ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ Βρυξέλλες, 9 Ιουνίου 2009 (15.06) (OR. en) 10772/09 ECOFIN 429 UEM 158 EF 89 RC 9 ΣΗΜΕΙΩΜΑ του : προς : Θέμα : Συμβουλίου (Οικονομικών και Δημοσιονομικών Θεμάτων) το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Έκθεση του Συμβουλίου (Οικονομικών και Δημοσιονομικών Θεμάτων) για το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της 18ης-19ης Ιουνίου σχετικά με την αποτελεσματικότητα των σχεδίων χρηματοδοτικής στήριξης Επισυνάπτεται για τις αντιπροσωπείες έκθεση του Συμβουλίου (Οικονομικών και Δημοσιονομικών Θεμάτων) για το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της 18ης-19ης Ιουνίου σχετικά με την αποτελεσματικότητα των σχεδίων χρηματοδοτικής στήριξης, όπως εγκρίθηκε από το Συμβούλιο (Οικονομικών και Δημοσιονομικών Θεμάτων) στις 9 Ιουνίου 2009. Συνημμ.: 10772/09 ΧΜ/απ 1 DG G I EL
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Έκθεση του Συμβουλίου (Οικονομικών και Δημοσιονομικών Θεμάτων) για το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της 18ης-19ης Ιουνίου σχετικά με την αποτελεσματικότητα των σχεδίων χρηματοδοτικής στήριξης Ακολουθώντας την έκκληση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Μαρτίου, το Συμβούλιο Ecofin επανεξέτασε την αποτελεσματικότητα των εθνικών μέτρων υπέρ του χρηματοπιστωτικού τομέα, καθώς και την όλη κατάσταση όσον αφορά τη σταθερότητα και τη λειτουργία των χρηματαγορών. Τα καθεστώτα κρατικών εγγυήσεων και ανακεφαλαιοποίησης έπαιξαν κρίσιμο ρόλο στη διακοπή της καθοδικής πορείας και άσκησαν θετική επίδραση στην πρόσβαση των τραπεζών στη χρηματοδότηση χονδρικής, στηρίζοντας σαφώς τη ροή πιστώσεων προς την πραγματική οικονομία. Εφόσον απαιτείται, θα πρέπει να εξεταστούν επειγόντως μέτρα για την περαιτέρω μείωση της αβεβαιότητας μέσω της αντιμετώπισης των απομειωμένων τραπεζικών στοιχείων και της αποκάθαρσης των τραπεζικών ισολογισμών. Τα κράτη μέλη έχουν υλοποιήσει φιλόδοξα μέτρα προς υποστήριξη του χρηματοπιστωτικού τομέα: Σύμφωνα με τα συμπεράσματα του Οκτωβρίου του 2008, μια στρατηγική που συμφωνήθηκε και συντονίζεται σε επίπεδο ΕΕ και η οποία συνδυάζει μέτρα που αφορούν τις εγγυήσεις και την ανακεφαλαιοποίηση, εφαρμόστηκε στη μεγάλη πλειονότητα των κρατών μελών, με την εξαίρεση λίγων κρατών μελών που προσχώρησαν πιο πρόσφατα (Κύπρος, Μάλτα, Σλοβακία, Εσθονία, Τσεχική Δημοκρατία, Πολωνία, Λιθουανία, Βουλγαρία και Ρουμανία). Τα μέτρα - που καθορίζονται σε εθνικό επίπεδο - λαμβάνουν υπόψη τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά γνωρίσματα και ανάγκες του εκάστοτε εθνικού τραπεζικού τομέα. Πιο πρόσφατα ακόμη, λίγα σε αριθμό κράτη μέλη εφάρμοσαν ή εξήγγειλαν - με μεγάλη ποικιλία προσεγγίσεων - μέτρα αντιμετώπισης των απομειωμένων