Εθνικός Δρυμός Σαμαριάς Εισηγητής: Δήμος Δημητρίου Δασολόγος Διεύθυνση Δασών Χανίων Φωτογραφίες : Μανώλης Κυριακάκης Αναστάσιος Σακούλης Διεύθυνση Δασών Χανίων
Εθνικός Δρυμός: Βασιλικό Διάταγμα (1962). ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ : Εθνικό Δίπλωμα Προστασίας της Φύσης (1971). τόπος ιδιαίτερου φυσικού κάλλους (1973) Καταφύγιο Άγριας Ζωής
ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ Στην Ευρώπη & διεθνώς : Δίπλωμα του Συμβουλίου της Ευρώπης (CoE,1979) Απόθεμα της Βιόσφαιρας (1981, MAB) Βιογενετικό Απόθεμα (CoE) Περιοχή της Σύμβασης της Βaρκελώνης Σημαντική περιοχή για πουλιά (IBA) περιοχή NATURA 2000 (GR4340008 & GR4340014)
Τα Λευκά Όρη περιλαμβάνουν 6 περιοχές που ανήκουν στο δίκτυο NATURA 2000 1. GR-4340005 (Σούγια φαράγγι Λισσού) 2. GR-4340007 (φαράγγι Θερίσσου) 3. GR-4340008 (Λευκά Όρη) 4. GR-4340011 (Φρες Tζιτζιφές Nίππος) 5. GR-4340012 (Aσφέντου Kαλλικράτης) 6. GR-4340014 (Εθνικός Δρυμός Λευκών Ορέων)
Η σπουδαιότητα της περιοχής Πλούσια γεωμορφολογία Πλούσια σε οικοσυστήματα Πλούσια σε ενδημικά είδη (χλωρίδαπανίδα) Πλούσια σε είδη προτεραιότητας Φτωχή σε ανθρώπινες οχλήσεις
ΓΕΩΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ (0-2453 m υψόμετρο) Μεταμορφωμένοι βράχοι της ομάδος των πλακωδών ασβεστολίθων που σχηματίζουν 50 κορυφές (κάποιες πάνω από 2000 μ. υψόμετρο ) Σχεδόν 20 φαράγγια (Το φαράγγι της Σαμαριάς το πιο φημισμένο) Ένα μεγάλο αριθμό σπηλαίων δολινών και οροπεδίων Κατακόρυφους υψηλούς βράχους που ανήκουν σε πάνω από μια βιοκλιματική ζώνη Ένα ποτάμι που εμφανίζεται και εξαφανίζεται Πολλές πηγές Απολιθωμένα είδη κυανοβακτηρίων και σπόγγων (Μανούτσογλου) που σχηματίζουν αποικίες και ιστορούν τα τελευταία 150.000.000 χρόνια.
Κυριότερα οικοσυστήματα Δάση κυπαρισσιού, τραχείας πεύκης, πρίνου μαζί με σφενδάμι και τοπικά με αμπελιτσιά, παραποτάμια βλάστηση, πλατανιού, κλπ. σπήλαια, αλπικό τοπίο και κάθετες ορθοπλαγιές Φρύγανα δολίνες σάρες Αλπικά οικοσυστήματα αποτελούν χαρακτηριστικά οικοσυστήματα που συναντώνται στα Λευκά όρη
Ενδημισμός (πανίδα- χλωρίδα) Μοναδικοί οργανισμοί που δημιουργήθηκαν λόγω φυσικής επιλογής σε ακραίες συνθήκες (ΦΥΤΑ: ρωγμές βράχων αλπική ζώνη οροπέδια)
Στην περιοχή των Λευκών Ορέων αναφέρονται 174 Ελληνικά ενδημικά taxa Τα 24 από αυτά απαντώνται μόνο στα Λευκά Όρη ή στη ευρύτερη περιοχή των Λευκών Ορέων (στενότοπα ενδημικά), Τα 97 είναι ενδημικά Κρήτης,
Περιοχή πλούσια σε είδη προτεραιότητας σύμφωνα με την Οδηγία (92/43/EEC) Χλωρίδα Hypericum aciferum Zelkova abelicea Bupleurum kakiskalae Nepeta sphaciotica Origanum dictamnus Cephalanthera cucullata
Από τα 67συνολικά είδη που περιλαμβάνονται στον Εθνικό Κόκκινο Κατάλογο της Χλωρίδας φυτών της Κρητικής χλωρίδας, τα 30 είδη, δηλαδή περίπου τα μισά, φύονται στη περιοχή των Λευκών Ορέων
πανίδα 50 διαφορετικά είδη σπονδυλωτών ζώων έχουν βρεθεί, 5 από αυτά να αναφέρονται στο Red Data Book & 30 Ενδημικά είδη Είδη προτεραιότητας σύμφωνα με την 92/43/EEC Capra aegagrus cretica Elaphe situla Rhinolophus hipposideros Rhinolophus ferrum equinum Monachus monachus Τα λευκά Όρη αποτελούν τη μοναδική περιοχή φυσικής εξάπλωσης του κρητικού αίγαγρου (Capra aegagrus cretica).
Πουλιά καναβός (Gyps fulvus) 199 είδη πουλιών έχουν παρατηρηθεί στην περιοχή των Λευκών Ορέων. Τα 148 είδη περιλαμβάνονται στο Παράρτημα ΙΙ (αυστηρά προστατευόμενα) και 37 είδη στο Παράρτημα ΙΙΙ (προστατευόμενα) της Σύμβασης της Βέρνης.
Είδη προτεραιότητας Gypaetus barbatus Στον Εθνικό Δρυμό υπάρχουν δύο από τα τρία ζευγάρια της Κρήτης
Συνεχής ανθρώπινη παρουσία Αρχαίος ναός (6 ος αιώνας π.χ.) έχει ανακαλυφθεί στον Αγιο Νικόλαο μια περιοχή πάντα αφιερωμένη στο θείο. Ο οικισμός της Σαμαριάς και αρκετά ξωκκλήσια βρίσκονται μέσα στο φαράγγι. Βενετσιάνικα κάστρα δείχνουν την στρατηγική σημασία της Σαμαριάς στους αιώνες.
Στόχοι της διαχείρισης Εθνικοί Δρυμοί Προστασία και διατήρηση της φυσικής κληρονομιάς Οικολογική ισορροπία Παράλληλα, περιβαλλοντική εκπαίδευση και αναψυχή Περιοχές NATURA 2000 Διατήρηση των βιοτόπων
Στόχοι της διαχείρισης Περιοχών που έχουν το Δίπλωμα του Συμβουλίου της Ευρώπης Διατήρηση της βιοποικιλότητας και της ποικιλότητας του τοπίου Περιβαλλοντική πληροφόρηση (δευτερεύον στόχος) Απόθεμα της Βιόφαιρας (MAB - UNESCO) Διατήρηση των φυσικών και πολιτιστικών πόρων Βιώσιμη ανάπτυξη της περιοχής (οικολογικά ορθή και κοινωνικά αποδεκτή) Επικοινωνία με επιστήμονες, άλλα αποθέματα, κλπ.
(1962 2012) 50 Χρόνια Διαχείρισης από τη Δ/νση Δασών Χανίων Ένα Σχέδιο Δράσης που έκλεισε πενήντα χρόνια ζωής και στοχεύει κυρίως : - Προστασία και διατήρηση των οικοσυστημάτων -Περιβαλλοντική εκπαίδευση -Αναψυχή και διαχείριση των επισκεπτών.
18-5-2006 ΙΔΡΥΘΗΚΕ Ο ΦΟΡΕΑΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΔΡΥΜΟΥ (Ν. 2742/1996 και Ν. 3044/2002)
Η Διαχείριση του Δρυμού έχει ως στόχο την προστασία, τόσο του φυσικού όσο και του ανθρωπογενούς περιβάλλοντος, με: Αειφόρο χρήση των φυσικών πόρων Ανάπτυξη συμβατή με τη διατήρηση του φυσικού περιβάλλοντος Διαχείριση των ειδών πανίδας και χλωρίδας καθώς και των φυσικών τύπων οικοτόπων με στόχο την ικανοποιητική κατάσταση διατήρησης (αφορά τους οικοτόπους του Διατήρηση της μορφής του φυσικού και παραδοσιακού τοπίου.
ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΔΡΥΜΟΥ ΣΑΜΑΡΙΑΣ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΕΣ ΕΝΑΡΞΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ Ο Εθνικός δρυμός ανοίγει από 1 η Μαΐου μέχρι 15 Οκτωβρίου κάθε χρόνο. Από τις 6 πμ. μέχρι τις 4 μμ. Μετά τις 4μ.μ επισκέπτες μπορούν να εισέλθουν μόνο στα δύο πρώτα χιλιόμετρα. Από τις δύο εισόδους Ξυλόσκαλο και Αγία Ρουμέλη. Ο Εθνικός Δρυμός μπορεί επίσης να ανοίγει και από τις 15 Απριλίου μέχρι και 31 Οκτωβρίου μετά από σχετική απόφαση του Γεν. Γραμματέα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Κρήτης. ΟΔΗΓΙΕΣ ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΕΠΙΣΚΕΠΤΕΣ Μπορούν να περπατούν μόνο κατά μήκος του κυρίως μονοπατιού Αυτοί που επιθυμούν να περπατήσουν εκτός μονοπατιού χρειάζονται ειδική άδεια ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΜΕΝΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΚΡΗΤΗΣ Δ/ΝΣΗ ΔΑΣΩΝ ΧΑΝΙΩΝ
ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΔΡΥΜΟΥ ΣΑΜΑΡΙΑΣ ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ Το άναμμα φωτιάς Η Διανυκτέρευση (Camping). Η συλλογή λουλουδιών, το ξερίζωμα φυτών, κλπ. Η απομάκρυνση και καταστροφή φωλιών, αυγών και νεοσσών Η καταστροφή γεωλογικών σχηματισμών πινακίδων, και των πολιτιστικών μνημείων Η κατοχή όπλων και παγίδων Η είσοδος στο Δρυμό οικιακών ζώων χωρίς λουρί Το κυνήγι και το ψάρεμα Το κολύμπι ΕΠΙΣΗΣ ΑΠΑΓΟΡΕΥΟΝΤΑΙ Ανοικτά ραδιόφωνα Το τραγούδι Να πετάς πέτρες Να κάνεις θόρυβο Το πέταγμα σκουπιδιών σε άλλα μέρη εκτός από τους κάδους απορριμμάτων Το κάπνισμα σε μέρη διαφορετικά από τις περιοχές ανάπαυσης Η κατανάλωση αλκοόλ ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΜΕΝΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΚΡΗΤΗΣ Δ/ΝΣΗ ΔΑΣΩΝ ΧΑΝΙΩΝ
Προβλήματα διαχείρισης Έγκριση Ε.Π.Μ. από ΥΠΕΚΑ και προώθηση για υπογραφή Προεδρικού Διατάγματος (Διεύρυνση ορίων, κλπ.) Διαχείριση των εσόδων του Εθνικού Δρυμού από το Διοικητικό Συμβούλιο του Φορέα Έγκαιρη χρηματοδότηση και πρόσληψη ετησίως για τις προετοιμασίες ανοίγματος του φαραγγιού Λαθροθηρία Λοιπές παραβάσεις της δασικής νομοθεσίας στην ευρύτερη περιοχή (διάνοιξη δρόμων, λαθροϋλοτομία κ.λ.π.)
Δράσεις ενημέρωσης για τη βιοποικιλότητα Φυλλάδια, οργάνωση ημερίδων, επισκέψεις σε σχολεία, δημοσίευση σχετικών άρθρων, έκδοση βιβλίων ενημερωτικές πινακίδες, κ.ά. αποτελούν κάποιες από τις δραστηριότητες της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης. Οι επισκέπτες του Εθνικού Δρυμού έχουν τη δυνατότητα να γνωρίσουν τις ιδιαιτερότητες της περιοχής και μέσω των Κέντρων Πληροφόρησης.
Το κεντρικό Κέντρο Πληροφόρησης του Εθνικού Δρυμού Σαμαριάς βρίσκεται στο Ξυλόσκαλο, στη Βόρεια είσοδο του Εθνικού Δρυμού. Η κεντρική του έκθεση είναι αφιερωμένη στα Λευκά Όρη, δίνοντας πληροφορίες για τη βιολογία, τη γεωλογία και τα οικοσυστήματά τους. Στεγάζει και περιοδικές εκθέσεις αφιερωμένες σε πιο εξειδικευμένα θέματα (οι περιοχές NATURA 2000 στα Χανιά, κλπ). Επίσης παρουσιάζονται διαδραστικά παιχνίδια και videos, ενώ στον εξωτερικό χώρο υπάρχει βοτανικός κήπος με ενδημικά και άλλα φυτά των Λευκών Ορέων, με έμφαση σε αυτά των μεγάλων υψομέτρων.
Στο κέντρο του φαραγγιού, στο χώρο του οικισμού της Σαμαριάς, έχει αναστηλωθεί το παλαιό ελαιοτριβείο του χωριού και σήμερα στεγάζει ένα περίπτερο πληροφόρησης αφιερωμένο στους ανθρώπους της Σαμαριάς. Παλαιές ασπρόμαυρες φωτογραφίες εκτίθενται όπως και παλαιά εργαλεία και όπλα που βρέθηκαν στο φαράγγι
Στη Νότια είσοδο του Δρυμού, στο χωριό της παλαιάς Αγίας Ρουμέλης, στο παλαιό Δημοτικό Σχολείο παρουσιάζεται μια έκθεση με τίτλο : Άνθρωπος και Πέτρα. Εδώ ο επισκέπτης θα μάθει για τη γεωλογική ιστορία του φαραγγιού και των Λευκών Ορέων
Οδηγός ορθών πρακτικών Στα πλαίσια του προγράμματος REVERSE INTERREG IVC, το παράδειγμα της Διαχείρισης του Εθνικού Δρυμού Σαμαριάς επιλέχτηκε από εκατοντάδες παρόμοια παραδείγματα ανά την Ευρώπη για να συμπεριληφθεί στον οδηγό ορθών πρακτικών του προγράμματος. (Συγκεντρώνει τις 47 πιο επιτυχημένες πρακτικές που αφορούν στη προστασία της βιοποικιλότητας από όλες τις χώρες που συμμετείχαν στο πρόγραμμα)
Ανθρώπινο δυναμικό Κάθε εργασία στις σκληρές συνθήκες του φαραγγιού δεν μετριέται με τους κανόνες εργασίας που ισχύουν οπουδήποτε αλλού. Αποτελεί κατάθεση ψυχής Από όλους μας ένα μεγάλο ευχαριστώ στον εργαζόμενο του φαραγγιού
Ευχαριστώ!!!