پژوهش هاى كاربردى در مديريت ورزشى شماره 4. بهار 1392. ص ص 21-30 ورزشهمگانى در ايرانو تدوينچشمانداز استراتژى و برنامه هاى ا ينده 2 محمد جوادي پور 1* مونا سميعنيا تاريخ دريافت: 1391/8/10 تاريخ تصويب: 1391/12/26 چكيده هدف از اين پژوهش بررسى ورزش همگانى در ايران و تدوين چشمانداز و استراتژى برنامههاى ا ينده است. اين تحقيق توصيفي و از نوع پيمايشى است. نمونهى ا مارى پژوهش 70 نفر است كه شامل مديران فدراسيون ورزش همگانى رو ساى كميتهها و انجمنهاى فدراسيون ورزش همگانى رو ساى هيي تهاى استانها و اعضاى شوراى راهبردى فدراسيون ورزش همگانىبودند. ابزارجمعا ورىدادههاپرسشنامهىمحققساختهاى استكهشاملگويههاىمربوطبهعواملدرونىوبيرونى است. اين گويهها نيز شامل 40 سو ال رتبهبندىشده دربارهى قوتها ضعفها فرصتها و تهديدهاى ورزش همگانى ايران است. تعدادى از اساتيد و كارشناسان صاحبنظر روايى اين پرسشنامه را تا ييد كردند. پايايى ا ن را نيز روش ا لفاى كرونباخ (0/887 = α) تا ييد نمود. براى تجزيه و تحليل دادهها علاوه بر شاخصهاى توصيفى ا زمون مقايسهى ميانگينها و ا زمون فريدمن از ماتريس ارزيابى درونى و بيرونى نيز استفاده شده است. يافتههاى پژوهش نشان داد كه اين ورزش بر روى محور مختصاتSWOT قرار دارد كه از لحاظ عوامل درونى در ناحيهى قوتها و از نظر عوامل بيرونى سازمان در ناحيهى فرصت ها جاى مىگيرد. بر اين اساس استراتژىهاى تهاجمى براى توسعه ورزش همگانى توصيه شده است. علاوه بر اين زمينهىمناسبتقويتفرهنگ ورزشهمگانى دركشور افزايشمشاركتوهمكارىفعال سازمانهاو نهادها تحقق اهداف ورزش همگانى و به كارگيرى تمامى ظرفيتهاى ملى در راستاى رشد و توسعهى ورزش همگانى كشور اراي ه مىشود. واژه هاى كليدى: ورزش همگانى چشم انداز استراتژى توسعه * 1 - عضو هيي ت علمي پژوهشگاه تربيت بدني و علوم ورزشي وزارت علوم تحقيقات و فناوري Email:javadipour846@yahoo.com 2- كارشناس ارشد مديريت ورزشى دانشگاه ا زاد واحد مشهد
ورزش همگانى در ايران و تدوين چشم انداز استراتژى و برنامه هاى ا ينده 22 مقدمه زندگى در دنياى امروز ابتكار عمل سريع را از انسان گرفته و او را دچار فقر حركتىكردهواينفقرحركتىمشكلاتعديدهىجسمى روانىواجتماعى را براى وى پديد ا ورده است. ورزش به عنوان راهحل راهبردى و ورزش همگانىبهعنوانوسيلهاىارزانقيمتوفرحبخشمىتوانداينمشكلرابه نحومطلوبحلكند (ممتازبخش 1386 ).ورزشنوعىبازىسازمانيافتهو هدفمند است كه در ا ن حركتها به منظور تقويت قواى جسمانى افزايش روحيه و كسب مهارت اجرا مى شود (كاشف 1379 ). ورزش همگانى يعنى ورزشبراىهمه.مفهومورزشهمگانىكهشاملدامنهىسنىسهتابالاى هفتادسالمىشود انواعمختلففعاليتهاىجسمىاعمازبازىهاىغيرمنظم و خودجوشبومى تا تمرينهاىبدنى منظم را دربرگرفته كه شامل ورزش صبحگاهى فعاليتدرپاركهاوفضاىباز كوهپيمايىياكلاسهاىا مادگى جسمانىمىشودوعموما به ورزشهاى گروهىغير رقابتىو بدونهزينهو يا ارزانقيمت اطلاق مىگردد (ممتازبخش 1386 ). پروفسور» كنهاردمن استاد دانشگاه منچستر انگلستان و عضو شوراى ورزش اروپا» بيان مىكند كه ورزشهمگانى در واقعشكلى ازفعاليتهاىجسمانى استكهسلامت بدنى را بهبود مىبخشد و روابط اجتماعى را شكل مىدهد و يا منجر به 1 نتايجى ازمسابقات درتمامسطوحمىشود (سجادى 1389 ). ريچارد مول ورزشهاي همگاني را شامل ورزشهاي داخل سالن برنامههاي تفريحات سالم فعاليتهايجسمانيدرمحيططبيعي فعاليتهايتفريحيياا مادگي جسمانيميداند.برخي ازصاحبنظران ورزشهايهمگاني را ورزشهايي ميدانند كه تحت هر شرايطي قابل اجراء بوده و نياز به تاسيسات و امكانات تخصصي ويژهاي نداشته و براي سلامتي و گذراندن اوقات فراغت به اجرا در ميا يند. دوچرخه سواري راهپيمايي و كوهنوردي از جمله اين فعاليتها محسوبميشوند (رحمانىنيا 1382 ).درسندراهبردينظامجامعتوسعه تربيت بدني ورزش كشور تعريف ورزش همگاني چنين ا مده است: ورزش همگاني و تفريحي به فعاليتهاي تربيت بدني و ورزش ا حاد جامعه اطلاق ميشودكهبطورمنظم توسطفردياگروههايرسميوغيررسميبهمنظور رفع نيازهاي جسمي و رواني با هدف تامين سلامت و نشاط افراد و بهبود روابط اجتماعي ا نانبه صورت ا گاهانه صورتميگيرد لازمبه ذكر استكه بخشهايياز اينورزشميتواندبهصورتغيرقاعدهمندوسازماننيافتهدر اشكالمتنوع انجام پذيرد (سازمانتربيت بدنى 1382 ). ورزشهمگانى نه به عنوان يك وظيفه بلكه يك فرصت است نه به عنوان يك ورزش دسته جمعى بلكهبهعنوانيك ورزش فردىوبهعنوانيك ورزشگروهى است. با وجود اين يك جنبش جهانى است كه برنامهها و روشهاى زندگى بسيار متفاوتىراترويجمىنمايد (جوادىپور 1390 ).