ΤΕΙ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ Τ.Ε. Διοίκηση Εργοταξίου Διδάσκων: Γιάννης Χουλιάρας Επιλογή δομικών μηχανών, κόστος, συντήρηση, οργάνωση διαχείρισης των δομικών μηχανών, απόδοση
Η επιλογή των δομικών μηχανών Η επιλογή των δομικών μηχανών από μία τεχνική εταιρία εξαρτάται από: τις μεθόδους κατασκευής έργων που έχει ή πρόκειται να αναλάβει τις προοπτικές και επιδιώξεις της εταιρίας για ανάπτυξη το συντονισμό παλιών και νέων μηχανών την επεκτατική και επενδυτική στρατηγική της εταιρίας. Η επιλογή είναι μια διαδικασία λήψης αποφάσεων σχετικά με το είδος, το μέγεθος, και τον αριθμό των δομικών μηχανών που θα χρησιμοποιήσει η εταιρία στην κατασκευή ενός έργου ή που θα αγοράσει για τα παρόντα ή μελλοντικά έργα της. Λήψη απόφασης με τη χρήσης της Μεθόδου Ανάλυσης Συστημάτων.
Ο μηχανικός, η εταιρία, οι μηχανές Ο ρόλος του μηχανικού είναι να υπηρετεί το κοινωνικό σύνολο προσφέροντας λύσεις σε τεχνικά και οικονομικά προβλήματα. Η συνεχής προσπάθεια του ανθρώπου να βελτιώσει τις συνθήκες της ζωής του δημιουργεί όλο και περισσότερες ανάγκες, πολλές από τις οποίες μπορούν να ικανοποιηθούν μόνο με τεχνικά συστήματα. Η ανάγκη για δομικές μηχανές ανακύπτει από την υποχρέωση της εταιρίας να κατασκευάσει ένα συγκεκριμένο έργο, όσο και από την επιθυμία της να παραμείνει μέσα στη δομική βιομηχανία με την επιτυχή ανάληψη και κατασκευή άλλων έργων. Βασικός στόχος της εταιρίας στη χρησιμοποίηση των δομικών μηχανών είναι η αποδοτική και επιτυχής εκτέλεση του έργου. Κύρια κριτήρια επιλογής είναι η τεχνική ικανότητα της μηχανής και οι επιπτώσεις στη διάρκεια και το κόστος του έργου.
Η Μέθοδος Ανάλυσης Συστημάτων
Διαδικασία Ανάπτυξης Μοντέλων
Η Μέθοδος Ανάλυσης Συστημάτων
Κριτήρια αγοράς νέας δομικής μηχανής Όταν μέχρι τη ολοκλήρωση του έργου πρόκειται να αποσβεστεί η αξία της δομικής μηχανής. Όταν υπάρχουν πιθανότητες η μηχανή να χρησιμοποιηθεί σε άλλα μελλοντικά έργα της εταιρίας. Όταν υπάρχει δυνατότητα μεταπώλησης της μηχανής, μετά την εκτέλεση του έργου, σε τέτοια τιμή ώστε να καλύπτεται το μέρος της αξίας της που δε έχει αποσβεστεί. Σε κάθε άλλη περίπτωση συμφέρει η ενοικίαση της απαιτούμενης μηχανής και όχι η αγορά.
Παράγοντες επιλογής δομικών μηχανών Παράγοντες διαμόρφωσης αναγκών για μηχανές: 1. Τοποθεσία του έργου 2. Χαρακτηριστικά της εργασίας Ικανότητες της μηχανής 3. Προδιαγραφές της εργασίας ή του έργου 4. Συνθήκες του περιβάλλοντος της εργασίας 5. Χρονικές προθεσμίες Απαιτούμενη παραγωγικότητα 6. Μέγεθος Συνεργαζόμενες μηχανές 7. Μετακινήσεις της μηχανής 8. Προσαρμοστικότητα και Γενικότητα χρήσης της μηχανής 9. Τυποποίηση των μηχανών Σύγκριση προσφερόμενων μηχανών α. Απόδοση και χειρισμός β. κόστος και διαθεσιμότητα γ. Παροχή υπηρεσιών του πωλητή
Είδη δομικών μηχανών Μηχανές γενικής χρήσης: Χρησιμοποιούνται σε πολλά είδη έργων Ειδικές μηχανές: Εκτελούν ειδικές εργασίες. (Η ταξινόμηση αυτή εξαρτάται από το είδος της τεχνικής εταιρίας) Πλεονεκτήματα μηχανών γενικής χρήσης: Χρησιμοποιούνται σε όλα ή στα περισσότερα έργα της εταιρίας Βρίσκεται ευκολότερα προσωπικό για το χειρισμό τους Είναι ευκολότερη η συντήρησή τους Εξασφαλίζονται γρήγορα τα ανταλλακτικά που απαιτούνται για τις επισκευές τους.
