Έκδοση 2.0 ιαχειριστής Ελληνικού Συστήµατος Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας Α.Ε. 6 Σεπτεµβρίου 2010
Έκδοση 2.0 Σελίδα ii
ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΕΚ ΟΣΕΩΝ Έκδοση Ηµεροµηνία Περιγραφή V 1.0 11/03/2010 Έγκριση ΡΑΕ V 2.0 06/09/2010 Υποβολή διορθωµένης και επικαιροποιηµένης έκδοσης σύµφωνα µε τις παρατηρήσεις της ΡΑΕ (Κωδ. Ο-40608-15/03/2010) Έκδοση 2.0 Σελίδα iii
ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΕΚ ΟΣΕΩΝ... iii ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ... iv ΛΙΣΤΑ ΑΝΑΦΟΡΩΝ... x ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΣΧΗΜΑΤΩΝ... xi ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΒΑΣΙΚΩΝ ΟΡΩΝ... xiii ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΠΙΝΑΚΩΝ... xiv ΑΚΡΩΝΥΜΙΑ... xv ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1...Ελληνική Αγορά Ηλεκτρικής Ενέργειας...... 3 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2... ραστηριότητες Αγοράς ΗΕ...... 7 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3...Ηµερήσιος Ενεργειακός Προγραµµατισµός (ΗΕΠ)...... 12 3.1 Εισαγωγή... 12 3.1.1 Γενικά... 12 3.1.2 Αντικείµενο ΗΕΠ... 13 3.1.3 Συµµετοχή στον ΗΕΠ... 13 3.1.4 οµή Κεφαλαίου... 14 3.2 ραστηριότητες του ιαχειριστή του Συστήµατος πριν από τον Ηµερήσιο Ενεργειακό Προγραµµατισµό... 16 3.2.1 ιαχείριση ιασυνδέσεων... 16 3.2.1.1 ηµοπρασίες για Φ Μ στις ιασυνδέσεις... 17 3.2.1.2 Επιλεξιµότητα Συµµετοχής στις ηµοπρασίες... 18 3.2.1.3 Συµµετοχή στις ηµοπρασίες... 18 3.2.1.4 Συµµετέχοντες µε ικαίωµα Υποβολής Προγραµµάτων... 18 3.2.1.5 ιαδικασίες που αφορούν την εκχώρηση Φ Μ στις διασυνδέσεις ( ηµοπρασίες)... 19 3.2.1.6 ευτερεύουσα Αγορά Φ Μ... 28 3.2.1.7 Κανόνες χρήσης των Φ Μ... 29 3.2.2 Υπολογισµός Συντελεστών Απωλειών... 32 3.2.2.1 Πίνακας Συντελεστών Απωλειών Έγχυσης... 33 3.2.2.2 Πίνακας Συντελεστών Απωλειών Φορτίου... 35 3.2.3 Περιορισµοί Μεταφοράς Μεταξύ Λειτουργικών Ζωνών του Συστήµατος... 36 3.2.3.1 Μελέτη ιαζωνικών Περιορισµών Μεταφοράς του Συστήµατος... 36 Έκδοση 2.0 Σελίδα iv
3.2.3.2 Πρόβλεψη ιαζωνικών Περιορισµών Μεταφοράς του Συστήµατος. 38 3.2.3.3 Χρήση ιαζωνικών Περιορισµών Μεταφοράς του Συστήµατος στον ΗΕΠ... 40 3.2.4 Ακούσιες Αποκλίσεις και Πρόγραµµα διόρθωσης διαφορών ροών.. 41 3.2.5 Πρόβλεψη Φορτίου... 42 3.2.6 Πρόβλεψη Παραγωγής από Ανανεώσιµές Πηγές... 44 3.2.7 Καθορισµός αναγκών Επικουρικών Υπηρεσιών... 45 3.2.7.1 Ορισµοί Επικουρικών Υπηρεσιών... 45 3.2.7.2 Υποχρεώσεις του ιαχειριστή του Συστήµατος για τις Επικουρικές Υπηρεσίες... 46 3.2.7.3 Καθορισµός αναγκών Ρύθµισης Συχνότητας και Ενεργού Ισχύος... 46 3.2.7.4 Υποχρεώσεις Παροχής Πρωτεύουσας Ρύθµισης και Εφεδρείας... 47 3.2.7.5 Υποχρεώσεις Παροχής ευτερεύουσας Ρύθµισης και Εύρους... 48 3.2.8 Συντελεστές Προσδιορισµού Κάλυψης... 48 3.2.9 ιαδικασία υπολογισµού και παροχής εγγυήσεων από τους Συµµετέχοντες στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας... 49 3.2.9.1 Γενικά... 49 3.2.9.2 Καθορισµός & έκδοση Πίνακα Ποσών Εγγυήσεως... 49 3.2.9.3 Υπολογισµός ύψους οφειλοµένων εγγυήσεων... 51 3.2.9.4 Υπολογισµός ύψους οφειλοµένων εγγυήσεων για την πρώτη µεταβατική περίοδο µετά την Πέµπτη Ηµέρα Αναφοράς... 53 3.2.10 ηµοσιοποίηση Στοιχείων πριν από τον Ηµερήσιο Ενεργειακό Προγραµµατισµό... 57 3.3 εδοµένα Εισόδου Ηµερήσιου Ενεργειακού Προγραµµατισµού... 58 3.3.1 εδοµένα Εισόδου από το ιαχειριστή του Συστήµατος... 58 3.3.1.1 Απαιτήσεις και Προβλέψεις του ΗΕΠ... 58 3.3.1.2 Προσφορές Έγχυσης που υποβάλλονται από το ιαχειριστή του Συστήµατος... 58 3.3.1.3 ηλώσεις Φορτίου που υποβάλλονται από το ιαχειριστή του Συστήµατος... 59 3.3.2 εδοµένα Εισόδου Συµµετέχοντα... 60 3.3.2.1 Προσφορές Έγχυσης... 61 3.3.2.2 ηλώσεις ιαχείρισης Υδάτινων Πόρων... 65 3.3.2.3 ηλώσεις Φορτίου... 67 3.3.2.4 Προσφορές Εφεδρειών... 73 3.3.2.5 Μη διαθεσιµότητα Μονάδων Παραγωγής... 76 3.3.2.6 ηλώσεις Τεχνοοικονοµικών Στοιχείων... 79 3.3.2.7 ηλώσεις Καταχωρηµένων Χαρακτηριστικών... 81 3.3.3 Έλεγχος εγκυρότητας εδοµένων Εισόδου... 86 3.3.3.1 Έλεγχος εγκυρότητας ηλώσεων Φορτίου... 86 3.3.3.2 Έλεγχος εγκυρότητας Προσφορών Έγχυσης... 88 3.3.3.3 Έλεγχος εγκυρότητας Προσφορών Εφεδρειών... 90 3.3.3.4 Έλεγχος εγκυρότητας ηλώσεων Μη ιαθεσιµότητας... 91 3.3.3.5 Έλεγχος εγκυρότητας ηλώσεων Τεχνοοικονοµικών Στοιχείων και ηλώσεων Καταχωρηµένων Χαρακτηριστικών... 91 3.3.4 Χρεώσεις λόγω µη νόµιµων Προσφορών και ηλώσεων... 98 3.4 Μεθοδολογία Ηµερησίου Ενεργειακού Προγραµµατισµού... 99 3.4.1 Χρονικός Ορίζοντας Ηµερήσιου Ενεργειακού Προγραµµατισµού... 99 3.4.2 εδοµένα Εισόδου στον Ηµερήσιο Ενεργειακό Προγραµµατισµό... 99 Έκδοση 2.0 Σελίδα v
3.4.3 Απώλειες Συστήµατος Μεταφοράς και ικτύου ιανοµής... 100 3.4.4 Μηχανισµός Επίλυσης Ηµερήσιου Ενεργειακού Προγραµµατισµού...... 101 3.4.5 Μεταβλητές Απόφασης... 101 3.4.6 Εξαρτηµένες Μεταβλητές... 103 3.4.7 υϊκές Μεταβλητές... 103 3.4.8 Αντικειµενική Συνάρτηση... 104 3.4.9 Περιορισµοί... 105 3.4.9.1 Ισοζύγιο Ενέργειας... 105 3.4.9.2 Απαιτήσεις Εφεδρειών... 105 3.4.9.3 Ικανότητα Εφεδρειών... 105 3.4.9.4 Όρια Ικανότητας Παραγωγής... 106 3.4.9.5 Περιορισµοί Μεταφοράς... 106 3.4.9.6 ιαχρονικοί Περιορισµοί... 107 3.4.10 Κανόνας αποσύνδεσης Χειρισµού Προσφορών µε Ίδια Τιµή... 107 3.4.10.1 Προσφορές Έγχυσης... 107 3.4.10.2 ηλώσεις φορτίου... 108 3.4.10.3 Προσφορές Εφεδρειών... 108 3.4.10.4 Χειρισµός από µηχανισµό επίλυσης ΗΕΠ... 108 3.4.11 Σειρά άρσης παραβίασης των περιορισµών κατά την επίλυση του ΗΕΠ... 109 3.4.12 Οριακές Τιµές... 110 3.5 Αποτελέσµατα Ηµερήσιου Ενεργειακού Προγραµµατισµού... 111 3.5.1 Προγράµµατα έγχυσης, απορρόφησης ενέργειας και παροχής εφεδρειών... 111 3.5.2 Ηµερήσιες Οριακές Τιµές... 112 3.6 ραστηριότητες µετά τον Ηµερήσιο Ενεργειακό Προγραµµατισµό 113 3.6.1 ηµοσίευση Στοιχείων του Ηµερήσιου Ενεργειακού Προγραµµατισµού... 113 3.6.2 Υποβολή τροποποιηµένων ηλώσεων Χρήσης Φ Μ... 113 3.6.2.1 Υποβολή τροποποιηµένης ήλωσης Χρήσης Φ Μ λόγω αναντιστοιχίας µε την επίλυση του ΗΕΠ... 113 3.6.2.2 Υποβολή τροποποιηµένης ήλωσης Χρήσης Φ Μ λόγω µη επιβεβαίωσης των προγραµµάτων ανταλλαγών.... 114 3.6.3 εδοµένα Εξόδου που Μεταφέρονται στη ραστηριότητα της Ηµερήσιας Εκκαθάρισης... 114 3.6.4 Ηµερήσια Εκκαθάριση... 115 3.6.5 Επιβεβαίωση Προγραµµάτων... 115 3.6.6 εδοµένα που Μεταφέρονται στη ραστηριότητα Προγραµµατισµού Κατανοµής... 116 3.6.7 Συγκέντρωση Μηνιαίων Στοιχείων Επικουρικών Υπηρεσιών και Μεταφορά στη ραστηριότητα Εκκαθάρισης Επικουρικών Υπηρεσιών... 116 3.7 Έλεγχος Ενεργοποίησης Περιορισµών Μεταφοράς Λειτουργικών Ζωνών... 117 3.8 Καταστάσεις Έκτακτης Ανάγκης... 118 3.8.1 ήλωση Έκτακτης Ανάγκης... 118 3.8.2 Ενέργειες του ιαχειριστή του Συστήµατος σε Καταστάσεις Έκτακτης Ανάγκης... 119 3.8.3 ιοικητικά Οριζόµενες Τιµές... 119 Έκδοση 2.0 Σελίδα vi
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4...Μεθοδολογία υπολογισµού της Οριακής Τιµής Αποκλίσεων (ΟΤΑ)... 121 4.1 Εισαγωγή... 121 4.1.1 Αντικείµενο της µεθοδολογίας υπολογισµού της Οριακής Τιµής Αποκλίσεων (ΟΤΑ)... 121 4.1.2 Χρονοδιάγραµµα της µεθοδολογίας υπολογισµού της ΟΤΑ... 121 4.1.3 εδοµένα Εισόδου για την Εκ των Υστέρων Τιµολόγηση των Αποκλίσεων... 121 4.2 εδοµένα... 122 4.2.1 εδοµένα Εισόδου από τον ΗΕΠ... 122 4.2.2 εδοµένα εισόδου από τις διαδικασίες Πραγµατικού Χρόνου... 122 4.2.3 εδοµένα Μετρήσεων... 123 4.3 Μεθοδολογία της Εκ των Υστέρων Τιµολόγησης των Αποκλίσεων124 4.4 Αποτελέσµατα µεθοδολογίας υπολογισµού της ΟΤΑ... 126 4.5 ηµοσιοποίηση αποτελεσµάτων µεθοδολογίας υπολογισµού της ΟΤΑ 127 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5... ηµοσίευση Στοιχείων του Συστήµατος Συναλλαγών Ηλεκτρικής Ενέργειας... 128 5.1 Στοιχεία που δηµοσιοποιούνται σε καθηµερινή βάση... 128 5.2 Λοιπά στοιχεία που δηµοσιοποιούνται σε τακτά χρονικά διαστήµατα..... 130 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ I...Μαθηµατική διατύπωση του προβλήµατος ΗΕΠ... 132 I.1 Εισαγωγή... 132 I.2 Λειτουργική Περιγραφή Επίλυσης του ΗΕΠ... 133 I.2.1 Τρόποι Λειτουργίας... 133 I.2.2 Λειτουργία Ανάλυσης... 133 I.2.3 Μοντέλα Επίλυσης Αγοράς... 134 I.2.3.1 Οντότητες... 134 I.2.3.2 Σηµεία Μέτρησης... 134 I.2.3.3 Πρόβλεψη Φορτίου... 135 I.2.3.4 Στοιχεία Μονάδων... 135 I.2.3.5 Μοντέλο Συντελεστή Απωλειών... 139 I.2.3.6 Απαιτήσεις Εφεδρειών... 140 I.2.3.7 Πρόσθετη Ενέργεια και Εφεδρεία... 140 I.2.3.8 Μοντέλο Περιορισµένης Ενέργειας... 141 I.2.3.9 Περιορισµός Καθαρής Ικανότητας Μεταφοράς... 141 I.2.3.10 Γενικοί Περιορισµοί... 142 I.2.3.11 Κανόνας Αποσύνδεσης Χειρισµού Προσφορών µε Ίδια Τιµή... 142 I.2.3.12 Οριακές Τιµές Ενέργειας και Εφεδρειών... 144 I.2.4 Λειτουργία Πραγµατικού Χρόνου... 144 I.2.4.1 υναµικός Προσδιορισµός των Ορίων Λειτουργίας... 144 I.2.4.2 Σηµαίες FLOL και MCMODE... 145 I.2.4.3 Μετρούµενες Τιµές Εκτός Του Εύρους Κατανοµής... 145 I.2.4.4 Μετρούµενες Τιµές µε Όχι Καλή ποιότητα... 145 I.2.4.5 Μη Συµµόρφωση σε Εντολή Κατανοµής... 146 Έκδοση 2.0 Σελίδα vii
I.2.4.6 Εντολές Εκκίνησης και Σβέσης σε Πραγµατικό Χρόνο από το ιαχειριστή του Συστήµατος... 146 I.3 Μαθηµατική ιατύπωση... 148 I.3.1 Βασικά Στοιχεία της Αγοράς... 148 I.3.1.1 Οντότητες... 148 I.3.1.2 Βαθµίδες... 148 I.3.1.3 Περίοδοι... 148 I.3.1.4 Λειτουργικές Ζώνες... 148 I.3.1.5 Σηµεία Μέτρησης... 149 I.3.1.6 ιαζωνικοί ιάδροµοι... 149 I.3.2 ιατύπωση των Περιορισµών του Προβλήµατος Βελτιστοποίησης 149 I.3.2.1 Γενικό Πλαίσιο... 149 I.3.2.2 Μοντέλο ED... 150 I.3.2.3 Μοντέλο UC... 168 I.3.2.4 Μοντέλα UC σε Λειτουργία Ανάλυσης... 197 I.4 Υπολογισµός Οριακής Τιµής... 202 I.4.1 Αντικείµενο... 202 I.4.2 Υπολογισµός της ΟΤΣ... 202 I.4.3 Υπολογισµός των Τιµών Εφεδρειών... 204 I.4.4 Συµπεράσµατα... 205 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ I I...Υπολογισµός Συντελεστών Απωλειών Εγχυσης...... 206 II.1 Εισαγωγή... 206 II.2 Αναλυτική µεθοδολογία υπολογισµού... 208 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ I I I...Υπολογισµός Συντελεστών Απωλειών Φορτίου...... 213 III.1 ΕισαγωγήEquation Chapter (Next) Section 1... 213 III.2 ιερεύνηση απωλειών για τυπικό τµήµα του ικτύου ιανοµής... 214 III.3 Μεθοδολογία υπολογισµού των Συντελεστών Απωλειών Φορτίου. 218 III.4 Συµπεράσµατα... 219 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ I V...ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΜΕ ΤΟ ΕΣΜΗΕ...... 221 IV.1 Σηµεία Εξυπηρέτησης ΕΣΜΗΕ... 221 IV.2 Ηλεκτρονική επικοινωνία µε τη ιεύθυνση ΗΕΠ... 223 IV.2.1 Γενικά... 223 IV.2.2 Ηλεκτρονικές διευθύνσεις που δηλώνουν οι Συµµετέχοντες... 223 IV.2.3 Ηλεκτρονικές διευθύνσεις της ιεύθυνσης ΗΕΠ... 224 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ V...Ιστοσελίδες ΕΣΜΗΕ...... 227 Έκδοση 2.0 Σελίδα viii
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ V I...Αρχεία που χρησιµοποιούνται κατά τη Λειτουργία της Αγοράς...... 228 προτυπα υποβαλλοµενων αρχειων... 240 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ V I I... 240 VII.1 Αρχεία XSD... 240 VII.2 Μετατροπείς αρχείων... 268 VII.3 Αρχεία XLS... 270 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ V I I IΠΦόρµα επικοινωνίας Συµµετεχόντων µε το ιαχειριστή του Συστήµατος... 277 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ I X...ΠΡΟΤΥΠΑ ΗΛΩΣΕΩΝ ΕΚΤΑΚΤΗΣ ΑΝΑΓΚΗΣ & ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΟΜΑΛΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ... 280 IX.1 ΗΛΩΣΗ ΕΚΤΑΚΤΗΣ ΑΝΑΓΚΗΣ... 281 IX.2 ΗΛΩΣΗ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΟΜΑΛΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ... 283 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ X...Πίνακας Αντιστοίχησης Αναφορών Κ Σ&ΣΗΕ µε Εγχειρίδιο...... 285 Έκδοση 2.0 Σελίδα ix
ΛΙΣΤΑ ΑΝΑΦΟΡΩΝ [1] Κώδικας ιαχείρισης Συστήµατος και Συναλλαγών Ηλεκτρικής Ενέργειας, http://www.rae.gr/k7/codes/code_eng.pdf. [2] Νόµος 2773/1999, http://www.desmie.gr/up/files/2773_99.pdf. [3] Κανονισµοί ηµοπρασιών στις Βόρειες ιασυνδέσεις για το έτος 2009, http://www.desmie.gr/up/files/ars_2009_north_interconnections_final.pdf. [4] Κανονισµοί ηµοπρασιών στη διασύνδεση της Ιταλίας για το έτος 2009, http://www.desmie.gr/up/files/ars_2009_italy_final.pdf. [5] Definitions of transfer capacities in liberalized electricity markets, ETSO, March 2001 [6] Technical guidelines for NTC determination, UCTE, March 2004 [7] Procedures for Cross-Border Transmission Capacity Assessments, ETSO, October 2001 [8] Net Transfer Capacities (NTC) and Available Transfer Capacities (ATC) in the Internal Market of Electricity in Europe (IEM). ETSO, March 2000 Έκδοση 2.0 Σελίδα x
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΣΧΗΜΑΤΩΝ ΣΧ.1. ΚΑΘΑΡΗ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΘΩΡΙΟ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ21 ΣΧ.2. ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ NTC 21 ΣΧ.3. ΙΑ ΙΚΑΣΙΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ATC ΓΙΑ ΤΗΝ ΗΜΕΡΗΣΙΑ ΗΜΟΠΡΑΣΙΑ ΛΑΜΒΑΝΟΝΤΑΣ ΥΠΟΨΗ ΤΟ ΣΥΜΨΗΦΙΣΜΟ ΕΙΣΑΓΩΓΩΝ/ΕΞΑΓΩΓΩΝ (NETTING) 26 ΣΧ.4. ΕΠΙ ΡΑΣΗ ΤΩΝ ΑΠΩΛΕΙΩΝ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ ΚΑΙ ΙΑΝΟΜΗΣ 33 ΣΧ.5. ΙΑ ΙΚΑΣΙΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΩΝ ΑΠΩΛΕΙΩΝ 35 ΣΧ.6. ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΩΝ ΑΠΩΛΕΙΩΝ ΦΟΡΤΙΟΥ 36 ΣΧ.7. ΠΡΟΒΛΕΨΗ ΙΑΖΩΝΙΚΩΝ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΩΝ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ 40 ΣΧ.8. ΣΧ.9. ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑ ΤΙΜΟΛΟΓΟΥΜΕΝΗΣ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ ΕΓΧΥΣΗΣ ΓΙΑ ΜΙΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ 63 ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑ ΤΙΜΟΛΟΓΟΥΜΕΝΗΣ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ ΕΓΧΥΣΗΣ ΓΙΑ ΜΟΝΑ Α ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ 64 ΣΧ.10. ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑ ΤΙΜΟΛΟΓΟΥΜΕΝΗΣ ΗΛΩΣΗΣ ΦΟΡΤΙΟΥ - ΓΡΑΦΗΜΑ 69 ΣΧ.11. ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΑΣ ΕΦΕ ΡΕΙΑΣ ΜΟΝΑ ΑΣ 73 ΣΧ.12. ΕΚΚΙΝΗΣΗ ΚΑΙ ΣΒΕΣΗ ΘΕΡΜΙΚΗΣ ΜΟΝΑ ΑΣ 84 ΣΧ.13. ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗΣ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ ΕΓΧΥΣΗΣ ΩΣΤΕ ΝΑ ΛΗΦΘΟΥΝ ΥΠΟΨΗ ΟΙ ΑΠΩΛΕΙΕΣ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ 100 ΣΧ.14. ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗΣ ΗΛΩΣΗΣ ΦΟΡΤΙΟΥ ΩΣΤΕ ΝΑ ΛΗΦΘΟΥΝ ΥΠΟΨΗ ΟΙ ΑΠΩΛΕΙΕΣ ΙΑΝΟΜΗΣ 101 ΣΧ.15. ΚΑΤΑΝΕΜΟΜΕΝΗ ΖΩΝΗ ΓΙΑ ΜΟΝΑ ΕΣ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΕΝΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΕ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΥ ΧΡΟΝΟΥ 141 ΣΧ.16. ΌΡΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΜΟΝΑ ΑΣ 157 ΣΧ.17. ΜΟΝΤΕΛΟ ΕΚΚΙΝΗΣΗΣ ΚΑΙ ΣΒΕΣΗΣ 169 ΣΧ.18. ΜΟΝΤΕΛΟΠΟΙΗΣΗ ΙΑ ΙΚΑΣΙΑΣ ΣΥΓΧΡΟΝΙΣΜΟΥ 171 ΣΧ.19. ΜΟΝΤΕΛΟΠΟΙΗΣΗ ΕΝ ΙΑΜΕΣΗΣ ΦΑΣΗΣ 171 Έκδοση 2.0 Σελίδα xi
ΣΧ.20. ΜΟΝΤΕΛΟΠΟΙΗΣΗ ΙΑ ΙΚΑΣΙΑ ΑΠΟΣΥΓΧΡΟΝΙΣΜΟΥ 172 ΣΧ.21. ΌΡΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΜΟΝΑ ΑΣ 174 ΣΧ.22. ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑ ΠΡΟΣ ΙΟΡΙΣΜΟΥ ΤΩΝ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΩΝ ΑΠΩΛΕΙΩΝ ΦΟΡΤΙΟΥ 213 ΣΧ.23. ΤΥΠΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΙΚΤΥΟΥ ΙΑΝΟΜΗΣ (ΑΠΟ ΤΟ ΙΑΧΕΙΡΙΣΤΗ ΙΚΤΥΟΥ) 217 ΣΧ.24. ΣΧΗΜΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗ ΑΠΩΛΕΙΩΝ ΦΟΡΤΙΟΥ218 Έκδοση 2.0 Σελίδα xii
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΒΑΣΙΚΩΝ ΟΡΩΝ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ ΚΟΙΝΟΠΡΑΞΙΑ 4 ΜΑΚΡΟΧΡΟΝΙΑ ΚΑΙ ΒΡΑΧΥΧΡΟΝΙΑ Φ Μ 16 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΑΝΤΑΛΛΑΓΩΝ 31 ΑΚΟΥΣΙΕΣ ΑΠΟΚΛΙΣΕΙΣ 41 ΚΑΤΑΝΕΜΟΜΕΝΑ ΚΑΙ ΜΗ ΚΑΤΑΝΕΜΟΜΕΝΑ ΦΟΡΤΙΑ 67 ΑΡΧΕΙΟ CAS 115 ΑΡΧΕΙΟ CBSB 115 Έκδοση 2.0 Σελίδα xiii
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΠΙΝΑΚΩΝ ΠΙΝ.1. ΧΡΟΝΟ ΙΑΓΡΑΜΜΑ ΙΑ ΙΚΑΣΙΩΝ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ 8 ΠΙΝ.2. ΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΚΩ ΙΚΟΥ CAPACITY AGREEMENT ID 31 ΠΙΝ.3. ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΟΣΩΝ ΕΓΓΥΗΣΕΩΣ 51 ΠΙΝ.4. ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑ ΤΙΜΟΛΟΓΟΥΜΕΝΗΣ ΗΛΩΣΗΣ ΦΟΡΤΙΟΥ - ΠΡΟΣΦΟΡΑ 70 ΠΙΝ.5. ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑ ΜΗ-ΤΙΜΟΛΟΓΟΥΜΕΝΗΣ ΗΛΩΣΗΣ ΦΟΡΤΙΟΥ 71 ΠΙΝ.6. ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑ ΗΛΩΣΗΣ ΜΕΡΙΚΗΣ ΜΗ ΙΑΘΕΣΙΜΟΤΗΤΑΣ 78 ΠΙΝ.7. ΤΕΧΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΜΟΝΑ ΑΣ 82 ΠΙΝ.8. ΤΙΜΕΣ ΠΟΙΝΗΣ ΜΟΝΤΕΛΟΥ ED 154 ΠΙΝ.9. ΤΙΜΕΣ ΠΟΙΝΗΣ ΜΟΝΤΕΛΟΥ UC 182 ΠΙΝ.10. ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ ΑΠΩΛΕΙΩΝ COSΦ=0,95 215 ΠΙΝ.11. ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ ΑΠΩΛΕΙΩΝ COSΦ=0,90 215 ΠΙΝ.12. ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ ΑΠΩΛΕΙΩΝ COSΦ=0,85 216 ΠΙΝ.13. ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΜΕ ΤΗ ΙΕΥΘΥΝΣΗ ΗΕΠ 226 ΠΙΝ.14. ΠΙΝ.15. ΑΡΧΕΙΑ ΠΟΥ ΥΠΟΒΑΛΛΟΥΝ ΟΙ ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΝΤΕΣ ΣΤΟ ΙΑΧΕΙΡΙΣΤΗ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ 229 ΑΡΧΕΙΑ ΠΟΥ ΗΜΟΣΙΕΥΕΙ Ο ΙΑΧΕΙΡΙΣΤΗΣ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΤΩΝ ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΝΤΩΝ 233 ΠΙΝ.16. ΜΕΤΑΤΡΟΠΕΙΣ ΑΡΧΕΙΩΝ (XLS ΣΕ XML) 268 Έκδοση 2.0 Σελίδα xiv
ΑΚΡΩΝΥΜΙΑ Ακρωνύµιο Κ Σ&ΣΗΕ ΕΣΜΗΕ ΡΑΕ ΗΕΠ ΠΚ ΕΠΚ ΚΠΧ ΟΤΣ ΟΤΠ ΟΤΑ ΗΕ Α Ι Σ Ι Φ Μ ΑΠΕ ΑΡΠ ΣΕΠ Σ ΜΙ TTC TRM NTC ATC CAS CBSm CBSb SCC EWOS TPS MAVC ESS Πλήρες όνοµα - Ερµηνεία Κώδικας ιαχείρισης Συστήµατος και Συναλλαγών Ηλεκτρικής Ενέργειας ιαχειριστής Ελληνικού Συστήµατος Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας Ρυθµιστική Αρχή Ενέργειας Ηµερήσιος Ενεργειακός Προγραµµατισµός Πρόγραµµα Κατανοµής Ενδοηµερήσιο Πρόγραµµα Κατανοµής Κατανοµή Πραγµατικού Χρόνου Οριακή Τιµή Συστήµατος Οριακή Τιµή Παραγωγής Οριακή Τιµή Αποκλίσεων Ηλεκτρική Ενέργεια Αποδεικτικά ιαθεσιµότητας Ισχύος Συµβάσεις ιαθεσιµότητας Ισχύος Φυσικά ικαιώµατα Μεταφοράς Ανανεώσιµες Πηγές Ενέργειας Αυτόµατη Ρύθµιση Παραγωγής Σφάλµα Ελέγχου Περιοχής Συντελεστή Κατανοµής Μεταφερόµενης Ισχύος Total Transmission Capacity (Συνολική Ικανότητα Μεταφοράς) Transmission Reliability Margin (Περιθώριο Αξιοπιστίας Μεταφοράς) Net Transfer Capacity (Καθαρή Ικανότητα Μεταφοράς) Available Transmission Capacity ( ιαθέσιµη Ικανότητα Μεταφοράς) Control Area Schedules Control Block Schedules multilateral Control Block Schedules-bilateral South Co-ordination Center (Νότιο Συντονιστικό Κέντρο) Electronic Web Offer Submission (Ηλεκτρονικό Σύστηµα Υποβολής Προσφορών του ΙΑΧΕΙΡΙΣΤΉΣ ΤΟΥ ΣΥΣΤΉΜΑΤΟΣ για τις ηµοπρασίες) Trader Party Schedule Minimum Average Variable Cost (Ελάχιστο Μεταβλητό Κόστος) ETSO Scheduling System Έκδοση 2.0 Σελίδα xv
Ακρωνύµιο XSD NCAP UC UT ED EMS AGC PLC FLOL MCMODE MIP LP GP Πλήρες όνοµα - Ερµηνεία XML Schema Definition Net CAPacity (Καθαρή Ισχύς Μονάδας) Unit Commitment (πρόβληµα ένταξης µονάδων) Universal Time Economic Dispatch (Οικονοµική Κατανοµή Φορτίου) Energy Management System Automatic Generation Control (Αυτόµατη Ρύθµιση Παραγωγής) Programmable Logic Controller (Προγραµµατιζόµενος Λογικός Ελεγκτής) FLag On-Line (σηµαία λειτουργίας µονάδας) Market Mode (σε λειτουργία αγοράς) Mixed-Integer Programming (Μεικτός Ακέραιος Προγραµµατισµός) Linear Programming (Γραµµικός Προγραµµατισµός) Goal Programming (Προγραµµατισµός Στόχου) Έκδοση 2.0 Σελίδα xvi
ΕΙΣΑΓΩΓΗ Σκοπός του Εγχειριδίου Λειτουργίας Αγοράς είναι η περιγραφή των λεπτοµερειών εφαρµογής των διατάξεων του Κώδικα ιαχείρισης Συστήµατος και Συναλλαγών Ηλεκτρικής Ενέργειας (εφεξής Κ Σ&ΣΗΕ) [1] σχετικά µε τον Ηµερήσιο Ενεργειακό Προγραµµατισµό και τη µεθοδολογία υπολογισµού της Οριακής Τιµής Αποκλίσεων. Επιπλέον, γίνεται παρουσίαση των διαδικασιών που σχετίζονται µε τον καταµερισµό και την εκχώρηση φυσικών δικαιωµάτων µεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας από τις διασυνδέσεις. Αναλυτική περιγραφή των διαδικασιών αυτών αναπτύσσεται στους αντίστοιχους Κανονισµούς ηµοπρασιών [3],[4]. Η δοµή του Εγχειριδίου είναι η ακόλουθη: Στο ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10 δίδεται µία γενική περιγραφή της Ελληνικής Αγοράς ΗΕ. Στο ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 αναφέρονται οι βασικές δραστηριότητες στα πλαίσια της λειτουργίας της Αγοράς ΗΕ και παρατίθεται το χρονοδιάγραµµα εκτέλεσης των αντίστοιχων διαδικασιών. Στο ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 αναλύονται οι διαδικασίες που σχετίζονται µε τον Ηµερήσιο Ενεργειακό Προγραµµατισµό (ΗΕΠ). Στο ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 περιγράφεται η µεθοδολογία υπολογισµού της Οριακής Τιµής Αποκλίσεων (ΟΤΑ). Στο ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 παρουσιάζονται οι δηµοσιεύσεις που γίνονται από τον ιαχειριστή του Συστήµατος. Στο ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ I παρουσιάζεται η µαθηµατική διατύπωση του προβλήµατος ΗΕΠ, καθώς και οι διαφοροποιήσεις που εφαρµόζονται επί αυτής για τις αντίστοιχες µαθηµατικές διατυπώσεις των προβληµάτων α) του Προγράµµατος Κατανοµής, β) του υπολογισµού της Οριακής Τιµής Αποκλίσεων, και γ) της αυτόµατης έκδοσης Εντολών Κατανοµής σε πραγµατικό χρόνο. Στο ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ II περιγράφεται η µεθοδολογία υπολογισµού των Συντελεστών Απωλειών Έγχυσης. Στο ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ III περιγράφεται η µεθοδολογία υπολογισµού των Συντελεστών Απωλειών Φορτίου. Στο ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ IV παρουσιάζονται απαραίτητες πληροφορίες σχετικά µε την επικοινωνία µε το ιαχειριστή του Συστήµατος για διάφορες διαδικασίες που περιγράφονται στο Εγχειρίδιο αυτό. Έκδοση 2.0 Σελίδα 1
Στο ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ V παρουσιάζονται οι ιστοσελίδες που αναφέρονται στο Εγχειρίδιο αυτό και χρησιµοποιούνται από τους Συµµετέχοντες στα πλαίσια της λειτουργίας της Αγοράς ΗΕ. Στο ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ VI παρουσιάζονται τα αρχεία που ανταλλάσσονται µεταξύ του ιαχειριστή του Συστήµατος και των Συµµετεχόντων κατά τη λειτουργία της Αγοράς ΗΕ. Στο ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ VII παρουσιάζονται τα πρότυπα των αρχείων που υποβάλλουν οι Συµµετέχοντες στο ιαχειριστή του Συστήµατος.. Στο ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ VIII παρουσιάζεται η φόρµα επικοινωνίας των Συµµετεχόντων µε τον ιαχειριστή του Συστήµατος. Στο ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ IX παρουσιάζονται τα πρότυπα που σχετίζονται µε τη ήλωση Έκτακτης Ανάγκης και τη ήλωση Αποκατάστασης Οµαλής Λειτουργίας από το ιαχειριστή του Συστήµατος. Στο ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ IX παρουσιάζεται ένας πίνακας µε την αντιστοίχηση των αναφορών του Κ Σ&ΣΗΕ στο Εγχειρίδιο αυτό µε τις σχετικές παραγράφους του Εγχειριδίου αυτού. Το Εγχειρίδιο αυτό απευθύνεται: Στους εγγεγραµµένους Συµµετέχοντες στην ελληνική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, οι οποίοι έχουν εµπειρία µε τις διαδικασίες της αγοράς, αλλά επιθυµούν να κατανοήσουν καλύτερα τις λεπτοµέρειες εφαρµογής του Κ Σ&ΣΗΕ. Οι αναγνώστες αυτοί είναι καλύτερο να διαβάσουν τα Κεφάλαια 3, 4, 5 και τα Παραρτήµατα I, VII και VIII. Στους εγγεγραµµένους Συµµετέχοντες στην ελληνική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, οι οποίοι δεν έχουν µεγάλη εµπειρία µε τις διαδικασίες της αγοράς, και επιθυµούν να δραστηριοποιηθούν περισσότερο στην αγορά. Οι αναγνώστες αυτοί είναι καλύτερο να διαβάσουν τα Κεφάλαια 3, 4, 5, και τα Παραρτήµατα III, IV, V, VI και VII. Στους υποψήφιους Συµµετέχοντες και στους ανθρώπους που ενδεχοµένως ενδιαφέρονται για την αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, και θέλουν να κατανοήσουν τις διαδικασίες και τον τρόπο λειτουργίας της αγοράς. Οι αναγνώστες αυτοί είναι καλύτερο να ασχοληθούν αρχικά µε τα Κεφάλαια 1, 2, 3, 4 και 5 και το Παράρτηµα VIII. Στους αναλυτές των αγορών ηλεκτρικής ενέργειας, που θέλουν να κατανοήσουν το µηχανισµό επίλυσης της αγοράς. Οι αναγνώστες αυτοί είναι καλύτερο να διαβάσουν τα Κεφάλαια 1, 2, 3 και το Παράρτηµα I. Έκδοση 2.0 Σελίδα 2
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΓΟΡΑ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Προκειµένου να επιτευχθούν οι στόχοι της ασφάλειας εφοδιασµού και της οικονοµικής βελτιστοποίησης της αγοράς ηλεκτρισµού στην Ελληνική Επικράτεια, απαιτείται ο αποτελεσµατικός συνδυασµός µακροχρονίων αποφάσεων για την εγκατάσταση και τη διαθεσιµότητα ισχύος αλλά και βραχυχρόνιων αποφάσεων για την ορθή κατανοµή των πόρων στον Ηµερήσιο Ενεργειακό Προγραµµατισµό. Στο πλαίσιο αυτό, η Ελληνική Αγορά Ηλεκτρισµού δοµείται από δύο διακριτές αγορές: τη µακροχρόνια αγορά διαθεσιµότητας ισχύος (Capacity Market) τη βραχυχρόνια χονδρεµπορική αγορά ενέργειας και επικουρικών υπηρεσιών, που προγραµµατίζεται βάσει του Ηµερησίου Ενεργειακού Προγραµµατισµού (ΗΕΠ) (Energy and Ancillary Services Market). Αγορά Μακροχρόνιας ιαθεσιµότητας Ισχύος: Ο µηχανισµός της Αγοράς Μακροχρόνιας ιαθεσιµότητας Ισχύος έχει ως στόχο τη µείωση του επιχειρηµατικού κινδύνου του παραγωγού, ο οποίος λαµβάνει αµοιβή έναντι µέρους του κόστους κεφαλαίου επένδυσης, αλλά και του προµηθευτή ο οποίος εξασφαλίζει την αποφυγή υπερβολικά υψηλών τιµών στην ηµερήσια Αγορά Ενέργειας και Επικουρικών Υπηρεσιών (Χονδρεµπορική Αγορά), ακριβώς διότι µειώνεται ο βραχυχρόνιος κίνδυνος του παραγωγού. Η Αγορά Μακροχρόνιας ιαθεσιµότητας Ισχύος δηµιουργήθηκε για να εξασφαλίζει την επάρκεια και την ποιότητα της ηλεκτρικής ενέργειας σε µακροχρόνια βάση αµοίβοντας την αξιοπιστία κάθε Μονάδας. Η Αγορά Μακροχρόνιας ιαθεσιµότητας Ισχύος υλοποιείται µε την έκδοση από κάθε Παραγωγό Αποδεικτικών ιαθεσιµότητας Ισχύος (Α Ι) που αντιστοιχούν στην πραγµατική διαθεσιµότητα ισχύος κάθε Μονάδας του, όπως αυτή προσδιορίζεται από το ιαχειριστή του Συστήµατος. Για παράδειγµα, µία Μονάδα µε εγκατεστηµένη ισχύ 300MW θα µπορούσε, µετά τον προσδιορισµό της διαθέσιµότητάς της από τον ιαχειριστή του Συστήµατος, να εκδόσει Α Ι γιά 250 MW. Κάθε Προµηθευτής συνάπτει µε τους Παραγωγούς Συµβάσεις ιαθεσιµότητας Ισχύος (Σ Ι), µε οικονοµικούς όρους που συµφωνούνται µεταξύ τους, προκειµένου να καλύψουν την Υποχρέωση Επάρκειας Ισχύος που του αναλογεί. Η Αγορά θεωρείται εξισορροπηµένη (Balanced) όταν ισχύει η σχέση: Α Ι (MW) = Σ Ι (MW) + Απαιτούµενη Μακροχρόνια Εφεδρεία Έκδοση 2.0 Σελίδα 3
Αναλυτικές πληροφορίες για το µηχανισµό διασφάλισης επαρκούς ισχύος βρίσκονται στο σχετικό εγχειρίδιο (Εγχειρίδιο Μηχανισµού ιασφάλισης Επαρκούς Ισχύος). Ηµερήσιος Ενεργειακός Προγραµµατισµός (Αγορά Ενέργειας και Επικουρικών Υπηρεσιών ή Χονδρεµπορική Αγορά). Ο Ηµερήσιος Ενεργειακός Προγραµµατισµός (ΗΕΠ) συνιστά τη χονδρεµπορική αγορά και έχει ως στόχο το βέλτιστο προγραµµατισµό της λειτουργίας των θερµικών και υδροηλεκτρικών µονάδων παραγωγής του Συστήµατος, των µονάδων ΑΠΕ και της διαθέσιµης ενέργειας από εισαγωγές, προκειµένου να καλύπτεται, σε ηµερήσια βάση, η ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας από καταναλωτές, η ζήτηση για εξαγωγές ενέργειας από τη χώρα και οι απαραίτητες Επικουρικές Υπηρεσίες. Κάθε µονάδα παραγωγής υποχρεούται να προσφέρει το σύνολο της διαθεσιµότητάς της, τόσο σε ενέργεια όσο και σε επικουρικές υπηρεσίες στην χονδρεµπορική αγορά (ΗΕΠ). Πρόκειται συνεπώς για ένα µοντέλο αγοράς «Υποχρεωτικής Κοινοπραξίας» (Mandatory Pool). Υποχρεωτική Κοινοπραξία Το µοντέλο της ελληνικής αγοράς στο οποίο συναλλάσεται το σύνολο της ηλεκτρικής ενέργειας και των συµπληρωµατικών προϊόντων αυτής που θα παραχθούν, θα καταναλωθούν και θα διακινηθούν την επόµενη ηµέρα στην αγορά. Όλοι οι συµµετέχοντες στην Ελληνική αγορά υποχρεούνται να συµµετέχουν στην Υποχρεωτική Κοινοπραξία. εν επιτρέπονται φυσικές διµερείς συναλλαγές (physical bilateral transactions) µεταξύ των συµµετεχόντων της αγοράς. Στα πλαίσια του µοντέλου Υποχρεωτικής Κοινοπραξίας, η διαµετακόµιση (transit) ηλεκτρικής ενέργειας από µία περιοχή εκτός Ελλάδος σε µία άλλη, µέσω της Ελληνικής επικράτειας, µπορεί να υλοποιηθεί µόνο µέσω εισαγωγής (πώλησης) της εν λόγω ενέργειας στην Υποχρεωτική Κοινοπραξία και εξαγωγής (αγοράς) της από αυτή. Στον ΗΕΠ ενσωµατώνονται οι εξής επιµέρους αγορές-µηχανισµοί, οι οποίες βελτιστοποιούνται ταυτόχρονα ώστε να µεγιστοποιείται το κοινωνικό όφελος: Α) Αγορά Ενέργειας: Καλύπτονται οι ποσοτικές ανάγκες των καταναλωτών ηλεκτρικής ενέργειας κατά τις ώρες που αυτή είναι απαραίτητη. Προσφέρουν και αµείβονται οι εγχώριοι παραγωγοί (θερµικών σταθµών, υδροηλεκτρικών και ΑΠΕ) και οι εισαγωγείς. Αγοράζουν οι εκπρόσωποι του εγχώριου φορτίου (προµηθευτές και επιλέγοντες πελάτες) και οι εξαγωγείς (προµηθευτές και παραγωγοί) Έκδοση 2.0 Σελίδα 4
Β) Αγορά Επικουρικών Υπηρεσιών: Καλύπτει τις ανάγκες των καταναλωτών ηλεκτρικής ενέργειας για διασφάλιση της ποιότητας και αξιοπιστίας της τροφοδότησής τους. Προσφέρουν και αµείβονται οι εγχώριοι παραγωγοί (θερµικών και υδροηλεκτρικών σταθµών). Αγοράζουν οι εκπρόσωποι του εγχώριου φορτίου (προµηθευτές και επιλέγοντες πελάτες), και οι εξαγωγείς (προµηθευτές και παραγωγοί). Γ) Μηχανισµός αγοράς για την χωροθέτηση της παραγωγής κοντά στα κέντρα κατανάλωσης: Παρέχει κίνητρα χωροθέτησης των νέων µονάδων κατά το δυνατόν εγγύτερα στην κατανάλωση, στο βαθµό που αυτά είναι πραγµατικά αναγκαία. εδοµένης της υφιστάµενης συγκέντρωσης της παραγωγής στο βορρά, προβλέπεται αυξηµένη συµµετοχή στην ετήσια χρέωση χρήσεως συστήµατος των παραγωγών του βορρά καθώς και διαφοροποιηµένη αµοιβή παραγωγών στο νότο σε περιπτώσεις που παρουσιάζεται συνωστισµός στη µεταφορά ηλεκτρικής ενέργειας από το βορρά στο νότο κατά τη διάρκεια του ηµερήσιου προγραµµατισµού. Σηµειώνεται ότι οι διαζωνικοί περιορισµοί µεταφοράς δε θα ενεργοποιηθούν µε την έλευση της 5 ης ηµέρας µεταφοράς αλλά κατόπιν νέας σχετικής µελέτης από το ιαχειριστή του Συστήµατος και ακόλουθης έγκρισης από τη Ρυθµιστική Αρχή Ενέργειας. Όλες οι αναφορές στις επιδράσεις τους που περιέχονται στο παρόν Εγχειρίδιο (π.χ. ιαφορετικές Οριακές Τιµές Βορρά Νότου) γίνονται για την πληρότητα του Εγχειριδίου και την πλήρη απεικόνιση των διατάξεων του Κ Σ&ΣΗΕ. Η Επίλυση του ΗΕΠ προσδιορίζει τον τρόπο λειτουργίας κάθε µονάδας για κάθε ώρα της επόµενης ηµέρας, ώστε να µεγιστοποιείται το κοινωνικό όφελος που προκύπτει από την ικανοποίηση του ενεργειακού ισοζυγίου και των αναγκών επικουρικών υπηρεσιών την επόµενη ηµέρα λαµβάνοντας υπόψη περιορισµούς του Συστήµατος µεταφοράς. Με την ενσωµάτωση στον ΗΕΠ των απαραίτητων επικουρικών υπηρεσιών και των τεχνικών περιορισµών του Συστήµατος, οι οποίοι ενδεχοµένως περιορίζουν την ποσότητα ενέργειας που δύναται να διακινείται από το Βορρά προς το Νότο, αποκαλύπτεται η πραγµατική συνολική αξία της καταναλισκόµενης ηλεκτρικής ενέργειας, λαµβάνοντας υπόψη τόσο τα ποσοτικά (όγκος και χρόνος κατανάλωσης) όσο και τα ποιοτικά χαρακτηριστικά της (συχνότητα, τάση και απαιτούµενη αξιοπιστία παροχής σε κάθε καταναλωτή). Η τιµή στην οποία εκκαθαρίζεται η αγορά ενέργειας του ΗΕΠ (Οριακή Τιµή Συστήµατος ή ΟΤΣ), αποτελεί την ενιαία τιµή στην οποία οι Προµηθευτές αγοράζουν την ενέργεια που αναµένουν ότι θα απορροφήσουν από το Σύστηµα οι Πελάτες τους και αµείβονται αντίστοιχα οι παραγωγοί. Η διασφάλιση, µέσω των παραπάνω µηχανισµών, της αξιοπιστίας και της διαφάνειας υπολογισµού της τιµής αυτής, είναι απαραίτητο στοιχείο για την ανάπτυξη, σε επόµενη φάση, δευτερογενούς αγοράς πλήθους άλλων Έκδοση 2.0 Σελίδα 5
συµπληρωµατικών προϊόντων (π.χ. παράγωγα, προθεσµιακές συµβάσεις αγοράς και πώλησης ηλεκτρικής ενέργειας). Η Οριακή Τιµή του Συστήµατος, αφενός µεν συνιστά την τιµή εκκαθάρισης των συναλλαγών σε ηµερήσια βάση, αφετέρου δε επιτρέπει την ανάπτυξη καµπυλών αναφοράς. Αυτές αποτελούν σηµείο αναφοράς ως προς την χρηµατοοικονοµική διαχείριση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας και την υποκείµενη αξία για επιπλέον συµπληρωµατικά προϊόντα όπως, για παράδειγµα, προϊόντα αντιστάθµισης, προθεσµιακά προϊόντα, παράγωγα και άλλα σύνθετα προϊόντα τα οποία θα εξυπηρετούν ειδικές ανάγκες των συµµετεχόντων. Έκδοση 2.0 Σελίδα 6
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΑΓΟΡΑΣ ΗΕ Οι βασικές δραστηριότητες της αγοράς ΗΕ είναι οι ακόλουθες: Ετήσια ηµοπρασία Φυσικών ικαιωµάτων Μεταφοράς (Φ Μ), όπως περιγράφεται στο ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3. Μηνιαία ηµοπρασία Φυσικών ικαιωµάτων Μεταφοράς (Φ Μ), όπως περιγράφεται στο ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3. ευτερεύουσα Αγορά Φ Μ, για τη Μεταβίβαση ή/και Μεταπώληση των εκχωρηµένων Ετησίων και Μηνιαίων Φ Μ, όπως περιγράφεται στο ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3. Ηµερήσια ηµοπρασία Φυσικών ικαιωµάτων Μεταφοράς (Φ Μ), όπως περιγράφεται στο ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3. Κατάρτιση Προγράµµατος Ηµερήσιου Ενεργειακού Προγραµµατισµού (ΗΕΠ), όπως περιγράφεται στο ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3. Επιβεβαίωση προγραµµάτων εισαγωγών και εξαγωγών µε γειτονικούς ιαχειριστές και έλεγχος των τελικών προγραµµάτων από το Νότιο Συντονιστικό Κέντρο της Ευρώπης (South Coordination Center), όπως περιγράφεται στο ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3. Εκκαθάριση ΗΕΠ, όπως περιγράφεται στο Εγχειρίδιο Εκκαθάρισης Αγοράς. Κατάρτιση Προγράµµατος Κατανοµής (ΠΚ και ΕΠΚ) (D 1 & Ενδοηµερήσιο), όπως περιγράφεται στο Εγχειρίδιο Κατανοµής. Πρόγραµµα Κατανοµής Πραγµατικού Χρόνου (ΚΠΧ), όπως περιγράφεται στο Εγχειρίδιο Κατανοµής. Καταγραφή ιαθεσιµότητας Μονάδων και Εντολών Κατανοµής, όπως περιγράφεται στο Εγχειρίδιο Κατανοµής. Καταγραφή Ποσοτήτων Ενέργειας και Επικουρικών Υπηρεσιών σε πραγµατικό χρόνο, όπως περιγράφεται στο Εγχειρίδιο Κατανοµής. Μεθοδολογία υπολογισµού της Οριακής Τιµής Αποκλίσεων (ΟΤΑ), όπως περιγράφεται στο ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4. Εκκαθάριση Αποκλίσεων, όπως περιγράφεται στο Εγχειρίδιο Εκκαθάρισης Αγοράς. Εκκαθάριση Επικουρικών Υπηρεσιών, όπως περιγράφεται στο Εγχειρίδιο Εκκαθάρισης Αγοράς. Μηνιαίες Εκθέσεις και ηµοσιεύσεις. Στατιστικά ηµοπρασιών. Έκδοση 2.0 Σελίδα 7
Στον Πιν.1 παρουσιάζεται το αναλυτικό χρονοδιάγραµµα διαδικασιών της αγοράς ΗΕ. Συµπεριλαµβάνονται δραστηριότητες που λαµβάνουν χώρα σε ετήσια βάση (για το ηµερολογιακό έτος Y), σε µηνιαία βάση (για τον ηµερολογιακό µήνα M), και σε ηµερήσια βάση (για την Ηµέρα Κατανοµής D), µε τις σχετικές προθεσµίες. Όλες οι χρονικές αναφορές στο εγχειρίδιο αυτό είναι σε ώρα Ελλάδας. Το παρουσιαζόµενο χρονοδιάγραµµα µπορεί να επηρεασθεί από αλλαγές του Ελληνικού νοµικού και ρυθµιστικού πλαισίου (Νόµοι, Υ.Α., Κ Σ&ΣΗΕ, Κανονισµοί ηµοπρασιών, κτλ). Σε περίπτωση αναντιστοιχίας µεταξύ του παρόντος εγχειριδίου και των προαναφερθέντων στοιχείων, τα τελευταία υπερισχύουν του εγχειριδίου. Πιν.1. Χρονοδιάγραµµα διαδικασιών της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας Α/Α Από Έως 1 2 Y 1 or Y 2 Y 1 or Y 2 Εµπλεκόµ ενοι ΕΣΜΗΕ ΕΣΜΗΕ ΕΤΗΣΙΑ ραστηριότητα Προσδιορισµός Συντελεστών Απωλειών Εγχύσεων Προσδιορισµός Συντελεστών Απωλειών Φορτίου 3 ΕΣΜΗΕ Προσδιορισµός Λειτουργικών Ζωνών 4 Y 1 Υ 2Μ ΕΣΜΗΕ 5 Y 1 6 M 1 7 8 9 10 11 12 D 30 12:00 Th (W- 1) 12:00 D 3 14:00 D 2 13:00 D 1 07:00 D 1 08:15 D 1 08:15 ΕΣΜΗΕ ΣΥΜΜΕΤ ΕΧΟΝΤΕΣ ΕΣΜΗΕ ΣΥΜΜΕΤ ΕΧΟΝΤΕΣ ηµοσίευση Συντελεστών Προσδιορισµού Κάλυψης ιεξαγωγή Ετήσιας ηµοπρασίας Φ Μ ΜΗΝΙΑΙΑ ιεξαγωγή Μηνιαίας ηµοπρασίας Φ Μ ΕΒ ΟΜΑ ΙΑΙΑ ΣΥΜΜΕΤ ήλωση ιαχείρισης Υδάτινων ΕΧΟΝΤΕΣ Πόρων ΗΜΕΡΗΣΙΑ ηµοσίευση Καθαρής Ικανότητας ΕΣΜΗΕ Μεταφοράς (NTC) των διασυνδέσεων (εισαγωγές εξαγωγές) ΣΥΜΜΕΤ ΕΧΟΝΤΕΣ ΣΥΜΜΕΤ ΕΧΟΝΤΕΣ ΕΣΜΗΕ ΕΣΜΗΕ ιεξαγωγή ευτερεύουσας Αγοράς Φ Μ ήλωση Χρήσης Μακροχρονίων Φ Μ ηµοσίευση ιαθεσιµότητας Μονάδων Παραγωγής ηµοσίευση των ηλώσεων Χρήσης Μακροχρόνιων Φ Μ Αναφορά 50 Κ 3.2.2 ΕΑ 50 Κ 3.2.2 ΕΑ 53 Κ 3.2.3 ΕