ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΕΠ ΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ 2000 2006 ΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ Μέτρο 7.1 ιαχείριση ηµοσιοποίηση ράσεων ΕΤΠΑ Μελέτη σκοπιµότητας προµελέτη για τη δηµιουργία Ενεργειακού Τεχνολογικού Πάρκου στο λεκανοπέδιο Πτολεµαΐδας Αµυνταίου µε στόχο την ανάπτυξη του Βιοµηχανικού Τουρισµού ΤΟΜΟΣ Α Με τη συγχρηµατοδότηση του Ευρωπαϊκού Ταµείου Περιφερειακής Ανάπτυξης
Ανάδοχος: ΕΚΕΤΑ/ΙΤΕΣΚ Υπεργολάβοι: ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΑΣΤΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Ε.Μ.Π. Αρχιτεκτονικό Γραφείο ΕΛΕΝΗΣ ΚΑΛΑΦΑΤΗ ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2004 ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ 2000 2006 ΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ 2
Η µελέτη συγχρηµατοδοτήθηκε σε ποσοστό 25% από Εθνικούς Πόρους και σε ποσοστό 75% από Κοινοτικούς Πόρους (Ευρωπαϊκό Ταµείο Περιφερειακής Ανάπτυξης ΕΤΠΑ). 3
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΤΟΜΟΣ Α ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΚΕΦ. 1. ΙΑΡΘΡΩΤΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΕΥΡΥΤΕΡΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ 1.1. Οριοθέτηση Περιοχής Μελέτης και Ευρύτερης Περιοχής 1.2. Φυσική γεωγραφία και περιβάλλον 1.3. Γεωλογικό υπόβαθρο 1.3.1. Η τεκτονική τάφρος της υτικής Μακεδονίας 1.3.2. Ο λιγνίτης της κατώτερης σειράς 1.3.3. Ο λιγνίτης της µεσαίας σειράς 1.3.4. Τα Τεταρτογενή οργανικά ιζήµατα 1.3.5. Στρωµατογραφία Λεκάνης Πτολεµαϊδας 1.4. Πληθυσµός 1.5. Οικονοµική µεγέθυνση, απασχόληση και παραγωγικές δραστηριότητες 1.5.1. Πρωτογενής τοµέας 1.5.2. ευτερογενής τοµέας 1.5.3. Τριτογενής τοµέας 1.5.4. Τουρισµός ΚΕΦ. 2. ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΣ, ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ, ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΙ ΕΞΕΛΙΞΗ ΠΑΡΚΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟΥ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ: ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΜΠΕΙΡΙΑ 2.1. Η ευρωπαϊκή εµπειρία 2.2. Η Ελληνική εµπειρία 2.2.1. Τεχνικά και βιοµηχανικά µουσεία (σχεδιασµός, διαχείριση, εξέλιξη) 2.2.1.1. Τεχνολογικό Πολιτιστικό Πάρκο Λαυρίου 2.2.1.2. Κέντρο Τεχνικού Πολιτισµού Βιοµηχανικό Μουσείο Ερµούπολης 2.2.1.3. ίκτυο Μουσείων Πολιτιστικού Ιδρύµατος Οµίλου Πειραιώς 4
ΚΕΦ. 3. ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΡΚΟ ΠΤΟΛΕΜΑΪ ΑΣ ΑΜΥΝΤΑΙΟΥ: ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΠΑΡΚΟΥ ΚΑΙ ΠΡΟΤΑΣΗ ΧΩΡΟΘΕΤΗΣΗΣ 3.1. Θεµατικοί άξονες 3.2. ίκτυο επισκέψιµων πόλων του προτεινόµενου Πάρκου 3.3. Κριτήρια χωροθέτησης του Κέντρου του Πάρκου 3.4. Εναλλακτικές προτάσεις χωροθέτησης 3.5. Περιγραφή της λειτουργίας του Κέντρου του Πάρκου 3.6. Περιγραφή των επιµέρους πόλων του προτεινόµενου δικτύου 3.7. Αξιολόγηση εναλλακτικών προτάσεων ΚΕΦ. 4. ΠΡΟΣ ΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΩΝ Α ΕΙΟ ΟΤΗΣΕΩΝ, ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΤΟΜΟΣ Β ΚΕΦ. 5. ΟΙΚΟΝΟΜΟΤΕΧΝΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ 5.1 ηµιουργία εναλλακτικών σεναρίων και έλεγχος βιωσιµότητας αυτών 5.2. Προτεινόµενες λειτουργίες, συσχετισµός µε υπάρχοντα δίκτυα και λειτουργίες, γενική τεχνική περιγραφή. 