Επιλογή του μεγέθους των μηχανών Το μοναδιαίο κόστος παραγωγής ενός έργου είναι μικρότερο όταν αυτό εκτελείται από μια μεγάλη μηχανή παρά από πολλές μικρότερης ισχύος. Η μηχανή μικρότερου μεγέθους χρησιμοποιείται ευκολότερα, μετά την αποπεράτωση του έργου, σε εργασίες μικρής έκτασης, γιατί η λειτουργία της είναι οικονομικότερη από μια μεγάλη. Εάν η μεγάλη μηχανή υποστεί βλάβη κατά τη διάρκεια εκτέλεσης έργου, θα επιφέρει μεγαλύτερη καθυστέρηση από μια μικρή. Η μεταφορά των μικρών μηχανών στο εργοτάξιο είναι πολύ ευκολότερη από τη μεταφορά μεγάλης μηχανής.
Η χρήση των δομικών μηχανών Η εταιρία πρέπει να εμπιστεύεται τη χρήση των μηχανών μόνο σε ικανούς χειριστές. Σε περίπτωση αγοράς νέας μηχανής η εργοληπτική εταιρία πρέπει να εξασφαλίζει το προσωπικό χειρισμού και συντήρησής της. Κατά το χρόνο εργασίας των δομικών μηχανών στο εργοτάξιο γίνονται συχνά επιθεωρήσεις από ειδικευμένο προσωπικό για τον έλεγχο του τρόπου μεταχείρισης και συντήρησης των μηχανών.
Συντήρηση των δομικών μηχανών Η συντήρηση περιλαμβάνει το σύνολο των εργασιών που πρέπει να εκτελούνται στη μηχανή ώστε αυτή να βρίσκεται σε ετοιμότητα λειτουργίας και να επιμηκυνθεί ο χρόνος ζωής της. Κακή συντήρηση της δομικής μηχανής προκαλεί πρόωρη ακινησία της για επισκευές, καθυστέρηση του έργου, δαπάνη για την επισκευή της και σημαντικότατη επιβράχυνση του χρόνου ζωής της. Η συντήρηση μπορεί να θεωρηθεί καλή αν επιτυγχάνεται 90% διαθεσιμότητα της μηχανής. Αν η διαθεσιμότητα είναι κάτω από 80% ίσως είναι καιρός να αντικατασταθεί η μηχανή.
Είδη συντήρησης των δομικών μηχανών Προληπτική συντήρηση των δομικών μηχανών: Βασίζεται σε ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα ελέγχων, επιθεωρήσεων και ρυθμίσεων της μηχανής α. Ημερήσια συντήρηση: Επιθεώρηση, λίπανση, απλές ρυθμίσεις β. Μηνιαία ή Τριμηνιαία συντήρηση: Επιθεώρηση, λίπανση, σοβαρές ρυθμίσεις και αντικαταστάσεις τεμαχίων Επισκευές: Από κινητό συνεργείο ή στο εργοτάξιο ή σε κεντρικό συνεργείο. Έκτακτες τεχνικές επιθεωρήσεις: Ικανότητα χειριστών, τεχνικών συντήρησης, ύπαρξη ανταλλακτικών, κλπ.