فلسفهاصليورزشهمگاني توجهبهاينشعاركليدياستكه «انسانبرايورزشساختهنشدهبلكهاين 1- Richard mol ورزش است كه براي انسان ا فريده شده است «2. پيتر دانلي( 1991 ) ماهيت ورزش همگاني را برخورداري از سه اصل عدم تبعيض و نابرابري در ورزش و توزيععادلانهتجهيزاتوامكانات فرا يندتصميمگيريدوسويهتعامليازبالا بهپايينو ازپايينبه بالاو برخورداري ازحالتمتممومكملييا عدمتضاد باسايرورزشهايقهرماني تربيتيوپرورشميداند(محمدقلىنيا 1387 ). در تعاريف متعددى كه از ورزش همگانى اراي ه شده است مىتوان به يك تعريف كلى دست يافت: ورزش همگانى ورزش براى همه در هر سنى جنسى نژادى با كمترين هزينه و با هدف سلامتى و بهبود زندگى همه انسانهامىباشد. در واقعفعاليتبدنى استكه انرژىهاى ذخيرهشده افراد را به قدرت تبديل مىكند و در حد ممكن انگيزههايى در مردم براى ورزش كردنبوجودمىا وردتااوقاتفراغتفعالداشتهباشند. امروزهبهوضوحروشناستكهساختارسازمانهابهگونهايپيچيدهشدهكه ا نهابدونبرنامهريزىهاىدقيقبههيچوجهنمىتوانندبهحياتخودتداوم بخشند.سازمانهايورزشينيزازاينمقولهمستثنىنيستند.برنامهريزيدر سازمانهاي ورزشي همانند هر سازمان ديگري به عنوان مهمترين وظيفه مديريت به شمار ميرود. در حقيقت برنامهريزي در يك سازمان ورزشي باعثميشودتااهدافهمهفعاليتهاوتلاشهايگروهيتعيينشدهونحوه دستيابيبها ناهدافطرحريزيشود (مظفرى 1388 ). ورزش همگانى نيز همانند هر سيستم ديگر نيازمند تدوين اهداف كلان استراتژي ها و برنامه هاي عملياتي است تا ضمن ا گاهي از مسير حركت بتواندازهرگونهدوبارهكاري بيراههرفتنوبههدررفتنمنابعمالي انساني فيزيكيواطلاعاتيخوداجتنابورزد. برنامهريزىراهبردىفرا يندىاستدرجهتتجهيزمنابعسازمانو وحدت بخشيدنبهتلاشهاىا نبراىنيلبه رسالتواهدافبلندمدت باتوجهبه امكاناتومحدوديتهاىدرونىوبيرونىهرسازمان.دراينفرايند قو تهاو ضعفهاىداخلىوفرصتهاوتهديدهاىبيرونىسازمان ) تحليلSWOT ( شناسايىمىشوندوباتوجهبه ما موريت سازمان اهدافبلندمدت براى ا ن تدوين مىگردد و براى دستيابى به اين اهداف از بين گزينههاى راهبردى اقدام به انتخاب راهبردهايى مىشود كه با تكيه بر قو تها و با بهرهگيرى از فرصتها ضعفها از بين برود و از تهديدها پرهيز شود تا در صورت اجراى صحيحباعثموفقيتسازمانگردد (الوانى 1384 ). مظفرى و همكاران (1388) در پژوهشى تحت عنوان نظام جامع توسعه ورزشقهرمانىجمهورىاسلامىايران باتوجهبهقوتها ضعفها فرصتها وتهديدهاينظامورزشقهرمانيكشورونيزنظراتشورايراهبردي چشم انداز ورزشقهرمانيكشور رابه صورت زيرترسيم كردند :«ارتقاء غرورملي ازطريقتوسعهورزشقهرماني». همتىنژاد (1387) در پژوهش خود به برنامهريزى راهبردى فدراسيون قايقراني و اسكي روي ا ب پرداخت. چشم انداز توسعه قهرمانى فدراسيون 2- Not man for sport,but sport for man
پژوهش هاى كاربردى در مديريت ورزشى 23 قايقرانى را اينگونه ترسيم كرد: «ارتقاء جايگاه فدارسيون قايقرانى و اسكى روى ا ب درمنطقهوجهان». نصيرزاده (1387) درتحقيقخودبهتدويناستراتژىتوسعهورزشقهرمانى و همگانى استان كرمان پرداخت. نتايج تحقيق وى پس از تجزيه و تحليل نقاطضعف قوت فرصتهاوتهديدهادرورزشقهرمانىوهمگانىباتشكيل ماتريس ارزيابى هريك از عوامل داخلى و خارجى ورزش همگانى استان مشخصشدكه ادارهكلتربيتبدنى استان كرمانمىبايست از استراتژى رشدوتوسعهدرورزشقهرمانىوهمگانى استفادهنمايد. جهانبينى (1388) در تحقيق خود به تدوين استراتژى توسعه ورزش قهرمانى و همگانى استان قم پرداخت. نتايج تحقيق وى پس از تجزيه و تحليلنقاطضعف قوت فرصتهاوتهديدهادرورزشقهرمانىوهمگانى باتشكيلماتريس ارزيابىهريك از عوامل داخلىو خارجى ورزشهمگانى استانمشخصشدكهادارهكلتربيتبدنىاستانقممىبايستازاستراتژى رشدوتوسعهدرورزشقهرمانىوهمگانىاستفادهنمايد.همچنينچشمانداز مطلوببراىتوسعهورزشهمگانى استان» سلامتجسمىوروانىجامعه و ترويجتحرك دربين مردم استانقم است». ياراحمدى (1388) در تحقيق خود به بررسى وضعيت موجود ورزش قهرمانىوهمگانىشهرستاندورودپرداخت.