Υπουργείο Παιδείας & Πολιτισμού Διεύθυνση Δημοτικής Εκπαίδευσης Δομή και Περιεχόμενο Ομάδα Υποστήριξης Νέου Αναλυτικού Προγράμματος Εικαστικών Τεχνών Ιανουάριος 2013
Δομή ΝΑΠ Εικαστικών Τεχνών ΕΙΚΑΣΤΙΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ ΚΑΙ ΣΚΕΨΗ - Πυρήνας ΑΕΙΦΟΡΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Χώρος τόπος Πολιτισμός της εικόνας Κοινωνία και ζωή ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ Ταυτότητα Τοπική πολιτιστική κληρονομιά Παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά
Πυρήνας: Εικαστική Έκφραση και Σκέψη Περιεχόμενο Α. Εισαγωγή και διερεύνηση της εικαστικής γλώσσας - Μορφολογικά στοιχεία: σημείο, γραμμή, σχήμα, χρώμα, τόνος, υφή - Δομικά στοιχεία (σύνθεση ενός εικαστικού έργου/ εικόνας): τοποθέτηση, μέγεθος, αναλογίες, όγκος, φόρμα, χώρος, μοτίβο, ρυθμός, ένταση, επανάληψη, κίνηση, χρόνος, σημείο φυγής, αρχές προοπτικής σχεδίασης * - Νοηματικά στοιχεία (το νόημα ενός έργου/εικόνας): αφήγηση ιστοριών, έκφραση συναισθημάτων, μηνύματα, συμβολισμοί, έννοιες, μεταφορές* - Μέσα, υλικά και τεχνικές Β. Αντιδράσεις, ερμηνείες, σημασίες και κρίσεις* - στα ερεθίσματα του περιβάλλοντος (φυσικού και ανθρωπογενούς) - στη δική τους εικαστική εργασία, καθώς και των άλλων παιδιών * Μόνο για τις Βαθμίδες 3 και 4
Έννοια κλειδί ΑΕΙΦΟΡΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ - ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Αναφέρεται σε διαδικασίες, όπου μαθητές/τριες εμπλέκονται σε εικαστικές δραστηριότητες, αξιοποιώντας το φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον ως εργαλείο και πεδίο εικαστικής έκφρασης και προβληματισμού, με στόχο: -τη βελτίωση της ποιότητας της ζωής, -την επίτευξη της κοινωνικής πολιτισμικής αλλαγής και -τη διασφάλιση της ισορροπίας και της συνέχειας των συστημάτων.
Θεματικές Περιοχές α. Χώρος-Τόπος (βαθμίδες 1, 2, 3, 4) Παρατήρηση και δημιουργία σε σχέση με το άμεσο και ευρύτερο περιβάλλον (φυσικό και ανθρωπογενές). Ενδεικτικές δράσεις -Επισκέψεις, πολυαισθητηριακές εμπειρίες, μελέτες. -Διαμόρφωση του άμεσου περιβάλλοντος μέσα από εικαστικές παρεμβάσεις. -Χρήση πρωτογενών ή/και δευτερογενών πηγών (π.χ. συλλογές υλικών, συνεντεύξεις, φωτογράφιση/ βιντεοσκόπηση, σχέδια). -Εμπλοκή σε δημιουργικές δράσεις και δημιουργικές συνεργασίες: α) Προώθηση εισηγήσεων στην ευρύτερη κοινότητα (π.χ. παρουσίαση εικαστικών παρεμβάσεων και εισηγήσεων στο δήμο). β) Σύνδεση και συνεργασία με την τοπική κοινότητα (π.χ. άλλα σχολεία, γονείς, δήμο/ κοινότητα, βιβλιοθήκες, μουσεία, πολιτισμικούς οργανισμούς, πολιτιστικά χωριά και κέντρα, εργοστάσια, περιβαλλοντικά κέντρα και εικαστικούς καλλιτέχνες). - Ευαισθητοποίηση σε θέματα που αφορούν στην προστασία του περιβάλλοντος. Πιθανά ζητήματα Το δωμάτιό μου, το σχολείο, η γειτονιά, τα καταστήματα, ο δρόμος, το δημαρχείο, η βιβλιοθήκη, το πάρκο, η παραλία, τοπία, το εργαστήρι του καλλιτέχνη, το πολυκατάστημα, διαδρομές
