ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΒΕΝΕΤΟΠΟΥΛΟΣ / CHARALAMPOS VENETOPOULOS ΕΙΚΑΣΤΙΚΟΣ / VISUAL ARTIST ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΟ ΚΑΙ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΕΡΓΟ / ARTISTIC AND SCIENTIFIC WORK Ι. ΕΡΓΑ ΚΑΙ ΚΕΙΜΕΝΑ / ARTWORK AND TEXTS ΙΙ. ΘΕΩΡΗΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ / THEORITICAL TEXTS Συνημμένο DVD παρουσίασης έργου Artwork presentation DVD attached ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ / THESSALONIKI 2013
Ι. ΕΡΓΑ ΚΑΙ ΚΕΙΜΕΝΑ / ARTWORK AND TEXTS
ΜΠΑΜΠΗΣ ΒΕΝΕΤΟΠΟΥΛΟΣ / BABIS VENETOPOULOS 1. Διαδρασιακές Οπτικοακουστικές Κατασκευές - Interactive Constructions (επιλογή - selection) Χορδή - Chord 2002 Διαστάσεις μεταβλητές Dimensions variable Οπτικοακουστική διαδρασιακή κατασκευή, σίδερο, ξύλο, οθόνη 15 ιντσών, touch screen, εικόνα ελεγχόμενη από Η/Υ - Interactive construction with sound, iron, wood, 15 inches monitor, touch screen, P/C. i Χορδές - Chords 2003 Διαστάσεις μεταβλητές Dimensions variable Ηχητική διαδρασιακή κατασκευή, σίδερο, ξύλο, φωτοδίοδοι, προβολάκια, Η/Υ - Interactive construction with sound, iron, wood, light sensors, spot lights, P/C. ii 1
Σταυρός - Cross 2001 220Χ130Χ65 cm Διαδρασιακή κατασκευή, σίδερο, οθόνη τηλεόρασης 27 ιντσών, ανιχνευτής κίνησης, εικόνα ελεγχόμενη από Η/Υ - Interactive construction, iron, 27 inches TV screen, motion detector, P/C. iii Μάτι - Eye 2005 Διαστάσεις μεταβλητές Dimensions variable Διαδρασιακή εγκατάσταση, οθόνη 15 ιντσών, touch screen, εικόνα ελεγχόμενη από Η/Υ - Interactive installation, 15 inches monitor, touch screen, P/C. 2
2. Εγκαταστάσεις / Κατασκευές Installations / Constructions 3
4
Μπάμπης Βενετόπουλος - Κυριάκος Κατζουράκης - Babis Venetopoulos - Kyriakos Katzourakis λίγο πριν - a while ago 2010 εγκατάσταση video, 5 full HD videos, video installation, 5 full HD videos one-way 2011 Βίντεο και κατασκευή, διαστάσεις 50Χ70Χ45 εκ, ξύλο, σίδερο, οθόνη 24", media player, βίντεο SD 16:9, διάρκεια 32:13:05 επαναλαμβανόμενα - Video constuction, dimensions 50X70X45 cm, wood, iron, monitor 24", media player, video SD 16:9, duration 32:13:05 loop 5
Pride 2011 3 full HD videos, 3' 20'' επαναλαμβανόμενα,3 full HD videos, 3' 20'' loop 6
Ρίζες - Roots 2003 Διαστάσεις μεταβλητές Dimensions Variable Ξύλο, τηλεόραση 29 ιντσών, VHS βίντεο - Wood, 29 inches TV screen, VHS video player. iv Προσευχή - Pray 2002 Εγκατάσταση, διαδρασιακή κατασκευή, 2 βιντεοπροβολές Installation, interactive construction, 2 video projections. 7
Προμηθέας Ι Prometheus I 2002 55Χ55Χ155cm Τσιμέντο, ξύλο, τηλεόραση 14 ιντσών, VHS βίντεο - Cement, wood, 14 inches TV screen, VHS video player. Birds 2004 Εγκατάσταση - Installation Σίδερο, αλυσίδες, 5 τηλεοράσεις 14 ιντσών, 5 DVD - Iron, chains, 5 14 inches TV screens, 5 DVD players. v 8
Προσευχή ΙΙ Pray II 2004 110X95X55cm Σίδερο, χαλίκια, τηλεόράση 14 ιντσών, DVD - Iron, pebbles, 14 inches TV screen, DVD player. vi 9
3. Βίντεο Video (επιλογή - selection) fallen 2012 3D animation, HD 1080p, χωρίς ήχο, διάρκεια 4'40'', Τεχνική Υποστήριξη: Στέφανος Χαχαμίδης - 3D animation, HD 1080p, no sound, duration 4'40'', Technical Director: Stefanos Chachamidis 10
thelaundry 2011 3d animation, full HD video, 2' 40'' επαναλαμβανόμενα, 3d animation, full HD video, 2' 40'' loop flesh 2012 HD video, 3' επαναλαμβανόμενα, HD video, 3' loop 11
Rats 2010 HD video, 3' επαναλαμβανόμενα, HD video, 3' loop 12
13
Μπάμπης Βενετόπουλος - Κυριάκος Κατζουράκης - Babis Venetopoulos - Kyriakos Katzourakis λίγο πριν - a while ago 2010 εγκατάσταση video, 5 full HD videos, video installation, 5 full HD videos 14
Ego The Great 2009 3d modeling/animation, PAL βίντεο, έγχρωμο, με ήχο, 3 λεπτά - 3d modeling/animation, PAL video, colour, with sound, 3 minutes. TheCuddle 2009 3d modeling/animation, PAL βίντεο, έγχρωμο, χωρίς ήχο, 4 λεπτά επαναλαμβανόμενα - 3d modeling/animation, PAL video, colour, no sound, 4 minutes loop. vii 15
Δεσμώτες - Bound 2007 DV PAL, έγχρωμο, χωρίς ήχο, 6 λεπτά επαναλαμβανόμενα - DV PAL, colour, no sound, 6 minutes loop. viii (117Χ94 cm, Ψηφιακή εκτύπωση - Digital printing) Στρατιώτης - Soldier 2007 DV PAL, έγχρωμο, χωρίς ήχο, 6 λεπτά επαναλαμβανόμενα - DV PAL, colour, no sound, 6 minutes loop. (50Χ70 cm, Ψηφιακή εκτύπωση - Digital printing) 16
Στρατηγός - General 2007 DV PAL, έγχρωμο, χωρίς ήχο, 6 λεπτά επαναλαμβανόμενα - DV PAL, colour, no sound, 6 minutes loop. (50Χ70 cm, Ψηφιακή εκτύπωση - Digital printing) 17
Μνημείο στον Άγνωστο Στρατιώτη Tomb of the Unknown Soldier 2006 3d modeling/animation, PAL βίντεο, έγχρωμο, χωρίς ήχο, 4 λεπτά επαναλαμβανόμενα - 3d modeling/animation, PAL videotape, colour, no sound, 4 minutes loop. ix Μνημείο στον Άγνωστο Στρατιώτη (II) Tomb of the Unknown Soldier (II) 2006 3d modeling/animation, PAL βίντεο, έγχρωμο, χωρίς ήχο, 5 λεπτά επαναλαμβανόμενα - 3d modeling/animation, PAL videotape, colour, no sound, 5 minutes loop. 18
Αυτοπροσωπογραφία Self Portrait 2003 MiniDV PAL βίντεο, έγχρωμο, χωρίς ήχο, 4 λεπτά επαναλαμβανόμενα - ΜiniDV PAL videotape, colour, no sound, 4 minutes loop. Ορθοπεδική - Orthopedics 2003 MiniDV PAL βίντεο, έγχρωμο, χωρίς ήχο, 4 λεπτά επαναλαμβανόμενα - ΜiniDV PAL videotape, colour, no sound, 5 minutes loop. x 19
Χρόνος - Time 2004 MiniDV PAL βίντεο, έγχρωμο, χωρίς ήχο, 15 λεπτά επαναλαμβανόμενα - ΜiniDV PAL videotape, color, no sound, 15 minutes loop. xi Προσευχή - Pray 2002 MiniDV PAL βίντεο, α/μ, χωρίς ήχο, 15 λεπτά επαναλαμβανόμενα - ΜiniDV PAL videotape, b/w, no sound, 15 minutes loop. 20
Fountain 2003 MiniDV PAL βίντεο, έγχρωμο, με ήχο, 90 δευτερόλεπτα - ΜiniDV PAL vidotape, colour, sound, 90 seconds. Ορθοπεδική 2 - Orthopedics 2 2003 MiniDV PAL βίντεο, έγχρωμο, χωρίς ήχο, 4 λεπτά επαναλαμβανόμενα - ΜiniDV PAL videotape, colour, no sound, 4 minutes loop. 21
Red Minotaur 2003 2 παράλληλες / συγχρονισμένες προβολές MiniDV PAL βίντεο, έγχρωμο, χωρίς ήχο, 3 λεπτά επαναλαμβανόμενα - 2 synchronized projections, ΜiniDV PAL videotape, colour, no sound, 3 minutes loop. xii Στρατηγός 1 General 1 2003 MiniDV PAL βίντεο, έγχρωμο, με ήχο, 9 λεπτά - ΜiniDV PAL videotape, colour, sound, 9 minutes. 22
American History 2003 DV PAL βίντεο, έγχρωμο, με ήχο, 18 λεπτά - DV PAL vidotape, colour, sound, 18 minutes. xiii Τα ρόδα, τα τριαντάφυλλα The roses 2005 DV PAL βίντεο, έγχρωμο, με ήχο, 4 λεπτά - DV PAL vidotape, colour, sound, 4 minutes xiv 23