نتايجتحقيقوىپسازتجزيه وتحليلنقاطضعف قوت فرصتهاوتهديدهادرورزشقهرمانىوهمگانى باتشكيلماتريس ارزيابىهريك از عوامل داخلىو خارجى ورزشهمگانى استانمشخصشدكهورزششهرستاندورودمىبايستازاستراتژى رشد و توسعه در ورزش قهرمانى و همگانى استفاده نمايد. همچنين چشمانداز مطلوببراىتوسعهورزشهمگانىشهرستان «رسيدنبهيكجامعهسالم ورزشكار بانشاط وبا اميدبه زندگىبهتر است». قلىنيا (1383) طيتحقيقي اقدامبه بررسي وضعيتكلي ورزشهمگاني و چالشهاي مشاركت ورزشي در ايران و نيز برنامه ريزي براي همگاني كردن ورزش پرداخت. وي تعداد 70 نفر از مديران و كارشناسان سازمان تربيت بدني و 524 نفر از شهروندان 10 استان مختلف كشور را به عنوان نمونها ماريانتخابنمود.نتايجبدستا مدهگويايبهرهگيريازرويكردهاي تركيبيفرهنگي- اجتماعيوسلامتبخشي فردي- گروهي (جهت اجرا) رويكردهاي تركيبي مداخله گري فعال مشاركتي و نظارتي (جهت اعمال وظايف تولي گري) رويكردهاي تفريحي- طبيعت گرا و فرهنگي محلي (جهت اولويت يابي رشته-هاي ورزشي) رويكردهاي تلفيق پذيري فضايي (استفادهازفضاها) رويكردهايالزامبخشياجراييبهقوانين (ابعادحقوقي) رويكردهاي الگوسازي ازپايينو فرهنگ سازي از بالا (پياده سازي) رويكرد فعاليت فرابخشي (همكاريهاي نهادى) و مواردي همانند در قالب استراتژي تهاجمتوسعهايوتنوعميباشد. نتايج تحقيقى در اروپا نشان مىدهد رويداد اصلى در كشورهاى اين قاره ورزش همگانى است و حدود 400 ميليون نفر ( 25 درصد زن و 75 درصد مرد)بهفعاليتورزشىمستمرمىپردازند (مظفزى 1384 وNaul,2002 ). درتحقيقىكهفيليپوي ن 1 وژاك اوپدناكر 2 درسال 2007 باموضوعگسترش عمومىشركتكنندگاندرورزش انجامدادندو ايننتيجهبه دست ا مدكه گسترشورزشبهصورتعمومىدرجامعه ازطريقشركتدادنمحققين سياست مدارانو افرادباتجربهبه وجودمى ا يد. بررسي وضعيت ورزش همگاني در كشورهاي استراليا ا لمان ژاپن مالزي فنلاند و دانمارك نشان مي دهد كه برنامهى منظم براي رشد و توسعهى ورزشهمگاني در اينكشورهابيش از 50 سالسابقه دارد. عواملمتعددي در اينموفقيتنقشداردكهقبلازهرچيزميتوانبه رشدبرنامهىورزش همگاني در چارچوب برنامه هاي ملي اين كشورها و حمايت مو ثر دولتها از اينبرنامههااشارهكرد.علاوهبرا ن توسعهىباشگاههاواماكنعموميورزش وتا سيسوشكلگيري انجمنهايتخصصي مربوطبه ورزشهمگانينيز قابل ذكر است (جوادى پور 1390 ). عوامل اصلى توسعه ورزش همگانى در كشورهاىموردبررسىدر اينتحقيقعبارتنداز : 1. حمايتازتوسعهباشگاههاىورزشىتوسطدولت 2. توسعهبرنامههاىورزشهمگانىبهصورتمداوم 3. توسعهاماكنورزشى 4. توسعهانجمنهاىتخصصىمربوطبهورزشهمگانى 5. نقشموسسات دولتى 6. برگزارىجشنوارههاوبرنامههاىمختلفاجتماعى 7. بازاريابى 8. فرهنگسازىبراىتوسعهورزشهمگانى 9. حمايتمالىدولتملىو ايالتى 10.افزايشفعاليتهادرگروههاىهدفشامل:جوانان سالمندان معلولين مدارس زنان كارگرانوكارمندان... 11.داشتن استراتژى و سياست هاى روشن و مدون براى توسعه ورزش همگانى 12.نقشبخشخصوصى(جوادىپور 1390 ) ميچل افكولينز (2002) پژوهشى با عنوان: «بررسي ورزش همگاني در انگلستان» انجامدادكهنتايجا ننشاندادتاسال 1982 هنوزدر اينكشور ورزشهمگانينشدهومشاركتمردانبيشتراززناناست.همچنينجوانان بيشترازافرادبالاي 30 سالدرورزشهايهمگانيشركتميكنند.نتيجهى اينتحقيقاتنشاندادكهخانمهايخانهدار افراديكهمهارتيدررشتههاي ورزشينداشتنديانيمهماهربودند كسانيكهفاقد وسيلهنقليهبودند اقشار كما مدوبيكار معلولينمخصوصا معلولينذهني نتوانستهاندازامكاناتورزش همگاني استفادهكنند لذا برايتسهيلدرشركتعامهى مردم بهخصوص 1- Filipboen 2- Ioke opdenacker
ورزش همگانى در ايران و تدوين چشم انداز استراتژى و برنامه هاى ا ينده 24 اقشار فوق 200 مكان ورزشي را تعمير و راه اندازي نمودند 200 استخر شنا و 800 سالن ورزشي و 682 پايگاه ورزش همگاني ارزان قيمت احداث كردند 1977 مكان با تغيير كاربري به ورزش اختصاص داده شد. ايجاد 3000 زمين پرتاب نيزه بهره برداري بيشتر از منابع ا بي و خاكي و هوايي براى ورزش هاي همگاني تربيت مربيان اختصاص 20 ميليون پوند براي ايجاد تسهيلات جهتمشاركتبيشترمردمبهخصوصزنان (يكميليوننفر)ومردان (2/2 ميليون نفر) و افراد 24 تا 13 سال و 59 تا 45 سال و بازنشستگان ازجمله اقدامات ديگردولت انگلستانبراي رشدوگسترشورزشهمگانيبود. با توجهبه موارد يادشده و مطالعات صورت گرفته بايدبهبرنامه ريزياستراتژيك ورزش همگانى كشور پرداخته شود تا ضمن تحليل محيط دروني و بيروني قوت ها ضعف ها فرصت ها و تهديدهاي ورزش همگانى مورد شناسايي قرار گيرد و سپس به تدوين چشم انداز ورزش همگانى كشور و استراتژيهاي مدونبهمنظورتحققا نچشماندازپرداختهشود. روش شناسى تحقيق اين پژوهش از نظر هدف كاربردي و بر حسب روش گردا وري اطلاعات از نوع تحقيقات توصيفي است. جامعه ى ا مارى پژوهش شامل افراد زير مى شوند: كليه ى مديران فدراسيون ورزش همگانى رو ساى كميته ها و انجمن هاى فدراسيون ورزش همگانى رو ساى هيي ت هاى استان ها و اعضاى شوراى راهبردى فدراسيون ورزش همگانى كشور. براى تعيين نمونه ى پژوهش به طور كل شمار تمامى افراد ذكر شده در جامعه ا مارى كه در حال حاضر در ورزش همگانى كشور حضورى فعال داشته و به وضعيت كنونى ا ن در كشور اشراف كامل دارند از نخبگان ورزش همگانى بوده و براى نمونه پژوهش برگزيده شدند كه تعداد ا ن ها 70 نفر بود. براى گردا وري اطلاعات مورد نياز از پرسش نامه ى محقق ساخته اى متناسب با اهداف تحقيق استفاده است. اين پرسش نامه به منظور ا سيب شناسى و توسعه ى ورزش همگانى در ايران از 40 سو ال تشكيل شده و شامل چهار بخش است: 1. نقاط ضعف در ورزش همگانى ايران. 2. نقاط قوت در ورزش همگانى ايران. 3. فرصت هاى موجود در ورزش همگانى ايران. 4. تهديدات موجود در ورزش همگانى ايران. روايى پرسش نامه ى محقق ساخته را 10 تن از اساتيد و صاحب نظران مديريت ورزشى تا ييد كردند و پايايى ا ن نيز از طريق ا لفاى كرونباخ (0/887 = α) تا ييد شد. در اين پژوهش به منظور تجزيه و تحليل داده ها از دو روش ا مار توصيفى و استنباطى استفاده شد. از ا مار توصيفى براى محاسبه فراوانى ها درصدها و شاخص هاى ا مارى مركزى پراكندگى و رسم جداول نمودار و براي تعيين معناداري هر يك از گويه هاي SWOT از ا زمون t تك نمونه و براي تعيين اولويت هر يك از ا ن ها از ا زمون تجزيه و تحليل فريدمن استفاده شد. پس از تعيين مهمترين قوت ها ضعف ها فرصت ها و تهديدهاي پيش روي ورزش همگانى كشور براى تدوين راهبردهاي توسعه ى ورزش همگانى از ماتريس TOWS استفاده شد. در اين ماتريس با استفاده از چهار فهرست قوت ها (S) ضعف ها (W) فرصت ها (O) و تهديدها (T) و مقايسه زوجي ا ن ها راهبردهاي چهارگانه SO ST WO و WT تدوين گرديده است. ماتريس TOWS نشان مي دهد كه چگونه مي توان بين فرصت ها و تهديدها (عوامل خارجي) با نقاط قوت و ضعف (عوامل داخلي) توازن ايجاد نمود و به اين ترتيب چهار مجموعه از گزينه هاي راهبردي ممكن را ايجاد نمود. يافته هاى تحقيق اين قسمت به اراي ه يافته هاي پژوهش اختصاص يافته است. به اين منظور ابتدا به تعيين SWOT ورزش همگانى پرداخته شده و بر مبناي ا ن چشم انداز پژوهش اراي ه شده است. در ادامه با استفاده از تكنيك هاي تدوين برنامه هاي راهبردي راهبردهاي توسعه ورزش همگانى كشور تدوين شده است. به منظور تعيين قوت ها ضعف ها فرصت ها و تهديدهاى ورزش همگانى كشور پس از بررسي وضعيت موجود و بررسي برنامه هاي راهبردي ورزش همگانى كشورهاي مبنا گويه هايي در 4 فهرست قوت ها( S ) ضعف ها( W ) فرصت ها( O ) و تهديدها( T ) استخراج گرديد. در مرحله بعد جلساتى براى كليه مديران فدراسيون ورزش همگانى رو ساى كميته ها و انجمن هاى فدراسيون ورزش همگانى رو ساى هيي ت هاى استان ها و اعضاى شوراى راهبردى فدراسيون ورزش همگانى تشكيل شده و از تمامي اعضاء درخواست گرديد تا راجع به گويه هاي شناسايي شده اظهار نظر كنند. همچنين اعضاء نكته نظرات خود را به صورت كتبي در قالب تعديل و اصلاح گويه ها و نيز حذف و اضافه نمودن به ا ن ها اراي ه نمودند. پس از ا ن با عنايت به نظرات شوراي راهبردي گويه هاي نهايي شده در قالب پرسشنامه قوت ها ضعف ها فرصت ها و تهديدهاي ورزش همگانى (SWOT) تهيه گرديد و براي جامعه ا ماري ارسال گرديد. تمامي پرسشنامه ها پس از تكميل و عودت مورد تحليل ا ماري قرار گرفتند. بنابراين به منظور تعيين قوت ها ضعف ها فرصت ها و تهديدهاى ورزش همگانى كشور به ترتيب مراحل زير طي گرديده است : 1- بررسي وضعيت موجود 2- بررسي الگوهاى مبنا 3- تدوين فهرست مقدماتي قوت ها ضعف ها فرصت ها و تهديدها 4- نظرخواهي از جامعه ا مارى راجع به فهرست مقدماتي مذكور و تعديل اصلاح و حذف برخي گويه ها 5- تدوين پرسشنامه نهايي SWOT ورزش همگانى كشور 6- ارسال پرسشنامه ها براي صاحب نظران و جمع ا وري ا ن ها 7- تحليل داده هاي حاصل از پرسشنامه ها در ادامه به تحليل ا ماري پرسشنامه هاي SWOT ورزش همگانى كشور پرداخته شده است. به اين منظور ابتدا معني داري اهميت هر يك از گويه ها بررسي شده و سپس رتبه بندي اهميت گويه ها در هر يك از فهرست هاي چهارگانه اراي ه شده است. در جدول 1 نتيجه ى معنا دارى اين پرسش ها و در جدول هاى 2 تا 5 نيز نتايج رتبه بندى نقاط قوت نقاط ضعف فرصت ها و تهديدات ورزش همگانى كشور اراي ه شده است.
پژوهش هاى كاربردى در مديريت ورزشى 25 شاخص ا مارى جدول (1) نتايج ا زمون تجزيه و تحليل فريدمن در هر يك از فهرست هاى SWOT فهرست موردا زمون مجذور كاى درجات ا زادى سطح معنادارى مقدار خطاى ا زمون نتيجه ا زمون 0/05 0/001 9 81/082 قوت ها (S) وجودتفاوت معنادار بين گويه ها 0/05 0/001 9 39/572 ضعف ها (W) وجودتفاوت معنادار بين گويه ها 0/05 0/001 11 87/085 فرصت ها (O) وجودتفاوت معنادار بين گويه ها 0/05 وجودتفاوت معنادار بين گويه ها 0/001 6 15/969 تهديدها (T) همان گونه كه ملاحظه مى گردد در هر چهار فهرست سطح معنادارى به دست ا مده از مقدار خطاى ا زمون كمتر است. بنابراين از نظر ا مارى بين گويه هاى هر يك از فهرست ها تفاوت معنادارى وجود داشته است. همچنين به منظور رتبه بندى هر يك از گويه ها بر اساس ميزان اهميت ا نها مقدار رتبه ميانگين مربوطه در نظر گرفته شده است. جدول هاى 2 تا 5 بيانگر رتبه بندى گويه هاى هر يك از فهرست هاى مربوط به قوت ها ضعف ها فرصت ها و تهديدهاست. تحليل قوت ها ضعف ها فرصت ها و تهديدها (SWOT) جدول هاى 2 تا 5 نتايج ا زمون پرسش هاى ا مارى در مورد تعيين معنا دارى رتبه بندى هر يك از گويه هاى مربوط به پرسش نامه SWOT را نشان مى دهد. - رتبه بندى نقاط قوت ورزش همگانى كشور بر اساس پرسش اول تحقيق و از ا نجايى كه طبق داده هاى جدول 1 رتبه بندى نقاط قوت ورزش همگانى كشور معنا دار است (p>0/05) طبق جدول 2 رتبه بندى نقاط قوت ورزش همگانى چنين است: جدول (2) نتايج رتبه بندى قوت هاى مرتبط با ورزش همگانى كشور سو الات قوت اشتياق و انگيزههاى فردى و سازمانى به توسعه و تعميم ورزش همگانى داشتن شخصيت حقوقى مستقل و امكان بهره بردارى از سازوكارهاى مناسب مالى و معاملاتى برخوردارى از ذخيرهى ارزشمند منابع انسانى (مديران كارشناسان مدرسان مربيان و...) خبره و باتجربه البته با كميت و كارا يى نه چندان در شا ن نظام دارا بودن 32 هيي ت فعال استانى و 131 هيي ت فعال در شهرستانها و بخشها تحت پوششداشتن بيش از 22 رشتهى ورزشى با ماهيت همگانى ارتباط و عضويت با انجمن بينالمللى ورزش براى همه (TAFISA) و انجمن ا سيايى ورزش براى همه (ASFAA) ارتباط نزديك و صميمى با رسانه ملى و توجه ويژه ا ن و ساير رسانههاى ديدارى شنيدارى نوشتارى و... برگزارى رويدادهاى كشورى گسترده از جمله پياده روى خانوادگى همايش هاى دو و پياده روى به مناسبت هاى روز جهانى تلاش و روز جهانى پياده روى مسابقات كاركنان دولت جشنواره هاى بومى محلى و... دسترسى و بهرهمندى از ظرفيتها و همكارى و مشاركت فعال ادارات سازمانها و نهادهاى دولتى و غير دولتى و مردمنهاد تنظيم تفاهمنامه با سازمانها و نهادهاى دولتى و خصوصى ميانگين رتبهاى 7/05 4/35 5/21 5/38 5/46 5/98 6/20 7/85 4/94 5/31
ورزش همگانى در ايران و تدوين چشم انداز استراتژى و برنامه هاى ا ينده 26 - رتبه بندى نقاط ضعف ورزش همگانى كشور بر اساس پرسش دوم تحقيق و از ا نجايى كه طبق داده هاى جدول 1 رتبه بندى نقاط ضعف ورزش همگانى كشور معنا دار است (p>0/05) طبق جدول 3 رتبه بندى نقاط ضعف ورزش همگانى چنين است: جدول (3) نتايج رتبه بندى ضعف هاى مرتبط با ورزش همگانى كشور سو الات ضعف ضعف نظام ارتباطى و اطلاعاتى در فدراسيون و شيوهى بهرهبردارى نامناسب از اطلاعات و ارتباطات فردى و سازمانى حاكميت تفكر مديريت سنتى در بدنهى فدراسيون و هيي تهاى ورزشى وابسته كمبود سهم ورزش همگانى از اعتبارات دولتى واگذارى از سوى سازمان تربيت بدنى و كميته ى ملى المپيك فقدان ديدگاه اقتصادى و درا مدزايى از بستر فعاليتهاى فدراسيون با بازاريابى و بازرگانى برنامهها كمبود نقدينگى و وابستگى شديد فدراسيون به بودجهى عمومى دولت و سازمان تربيتبدنى نبود سامانهى ارتباطى با ادارات سازمانها و نهادهاى دولتى و خصوصى اجرا نكردن سند راهبردى نظام جامع توسعه ى ورزش كشور نداشتن تعريف واحد منسجم و همسو با نياز جامعه از ورزش همگانى و فعاليت بدنى در ديدگاهها و مفاهيم كاربردى ورزش در بين كارشناسان و مديران سازمانها و نهادهاى مسي ول كشور عدم سازماندهى و تشكيل كميسيون ورزش همگانى كميتهى ملى المپيك وجود كميت و كيفيت قابل توجه نيروى انسانى ناكارا مد غير موثر و غير ضرورى در فدراسيون و هيي تهاى وابسته ميانگين رتبهاى 4/96 4/97 6/58 5/35 6/40 5/38 5/83 6/50 5/04 4 - رتبه بندى نقاط فرصت ورزش همگانى كشور براساس پرسش سوم تحقيق و از ا نجايى كه طبق داده هاى جدول 1 رتبه بندى نقاط فرصت ورزش همگانى كشور معنا دار است (p>0/05) طبق جدول 4 رتبه بندى نقاط فرصت ورزش همگانى چنين است: جدول (4) نتايج رتبه بندى فرصت هاى مرتبط با ورزش همگانى كشور سو الات فرصت فرمايشات مقام معظم رهبرى مد ظله العالى در ابتداى سال 89 در حرم رضوى وجود تعاليم الهامبخش اسلام در خصوص تا كيد بر فعاليتهاي تربيتبدني تا كيد قانون اساسي بر توسعه و گسترش رايگان فعاليتهاي تربيتبدني توجه وعنايت ويژهى مسي ولين ارشد نظام جامعهى روحانيت و جامعهى پزشكى به امور توسعهى ورزش كشور نگرش جامعه به فعاليتهاي ورزشي به عنوان يك عامل سازندهى رواني جسماني فرهنگي تربيتي و اخلاقي جوانبودن جمعيت كشور و وجود استعدادهاي فراوان ورزشي تنوع ا ب و هوايي چهارگانهى كشور و وجود جاذبههاي طبيعي براي فعاليتهاي ورزشي ظرفيتهاى موجود از نظر وضعيت جغرافيايى واقليمى كشور براى فعاليتهاى گردشگرى طبيعتگردى ماهىگيرى و... فراهمشدن امكان بهرهبردارى از ظرفيتها وامكانات كليهى ادارات سازمانها و نهادها با تنظيم تفاهمنامهى همكارى فى ما بين ايجاد ديدگاه هاى جديد و اثربخش سازمانهاى كليدى كشور به ترويج ورزش هاى همگانى استقبال شايان اقشار مردم ازهمايشهاى پيادهروى خانوادگى هر هفته دراستانها وشهرستانهاى كشور استقبال مناسب شركتها ومو سسات اقتصادى در تا مين منابع مالى مورد نياز اجراى فعاليت هاى فدراسيون ميانگين رتبه اى 7 /77 7/54 7/52 6/09 6/27 7/14 7/10 7/13 6 5/67 5/73 4/03
پژوهش هاى كاربردى در مديريت ورزشى 27 - رتبه بندى نقاط تهديد ورزش همگانى كشور بر اساس پرسش چهارم تحقيق و از ا نجايى كه طبق داده هاى جدول 1 رتبه بندى نقاط تهديد ورزش همگانى كشور معنا دار است (p>0/05) طبق جدول 5 رتبه بندى نقاط تهديد ورزش همگانى چنين است: جدول (5) نتايج رتبه بندى تهديدهاى مرتبط با ورزش همگانى كشور سو الات تهديد فقدان انگيزهى لازم براي سرمايهگذاري بخش خصوصي در توسعهى اماكن و ترويج فعاليتهاي ورزشي كشور رسوخ ناهنجاريهاي اجتماعي و رفتاري ناخواسته به محيطهاي ورزشي نبود نظام برنامه ريزى منسجم براى جذب منابع مالى و اقتصادى غيردولتى شناخت ناكافى از ظرفيت هاى بين المللى حوزه ى ورزش هاى همگانى و فعاليت هاى بدنى عمومى كافى نبودن كمى و كيفى احراز كرسىهاى ا سيايى جهانى والمپيك درحوزهى ورزش همگانى توسط مسي ولين و كارشناسان مربوطه برنامهريزى و اجراى فعاليتهاى موازى و غير اصولى سازمانها و نهادهاى كشور عدم تشكيل جلسات مشترك بين سازمانها و ارگانهاى فعال در ورزش هاى همگانى ميانگين رتبهاى 4/42 3/79 4/44 4/19 3/41 3/73 4/03 چشمانداز ورزش همگانى با عنايت به قوتها ضعفها فرصتها و تهديدهاي ورزش همگانى كشور و نيز نظرات شوراي راهبردي چشمانداز ورزش همگانى كشور به صورت زير ترسيم گرديد: (حركت به سوى ايرانى فعال شاداب سالم تا سال 1404 باپوشش 50 ازافرادجامعه) موقعيتراهبردىورزشهمگانى پس از ا نكه عوامل درونى (قوتها و ضعفها) و همچنين عوامل محيطى (فرصتهاوتهديدها)شناسايىشدوبها نهارتبهدادهشد مشخصگرديد كه بالاترين رتبه در بخش قوتها مربوط به اشتياق و انگيزههاى فردى و سازمانى به توسعه و تعميم ورزش همگانى و پايينترين رتبه مربوط به داشتن شخصيت حقوقى مستقل و امكان بهرهبردارى از سازوكارهاى مناسب مالى و معاملاتى است. در بخش ضعفها كمبود سهم ورزش همگانى از اعتبارات دولتى واگذارى از سوى سازمان تربيتبدنى و كميتهى ملى المپيك بالاترين رتبه و وجود كميت و كيفيت قابل توجه نيروى انسانى ناكارا مد غيرموثروغير ضرورى در فدراسيونوهيي تهاى وابسته پايينترين رتبه را كسب كرد. همچنين مشخص گرديد كه در بخش فرصتها بالاترين رتبه به فرمايشات مقام معظم رهبرى (مد ظله العالى) در ابتداى سال 89 در حرم رضوى و پايينترين رتبه به استقبال مناسب شركتها و مو سسات اقتصادى درتا مين منابع مالى موردنياز اجراى فعاليت هاى فدراسيون تعلق گرفت. در بخش تهديدها بالاترين رتبه مربوط به نداشتن نظام برنامهريزى منسجم براى جذب منابع مالى و اقتصادى غيردولتى و پايينترين رتبه مربوط به كافى نبودن كمى و كيفى احراز كرسىهاى ا سيايى جهانى و المپيك درحوزهى ورزش همگانى توسط مسي ولين و كارشناسان مربوطه است. بنابراين با توجه به نمرهى ماتريس ارزيابى عوامل داخلى ورزش همگانى (3/03) و نمرهى ماتريس ارزيابى عوامل خارجى ا ن (3/24) و نيز تشكيل ماتريس ارزيابى داخلى و خارجى مشخص شد كه ورزش همگانى كشور در ناحيهى SO قرار گرفته است لذا از استراتژى تهاجمى مىتوان بهره برد. در اجراى استراتژىهاى SO سازمان با استفاده از نقاط قوت داخلى مىكوشد از فرصتهاىخارجىبهرهبردارىنمايد.همهىمديرانترجيحمىدهندكه سازمان ا نها در اين موقعيت قرار گيرد. جدول شماره( 6 ) ماتريس عوامل داخلى و خارجى نمره نهايى ماتريس ارزيابى عوامل داخلى نمره نهايى ماتريس ارزيابى عوامل خارجى 1 -------------------------------------- 2,5 -------------------------------------- 3,03 4 ------------ ------------------------- ------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------- 3,24 2,5 1