τραπεζικών στοιχείων. Το ύψος των δημόσιων πόρων που ενδεχομένως θα δεσμευθούν από τα μέτρα στήριξης ποικίλει σε μεγάλο βαθμό στα διάφορα κράτη μέλη, αλλά η συνολική προσπάθεια είναι σημαντική και, εκφραζόμενη υπό όρους ΑΕγχΠ, ανέρχεται σε 31,4% του ΑΕγχΠ. Για σοβαρό αριθμό κρατών μελών το ποσό αυτό είναι αρκετά σημαντικό [βλ. την έκθεση της Ειδικής Ομάδας της Οικονομικής και Δημοσιονομικής Επιτροπής (EFC) στο παράρτημα] και οδήγησε σε αύξηση των κρατικών εκδόσεων, των ομολόγων και των διαφορών των συμφωνιών ανταλλαγής κινδύνου αθέτησης (CDS), καθώς και σε υψηλότερα επίπεδα χρέους ή τεκμαρτών υποχρεώσεων. 10772/09 ΧΜ/απ 2
Τα μέτρα αυτά φάνηκαν αποτελεσματικά για τη στήριξη του τραπεζικού τομέα και τη σταθεροποίηση των χρηματαγορών: Ο βαθμός απορρόφησης των καθεστώτων ανακεφαλαιοποίησης και εγγυήσεων αυξήθηκε κατά τους τελευταίους μήνες και τώρα θεωρείται γενικά ικανοποιητικός [55% και 31,7% αντίστοιχα]. Ωστόσο, σε ορισμένα κράτη μέλη, καμία ή ελάχιστες τράπεζες έκαναν χρήση των κρατικών εγγυήσεων. Αυτό μπορεί να οφείλεται στην ικανοποιητική πρόσβαση στη χρηματοδότηση λιανικής και στη χρηματοδότηση από την αγορά, αλλά και στους ειδικούς όρους των καθεστώτων, όπως οι όροι τιμολόγησης. Απαιτείται εξισορρόπηση της ανάγκης εξασφάλισης ίσων όρων ανταγωνισμού, καθώς και των κατάλληλων κινήτρων για έξοδο από τα καθεστώτα. Περιορισμένος βαθμός προσαρμογών μπορεί να δικαιολογείται προκειμένου να ενθαρρυνθεί η μακροπρόθεσμη χρηματοδότηση των τραπεζών και η παροχή μακροπρόθεσμης πίστωσης στην οικονομία ακόμα κι αν, λαμβανομένων υπόψη των συνθηκών της αγοράς, δεν υφίσταται ανάγκη γενικής αναμόρφωσης των όρων τιμολόγησης. Τα μέτρα ανακεφαλαιοποίησης διαδραμάτισαν κεντρικό ρόλο στην αποφυγή σοβαρής επιδείνωσης των κεφαλαίων των τραπεζών της ΕΕ, ενώ τα αποθέματα και οι κυβερνητικές εγγυήσεις βοηθούν τις τράπεζες να έχουν πρόσβαση σε μεσοπρόθεσμα κεφάλαια στα κράτη μέλη όπου η πρόσβαση στα κεφαλαία αυτά έχει υποστεί περιορισμούς. Από κοινού με τις ενέργειες των κεντρικών τραπεζών, τα εν λόγω μέτρα συνέβαλαν σημαντικά στη διατήρηση της χρηματοοικονομικής σταθερότητας και στην τρέχουσα τάση προς ομαλότερη λειτουργία των χρηματαγορών, όπως απεικονίζεται από τους δείκτες της αγοράς, καθώς και στο να διατηρηθούν ανοικτοί οι πιστωτικοί δίαυλοι. 10772/09 ΧΜ/απ 3
Ωστόσο, ο τραπεζικός τομέας παραμένει υπό πίεση και οι κυβερνήσεις πρέπει να επαγρυπνούν για να λάβουν περαιτέρω πολιτικά μέτρα εφόσον χρειαστούν: Στο πλαίσιο της παγκόσμιας απομόχλευσης, η αύξηση του δανεισμού έχει επιβραδυνθεί αισθητά. Μολονότι η μείωση της ζήτησης παίζει σημαντικό ρόλο, οι περιορισμοί στους ισολογισμούς των τραπεζών, η πιθανή περιορισμένη πρόσβαση σε μεσοπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη χρηματοδότηση και το υψηλό επίπεδο των ασφαλίστρων κινδύνου σε πολλές χρηματαγορές ενδέχεται επίσης να συνέβαλαν σε αυτή τη μείωση. Το περιβάλλον λειτουργίας των χρηματοπιστωτικών οργανισμών είναι πιθανόν να διατηρήσει τις προκλήσεις του, ιδίως όσον αφορά τις πιστωτικές ζημίες που συνδέονται με το χαρτοφυλάκιο των δανείων των τραπεζών λόγω της αρνητικής οικονομικής ανάπτυξης το 2008/09. Τα ευάλωτα στοιχεία μερικών οικονομιών της ΕΕ, ιδίως στη νέα Ευρώπη, προσθέτουν στην αβεβαιότητα. Στη συνάρτηση αυτή, ανάλογα με την κατάσταση των τραπεζών ή του τραπεζικού τομέα σε εθνικό επίπεδο, μπορεί να αποδειχθεί αναγκαίο να ληφθούν περαιτέρω μέτρα, χωριστά ανά περίπτωση, είτε για την ανακεφαλαιοποίηση είτε για την αποκάθαρση των ισολογισμών, ούτως ώστε να μειωθούν περαιτέρω οι αβεβαιότητες και να διευκολυνθεί η δανειοδοσία. Περαιτέρω κατευθυντήριες γραμμές από την Επιτροπή σχετικά με την αποτίμηση των απομειωμένων τραπεζικών στοιχείων θα είναι ευπρόσδεκτες για την αξιολόγηση τυχόν μελλοντικών καθεστώτων και μέτρων ανακούφισης του άχθους των στοιχείων, δεδομένου ότι οι κίνδυνοι στρεβλώσεων είναι ιδιαίτερα μεγάλοι για τα εν λόγω καθεστώτα. Οι δημοσιονομικοί περιορισμοί και η δημοσιονομική διατηρησιμότητα πρέπει να ληφθούν δεόντως υπόψη, λόγω του ήδη μεγάλου αντίκτυπου των εφαρμοσθέντων μέτρων στον λόγο χρέους/ ΑΕγχΠ. 10772/09 ΧΜ/απ 4
Παρ όλο που στόχος της δεν είναι να εκτιμηθεί η ενδεχόμενη ανάγκη ανακεφαλαιοποίησης των μεμονωμένων ιδρυμάτων, η πανενωσιακή άσκηση προσομοίωσης καταστάσεων κρίσης που διεξήχθη υπό την αιγίδα της Επιτροπής Ευρωπαϊκών Αρχών Τραπεζικής Εποπτείας (CEBS) στα πλαίσια της τακτικής ανάλυσης των κινδύνων και των ευάλωτων στοιχείων του τραπεζικού τομέα της ΕΕ, θα βοηθήσει στην καλύτερη αξιολόγηση της ανθεκτικότητας του χρηματοπιστωτικού συστήματος της ΕΕ έναντι περαιτέρω κλονισμών και στην προσαρμογή των εκάστοτε πολιτικών μας, εφόσον είναι απαραίτητο. Καλύτερη εκτίμηση του συνολικού ύψους των απομειωμένων περιουσιακών στοιχείων θα είναι επίσης αναγκαία εν προκειμένω. Η ΕΚΤ πραγματοποιεί κατά το τρέχον διάστημα εκτίμηση εκ των άνω προς τα κάτω των περαιτέρω τραπεζικών ζημιών σε επίπεδο ευρωζώνης. Ο περιορισμός των στρεβλώσεων όσον αφορά τους ίσους όρους ανταγωνισμού έχει βασική σημασία για να διατηρηθεί η ακεραιότητα της ενιαίας αγοράς. Η Επιτροπή έχει να διαδραματίσει κεντρικό ρόλο σε αυτόν τον τομέα μέσω της εφαρμογής των κανόνων για τις κρατικές ενισχύσεις, οι οποίοι πρέπει να λαμβάνουν πλήρως υπόψη τα μελήματα περί οικονομικής σταθερότητας και να περιορίζουν τον ηθικό κίνδυνο. Το Συμβούλιο αναμένει με ενδιαφέρον τις κατευθυντήριες γραμμές της Επιτροπής σχετικά με την επιστροφή του τραπεζικού συστήματος της ΕΕ στη βιωσιμότητα. 10772/09 ΧΜ/απ 5