4. Φωτογραφία (επιλογή - selection) Χέρια - Hands 2007 110Χ55 cm Ψηφιακή εκτύπωση - Digital printing Παράσημα - Medals 2007 Σταυρός - Cross 2007 Αστέρια - Stars 2007 Ψηφιακές εκτυπώσεις, 40Χ40 εκ έκαστη - Digital printing, 40X40 cm each 24
5. Internet MyHISTORY (A self-portrait) 2003 Ιστοσελίδα στο Internet - Website www.mda.gr/history Flash, java Technology xv MyHeart (Web) 2001 Ιστοσελίδα στο Internet - Website www.mda.gr/heart Flash, java Technology 25
6. PC Games Στρατηγός - General 2005 Παιχνίδι για Η/Υ P/C game. 26
7. Animation (επιλογή - selection) 27
The Ark (pilot) Copyright MDA MEDIA 2012 Ολυμπία (διαδραστική τρισδιάστατη ψηφιακή αναπαράσταση του αρχαίου χώρου της Ολυμπίας) Olympia (interactive virtual walkthrough) 2007-2008 Βελτιστοποίηση γεωμετρίας / δημιουργία textures / δημιουργία υφής / φωτισμός από τον Μπάμπη Βενετόπουλο Modeling / texturing / shading / lighting / render by Babis Venetopoulos Copyright Οργανισμός Προώθησης Ελληνικού Πολιτισμού UNISYSTEMS AE εκτέλεση υποέργου MDA & DePinxi 2007-2008. xvi 28
The Ark (development) 2006-2008 Concept 3d Characters Κατασκευή γεωμετρίας / δημιουργία textures / δημιουργία υφής / φωτισμός από τον Μπάμπη Βενετόπουλο Modeling / texturing / shading / lighting / render by Babis Venetopoulos Copyright MDA MEDIA 2006-2008. xvii 776 B.C. 2001 3d Animation 15 επεισόδια διάρκειας 40 δευτερολέπτων το καθένα - 15 episodes / 40 minutes each. xviii 29
Minotaur Machine 2001 3d Animation Διάρκεια 30 δευτερόλεπτα 30 seconds. 30
i Όταν ο θεατής ακουμπήσει τη γραμμή στην οθόνη αφής, η γραμμή ταλαντώνεται και ακούγεται ήχος χορδής. Χρησιμοποιήθηκε τεχνολογία touch screen και flash. When the viewer touches the line in the screen, the line is oscillated and the sound of a chord is played. Touch screen and flash technology were used. ii Ο θεατής βάζοντας και κινώντας τα χέρια του στο φωτισμένο κενό μεταξύ των κάθετων βεργών, προκαλεί ήχους χορδών (μία σκάλα από ντο έως σι). Χρησιμοποιήθηκαν φωτοδίοδοι το σήμα των οποίων δεχόταν ο υπολογιστής για να δώσει με τη σειρά του τους αντίστοιχους ήχους. Δημιουργήθηκε ειδικό περιφερειακό κύκλωμα για τον υπολογιστή και ειδικό πρόγραμμα (τεχνική υποστήριξη & προγραμματισμός: Γιώργος Βενετόπουλος). The viewer by putting his hand in the lighted space between the lines, causes the sound of 7 chords. Light sensors were used and special hardware and software are developed (technical support: George Venetopoulos). iii Καθώς ο θεατής πλησιάζει προς την κατασκευή, το χρώμα της οθόνης αλλάζει (από α/μ τυχαία σε κόκκινο και πράσινο). Χρησιμοποιήθηκε ανιχνευτής κίνησης το σήμα του οποίου δεχόταν ο υπολογιστής για να δώσει με τη σειρά του το αντίστοιχο χρώμα. Δημιουργήθηκε ειδικό περιφερειακό κύκλωμα για τον υπολογιστή και ειδικό πρόγραμμα (τεχνική υποστήριξη & προγραμματισμός: Γιώργος Βενετόπουλος). When the viewer gets close to the construction the color of the background in the TV screen is changed (from b/w to red or green random). Motion detector was used and special hardware and software are developed (technical support: George Venetopoulos). iv Ένας νέος εικονικός χώρος. Νέα, ανεπαίσθητη, συνεχής κίνηση. Ατέρμονη επανάληψη της κίνησης αυτής. Αντικατοπτρισμός μιας πραγματικότητας, οι ψηφιακές τρισδιάστατες ρίζες που μεγαλώνουν αργά και ασταμάτητα, προσπαθώντας να καταλάβουν κάθε κομμάτι του εικονικού χώρου στον οποίο τοποθετήθηκαν, θυμίζοντας έντονα τις διακλαδώσεις των δικτύων υπολογιστών και του τόπου του διαδικτύου που δε σταματάει να αναπτύσσεται σαν ζωντανός οργανισμός τον οποίο τρέφει η πληροφορία που ρέει μέσα του. Αντίθεση μεταξύ ενός νεκρού ακίνητου φυσικού κορμού μέσα στις τρεις διαστάσεις του πραγματικού χώρου και της ρίζας του, ζωντανής και κινούμενης στο χρόνο, μέσα στους άξονες χ, y, z του τρισδιάστατου εικονικού χώρου. Είναι μια νέα πραγματικότητα, ένας επαναπροσδιορισμός των διαστάσεων με νέα όρια που μας καθορίζει η ψηφιακή πλατφόρμα, εκεί που τα όρια μεταξύ πραγματικού και δυνητικού, γίνονται δυσδιάκριτα. Ένας νέος κόσμος, φανταστικός και συγχρόνως τόσο αληθινός! Μπάμπης Βενετόπουλος κείμενο για τον κατάλογο της έκθεσης «time based arts», επιμέλεια: Άννα Χατζηγιαννάκη, 2004 v Ένας από τους Βενιαμίν της έκθεσης ο Μπάμπης Βενετόπουλος δημιούργησε για την έκθεση Αθήνα by Art μια εγκατάσταση από πέντε κλουβιά που περιβάλλει το καθένα μια τηλεόραση. Οι τηλεοράσεις προβάλλουν την εικόνα πέντε ανθρώπων με έκδηλα τα σημεία της στενότητας χώρου, της περιοριστικής διάστασης που επιβάλλουν οι οθόνες και τα κουτιά της τηλεόρασης, ενώ ακούγονται κελαηδίσματα πουλιών. Τα έργα που φέρουν τον τίτλο «Birds» κρέμονται από τα κλαδιά δέντρων του Αλσυλλίου του Αποστόλου Παύλου στο θησείο, απέναντι από το Άλσος θησείου. Οι έγκλειστες ανθρώπινες φιγούρες δεν είναι άλλες από την πενταμελή οικογένεια του καλλιτέχνη. Ο πατέρας του, η μητέρα του, ο ίδιος και τα δύο του αδέλφια. Οι προβολές παρουσιάζουν το πρόσωπο και το μέρος από το σφηνωμένο σώμα των ανθρώπων, ενώ αλλάζει στάσεις που καθορίζονται από τα περιορισμένα όρια του χώρου. Οι διαδοχικές κινήσεις του σώματος, με τη μετωπική και πλάγια θέαση, παραπέμπουν σε χαρακτηριστικές κινήσεις πτηνών. Η μεταμόρφωση με τη βοήθεια και της τεχνολογίας του ανθρώπου σε πτηνό είναι εντυπωσιακή. Στη μνήμη μας σε πιο σοκαριστική εκδοχή έρχονται σκηνές από την ταινία «Κουρδιστό πορτοκάλι» του Κιούμπρικ, του 1971, που παρουσιάζει μια τεχνολογικά προηγμένη και κοινωνικά οπισθοδρομική κοινωνία. Το έργο «Πουλιά» του Βενετόπουλου, με άρτια τεχνική και τεχνολογική παρουσίαση είναι μία σύγχρονη ματιά του εγκλεισμού και της φυλακής. Είναι στη συνέχεια μια κριτική θεώρηση της μεταμόρφωσης και της αλλαγής συμπεριφοράς του ανθρώπου εξαιτίας του εγκλεισμού. Πρόκειται για έναν επιβεβλημένο εγκλεισμό που έχει σαν αποτέλεσμα την σχιζοφρενική εξέλιξη της ανθρώπινης ύπαρξης, μέσα από τις αντιξοότητες της σύγχρονης αστικής πραγματικότητας. Σίγουρα παρατηρούμε μια προσωπική εμπλοκή με διάθεση ενδοσκόπησης και συμβολισμούς για τα αδιέξοδα, τις ψυχικές εντάσεις και τους αποκλεισμούς των σύγχρονων κοινωνιών. Η τηλεόραση, αντικείμενο σύμβολο, της σύγχρονης επικοινωνίας μετατρέπεται σε σώμα φυλακή του σύγχρονου ανθρώπου. Στο σημείο, αυτό ο εγκλεισμός σε αντικείμενο, η παραμόρφωση και η μεταμόρφωση παραπέμπουν στα εγκλωβισμένα σε αντικείμενα πρόσωπα του Tony Oursler. Το έργο «Birds» αποτελεί συνέχεια της σειράς «Προμηθέας» του 2001 και 2002, του Έλληνα καλλιτέχνη με τα έγκλειστα πρόσωπα σε τσιμεντένιες στήλες, καθώς και του έργου «Ορθοπεδική» που παρουσίασε το 2003 στις Φυλακές του Επταπυργίου στη Θεσσαλονίκη. 31