5.2.1. Γενική περιγραφή προτεινόµενων λειτουργιών 5.2.2. Περιγραφή υπάρχοντος δικτύου επιδεικτικών δράσεων.ε.η. 5.2.3. Εναλλακτικά σενάρια οργάνωσης των επισκέψεων 5.2.3.1. Κατηγορίες επισκεπτών 5.2.3.2. Στόχοι επίσκεψης αφήγησης: 5.2.3.3. Προτεινόµενοι άξονες πολιτικής για της αύξηση της επισκεψιµότητας 5.2.3.4. Συνεργασίες απαραίτητες για την µελλοντική τελική διατύπωση της επίσκεψης 5
5.2.3.5. Ανάπτυξη σεναρίων επίσκεψης 5.2.4. Γενική περιγραφή της Μόνιµης Έκθεσης και της Τεχνόπολης 5.2.4.1. Βασικές εκθεσιακές θεµατικές ενότητες 5.2.4.2. Είδη εκθεµάτων 5.2.5. Γενική Τεχνική περιγραφή 5.3. Προτεινόµενες εγκαταστάσεις, πρόγραµµα χώρων, εναλλακτικά σενάρια και εκτιµήσεις κόστους 5.3.1. Στόχοι και φιλοσοφία προτεινόµενων εγκαταστάσεων 5.3.2. Πρόγραµµα χώρων 5.3.3. Εκτιµήσεις κόστους 5.3.4. Εναλλακτικά σενάρια 5.4. Ψηφιακή υποδοµή που εξυπηρετεί το σύνολο των δραστηριοτήτων, κόµβος διαδίκτυου και ψηφιακή υποδοµή επιδεικτικών δράσεων 5.5. Kόστος αρχικής επένδυσης, χρονοδιαγράµµατα κατασκευής, χρονοδιάγραµµα θέσης σε λειτουργία τµηµάτων (σταδιακά) χωρίς να µειώνεται η λειτουργικότητα και η προβολή του συνόλου. 5.5.1. Κόστος αρχικής επένδυσης 5.5.1.1. Το κόστος δηµιουργίας του φορέα 5.5.1.2. Το κόστος σχεδιασµού και κατασκευής των κτιριακών έργων 5.5.1.3. Το κόστος δηµιουργίας των επιδεικτικών δράσεων (εκθεσιακές ενότητες Κέντρου και περιβάλλοντος χώρου) 5.5.2. Χρονοδιαγράµµατα κατασκευής 5.5.3. Χρονοδιαγράµµατα θέσης σε λειτουργία τµηµάτων 5.6. Λειτουργικά έξοδα, απαιτούµενο ανθρώπινο δυναµικό: Εναλλακτικά σενάρια 5.6.1. Απαιτούµενο ανθρώπινο δυναµικό 5.6.2. Έξοδα λειτουργίας και προώθησης 5.6.2.1. Λειτουργικό κόστος 5.6.2.2. Κόστος προώθησης 5.7. Έλεγχος βιωσιµότητας εναλλακτικών σεναρίων και προσδιορισµός χρόνου απόσβεσης 5.7.1. Υποθέσεις εσόδων 5.7.1.1. Έσοδα από τους επισκέπτες 5.7.1.2. ιοργάνωση συνεδρίων 5.7.1.3. ιαφήµιση / χορηγίες 5.7.1.4. Επιχορηγούµενα προγράµµατα. 5.7.1.5. Έσοδα / σενάριο 6
5.7.1.6. Απόσβεση της επένδυσης 5.7.2. Έλεγχος βιωσιµότητας 5.7.2.1. Εισαγωγή 5.7.2.2. Εκτιµήσεις αρχικών κοστών 5.7.2.3. Εκτιµήσεις δαπανών 5.7.2.4. Εκτιµήσεις εσόδων 5.7.2.5. Απόσβεση της επένδυσης. 