Πίνακας λίπανσης μηχανής
Δελτίο τεχνικής επιθεώρησης
Δελτίο επισκευής μηχανής
Απόδοση των δομικών μηχανών Απόδοση δομικής μηχανής: Το ποσόν των μονάδων παραγωγής που παράγονται από τη μηχανή σε μία ώρα χωρίς διακοπή. Θεωρητική απόδοση: Για άριστες συνθήκες εργασίας, οργάνωσης και διεύθυνσης. Κανονική απόδοση: Παραγωγή έργου για κανονική λειτουργία. (=θεωρητική απόδοση x συντελεστή υψομέτρου x συντελεστή πραγματικού χρόνου λειτουργίας)
Παράγοντες που επηρεάζουν της απόδοση των δομικών μηχανών Οι συνθήκες εργασίας: - Η έκταση της εργασίας - Οι απαραίτητες μετακινήσεις της μηχανής - Οι δυνατότητες άνετης εργασίας της μηχανής στο έργο - Οι καιρικές συνθήκες Η οργάνωση του εργοταξίου: - Η ικανότητα του χειριστή - Η οργάνωση της συντήρησης της μηχανής - Η επίβλεψη εκτέλεσης της εργασίας Οι διακοπές εργασίας: Για ανάπαυλα, εφοδιασμό καυσίμων, κλπ. Το υψόμετρο: Μειώνει την ισχύ των κινητήρων εσωτερικής καύσης
Κόστος των δομικών μηχανών Το κόστος μιας δομικής μηχανής περιλαμβάνει: Το κόστος ιδιοκτησίας: - Απόσβεση - Κόστος επένδυσης - Ασφάλειες, φόροι, αποθήκευση, κλπ. Το κόστος λειτουργίας: - Καύσιμα - Λιπαντικά - Επισκευές, συντήρηση, ανταλλακτικά - Λάστιχα - Μεταφορά και συναρμολόγηση - Αμοιβή προσωπικού Υπολογισμός συνολικού ωριαίου κόστους
Κόστος απόσβεσης Απαξίωση: Μείωση της αξίας μιας μηχανής λόγω παλαίωσης. Απόσβεση: Υπολογισμός της βαθμιαίας μείωσης της αξίας της μηχανής. Η επιχείρηση πρέπει να κρατά ένα ποσό από το έργο που παράγει η μηχανή κατά τη διάρκεια της ζωής της, ώστε όταν χρειασθεί, να μπορεί να αγοράσει καινούργια με την ίδια απόδοση. Ετήσια απόσβεση: Απόσβεση που αντιστοιχεί σε ένα έτος. Συνολικό κόστος ωριαίας απόσβεσης: Κ Α = [Α/2400Μ] x [ρ x (1+r) n ] / [(1+r) n - 1] όπου: n = έτη (= ο οικονομικός χρόνος ζωής της μηχανής) Μ = συντελεστής απασχόλησης της μηχανής ρ = το κέδρος από την επένδυση Α = η αξία αγοράς της μηχανής ( /h) (Θεωρείται ότι η μηχανή εργάζεται αποδοτικά 2400 ώρες/έτος)
Οικονομικός χρόνος ζωής δομικών μηχανών
Κόστος συντήρησης Εξαρτάται από είδος, το μέγεθος και την κατάσταση της μηχανής. Υπολογίζεται ως ποσοστό της αρχικής αξίας αγοράς της μηχανής. Το ποσοστό αυτό καθορίζεται έτσι ώστε να εκφράζει το μέσο κόστος συντήρησης στη διάρκεια του οικονομικού χρόνου ζωής της Ωριαίο κόστος συντήρησης: Κ Σ = Α x Π x (n / T) ( /h) όπου: n = έτη (= ο οικονομικός χρόνος ζωής της μηχανής) Π = ετήσιο ποσοστό συντήρησης επί της αξίας της μηχανής Τ = πραγματικός χρόνος αποδοτικής λειτουργίας της Α = η αξία αγοράς της μηχανής
Κόστος λειτουργίας Περιλαμβάνει το κόστος καυσίμων και το κόστος των λιπαντικών. Ωριαίο κόστος καυσίμων: Κ Λ1 = Κ 0 x Ρ x α ( /h) όπου: Κ 0 = κόστος ενός λίτρου καυσίμου σε Ρ = ισχύς της μηχανής σε PS α = συντελεστής καυσίμου (μέση ειδική κατανάλωση σε lt/psh) Ωριαίο κόστος λιπαντικών: (20% του κόστος καυσίμων) Κ Λ2 = 0,20 x Κ Λ1 ( /h) Συνολικό ωριαίο κόστος λειτουργίας: Κ Λ = 1,20 x Κ Λ1 ( /h)
Κόστος προσωπικού Ωριαίο κόστος προσωπικού: Κ Π = (Η 1 + Η 2 + + Η ν )/8 ( /h) όπου: Η 1, Η 2, Η ν = τα ημερομίσθια των εργαζομένων στη μηχανή για οκτάωρη εργασία ν = ο αριθμός των εργαζομένων για τη λειτουργία της μηχανής Αν η μηχανή εργασθεί με το ίδιο προσωπικό πλέον των 8 ωρών ημερησίως, το κόστος Κ Π αυξάνεται γιατί οι υπερωρίες πληρώνονται με αυξημένο ημερομίσθιο.