Με εύλογο, λιτό και παραστατικό τρόπο το νέο έργο, με αναγωγές, παραπέμπει κριτικά στους μηχανισμούς συμπεριφοράς, μέσω της άσκησης εξουσίας, στη βίαιη εξάρθρωση και ανακατασκευή, στη μεταμόρφωση του ανθρώπου, στο στένεμα των ορίων του φυσικών και πνευματικών που οδηγούν σε υιοθέτηση ξένων συμπεριφορών και ομιλίας. Με το κελάηδισμα ωστόσο που ακούγεται σε όλο το πάρκο ο καλλιτέχνης προσδίδει ανάλαφρη, χιουμοριστική διάσταση που αντισταθμίζει την τραγικότητα της μεταμόρφωσης. Δρ. Λίνα Τσίκουτα Δεϊμέζη Ιστορικός Τέχνης - Επιμελήτρια στην Εθνική Πινακοθήκη κείμενο για τον κατάλογο της έκθεσης «Athens by Art», 2004 One of the younger artists in the show, Babis Venetopoulos created for the exhibition Athens by Art an installation of five cages, each surrounding a television set. The screens show five people who display clear signs of being restricted in the space afforded by the television screens and cases. Accompanied by the sounds of twittering birds, the works are hanging on the trees in the park of Apostolos Pavlos in central Athens. The incarcerated figures are none other than the members of the artist s family: his father, his mother, his two siblings and himself. The videos show the face and part of the individuals wedged bodies, whose slight movements are only what the limited space permits. The sequences of movements, shown in frontal and side view, bring to mind the typical moves of birds. Man s transformation into bird, with the aid of technology, is impressive. It brings to mind, in a more shocking version, scenes from Stanley Kubrick s 1971 film A clockwork orange, which was about a technologically advanced but socially backward society. Technologically and technically accomplished, the work Birds by Venetopoulos is a contemporary view of prisons and imprisonment. It is also a critical examination of man s transformation and behavioural change as a result of confinement. This is all about an imposed incarceration which results in the schizophrenic evolution of human existence through the adversities of contemporary urban reality. We can certainly observe the artist s personal involvement in an introspective mood, with symbolic allusions to the impasses, the psychological tension and the exclusion in modern societies. Television, this emblem of contemporary communication, becomes a body-prison for the man of today. At this point the confinement into an object, the distortion and the transformation reference the figures of Tony Oursler, which are trapped into objects. The work Birds is a sequel to the Greek artist s Prometheus series of 2001 and 2002, where the figures are cast into pillars of concrete, as well as of the work Orthopaedics he presented in 2003 at the Prison of Eptapyrgion in Thessaloniki. The new work uses a rational, simple and vivid way to make critical allusion to the mechanisms of behavioural control through the exercise of power, to the violent dismantling and reconstruction, to man s transmutation, to the narrowing down of physical and spiritual which lead to the adoption of an alien speech and behaviour. Yet with the chirruping sounds that can be heard throughout the park the artist adds a light-hearted, humorous dimension as a counterpoint to the tragic atmosphere of the transformation. Dr. Lina Tsikouta-Deimezis Art Historian - Curator at the National Gallery for the catalogue of the exhibition Athens by Art, 2004 Τα υποβλητικά βιντεοαντικείμενα του Μπάμπη Βενετόπουλου προκαλούν έντονες συναισθηματικές αντιδράσεις, τόσο με την ατμοσφαιρική, φυσική παρουσία τους όσο και με τις άμεσες αναφορές σε καταστάσεις ηθελημένου ή επιβεβλημένου εγκλεισμού, φυλάκισης και κλειστοφοβικού χώρου. Το έργο του ασκεί, με εύληπτο τρόπο, κριτική στις μεθόδους άσκησης εξουσίας και στους μηχανισμούς άσκησης επιβολής ψυχολογικής βίας. Το «Bird I» αποτελεί περαιτέρω ένα σχόλιο στο «χρόνο ως φυλακή», στη φυσιολογική τραγικότητα της φθοράς που υφίσταται το σώμα (και το πνεύμα). Σωτήρης Μπαχτσετζής από τον κατάλογο της έκθεσης «στην Εξοχή», Συλλογή Λ. Μπέλτσιου (εκδόσεις futura, 2006) Babis Venetopoulos imposing video objects inspire intense emotional reactions with their atmospheric, natural presence as well as with the direct references to the conditions of voluntary or involuntary confinement, imprisonment and claustrophobic space. His work clearly criticizes the methods of the exercising of power and the mechanisms of the enforcement of psychological violence. Bird I constitutes an additional, further commentary on time as imprisonment, on the normal tragedy of dissipation, the human body suffers (as spirit). Sotiris Bahtsetzis from the catalogue of the exhibition an outing, L. Beltsios Collection (futura Publications, 2006) vi Απειλή, για τον Μπάμπη Βενετόπουλο, αποτελεί η προσευχή. Σε πολλά έργα ο καλλιτέχνης έχει επεξεργαστεί τη διάσταση του εγκλεισμού, του ψυχολογικού, καταναγκαστικού εγκλεισμού του σύγχρονου ανθρώπου, σε μια προσωπική φυλακή, που του επιβάλλεται ή που ο ίδιος επιβάλλει ασκητικά στον εαυτό του, κάτω από ιδεολογικές, δογματικές προτροπές. Στο Κουρσούμ Τζαμί παρουσιάζει μια εγκατάσταση από ένα μαύρο κουτί που περικλείει εικόνες του εαυτού του σε βίντεο. Μπροστά στο κουτί υπάρχουν χαλίκια, πάνω στα οποία επιβάλλεται να γονατίσει ο θεατής, προκειμένου να παρακολουθήσει, ηδονοβλεπτικά, μέσα από μια οπή, το μυστικό του κουτιού. Στο βίντεο, ο ίδιος, επαναλαμβάνει συνεχώς μια προσευχή, που επεμβαίνει αιχμαλωτίζοντας τη σκέψη του. Ο νέος καλλιτέχνης καυτηριάζει για άλλη μια φορά τους 32
