Σύμβολα και σχεδιαστικά στοιχεία Μάθημα 3
Τα αρχιτεκτονικά σύμβολα αποτελούν μια διεθνή, συγκεκριμένη και απλή γλώσσα. Είναι προορισμένα να γίνονται κατανοητά από τον καθένα, ακόμα και από μη ειδικούς. Συμπληρώνουν, υποστηρίζουν και αναδεικνύουν το σχεδιασμένο χώρο, δίνοντάς του ταυτόχρονα μεγαλύτερη σαφήνεια και αναγνωσιμότητα Οι πληροφορίες που μας παρέχουν μας βοηθούν να "προσανατολιστούμε" ευκολότερα σε ένα αρχιτεκτονικό σχέδιο, ενώ παράλληλα μας μεταφέρουν αισθητικές απόψεις και προθέσεις του δημιουργού
Ανθρωπομετρικά στοιχεία Πώς υπολογίζονται οι διαστάσεις των επίπλων
Ο άνθρωπος αποτελείτο μέτρο κάθε αντικειμένου και κατ' επέκταση κάθε χώρου. Από τους Αιγύπτιους, τους Αρχαίους Έλληνες, τους Ρωμαίους, τον Alberti, τον Leonardo da Vinci, τον Μιχαήλ Άγγελο, τον Dürer έως τον Le Corbusier, οι επιστήμονες και οι καλλιτέχνες πάντα κατέβαλαν προσπάθειες να προσδιορίσουν τις αναλογίες του ανθρώπινου σώματος
Συνήθως το σώμα μετριόταν με μονάδα το μήκος του κεφαλιού, του προσώπου ή του πέλματος. Τα μήκη αυτά υποδιαιρούνταν, συσχετίζονταν και γίνονταν μονάδες μέτρησης στην καθημερινή ζωή (π.χ. ο πους ή ο πήχυς).
Τα έπιπλα δημιουργήθηκαν από τον άνθρωπο για την εξυπηρέτησή του. Άρα το ανθρώπινο σώμα αποτελείτο μέτρο τους (εικ. Β.7).
Τα έπιπλα, ο εξοπλισμός της κουζίνας και τα είδη υγιεινής διαστασιολογούνται και σχεδιάζονται, έτσι ώστε να ανταποκρίνονται στις ανθρώπινες ανάγκες (εικ. Β.8). Δημιουργούν και δημιουργούνται παράλληλα με το χώρο.
Οι μελετητές οφείλουν να γνωρίζουν τις σχέσεις μεταξύ: των μελών του ανθρώπου το χώρο που καταλαμβάνει ο άνθρωπος σε διάφορες θέσεις και κινήσεις του στο χώρο τις διαστάσεις των διάφορων σκευών που χρησιμοποιεί ο άνθρωπος (προκειμένου να είναι σε θέση να προσδιορίσει τα κατάλληλα μεγέθη και θέσεις των επίπλων). τον απαιτούμενο για κάθε χρήση χώρο μεταξύ των επίπλων τις διαστάσεις και σχέσεις των χώρων μεταξύ τους.
των μελών του ανθρώπου
το χώρο που καταλαμβάνει ο άνθρωπος σε διάφορες θέσεις και κινήσεις του στο χώρο
τον απαιτούμενο για κάθε χρήση χώρο μεταξύ των επίπλων
ΣΧΕΔΙΑΣΤΙΚΟΙ ΣΥΜΒΟΛΙΣΜΟΙ
Οι δυνατότητες απεικόνισής τους είναι πολλές. Τοποθετημένα στα σχέδια τούς προσδίδουν ρεαλιστικότερη εμφάνιση, ενώ ταυτόχρονα μας βοηθούν στην καλύτερη αντίληψη της κλίμακας και της λειτουργίας του χώρου
Οι προθέσεις του σχεδιαστή πρέπει να τείνουν προς μια κατεύθυνση χρήσης - κατοικησιμότητας του χώρου περισσότερο παρά αφηρημένης έκφρασης της αρχιτεκτονικής, χωρίς να είναι καμία από τις δύο αυτές κατευθύνσεις καλύτερη ή χειρότερη από την άλλη.
ανοίγματα Σε κάθε κτίριο υπάρχουν ανοίγματα (πόρτες, παράθυρα), τα οποία εξυπηρετούν την πρόσβαση στο κτίριο, την επικοινωνία του με το περιβάλλον, το φωτισμό και τον αερισμό των χώρων, αλλά και τη μεταξύ τους επικοινωνία. Κατά τη σχεδίαση θα πρέπει να δίνεται ιδιαίτερη προσοχή στο συμβολισμό των κουφωμάτων, ο οποίος ουσιαστικά εξαρτάται από τον τρόπο λειτουργίας τους, δηλαδή από τον τρόπο ανοίγματος των φύλλων τους (Σχήμα 3-39). Οι πόρτες και τα παράθυρα μπορεί να έχουν: περιστρεφόμενα φύλλα: ο άξονας περιστροφής μπορεί να είναι κατακόρυφος ή οριζόντιος, στην άκρη ή στη μέση του φύλλου, ή σε ενδιάμεση θέση. συρόμενα φύλλα: σύρονται οριζόντια σε διάκενο του τοίχου ή επάλληλα. ανασυρόμενα φύλλα: σύρονται κατακόρυφα επάλληλα. πτυσσόμενα φύλλα: πολλά φύλλα συνδεδεμένα μεταξύ τους περιστρέφονται διπλώνουν και μετακινούνται οριζοντίως. Εφαρμόζονται κυρίως σε πόρτες και σχετικά σπάνια σε παράθυρα. σταθερά φύλλα: χρησιμοποιούνται μόνο για εξασφάλιση θέας και φυσικού φωτισμού. Δυνατότητα πραγματοποίησης κουφώματος πολύ μεγάλου μεγέθους.
έχουν καθοριστεί οι διάφοροι συμβολισμοί των κουφωμάτων, στους οποίους αποδίδονται λιγότερες ή περισσότερες λεπτομέρειες, στις μικρότερες ή μεγαλύτερες σχεδιαστικές κλίμακες αντίστοιχα. Τα σχήματα 3-40 και 3-41 δείχνουν ενδεικτικά συμβολισμούς θυρών και παραθύρων σε κάτοψη, στην κλίμακα 1:50. Στο συμβολισμό των θυρών απεικονίζεται και η φορά ανοίγματος των φύλλων τους, τα οποία συνήθως ανοίγουν προς το εσωτερικό των χώρων, με εξαίρεση τους δημόσιους χώρους όπου, για λόγους ασφαλείας, ανοίγουν προς τα έξω. Επίσης στις κατόψεις αναγράφονται και οι διαστάσεις των ανοιγμάτων (διαστασιολόγηση), όπως φαίνεται στο σχήμα 3-42.
Επίπλωση χώρων υποδοχής
Επίπλωση χώρων φαγητού
Επίπλωση υπνοδωματίου
Εξοπλισμός κουζίνας
Είδη υγιεινής
ΣΥΜΒΟΛΙΣΜΟΙ ΥΛΙΚΩΝ
ΣΥΜΒΟΛΙΣΜΟΙ ΥΛΙΚΩΝ Πρόκειται για στοιχεία συμπλήρωσης των σχεδίων, που σκοπό έχουν να μας δώσουν περισσότερες πληροφορίες όπως για παράδειγμα από τι υλικά είναι φτιαγμένες κάποιες επιφάνειες, το είδος της λιθοδομής ή της πλακόστρωσης κτλ.
Ο βαθμός λεπτομέρειας της σχεδίασης είναι ανάλογος με τις απαιτήσεις του ίδιου του χώρου, του σχεδίου και φυσικά της κλίμακας. Τα παραδείγματα που ακολουθούν αναφέρονται κυρίως σε υλικά σε προβολή. Είναι ενδεικτικά και σε καμία περίπτωση δεν εξαντλούν την ποικιλία των υλικών που χρησιμοποιούνται στις κατασκευές.
Στα αρχιτεκτονικά σχέδια πολλές φορές συμβολίζονται και τα υλικά κατασκευής (κατασκευαστικά σχέδια, σχέδια λεπτομερειών κλπ). Στο σχήμα 3-43 παρουσιάζονται ενδεικτικά κάποιοι συμβολισμοί υλικών, σε τομή και σε όψη.