Κόστος μεταφοράς Περιλαμβάνει το κόστος φόρτοεκφόρτωσης και το κόστος μεταφοράς της μηχανής. Κόστος φορτοεκφόρτωσης: Κ Μ1 = 2 x G x (H/8) ( ) όπου: G = το βάρος της μηχανής σε t H = το ημερομίσθιο των εργατών που απασχολούνται στη φόρτωση και την εκφόρτωση της μηχανής Ωριαίο κόστος μεταφοράς: Κ Μ = (Κ Μ1 + Κ Μ2 ) / t ( /h) όπου: Κ Μ2 = το κόστος μεταφοράς της μηχανής t = οι ώρες εργασίας της μηχανής στο συγκεκριμένο έργο
Κόστος εγκατάστασης Το κόστος εγκατάστασης περιλαμβάνει την αποσυναρμολόγηση της δομικής μηχανής για να μεταφερθεί στον τόπο εργασίας και τη συναρμολόγησή της εκεί. Για τον υπολογισμό του κόστους αυτού δίνονται σε πίνακες, ανάλογα με το είδος της δομικής μηχανής, τα απαιτούμενα ανά τόνο βάρους εργατικά ωρομίσθια. Το συνολικό κόστος Κ Ε ( ) ανάγεται σε ωριαίο, όπως ακριβώς έγινε στο κόστος μεταφοράς.
Κόστος φόρων Περιλαμβάνει την επιβάρυνση του έργου και της επιχείρησης για φόρους, ασφάλειες, κλπ. για την κατοχή και χρήση της μηχανής. Ετήσιο κόστος φόρων: Κ Φ ολικό = (Α / n) x Π ( /έτος) όπου: Α = η αξία αγοράς της μηχανής σε n = ο οικονομικός χρόνος ζωής της μηχανής σε έτη Π = το ποσοστό των ετήσιων αποσβέσεων που αναλογεί στους φόρους σε % Ωριαίο κόστος φόρων: Κ Φ = Κ Φ ολικό / 2400Μ ( /h) όπου: Μ = συντελεστής απασχόλησης της μηχανής (Θεωρείται ότι η μηχανή εργάζεται αποδοτικά 2400 ώρες/έτος)
Συνολικό ωριαίο κόστος Συνολικό ωριαίο κόστος δομικής μηχανής: Κ = Κ Α + Κ Σ + Κ Λ + Κ Π + Κ Μ + Κ Ε + Κ Φ ( /h) όπου: Κ = το συνολικό ωριαίο κόστος της μηχανής σε /h Κ Α = το ωριαίο κόστος των αποσβέσεων της μηχανής σε /h Κ Σ = το ωριαίο κόστος της συντήρησης της μηχανής σε /h Κ Λ = το ωριαίο κόστος της λειτουργίας της μηχανής σε /h Κ Π = το ωριαίο κόστος του προσωπικού της μηχανής σε /h Κ Μ = το ωριαίο κόστος της μεταφοράς της μηχανής σε /h Κ Ε = το ωριαίο κόστος της εγκατάστασης της μηχανής σε /h Κ Φ = το ωριαίο κόστος των φόρων της μηχανής σε /h