τρόπους άσκησης εξουσίας, κάνοντας κριτική στους μηχανισμούς επιβολής ψυχολογικής βίας, ψυχικών εκβιασμών και καθορισμού συμπεριφορών. Δρ. Λίνα Τσίκουτα Δεϊμέζη Ιστορικός Τέχνης - Επιμελήτρια στην Εθνική Πινακοθήκη από τον κατάλογο της έκθεσης «Πως μοιάζει η Απειλή», (εκδόσεις ΠΕΡΙΤΕΧΝΩΝ, 2005) Player, for Babis Venetopoulos, is what constitutes the threat. In many of his works the artist has worked and reworked the dimension of confinement, the psychological as well as the confinement of the contemporary human being in his own personal prison, whether it is imposed on him or he ascetically imposes it on himself, under the influence of ideological, and dogmatic exhortations. At the Koursoum Mosque, this artist is presenting an installation consisting of a black box, which contains pictures of himself on video. There is gravel spread in front of the box on which the spectator is obliged to kneel in order to peak, like a voyeur, through a slit at the secret contained in the box. In the video itself, the artist is repeating a player over and over, thus interfering with thought and holding it captive. A young artist, he once more castigates the ways in which authority is exercised, criticizing the mechanisms used for the imposition of psychological violence, the violation of the psyche and the determination of behavior. Dr. Lina Tsikouta-Deimezis Art Historian - Curator at the National Gallery from the catalogue of the exhibition What is Threat Like, (PERITEHNON Publications, 2005) vii Έπρεπε να σε σκοτώσω, μπαμπά Όμως προτού προλάβω είχες πεθάνει Μαρμάρινος, ένα τσουβάλι μπουκωμένο με Θεό Άγαλμα στοιχειωμένο με ένα γκρίζο δάχτυλο Μεγάλο σαν φώκια του Φρίσκο* Δυο γυμνοί άνδρες σε ένα συναπάντημα. Αρχικά είναι δυσδιάκριτη και απροσδιόριστη η σχέση μεταξύ τους. Kαθώς το σύμπλεγμά τους ξεδιπλώνεται σταδιακά, κάτι συμβαίνει, κάτι προσμένει να αποκαλυφθεί. Και παρουσιάζεται με τη λογική και τη σημειολογία των διαφημιστικών σποτ προώθησης καταναλωτικών αντικειμένων, που στρέφονται κυκλικά, για να εκτεθούν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, από κάθε πτυχή και πλευρά. Καθώς η εικόνα κινείται, η σχέση των δύο ανδρών αποκαλύπτεται και συνάμα αποδομείται. Αγκαλιάζονται σαν σύμπλεγμα ρωμαϊκών γλυπτών, στιλπνοί, χάρη στην τεχνολογική τους υφή και υπόσταση, ενώ σταδιακά φανερώνεται περίοπτα η αλήθεια. Η εικόνα αυτή εκθέτει τον εναγκαλισμό ενός πατέρα με το γιο του, απογυμνωμένους κυριολεκτικά και μεταφορικά. Ο γιος σκοτώνει με ένα μαχαίρι τον πατέρα του. Τι μπορεί να συμβολίζει αυτή η πατροκτονία; Ποιον ομφάλιο λώρο επιδιώκει να κόψει; Τι είδους εξουσία είναι αυτή που επιδιώκει να αποτινάξει; Η πατρική φιγούρα είναι μια εξουσία αναπόφευτη, ανυπέρβλητη σχεδόν, που μπορει και να μην ξεπερνιέται ποτέ. Είτε ως ψυχολογική αφορμή είτε ως σύμβολο μιας αναπόφευκτης εξουσίας, αμφισβητείται πολλαπλά. Η σχέση γιου και πατέρα, εξουσιαστή και εξουσιαζόμενου είναι συναισθηματική, οικογενειακή, με δεσμά αναπόδραστα. Ο θάνατος του γονέα λειτουργεί σαν την υπέρτατη απώλεια, αλλά ενδεχομένως και σαν την υπέρτατη απελευθέρωση. Το νέο προσπαθεί να αποτινάξει κάθε σχέση με το παλιό, να ξεπεράσει ό,τι εκπροσωπεί το παρελθόν. Αυτή η φυσική γονική εξουσία, απέναντι στην οποία κάθε 'επανάσταση' παραμένει πάντα υπό αμφισβήτηση, είναι ένα ψυχολογικό και ιδεολογικό μυστήριο που ίσως δε λυθεί ποτέ, τρυφερό κι εξίσου βίαιο. Στο έργο που παρουσιάζει στην έκθεση στήνει κομμάτι κομμάτι ένα εξαντλητικό ψηφιακό παζλ, ένα animation. Οι συγκεκριμένες αναφορές και παραπομπές είναι συχνές στο έργο του Βενετόπουλου, δεν είναι η πρώτη φορά που ανάλογα στοιχεία παρεισφρύουν στα έργα του και διαγράφει κύκλους (αδιέξοδους;) γύρω από θέματα όπως η αναπηρία, ο πόνος, οι οικογενειακές σχέσεις, η απώλεια ως μια λυτρωτική ανατροπή ισορροπιών. Ησύχασε τώρα, μπαμπά* * Οι στίχοι, που παρατίθενται στο κείμενο αποσπασματικά, είναι από το ποίημα της Silvia Plath Daddy (1962) Αρετή Λεοπούλου από τον κατάλογο της έκθεσης «Προσωπικό - Πολιτικό», 2 η Μπιενάλε Θεσσαλονίκης viii Εναγκαλισμός εξουσίας Τι μπορεί να είναι ένας ασφυκτικός εναγκαλισμός δύο γυμνών μορφών, που συμβολικά απεικονίζεται με μια απάνθρωπα σκληρή, καταπιεστική, επιβεβλημένη, συνένωση με αιχμηρά αγκυλωτά συρματοπλέγματα; Συνθήκες του νου και της ψυχής. Κορυφώσεις στιγμών μέσα από την ανάδειξη της συνείδησης των βιωμάτων του καλλιτέχνη. Είναι πρακτικά η ταύτιση μιας σημαντικής πτυχής της προσωπικής, υπαρξιακής «πραγματικότητας» του Μπάμπη Βενετόπουλου με την καλλιτεχνική «πραγματικότητά» του. 33
Τα έργα του Μπάμπη Βενετόπουλου, είτε πρόκειται για έργα διαδραστικά, βίντεο, εγκαταστάσεις ή κατασκευές, στο σύνολό τους, διερευνούν ζητήματα ακραίων, οριακών υπαρξιακών καταστάσεων. Στις δημιουργίες του μέχρι σήμερα έχει επεξεργαστεί με οξυδέρκεια και πλαστικότητα έννοιες, όπως αυτές του εγκλεισμού, της μεταμόρφωσης, της τραγικότητας της ύπαρξης, της συρρίκνωσης των φυσικών και πνευματικών ορίων, του ψυχολογικού καταναγκασμού του σύγχρονου ανθρώπου. Με εύληπτο και υπαινικτικό τρόπο, μέσα από τα έργα του, ασκεί κριτική στους μηχανισμούς άσκησης εξουσίας, στους μηχανισμούς επιβολής ψυχολογικής βίας, ψυχικών εκβιασμών και καθορισμού συμπεριφορών, είτε αυτοί προέρχονται από την κοινωνία, την οικογένεια, τη θρησκεία ή την πολιτική. Συνήθως στα έργα του παρουσιάζονται οι ιδεολογικές και δογματικές επιλογές των μορφών με έντονη προσωπική εμπλοκή του καλλιτέχνη. Επίσης, παρ όλο το δεδομένο κοινωνικοπολιτικό πλαίσιο που περιβάλλει τα έργα του, τελικά αναδεικνύεται ως κυρίαρχο τόσο το φιλοσοφικό υπόστρωμα, όσο και το αισθητικό αποτέλεσμα. Στους «Δεσμώτες», σε τρία βίντεο, ο καλλιτέχνης παρουσιάζει τη σχέση εξουσίας πατέρα-γιου, στρατιωτικούστρατιώτη, εξουσιαστή-εξουσιαζόμενου, παρουσιάζει ακόμη τη μεταμόρφωση, τη μετάλλαξη συμπεριφορών, καταλήγοντας στο τρίτο βίντεο, σε ένα δύσκολο, τραγικό, επιβεβλημένο εναγκαλισμό των δύο οντοτήτων, στην τραγική, ασφυκτική, περιπλεγμένη συνύπαρξη και την μάταιη προσπάθεια αποδέσμευσής τους. Έντονοι συμβολισμοί και μια προσωπική ενδοσκόπηση, μια απογύμνωση της ψυχικής του ικμάδας. Θέμα του οι ψυχωτικές εξαρτήσεις, τα μαζοχιστικά κατάλοιπα, οι βιωματικοί δεσμοί και γεγονότα, τα ψυχικά αδιέξοδα, οι εντάσεις, οι αποκλεισμοί και οι περιχαρακώσεις στις σύγχρονες κοινωνικές δομές. Ωστόσο η διείσδυση μέσα στη συνείδηση ανασύρει αρχετυπικές καταστάσεις, διαχρονικά ζητήματα της ανθρώπινης ύπαρξης, τραυματικές όψεις της ύπαρξης. Ο πατέρας σε όλο το «μεγαλείο» του στρατιωτικού, με την στολή, τον εξοπλισμό, το σπαθί, τα ραμμένα κατάσαρκα παράσημα, τις ουλές και τα τεράστια ράμματα. Τρομακτικός, με γκριμάτσες, με στόμα ανοικτό και δόντια προτεταμένα. Ο στρατιωτικός, η εξουσία που διατάζει. Ο πατέρας, «μια εικόνα μυαλού με κατακερματισμένα κομμάτια σώματος», κατά τον καλλιτέχνη. Ο γιος, με τον εξοπλισμό του στρατιώτη, το κράνος, τη στολή, το όπλο και το κυριολεκτικά ραμμένο στόμα. Ο στρατιώτης, φιμωμένος, βασανισμένος, στην εκπαίδευση προς καθομοίωση, με σώμα σχετικά άρτιο. Στα έργα, το στοιχείο της μαζοχιστικής, καρτερικής αποδοχής βασανιστικών καταστάσεων παρουσιάζεται