερωτήσεις. Βασικός σκοπός αυτών των συνεντεύξεων θα είναι η πιλοτική δοκιµή του ερωτηµατολογίου και η συλλογή προτάσεων για βελτίωση ή εξάλειψη διαφόρων σηµείων του ερωτηµατολογίου. Το δεύτερο στάδιο είναι η συλλογή των στοιχείων της έρευνας σε όλες τις επιχειρήσεις και η συµπλήρωση των ερωτηµατολογίων µε προσωπική συνέντευξη. Υπολογίζεται ότι για την συµπλήρωση του ερωτηµατολογίου θα χρειαστούν µια ή και δύο συναντήσεις, οι οποίες θα διαρκούν γύρω στις δύο µε τρεις ώρες η καθεµία.