5.7.2.6. Προτάσεις για τη βιωσιµότητα του Πάρκου 5.8. Αναµενόµενα κοινωνικο-οικονοµικά οφέλη 5.8.1. Ένταξη του Πάρκου στο Περιβάλλον και την Οικονοµία της Ευρύτερης Περιοχής Μελέτης 5.8.2. Συνεργασία του Βιοµηχανικού Τουρισµού µε άλλες µορφές εναλλακτικού τουρισµού στην Ευρύτερη Περιοχή Μελέτης 5.8.3. Αναµενόµενη αύξηση του τουρισµού 5.8.4. Οικονοµικά οφέλη της επιχείρησης ΚΕΦ. 6. ΜΕΛΕΤΕΣ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ ΑΠΟ ΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ : ΙΑ ΙΚΑΣΙΑ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΥ, ΛΗΨΗΣ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ ΚΑΙ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ ΦΟΡΕΩΝ 6.1. Πάρκο Τοπίου Duisburg Nord, Γερµανία 6.2. Μουσείο της Επιστήµης και της Τεχνικής της Καταλωνίας, Ισπανία ΚΕΦ. 7. ΠΡΟΣ ΙΟΡΙΣΜΟΣ ΦΟΡΕΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΚΑΙ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΟΥ ΠΑΡΚΟΥ (ΕΞΕΤΑΣΗ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΩΝ ΣΧΗΜΑΤΩΝ) 7.1. Προσδιορισµός του φορέα 7.2. Προσδιορισµός των απαιτούµενων αδειοδοτήσεων. ΚΕΦ. 8. ΠΡΟΤΑΣΗ ΦΑΣΕΩΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ 4, 5.1, 5.2, 5.3, 5.4, 5.5, 5.6, 5.7, 7 και 8 1. Ήδη υπάρχουσες επιδεικτικές δράσεις 2. Εναλλακτικές χωροθετήσεις Κέντρου 3. Εναλλακτικά σενάρια διαµόρφωσης του χώρου του Κέντρου ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΠΗΓΕΣ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ 1, 2, 3, 5.8. και 6 7
ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΧΑΡΤΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ 1 και 3 Χάρτης 1. Ευρύτερη Περιοχή Μελέτης Χάρτης 2. Γεωφυσικό υπόβαθρο Ευρύτερης Περιοχής Μελέτης Χάρτης 3. Πόλοι έλξης Περιοχής Μελέτης Χάρτης 4. Χωροθέτηση Ενεργειακού Τεχνολογικού Πάρκου: Εναλλακτική πρόταση 1 / Kέντρο Πολλαπλών Χρήσεων ΕΗ Χάρτης 5. Χωροθέτηση Ενεργειακού Τεχνολογικού Πάρκου: Εναλλακτική πρόταση 2 / ΑΕΒΑΛ Χάρτης 6. ίκτυο επισκέψιµων πόλων Πάρκου Σενάριο 24 ωρών Χάρτης 7. ίκτυο επισκέψιµων πόλων Πάρκου Σενάριο 48 ωρών 8
ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η παρούσα µελέτη αποτελεί το σύνολο της «Μελέτης σκοπιµότητας Προµελέτη για τη ηµιουργία Ενεργειακού Τεχνολογικού Πάρκου στο λεκανοπέδιο Πτολεµαϊδας Αµυνταίου µε στόχο την Ανάπτυξη του Βιοµηχανικού Τουρισµού». Το περιεχόµενό της µελέτης είναι σύµφωνο µε τα απαιτούµενα από την σύµβαση µεταξύ ΕΚΕΤΑ/ΙΤΕΣΚ και ιαχειριστικής Αρχής του ΠΕΠ υτικής Μακεδονίας. Για την εκπόνηση της µελέτης συνεργάστηκαν, το Εργαστήριο Αστικού Περιβάλλοντος, Σχολής Αρχιτεκτόνων Ε.Μ.Π. το Αρχιτεκτονικό Γραφείο Ελένης Καλαφάτη Το Εργαστήριο Αστικού Περιβάλλοντος του Ε.Μ.Π. εκπόνησε το τµήµατα της µελέτης που αναφέρεται στα κεφάλαια 1, 2, 3, 5.8. και 6 της µελέτης και συµµετείχε µε την οµάδα: o Γιάννης Πολύζος, αρχιτέκτων πολεοδόµος, Καθηγητής ΕΜΠ (επιστ. υπεύθυνος) o Νίκος Μπελαβίλας, αρχιτέκτων πολεοδόµος, Λέκτορας ΕΜΠ o Μαρία Καλαντζοπούλου, πολιτικός µηχ. συγκ/λόγος, εντετ. Λέκτορας ΠΘ o Κώστας Κοµνίτσας, µεταλλειολόγος Μηχ. Μετ. Αναπλ. Καθηγητής Πολυτεχνείου Κρήτης. o Φερενίκη Βαταβάλη, αρχιτέκτων, µεταπτυχιακή σπουδάστρια ΕΜΠ Ειδική Σύµβουλος της έρευνας σε θέµατα µουσείων: o ρ Ασπασία Λούβη, Γεν. ιευθύντρια Πολιτιστικού Ιδρύµατος Οµίλου Πειραιώς Το Αρχιτεκτονικό Γραφείο Ελένης Καλαφάτη εκπόνησε το τµήµα της µελέτης που αναφέρεται στα κεφάλαια 4, 5.1, 5.2, 5.3, 5.4, 5.5, 5.6, 5.7, 7 και 8 της µελέτης και συµµετείχε µε την οµάδα: o ρ. Ελένη Καλαφάτη, αρχιτέκτων µηχανικός. o ηµήτρης Παπαλεξόπουλος, αρχιτέκτων µηχανικός, Επ. Καθ. Ε.