Περιβάλλοντας χώρος Η σχεδιαστική απεικόνιση ενός κτιρίου για να είναι ολοκληρωμένη θα πρέπει να περιλαμβάνει και τον περιβάλλοντα χώρο του. Έτσι μπορούμε να εκτιμήσουμε, αλλά και να παρουσιάσουμε, την αρχιτεκτονική του κτιρίου σε συσχετισμό με το περιβάλλον του. Τα στοιχεία που απεικονίζονται, στυλιζαρισμένα, συνήθως είναι: τα δέντρα (θάμνοι, φυτά εσωτερικού χώρου): είναι τα πιο κυρίαρχα και επαναλαμβανόμενα στοιχεία στα τοπογραφικά και στα σχέδια που παρουσιάζουν διαμορφώσεις εξωτερικών χώρων. Είτε συμβολίζονται στην πιο απλή τους μορφή με ένα κύκλο, είτε αναπαριστούν το είδος του δέντρου, οπότε θα πρέπει να είναι τα κατάλληλα για τη γεωγραφική θέση του χώρου (Σχήμα 3-44). οι ανθρώπινες φιγούρες: ο βασικός σκοπός της τοποθέτησής τους σε ένα σχέδιο είναι η απόδοση της κλίμακας. Επιπλέον, η έκφραση, το ντύσιμο, αλλά και το πλήθος μπορεί να υπαινιχτεί τη χρήση των χώρων (Σχήμα 3-45). τα μεταφορικά μέσα (αυτοκίνητα, πλοία, αεροπλάνα κλπ): δηλώνουν τη χρήση ενός χώρου, για παράδειγμα δρόμος, parking κλπ (Σχήμα 3-46).
ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ Οι ενδείξεις ανήκουν στη γλώσσα των συμβόλων και έχουν προορισμό να βοηθούν στην αναγνωσιμότητα του σχεδίου. Προκειμένου να είναι αναγνωρίσιμες και να μην τραβούν την προσοχή από το κυρίως αρχιτεκτονικό θέμα, πρέπει να αποδίδονται με απλές, καθαρές μορφές και όχι με πολύπλοκες ή εξεζητημένες. Η σημασία τους στη συνολική παρουσίαση εξαρτάται από το μέγεθος τους, την ένταση (πάχος) της γραμμής και την τοποθέτησή τους. Προκειμένου να προσδιορίσουμε τις τρεις αυτές παραμέτρους και να κάνουμε τη σωστή επιλογή πρέπει να λαμβάνουμε υπόψη μας: το γενικό μέγεθος και την κλίμακα του σχεδίου. την αναγνωσιμότητα ανάλογα με την απόσταση από την οποία "διαβάζουμε" το σχέδιο. το ρόλο του συμβόλου στην οργάνωση του πίνακα. τη σχέση της τονικής αξίας του συμβόλου σε σχέση με την υπόλοιπη τονική αξία του σχεδίου.
Βορράς Όσον αφορά την κάτοψη ενός χώρου, εκτός των άλλων, πρέπει να φαίνεται πάντα και ο προσανατολισμός του, που απεικονίζεται με το σύμβολο του βορρά, το οποίο τοποθετείται συνήθως σε κάποια γωνία του σχεδίου. Ο συμβολισμός του βορρά γίνεται με διάφορους τρόπους, όπως φαίνεται στα παραδείγματα του σχήματος 3-47. Η επιλογή του κατάλληλου συμβόλου και η τοποθέτησή του στο σχέδιο θα πρέπει να γίνεται σύμφωνα με τις αρχές που προαναφέρθηκαν.
Γραφική κλίμακα Η γραφική κλίμακα δίνει έννοια οπτικής κλίμακας, που βοηθά στην κατανόηση των μεγεθών. Ο αριθμός ο οποίος υπάρχει στις υποδιαιρέσεις της γραφικής κλίμακας δείχνει το πραγματικό μέγεθος που αντιστοιχεί σ' αυτή την υποδιαίρεση.
Για παράδειγμα, στην κλίμακα 1/50 το ένα μέτρο (πραγματική διάσταση) αντιστοιχεί σε δύο εκατοστά μήκους σχεδίασης, ενώ στην κλίμακα 1/20 αντιστοιχεί σε πέντε εκατοστά.
Η σχεδίαση μιας ανθρώπινης φιγούρας βοηθά στην οπτικοποίηση των κατακόρυφων μεγεθών.