με έντονες εικόνες, υπόγεια φαινόμενα, μαρτυρικές φιγούρες. Εικόνες που άπτονται της εσωτερικής πραγματικότητας του καλλιτέχνη, δοσμένες με σχεδόν εξπρεσιονιστική πλαστικότητα. Η σκληρότητα και η σοκαριστική αγριότητα των καταστάσεων εκπορεύεται από μια εσωτερική ανάγκη απεικόνισης των συστατικών στοιχείων της βιωματικής διάστασης του καλλιτέχνη, μιας απεικόνισης της προσωπικής αλήθειας του. Στο φαινόμενο των «Δεσμωτών» τελικά αποκαλύπτεται η προσωπική αλήθεια των δύο προσώπων και η μεταξύ τους σχέση εξάρτησης. Η λειτουργία και η απόδοση ερμηνείας των εννοιών στα βίντεο εκπορεύονται από την παρατήρηση των ιδιαιτεροτήτων των μορφών. Ο Βενετόπουλος στηρίζεται σε αναγωγές, ανάγει στα επιλεγμένα από τον ίδιο νοήματα της ζωής. Η μετάλλαξη, η αγωνία, η εξάρτηση, η φυλάκιση σε διανοητικές και συναισθηματικές συνθήκες, οι στάσεις ζωής, η ουσία της ύπαρξης είναι στοιχεία που διαπερνούν τα τρία βίντεο του καλλιτέχνη και συντελούν στη δημιουργία του μνημειακού. Ένα ζήτημα δυϊσμού χαρακτηρίζει τη δημιουργία του. Μια ευρεσιτεχνική διαδικασία παραγωγής των έργων, με άψογη τεχνική απόδοση και αρτιότητα και ταυτόχρονα μια διανοητική διαδικασία, στην υπηρεσία ενός εντυπωσιακού αισθητικού αποτελέσματος, αποτελούν τα κύρια συστατικά αυτού του δυϊσμού. Το βίντεο, ο νέος καλλιτέχνης, δεν το χρησιμοποιεί ως απλό μέσο καταγραφής κι αναπαράστασης, αλλά ως εργαλείο ανασύνθεσης της εικόνας. Μιας εικόνας που προέρχεται από το συνδυασμό πραγματικών λήψεων, δημιουργίας τρισδιάστατων φυσιογνωμικών μοντέλων, πολλαπλών διαφορετικών λήψεων και απόδοσης τρισδιάστατου εικονικού χώρου στον υπολογιστή. Το μέσον του, αν και λαμπρός χειριστής περίπλοκων τεχνικών, δεν το χρησιμοποιεί με ευφάνταστο τρόπο. Η χρήση του βίντεο γίνεται με φειδώ, με λιτότητα. Οι δύο ανεξάρτητες φιγούρες, ο πατέρας και ο γιος σε επαναλαμβανόμενη προβολή 6 λεπτών, χωρίς αρχή και τέλος, στηρίζουν την ύπαρξή τους σε απειροελάχιστες κινήσεις, σε ανεπαίσθητες κινήσεις των προσώπων, της αναπνοής, των ματιών. Τεχνικά στηρίζονται σε τρεις διαφορετικές επικαλυπτόμενες μικροκινήσεις. Η παρουσίαση αυτή δίνει στο θεατή την εσφαλμένη εντύπωση του αδέξιου, του λάθος χειρισμού στην εκτέλεση. Η σύνθεση της εικόνας μέσα από τον υπολογιστή παρουσιάζεται με πολλαπλές λήψεις από διαφορετικές γωνίες, προσεγγίζοντας, με εξελιγμένο τρόπο, τις αρχές του κυβισμού, σε μια καθολική παρατήρηση εικονικού χώρου και μορφών. Στην πραγματικότητα πρόκειται λοιπόν για καθαρά τεχνική επιλογή του καλλιτέχνη, ενός είδους non finito, προς επίρρωση του ιδεολογικού και φιλοσοφικού πλαισίου των έργων. Οι δύο ανεξάρτητες φιγούρες παρουσιάζονται αντικριστά κοιτώντας η μία την άλλη, ενώ το σύμπλεγμα των μορφών σε ξεχωριστό τοίχο. Η εκφραστικότητα, κυρίαρχο στοιχείο με ακραίες αποδόσεις, φθάνει στο αποκορύφωμα απόδοσης του πόνου, της οδύνης, της τραγικότητας, του μοιραίου, του αναπόφευκτου, αλλά και της εννοιολογικής ανάπτυξης της τριλογίας των «Δεσμωτών», στο τρίτο βίντεο του ασφυκτικού και επώδυνου εναγκαλισμού, της συνένωσης των δύο οντοτήτων. Και στα τρία βίντεο, με την έλλειψη κινήσεων, τα μάτια αποτελούν την συμπύκνωση της έκφρασης και αποβλέπουν στη επικοινωνία με το θεατή. Η μελέτη του χώρου επαληθεύεται από τη μελέτη του χρόνου στην απόδοση της προσωπικής αλήθειας των δύο μορφών μέσα από την επικοινωνία και την αλληλεπίδραση. Τόσο σε επίπεδο μορφής, και περιεχομένου, όσο και σε επίπεδο τεχνικής και αισθητικής ολοκλήρωσης, τα έργα του φθάνουν, μέσα από τη συνέχεια των εκφραστικών του επιτευγμάτων, σε σημεία πραγματικής πρωτοτυπίας και πρωτοποριακής διατύπωσης. Μιας διατύπωσης συμπυκνωμένης σε μια υπαρξιακή και αισθητική πρόταση της τραγικότητας, της οδύνης, της αγωνίας, μέσα από την απόδοση των Φυλακισμένων, στις εξαρτήσεις των βιωμάτων τους, υπάρξεων. 34
Με τις τρεις καινούργιες του δημιουργίες, τους «Δεσμώτες», ο Μπάμπης Βενετόπουλος, παρά το νεαρό της ηλικίας του, αγγίζει τα όρια του καθολικού, του απόλυτου καλλιτέχνη. An embrace of power Δρ. Λίνα Τσίκουτα Δεϊμέζη Ιστορικός Τέχνης - Επιμελήτρια στην Εθνική Πινακοθήκη κείμενο για τον κατάλογο της έκθεσης «Μπάμπης Βενετόπουλος - Δεσμώτες», 2007 What could be the meaning of the suffocating embrace of two nude figures, which is symbolically depicted as an inhumanly cruel, oppressive, forced union with the use of sharp barbed wire? Conditions of the mind and the soul. Moments of climax through the depiction of some deeply felt experiences of the artist. It is in practice the point where an important aspect of the personal existential reality of Babis Venetopoulos is equated with his artistic reality. Comprising interactive works, videos, installations and constructions, the oeuvre of Babis Venetopoulos explores issues of extreme existential conditions. In his creations to this day he has insightfully examined concepts like confinement, transformation, the tragic aspect of being, the shrinking of physical and intellectual boundaries and the psychological coercion of contemporary man. His works are lucid and subtle comments on the mechanisms of power and psychological violence, mental extortion and the imposition of behavioural patterns by society, the family, religion or politics. His works usually present the ideological and dogmatic choices of the figures with the artist s own heavy personal involvement. Moreover, for all the socio-political context of his works it is the philosophical background and the aesthetic outcome that dominate his works. In the three videos of the exhibition Bound the artist presents the power relations between father and son, officer and soldier, sovereign and subject; it also presents transformation and the mutation of behaviours to culminate, in the third video, in a hard, tragic, enforced embrace of the two entities their complex, asphyxiating entanglement and their vain efforts to break loose. Powerful symbolisms and personal introspection, a baring of his mental vigour. His subject is psychotic dependences, masochistic undercurrents, experiential bonds and events, mental impasses, tensions, the exclusions and entrenchments in contemporary social structures. Yet this penetration into the conscience serves to retrieve archetypal situations, timeless issues of human life, traumatic aspects of existence. The father in all the grandeur of the army man, complete with uniform, equipment, sword, his medals sewn directly onto the flesh, with scars and huge