Θεματικές Περιοχές β. Πολιτισμός της Εικόνας (βαθμίδες 1, 2, 3, 4) Θέαση - παραγωγή της εικόνας και κριτική της σημασίας και λειτουργίας της στη ζωή μας. Ενδεικτικές δράσεις -Αποδόμηση και αναδόμηση, επεξεργασία και μετασχηματισμός εικόνων με διάφορα εργαλεία συμπεριλαμβανομένων των νέων τεχνολογιών και πολυμέσων -Κριτική της λειτουργίας των Μέσων Μαζικής Επικοινωνίας. Δεξιότητες, γνώσεις και τεχνικές που χρησιμοποιούνται στα ΜΜΕ για την παραγωγή νοήματος και τελικού προϊόντος, και η επίδρασή τους στην κοινωνία. -Διερεύνηση της σημασίας και λειτουργίας της εικόνας στην κοινωνία και στον πολιτισμό. -Η πολιτική, οικονομική και κοινωνική διάσταση της εικόνας και η παραγωγή μηνυμάτων με τη χρήση σύγχρονων και παραδοσιακών εργαλείων. -Αφήγηση μέσα από πολυτροπικά κείμενα (π.χ. ψηφιακές ιστορίες, κόμικς,βίντεο) Πιθανά ζητήματα - Μετάδοση μηνυμάτων, κοινωνική δικτύωση, διαφήμιση, επίδραση ΜΜΕ - Μόδα, αντικείμενα και τρόποι ζωής - Επιστημονική φαντασία
Θεματικές Περιοχές γ. Κοινωνία και Ζωή (βαθμίδες 1, 2, 3, 4) Έκφραση κοινωνικού προβληματισμού, διάλογος με τον άνθρωπο και τις αξίες που τον διακρίνουν μέσω της εικαστικής δημιουργίας. Ενδεικτικές δράσεις - Κριτική τοποθέτηση απέναντι σε κοινωνικά προβλήματα. - Κριτική ερμηνεία των σύγχρονων κοινωνικών, πολιτικών και πολιτιστικών ζητημάτων. - Εμπλοκή σε δημιουργικές δράσεις και δημιουργικές συνεργασίες: α. Δραστηριοποίηση για ενεργητική συμμετοχή στην κοινωνική και πολιτιστική ζωή (π.χ. συνεργασίες με ανθρώπους της κοινότητας, μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς, μουσεία και άλλους φορείς). β. Εξέλιξη, προώθηση και διάχυση ιδεών (π.χ. έκθεση καλλιτεχνικής εργασίας εκτός της σχολικής αίθουσας, εγκαταστάσεις χώρου, παρεμβάσεις σε δημόσιους χώρους, δημοσιοποίηση απόψεων/ ιδεών/εικαστικών δράσεων στην ιστοσελίδα του σχολείου/δήμου). Πιθανά ζητήματα Κατανάλωση, ρύπανση, οικονομική κρίση, δημοκρατία, ισότητα, διαφορετικότητα, ανθρώπινα δικαιώματα, ρατσισμός, φιλία, προκαταλήψεις, προπαγάνδα, διαπολιτισμικότητα, τουρισμός, κλωνοποίηση
Έννοια κλειδί ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ Αναφέρεται στα δημιουργήματα ενός λαού, τα οποία έχουν παραχθεί και παράγονται και αποτελούν στοιχεία της ταυτότητας (π.χ. τοπικής, εθνικής και παγκόσμιας) του κάθε ανθρώπου. Σε αυτά περιλαμβάνονται τρόποι ζωής, παραδόσεις, τέχνες και γράμματα, καθώς και ένα σύστημα ηθικών αξιών και πιστεύω. Κυπριακή αγγειοπλαστική Η παραδοσιακή λαμπρατζιά Δημιουργία της μεταξοτυπίας Ο Γάμος από το παραμύθι Το Βασιλόπουλο της Βενεδιάς