Μ.Π. Σύµβουλοι οικονοµολόγοι: o MENTORING A.E., Στέλιος Χαριτάκης Συνεργάστηκαν οι: o Αθηνά Σταυρίδου, αρχιτέκτων µηχανικός. o Αγγελική Κουβέλη, αρχιτέκτων µηχανικός. o ηµήτρης Παπαδόπουλος, αρχιτέκτων µηχανικός 9
Στα πλαίσια της εκπόνησης του προγράµµατος, η οµάδα µελέτης συζήτησε τις κατευθύνσεις οργάνωσης του Πάρκου και τις εναλλακτικές προτάσεις µε το Γενικό Γραµµατέα και τα στελέχη της Περιφέρειας υτικής Μακεδονίας, το Νοµάρχη και στελέχη της Νοµαρχίας Κοζάνης, το ήµαρχο και στελέχη του ήµου Πτολεµαϊδας, καθηγητές του Πανεπιστηµίου υτικής Μακεδονίας, ιευθυντές και στελέχη της ΕΗ και του ΙΤΕΣΚ. Οι συζητήσεις που πραγµατοποιήθηκαν στην Κοζάνη, την Πτολεµαϊδα και την Αθήνα, υπήρξαν ιδιαίτερα εποικοδοµητικές και γι αυτό η ερευνητική οµάδα θέλει να ευχαριστήσει όλους τους συνοµιλητές της και ιδιαίτερα τον Γενικό Γραµµατέα της Περιφέρειας υτικής Μακεδονίας κ. Α. Λεούδη, τον Νοµάρχη Κοζάνης κ. Ι. Ανδρεάδη και τον ήµαρχο Πτολεµαϊδας κ. Γ. Τσιούµαρη. Καθοριστικές για την πορεία της µελέτης υπήρξαν οι ξεναγήσεις στις εγκαταστάσεις της.ε.η. Α.Ε., στα αποκατεστηµένα εδάφη καθώς και για οι πληροφορίες και οι ιδέες που τα στελέχη της επιχείρησης µοιράστηκαν µαζί µας. Ευχαριστούµε για αυτή τη συνεργασία, τον Γενικό ιευθυντή της Γενικής ιεύθυνσης Ορυχείων κ. Κ. Καβουρίδη, τον ιευθυντή της ιεύθυνσης Οργάνωσης κ. Εµ. Παναγιωτάκη, την ιευθύντρια της ιεύθυνσης Επικοινωνίας κα. Μ. Μπέσκου, τον Βοηθό ιευθυντή της ιεύθυνσης Οργάνωσης κ. Ι. Τίκωφ, τον Βοηθό ιευθυντή της ιεύθυνσης Λιγνιτικού Κέντρου υτικής Μακεδονίας κ. Φ. Φίλιο, τον ιευθυντή Α.Η.Σ. Καρδιάς κ. Νίκο Αποστολίδη, τον αναπληρωτή προϊστάµενο Σ.Τ.Ε. Α.Η.Σ. Καρδιάς κ. Β. Καραµέτο, τον υποτοµεάρχη προστασίας περιβάλλοντος Λ.Κ..Μ. κ. Φρ. Παυλουδάκη και τον εργοδηγό στον τοµέα προστασίας περιβάλλοντος Λ.Κ..Μ. κ. Θ. Καλανταρίδη Ευχαριστούµε επίσης τον ιστορικό κ. Β. Παναγιωτόπουλο για τον γόνιµο διάλογο σχετικά µε τους στόχους του εγχειρήµατος, τον καθηγητή ΕΜΠ κ. Κ. Κουτσόπουλο για την ευγενική παραχώρηση των στοιχείων της Μελέτης Αποκατάτασης Περιβάλλοντος στα Λιγνιτικά Κέντρα Πτολεµαϊδας-Αµυνταίου όπως και τον ιευθυντή του mnactec κ. Eusebi Cassanelles. Σηµαντική ήταν η συµβολή µε χρήσιµες παρατηρήσεις των στελεχών του ΕΚΕΤΑ/ΙΤΕΣΚ κ.κ. Ν. Κούκουζα και Ε. Τσικαρδάνη, καθώς και τους Παντελή Ιωάννου και Χρήστο Κωτή. Εργαστήριο Αστικού Περιβάλλοντος ΕΜΠ, Πατησίων 42, 10682 Αθήνα, τηλ 210 7723590-1, mail astiko@arch.ntua.gr Αρχιτεκτονικό Γραφείο Ελένης Καλαφάτη Μπουµπουλίνας 24, 10682 Αθήνα, τηλ 210 82 59 749, mail dplxs@otenet.gr. 10