sutures. Frightful, grimacing, with open mouth and protruding teeth. The military man, the authority that issues orders. The father, a picture of the mind with severed body parts, according to the artist. The son in full soldier s kit, helmet, uniform, gun and his mouth literally sewn up. The soldier is gagged, tortured, under training to conform, his body relatively intact. In these works the element of masochistic, submissive acceptance of tormenting conditions is depicted through intense images, undercurrents, martyr figures; images associated with the inner reality of the artist, given with an almost expressionistic plasticity. The cruelty and the shocking savagery of these situations stems from the artist s inner need to portray the constituent elements of his experiential side, to depict his own personal truth. The phenomenon in Bound ends up revealing the personal truth of the two figures and their mutual dependence. The function and the interpretation of the concepts examined by the videos rests on the observation of the figures peculiarities. Venetopoulos relies on reduction he reduces everything to the meanings of life he has selected himself. Transmutation, anxiety, dependence, the confinement within mental and emotional conditions, the life attitudes and the essence of existence are elements which run through all three videos of the artist and promote their monumentality. His work is characterised by a kind of duality: an inventive method of producing the videos in a technically impeccable fashion and at the same time an intellectual process at the service of a striking aesthetic outcome are the main ingredients of this duality. The young artist uses video not as a mere means of recording and reproduction but as a tool for reconstructing the image an image derived from the combination of actual video shootings, artificial three-dimensional models, multiple takes and computer-rendered three-dimensional virtual space. Although he is a skilled user of complex techniques, he does not employ his medium in any resourceful way. The use of video here is sparse and simple. Seen in a seamless loop of 6 minutes, the two independent figures of father and son base their existence on minute movements, on the barely perceptible motions of the faces, of breathing, of the eyes. Technically, they are based on three different overlapping small movements. This presentation gives viewers the impression of a clumsy, failed execution. The computer-composed image is presented through multiple takes from different angles, in a sophisticated approach to the principles of cubism, a broad observation of the virtual space and its figures. So this is actually a purely technical choice of the artist s, a kind of non finito to substantiate the ideological and philosophical background of the works. The two independent figures are shown facing each other, while the intertwined figures are against a separate wall. The dominant element of expressiveness reaches the apogee in terms of rendering pain, suffering, the fateful and the inevitable but also of the conceptual development of the Bound trilogy in the third video of the stifling and 35
painful embrace, the fusion of the two entities. Given the lack of movement in all three videos, it is the eyes that condense all expression and strive to communicate with the viewer. The study of space is corroborated by the study of time in this rendering of the personal truth of the two figures through communication and interaction. In terms of form and content as well as of technical and aesthetic accomplishment, his works have followed a process of expressive evolution to reach a point of true originality and pioneering expression. An expression which is condensed into an existential and aesthetic articulation of tragedy, pain and agony as the figures are shown to be bound by their experiences. With the three new works of the Bound series and despite his youth, Babis Venetopoulos comes close to being a universal, absolute artist. Dr. Lina Tsikouta-Deimezis Art Historian - Curator at the National Gallery for the catalogue of the exhibition Babis Venetopoulos - Bound, 2007 ix Το επιβλητικό «ψηφιακό γλυπτό» του Μπάμπη Βενετόπουλου «Άγνωστος Στρατιώτης» αποτελεί το ανάπτυγμα αυτού που ονομάζει ο Paul Kaufman, «οπτική σκέψη»: πρόκειται για ψηφιακό τρισδιάστατο μοντέλο ενός γονατιστού στρατιώτη σε «φυσικό μέγεθος», σε στιγμή αυτοχειρίας. Ο χρόνος έχει παγώσει την στιγμή, χωρίς όμως το πέρασμά του να επιτρέπει τη συνειδητοποίηση του τεκταινόμενου. Ο στρατιώτης απομονωμένος, μέσα στο επικλινές κλειστοφοβικό δωματιάκι της σοφίτας των κοιτώνων του στρατοπέδου, μόλις έχει πατήσει την σκανδάλη και η σφαίρα έχει διαπεράσει μόλις τον εγκέφαλο. Τα μάτια σαν πύλες εισόδου στο ασυνείδητό του αλλά και στο ασυνείδητο του κάθε ευαισθητοποιημένου παρατηρητή διανοίγουν το πέρασμα σαν μέσο χρόνου, διάρκειας και μνήμης που σχετίζεται με γενεσιουργές πλευρές της αφήγησης. Ιδιαίτερα ευανάγνωστη διακρίνεται η μαρτυρία από τα ίχνη των συμπεριφορών, άσκησης ηθελημένης ή επιβεβλημένης εξουσίας, επιβεβλημένου ψυχολογικού καταναγκασμού και βίας εκούσιας ή ακούσιας. Η αναγνωριστική αυτή διεργασία, μετέχοντας στους αιχμαλωτισμένους από την τεχνολογία συνειρμούς του καλλιτέχνη, εισβάλλει στις αντιληπτικές διαδικασίες του θεατή, συνθέτοντας ιστορίες αφηγηματικούς χείμαρρους που αντανακλούν πολιτικούς και κοινωνικούς συσχετισμούς και καλούν το θεατή να αναγνωρίσει τη δική του εμπειρία μέσα από τη ματιά του. Το έργο αποτελεί ένα ακόμη, ψηφιακό αυτή τη φορά, μνημείο στον άγνωστο ήρωα στρατιώτη που δε μιλά κανείς γι αυτόν, καθώς η γενναιότητά του έγκειται σε μη αστικά ιδεολογήματα ηρωισμού. Το πέρασμα στις τρεις διαστάσεις αποτελεί μια απόπειρα εξόδου του καλλιτέχνη από τα πιο ζωγραφικά βιντεοέργα του με μία πιο γλυπτική διάθεση. Με τη χρήση του προγράμματος τρισδιάστατης σχεδίασης Lightwave 3D, χρησιμοποιώντας το ποντίκι του υπολογιστή αντί σμίλης πετυχαίνει αριστοτεχνικά την ψηφιακή απόδοση του μοντέλου, το οποίο περιστρέφεται ως ένα ψευδαισθησιακό περίοπτο γλυπτό που όμως εκτελώντας το ίδιο την περιστροφή αποδεσμεύει τον παρατηρητή από την κλασσική κυκλική βόλτα θέασης. Οι δυνατότητες που παρέχει η επεξεργασία της εικόνας, κατατείνουν στη διαφορετική σύλληψη ενός πιο ρευστού, «πολλαπλού» αντικειμένου. Με προσωπική εμπλοκή του καλλιτέχνη, αφού πρόκειται για γλυπτό αυτοπορτραίτο, αποτελεί πράξη που προσδιορίζει όχι μόνο ιδιότητες χώρου και περιβάλλοντος, αλλά και ιδιότητες συνείδησης του δημιουργού. Προβολή της στιγμής μηδέν, λίγο πριν το τέλος, κατά τη διάρκεια της τραγικής «Εξόδου», της κάθαρσης, αυτοτιμωρίας, λύτρωσης, εξιλέωσης, διεξόδου από χρόνια αδιέξοδα, ο καλλιτέχνης την ανεβάζει στο βάθρο του ψηφιακού του ξόανου προσδίδοντάς του αυτόματα τις μεγαλοπρεπείς ιδιότητές του. Την παρουσιάζει ως μια μνημειακή στιγμή υπέρτατης ανθρώπινης τραγικότητας, καθώς εξαντλώντας την τελευταία του επιλογή, χωρίς επιστροφή που δεν επιδέχεται πια καμία πλέον διεργασία, μεταμέλεια και μεταστροφή, ως μια ύστατη προσπάθεια διάσωσης του πνεύματος ή διακοπής της φθοράς του. Μαρία Κενανίδου από τον κατάλογο της έκθεσης «Πεδίο Δράσης Κόδρα - 06», 2006 The imposing digital sculpture of Babis Venetopoulos Unknown Soldier is the development of what Paul Kaufman defines as an optical thought : it is a digital three dimensional model of a kneeling soldier in actual size while committing suicide. Time has frozen the moment, but while it is passing by it does not allow us to become fully aware of what is in progress. The soldier is isolated in the sloping claustrophobic room on the attic of the former barrack s dormitories, he has just pull the trigger and the bullet has only just cross the brain. Eyes like entrance doors of his unconscious, but also of the unconscious of every sensitized viewer, they open up to a passage as a means of time, duration and memory associated with the generative aspects of narration. It bears testimony, quite discernibly, to traces of behaviors, voluntary or involuntary exercise of authority, mandatory psychological pressure and intentional or unintentional violence. 36
This ascertaining process becomes involved in the technology bound associations of the artist, invades the perceptional processes of the viewer, combines stories torrents of narration that reflect political and social correlations and invites the viewer to discern his/her own experience through this perspective. This work is one more digital monument dedicated to the hero soldier unspoken of, as his gallantry consists in non urban ideologies of valour. The transition through the three dimensions is the artist s endeavour to a way out of his painting video projects and into a more sculptural mood. By using the drawing software Lightwave 3d and his mouse instead of the chisel, he accomplishes a perfect digital rendering of the model that rotates as a prominent delusory sculpture and in doing so it releases the viewer from the typical rotational viewing walk. The possibilities the processing of the image offers aim at a different perception of a more fluid, multiple subject. Since the artist is personally engaged in this, and the project is a sculptural self portrait, it constitutes an act that defines not only the properties of space and surroundings, but also the properties of the creator s conscious. A projection of zero moment, only a breath away before the end, on the verge of a tragic Exodus, a projection of catharsis, penance, redemption, propitiation, a projection of a way out of interminable cul de sacs, the artist takes it onto the pedestal of his digital idol and unveils its magnificent properties. He presents the moment as a monumental instant of the ultimate human tragedy, as man, being short of all options and lacking any chance of return, repentance or change, is seen in an effort to salvage his/her spirit or cease its imminent decay. Maria Kenanidou from the catalogue of the exhibition Action Field Kodra - 06, 2006 x o εγκλεισμός, η πειθαρχία, η τιμωρία που μπορεί να προέρχονται είτε από μορφές εξουσίας της κοινωνίας, είτε από την εξουσία που ασκούμε οι ίδιοι στο σώμα και τη πνευματική μας υπόσταση, αλλά ακόμα και από την εξουσία της φυσικής ασθένειας. Τεχνάσματα, όπως η επιτήρηση, άκρως καταπιεστικά, με σκοπό την πλήρη υποταγή. Η απομόνωση, η οποία, μέσα από την τρομαχτική σιωπή που επιβάλλει, παίρνει την απόλυτη μορφή άσκησης ελέγχου και εξουσίας. Ο άνθρωπος κλεισμένος στο στενό κελί της απομόνωσης, μένει μόνος του να αντιμετωπίσει το έγκλημά του και εκεί τελικά, η δύναμη της εξουσίας γίνεται ένας τεχνικός ορθοπεδικής της συμπεριφοράς, ο κατασκευαστής πειθήνιων σωμάτων τα οποία πρώτα φρόντισε να εξαρθρώσει, για να έρθει έπειτα και να τα μετασχηματίσει κατά βούληση. Η στάση του σώματος, των μελών και των αρθρώσεών του καθορίζονται και στο σώμα εισχωρεί ο εξονυχιστικός έλεγχος της εξουσίας. Οι βουβοί τοίχοι του κελιού γίνονται το αναμορφωτικό όργανο καθώς η συνείδηση χτυπάει επάνω τους. Οι τοίχοι του κελιού της απομόνωσης γίνονται ο καθρέφτης, που πάνω της ο κρατούμενος αντικρίζει και ακούει τη συνείδησή του Μπάμπης Βενετόπουλος the incarceration, the discipline, the punishment that can emanate from forms of power of the society, or from the power that we even practise to our bodies and our mental substance, or even, from the power of the natural illness. Extremely oppressively techniques as the surveillance, aiming at the complete subjugation. The isolation, which, through the scary silence that imposes, takes the absolute form of the exercise of control and power. The person closed in the narrow cell of isolation, remains alone and faces his crime and finally there, the force of power becomes a technician of the orthopaedic of the behaviour, the constructor of obedient bodies, which first he attended to dislocate them, to comes then and convert them at will. The attitude of the body, its parts and its articulations are also determined and the control of the power enters the body. The dumb walls of the cell become the reformative tool, as the conscience strikes on them. The walls of the isolation become the mirror, where the detainee faces and hears his conscience Babis Venetopoulos Το έργο προβαλλόταν στον τοίχο ενός κελιού απομόνωσης των φυλακών του Επταπυργίου Θεσσαλονίκης (Γεντί Κουλέ) κατά τη διάρκεια της Έκθεσης «Νέοι Δημιουργοί των Βαλκανίων-Παραλλαγές Σε Έναν Βαλκανικό Χώρο», 2004 και η θέαση γινόταν από την οπή της πόρτας που οι δεσμοφύλακες έλεγχαν τους κρατούμενους. xi Η αέναη κίνηση του χρόνου ως φθορά του σώματος και του πνεύματος Τα έργα του Μπάμπη Βενετόπουλου,διαδραστικά, βίντεο ή άλλα, είναι κατ εξοχήν έργα, που στο σύνολό τους διερευνούν ζητήματα ακραίων, οριακών υπαρξιακών καταστάσεων. Σε διάφορες δημιουργίες έχει επεξεργαστεί με οξυδέρκεια την έννοια του εγκλεισμού, αποδίδοντας ποικιλοτρόπως μια προσωπική, σύγχρονη θεώρηση του ηθελημένου ή επιβεβλημένου εγκλεισμού. Ο εγκλεισμός σε αντικείμενα - όπως τα έργα της σειράς «Προμηθέας» του 2001 και 2002, με έγκλειστα πρόσωπα σε τσιμεντένιες στήλες, ή τα «Birds» του 2004 για την έκθεση Athina by Art, σε τηλεοράσεις σε κλουβιά, ή το «Προσευχή ΙΙ» του 2004 για την έκθεση «Πώς μοιάζει η απειλή» στο Κουρσούμ Τζαμί στα Τρίκαλα, σε μεταλλικό μαύρο κουτί με οπή - αποτελεί μια απο τις πολυδιάστατες εκδοχές εγκλεισμού του. Ο εγκλεισμός σε χώρους, όπως το έργο «Ορθοπεδική», που παρουσιάστηκε το 2003 στις Φυλακές του Επταπυργίου στη Θεσσαλονίκη, καθώς και το έργο, που δημιούργησε για την παρούσα έκθεση της Αίθουσας Τέχνης Μέδουσα, αντιμετωπίζεται από τον καλλιτέχνη, μέσω του βίντεο, με μεγαλύτερη έμφαση στην προσωπικότητα ή στην «ιστορία» του εγκλείστου. 37