Θεματικές Περιοχές δ. Ταυτότητα (βαθμίδες 1, 2, 3, 4) Στοχασμός και δημιουργία σε σχέση με το ποιος/ποια είμαι (πολλαπλές διαστάσεις της ατομικής και συλλογικής ταυτότητας). Ενδεικτικές δράσεις - Στοχασμός, έρευνα και μελέτη της έννοιας της προσωπικής ταυτότητας και αναγνώριση και έκφραση συναισθημάτων. - Διερεύνηση των συνθηκών και παραγόντων που συμβάλουν στην ανάπτυξη της πολιτότητας. - Αναγνώριση της σημασίας του πολιτισμού στη διαμόρφωση της έννοιας της ταυτότητας. - Κριτική αναπαράσταση των διάφορων διαστάσεων της ατομικής και συλλογικής ταυτότητας μέσα από τη μελέτη του άμεσου περιβάλλοντος και διάφορων κοινωνικών παραγόντων (π.χ. εξουσία, σεξισμός, οικονομία). Πιθανά ζητήματα Οικογένεια, θρησκεία, φύλο, ενδιαφέροντα, εθνικότητα, πολιτότητα, διαφορετικότητα, διαπολιτισμικότητα, εικονικοί κόσμοι
Θεματικές Περιοχές ε. Τοπική Πολιτιστική Κληρονομιά (βαθμίδες 1, 2, 3, 4) Έρευνα και δημιουργία σε σχέση με την ιστορία, παράδοση, καλλιτεχνική παραγωγή και ζωή της Κύπρου. Ενδεικτικές δράσεις - Έρευνα και δημιουργία με υλικά που χρησιμοποιούνται από ανθρώπους της παράδοσης (π.χ. πηλός, καλάμι, νήμα, ύφασμα, ψηφίδα, πέτρα). - Συλλογή πληροφοριών από πρωτογενείς και δευτερογενείς πηγές. - Επαφή και εξοικείωση με έργα Κύπριων καλλιτεχνών. - Σύνδεση, συσχέτιση, και σύγκριση της τοπικής με την παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά. - Εμπλοκή σε δημιουργικές δράσεις και δημιουργικές συνεργασίες: α. Μελέτη σε αυθεντικούς χώρους (π.χ. λαογραφικά μουσεία, αρχαιολογικούς χώρους, παραδοσιακά εργαστήρια και χωριά, πολιτιστικά/περιβαλλοντικά κέντρα). β. Συνεργασίες με παραδοσιακούς τεχνίτες, τοπιοτέχνες, αρχιτέκτονες, εικαστικούς. Πιθανά ζητήματα - Έργα Κύπριων εικαστικών καλλιτεχνών - Κυπριακή παράδοση στη σύγχρονη καλλιτεχνική δημιουργία, κυπριακή χειροτεχνία, θρησκεία και τέχνη - Αρχαιολογικοί χώροι, μουσεία, αρχαιολογικά ευρήματα, αρχαιοκαπηλία, προστασία μνημείων - Αρχιτεκτονική - Μύθοι, παραμύθια, παραδόσεις, ήθη και έθιμα
Θεματικές Περιοχές στ. Παγκόσμια Πολιτιστική Κληρονομιά (βαθμίδες 1, 2, 3, 4) Προσέγγιση της παγκόσμιας εικαστικής δημιουργίας και του κοινωνικού, πολιτισμικού και ιστορικού πλαισίου της. Ενδεικτικές δράσεις -Γνωριμία με την Ευρωπαϊκή και παγκόσμια εικαστική δημιουργία. -Γνωριμία με το έργο σύγχρονων εικαστικών από διαφορετικές χώρες και κοινότητες. -Τοποθέτηση των έργων στο κοινωνικό, πολιτισμικό και ιστορικό τους πλαίσιο (πότε, πού, πώς, γιατί). -Προβληματισμός για τη λειτουργία των έργων τέχνης στην κοινωνία στην οποία παρήχθησαν (π.χ. πολιτικός ή θρησκευτικός ρόλος, συμβολικός χαρακτήρας, η τέχνη ως έκφραση, μορφή και κοινωνική κριτική). -Σύνδεση της τοπικής με την παγκόσμια εικαστική δημιουργία. Πιθανά ζητήματα Μνημεία και δημόσιοι χώροι, αρχιτεκτονική, θρησκεία και τέχνη, πολιτική και τέχνη, διακόσμηση, ομορφιά, επιστημονικά επιτεύγματα, βασιλιάδες και βασίλισσες, χάρτες