ورزش همگانى در ايران و تدوين چشم انداز استراتژى و برنامه هاى ا ينده 28 راهبردهاى توسعه ورزش همگانى راهبرد اول توسعه كمي و كيفي ورزش همگاني - فراهم كردن زمينه هاي حضوردانش ا موزان دانشجويان طلاب كارگران كاركنان بسيج ونظاميان در ورزش همگاني - فراهم كردن زمينه هاي حضور زنان در ورزش همگاني - فراهم كردن زمينه هاي حضور معلولين در ورزش همگاني - اراي ه تسهيلات مورد نياز براي حضور اقشار كم درا مد در ورزش همگاني. راهبرد دوم توسعه دسترسى ا سان مردم به ورزش همگانى - افزايش ظرفيت امكانات و منابع موجود - بهبود الگوي توزيع منابع - تا مين سرانه و توزيع عادلانه فضاها و امكانات ورزشي كشور. - گسترش امكانات براي گذران بهينه و بهره وري اوقات فراغت. راهبردسوم ترويج فرهنگ ورزش و تحرك و سلامتى درجامعه - ترويج فرهنگ نياز به ورزش در زندگي روزمره وعادت به هزينه كردن براي ورزش. - مشاركت در توسعه دانش ورزش بومي و روز ا مد كردن علم ورزش به عنوان زيرساخت هاي كيفي گذران اوقات فراغت. - گسترش رابطه مو ثربا مراكز ا موزشي و پژوهشي وكاربردي بومي كردن پژوهش هاي علمي- ورزشي به عنوان زيرساخت هاي كيفي گذران اوقات فراغت. - ترويج و تقويت نشاط واميد ملي ازطريق تعميم ورزش همگاني به عنوان يكي ازعوامل مو ثر درپيشگيري ومقابله با ناهنجاري هاي اجتماعي فرهنگي و اخلاقي - همكاري با رسانه هاي جمعي براي ارتقاي ا گاهي جامعه نسبت به ورزش همگاني - بهره گيري از زمينه هاي مذهبي قومي و عادات اجتماعي براي تشويق جامعه به ورزش و تحرك - توجه وي ژه به ايجاد فرهنگ دركودكان و نوجوانان راهبرد چهارم اصلاح و بهبود ساختار ملي ورزش همگاني - اجرايي كردن اصل 44 در ورزش و افزايش مشاركت مردم در ورزش همگاني - كاهش تصدي دولت - بهبود تعامل بين نهادهاي ورزش همگاني - طراحي و استقرار نظام برنامه ريزي فراگير و يكپارچه - طراحي و استقرار نظام ملي نظارت ارزيابي و كنترل در ورزش راهبرد پنجم گسترش مشاركت نهادهاي عمومي و مردمي در توسعه ورزش همگاني - حمايت از ايجاد NGO هاي فعال در ورزش همگاني - توجه ويژه به نهادهاي قومي مذهبي و صنفي - حمايت ويژه از تشكل هاي مردمي - ترويج فرهنگ داوطلبي در ورزش همگاني راهبرد ششم توسعه فناوري اطلاعات و ارتباطات در ورزش همگاني - ايجاد نظام ا ماري فراگير و جامع در ورزش همگاني - بهره گيري از فن ا وري هاي نو درا موزش و ترويج ورزش همگاني بحث و نتيجه گيرى ورزش همگانى در بين كشورها از سال 1900 ميلادى تا كنون با انگيزه هاى متفاوتى از جمله تا مين سلامت جسمى و روانى غنى سازى اوقات فراغت گسترش روابط اجتماعى دورشدن از زندگى ماشينى بازگشت به طبيعت افزايش كارايى زمينه سازى براى رشد قهرمانى و توصيه ى پزشكان مورد توجه قرار گرفته ولى در ايران فدراسيون ورزش همگانى از سال 1358 به طور رسمى شروع به كار كرده است (غفرانى 1388 ). در مطالعات داخلى قره (1383) در تحقيقى با عنوان بررسي وضعيت ورزش همگاني ايران و مقايسه ا ن با چند كشور منتخب جهان به نتايج زير دست يافت: درصد افرادي كه در ايران تحت پوشش هيات ورزشي همگاني ا قايان و بانوان ورزش مي كنند 5/92 درصد جمعيت است كه در مقايسه با 23 كشور جهان از همه كمتر بود. در مورد زمان تشكيل سازمان رسمي براي ورزش هاي همگاني ايران در مقايسه با 20 كشور جهان در رديف ا خر قرار گرفته است. درصد شركت كنندگان در ورزش همگاني ايران از قاره ا فريقا بيشتر و از ساير قاره ها كمتر بود (قره 1383 ). همچنين غفوري (1385) در تحقيق خود با عنوان مطالعه انواع ورزش هاي همگاني و تفريحات مطلوب جامعه و اراي ه مدل براى برنامه ريزى هاى ا ينده به اراي ه مدلي براي برنامه ريزي هاي ا تي فدراسيون با هدف افزايش مشاركت مردم پرداخت. در تحقيق ديگري كاشف (1379) به بررسي وضعيت ورزش همگاني در ايران و توصيه هايي براي توسعة ا ن پرداخت كه بالاترين انگيزه شركت كنندگان در ورزش هاي همگاني حفظ سلامتي عمومي و پس از ا ن تفريحات كاهش وزن و درمان بيماري ها بود. جمع بندي صورت پذيرفته از پژوهش هاي داخلي نشان مي دهد كه غالب تحقيقات انجام شده گرايش پذير به سمت مخاطبين شركت كننده در ورزش همگاني بوده و شاخصه هايي نظير وضعيت اقتصادي اجتماعي انگيزه ها نگرش و گرايش نقش رسانه ها در گرايش پذيري و مواردي همانند را مورد بررسي و تحليل قرارداده اند و از ساير ابعاد ورزش همگاني نظير برنامه ريزي و سياست گذاري, عوامل موثر بر گسترش و عدم گسترش, نقاط ضعف قوت تهديدها و فرصت ها (SWOT) و مواردي همانند در سطح ملى غافل بوده اند. البته قلى نيا (1383) در تحقيق خود با عنوان ايجاد زمينه و برنامه ريزي براي همگاني كردن ورزش نقاط ضعف قوت تهديدها و فرصت هاى ورزش همگانى
پژوهش هاى كاربردى در مديريت ورزشى 29 (SWOT) وضعيت نهادي و تشكل سازي وضعيت حقوقي وضعيت نيروي انساني زير ساخت ها و تجهيزات و استانداردها را مورد بررسى قرار داد اما به راهبردها و چشم انداز ورزش همگانى ايران اشاره اى نكرده است. از سوى ديگر بررسى ها نشان مى دهند اكثر استان هاى كشور در راستاى اهداف و ما موريت هاى سند راهبردى توسعه تربيت بدنى و ورزش به تدوين سند توسعه استان اقدام نموده اند. اما تاكنون پژوهشى در راستاى تدوين برنامه راهبردى ورزش همگانى كشور انجام نشده است. با توجه به اينكه اين تحقيق يك طرح ملى است بنابراين جامعه ى ا مارى ا ن گسترده تر بوده و از ابزار معتبرترى نسبت به ساير تحقيقات انجام شده در داخل كشور استفاده شده است. در زمينه ى ورزش همگاني تحقيقات زير در داخل كشور انجام شده است كه نتايج مشابهى با اين تحقيق دارد: قلى نيا ( 1383 ) نصيرزاده ( 1387 ) جهان بينى( 1388 ) ياراحمدى( 1388 ) موسوى جهان ا باد (1389) اما همانگونه كه گفته شد به راهبردها و چشم انداز ورزش همگانى ايران اشاره اى نشده است. با مرورى بر تحقيقات انجام شده در خارج كشور مشخص مى شود كه درصد تمايل مردم به شركت در ورزش همگانى رو به افزايش مى باشد. كشورهاى استراليا ا لمان كانادا سوي د ژاپن هلند سوييس و فرانسه در زمينه ورزش همگانى فعاليت بيشترى دارند. اين موارد نشان مى دهد كه سلامتى فردى و اجتماعى در جوامع پيشرفته از اهميت بيشترى برخوردار است و اين كشورها در تدوين سند راهبردى رضايت و مشاركت اقشار جامعه در جهت زندگى سالم همبستگى اجتماعى و توسعه اقتصادى را مد نظر قرار داده اند. براى اين كه ما نيز از ورزش همگانى سود و منافع خود را بهره بردارى كنيم بايد سرمايه گذارى لازم را در اين زمينه انجام دهيم. پس از مطالعه ورزش همگاني در ايران و چند كشور ديگر (در انتخاب اين كشورها سعي شده كه تناسب با ويژگيهاي فرهنگي و اجتماعي ايران و ميزان توسعه يافتگي رعايت گردد) به شناخت و تحليل عوامل نقاط قوت نقاط ضعف فرصت ها و تهديدها (SWOT) پرداخته شد و همچنين برنامه راهبردي ورزش همگانى كشور نيز تنظيم گرديد كه در هيچ يك از پژوهش هاي انجام شده در حوزه ورزش همگاني به طور مجزا به برنامه راهبردي ورزش هاي همگاني اشاره نشده است. محقق در اين تحقيق براى بررسى و اشراف كامل تر به موضوع تدوين راهبرد ورزش همگانى كشور ابتدا به بررسى سوابق و اسناد موجود مرورتحقيقات انجام شده مطالعه اسنادبالادستى مطالعه تطبيقى و نظرخواهى ازدست اندركاران و متخصصان پرداخته و در مرحله بعدى براى تدوين ما موريت جلسات متعددى با مسي ولان و خبرگان ورزش همگانى كشور تشكيل داده و سپس به تدوين راهبرد ورزش همگانى كشور اقدام كرده و اهداف بلندمدت ا ن را نيز تعيين كرده است. منابع 1. ممتازبخش مريم فكور يوسف (1386) بررسى راهكارهاى ارتقاء و توسعه ورزش همگانى بانوان دانشگاه علوم انتظامى. فصلنامه دانش انتظامى.سال نهم شماره دوم 2. كاشف ميرمحمد (1379). بررسي وضعيت ورزش همگاني در ايران و توصيه براي توسعه ا ن. چكيده. مقالات چهارمين همايش ملي تربيت بدني.و علوم ورزشي. ص. 86-87 3. سجادى نصراله هنرى حبيب تيمورى ا توسا (1389). بررسى و مقايسه كاركرد مركز توسعه ورزش همگانى و تفريحى و مركز توسعه ورزش قهرمانى ايران بر اساس مدل وايزبورد. پژوهش در علوم ورزشى. شماره 26..ص 170-153 4. رحماني نيا فرهاد (1382). توسعه ورزش همگاني با ملاحظه گذران صحيح اوقات فراغت جوانان. نشريه ماهانه دفتر تربيت بدني پسران معاونت (تربيت بدني و تندرستي وزارت ا موزش و پرورش (169.5. سازمان تربيت بدني( 1382 ). مطالعات تفصيلي توسعه فرهنگ ورزش 6. جوادي پور محمد (1390). «برنامه راهبردي فدراسيون ورزشهاي همگاني». طرح پژوهشي. وزارت ورزش و جوانان. فدراسيون ورزشهاي.همگاني 7. محمد قلى نيا جواد. جوادى پور محمد. فرج زاده شهرام. افتخارى گل الهام (1387). مفهوم شناسى ورزش همگانى با هدف بازاريابى جايگاه ورزش شهروندى (اهداف و كاركردها و بسترها). تهران 8. مظفرى اميراحمد. الهى عليرضا. قره محمد على. پورسلطانى حسين (1388). نظام جامع توسعه ورزش قهرمانى جمهورى اسلامى ايران. طرح.پژوهشى. پژوهشكده تربيت بدنى و علوم ورزشى 9. الوانى مهدى (1384 (. مديريت عمومى چاپ بيست و سوم تهران. نشر نى 10. همتى نژاد مهرعلى (1387). برنامه ريزى راهبرد فدراسيون قايقراني.و اسكي روي ا ب طرح پژوهشى. پژوهشكده تربيت بدنى و علوم ورزشى 11. نصير زاده سيد مهدى (1387). تهيه و تدوين استراتژى توسعه ورزش قهرمانى و همگانى استان كرمان. پايان نامه كارشناسى ارشد. دانشگاه پيام.نور مركز تهران 12. جهان بينى عباس (1388). تدوين استراتژى توسعه ورزش همگانى و.قهرمانى استان قم. پايان نامه كارشناسى ارشد. دانشگاه پيام نور مركز تهران 13. يار احمدى محمد (1388). بررسى وضعيت موجود ورزش قهرمانى و همگانى شهرستان دورود. پايان نامه كارشناسى ارشد. دانشگاه پيام نور.مركز تهران 14. محمد قلي نيا جواد (1383). ايجاد زمينه و برنامه ريزي براي همگاني.كردن ورزش. طرح پژوهشي سازمان تربيت بدني 15. مظفرى اميراحمد. قره محمدعلى (1384). وضعيت ورزش همگانى ايران و مقايسه ا ن با چند كشور منتخب جهان. نشريه علوم حركتى. شماره 6. 16. Naul,Roland and Ken,Hardman (2002). Sport and physical education in Germany, pullished by routledy London.
ورزش همگانى در ايران و تدوين چشم انداز استراتژى و برنامه هاى ا ينده 30 20. قره محمد على (1383). وضعيت ورزش همگانى ايران و مقايسه ا ن با چند كشور منتخب جهان. رساله دكترى. دانشگاه تربيت معلم. دانشكده.تربيت بدنى و علوم ورزشى 21. غفورى فرزاد (1385). مطالعه انواع ورزش هاى همگانى و تفريحات.مطلوب جامعه و اراي ه مدل براى برنامه ريزى هاى ا ينده.تهران 17. Ioke opdenacker / Filipboen (2007).Community development and sport participation. JSM/21(4) October 2007-usa 217-351-5076; webmaster @ hkusa.com 18. Collins, M.F. (2002). Sport for all as a multifaceted product of domestic and international influences. Email <M.F. collins @ lboro. Ac. Uk>. 19. غفرانى محسن. گودرزى محمود. سجادى نصراله. جلالى فراهانى مجيد. مقرنسى مهدى (1388). طراحى و تدوين راهبرد توسعه ورزش همگانى استان سيستان و بلوچستان. نشريه حركت. شماره 39. ص( 107-131).