Ένα δεύτερο στοιχείο που προστίθεται σ αυτό του εγκλεισμού είναι η μεταμόρφωση στην οποία υποβάλλεται ο άνθρωπος, η καταπίεση, οι καταναγκαστικές καταστάσεις, το στένεμα των ορίων, φυσικών και πνευματικών. Συχνά ο Βενετόπουλος με εύληπτο, απλό τρόπο ασκεί κριτική στις μεθόδους άσκησης εξουσίας και στους μηχανισμούς επιβολής ψυχολογικής βίας. Στο έργο που παρουσιάζει στην παρούσα έκθεση, εκτός από τα προαναφερθέντα στοιχεία, εστιάζει κυρίως στο ζήτημα της επίδρασης του χρόνου και τη μεταμόρφωση του ανθρώπου. Μπρος στα μάτια μας εκτυλίσσεται η αέναη, σταδιακή μεταμόρφωση ενός ανθρώπου από νέος σε γέρο και το αντίστροφο. Πρόκειται για την τμηματική και ανεπαίσθητη αντικατάσταση του προσώπου και του σώματος του ίδιου με αυτό του πατέρα του, ο οποίος εξ άλλου αποτελεί το αγόγγυστο πορτρέτο- πρωταγωνιστή στα έργα του. Το αέναο αυτό πέρασμα από το νεανικό σώμα στο γερασμένο και το αντίστροφο, καθώς και η ταυτόχρονη συνύπαρξη των δύο κορμιών σε ένα, δημιουργεί μια σοκαριστική περιπεπλεγμένη μεταμόρφωση, που προκαλεί αγωνία. Πρόκειται για την έκθεση και την παρουσίαση με τη βοήθεια της τεχνολογίας, της στιγμιαίας φθοράς του σώματος και της καταστροφής του πνεύματος. Το έργο παρουσιάζεται στην μικρή αποθήκη της γκαλερί, ανάμεσα στα παλιά αντικείμενα, σαν ένας ξεχασμένος ζωντανός πίνακας μιας μεταμόρφωσης από τη νιότη και την υγεία στο γήρας και την ασθένεια. Η παραμόρφωση και η μεταμόρφωση του προσώπου του ίδιου του καλλιτέχνη, με μια τραγικότητα παραπέμπει στις αυτοπροσωπογραφίες του Λουκά Σαμαρά. Η μελλοντική μεταμόρφωση και η φθορά, μέσω της γονιδιακής ομοιότητας και τη βοήθεια της τεχνολογίας, αποτελούν την προσωπική «πραγματικότητα» του Μπάμπη Βενετόπουλου, που «αναδύεται» και συνειδητά αποδίδεται, ως μια προσωπική εμπλοκή στο χρόνο. Σίγουρα στην έκθεση αποτελεί την υπαρξιακή διάσταση της αγωνίας και της τραγικότητας. Δρ. Λίνα Τσίκουτα Δεϊμέζη Ιστορικός Τέχνης - Επιμελήτρια στην Εθνική Πινακοθήκη από τον κατάλογο της έκθεσης «Αναδύσεις - Πραγματικότητες», (Medusa Gallery, 2005) The eternal movement of time, as deterioration of the body and spirit. The works of Babis Venetopoulos are interactive using video and other means, and viewed in their entirety, investigate matters concerned with extreme and marginal existential states. In his various works he has clear-sightedly refined the meaning of confinement, producing for us, in a variety of ways, a personal, contemporary view of both voluntary and imposed confinement. Confinement within objects such as the works in the series Prometheus from 2001 and 2002 with faces enclosed in cement columns, or as in Birds from 2004 made for the exhibition Athina by Art, in televisions and in cages, or Prayer II from 2004 for the exhibition What is Threat Like at the Koursoum Mosque in Trikala, which consisted of a metallic black box with openings, and constitutes one of the multidimensional variations of his enclosures. Confinement in space, as in the work Orthopedics which was presented in 2003 at the Eptapyrgios Prison in Thessaloniki, and the work created for the present exhibition at the Medusa Art Galley, is confronted by the artist with the greatest emphasis placed on the personality or the story of the enclosed person, in this case by means of video. A second element is added to this confinement, namely the transformation to which the human being is subjected, the oppression, the coercive conditions, and the narrowing of limits, natural and intellectual. Venetopoulos frequently employs an easy to understand and simple manner to offer a critique of the methods for the exercise of power and the mechanisms employed for the imposition of psychological violence. In the work being presented in this specific exhibition, the focus, in addition to the aforementioned elements, is primarily on the influence of time and the transformation of the human being. Right before our very eyes there unfolds the eternal, gradual transformation of a human being from a young to an old man and vice versa. This is a segmentary and gradual replacement of the face and the body of the artist himself with that of his father who, furthermore, constitutes the uncomplaining protagonist in many of his works. This age-old passage from the young to the elderly body and vice versa, as well as the simultaneous coexistence of the two bodies in one, creates a shockingly complicated transformation which gives rise to anxiety. This is an exhibition and presentation made with the help of technology, showing the instantaneous deterioration of the body and the destruction of the spirit. This work is presented in the gallery s small storeroom, among old objects, as if it were a forgotten living portrait of a transformation from youth and health to old age and illness. The distortion and the transformation of the face of the artist himself, who has a tragic look, refers back to the Autobiographies of Lucas Samaras. The future transformation and deterioration shown by means of genetic similarity, while making use of technology, are what constitute the personal reality of Babis Venetopoulos, which emerges and is consciously rendered at the exhibition Emergence and Reality. In is certain that in the exhibition it constitutes the existential dimension of anguish and tragedy. Dr. Lina Tsikouta-Deimezis Art Historian - Curator at the National Gallery from the catalogue of the exhibition Emergence - Realities, (Medusa Gallery, 2005) 38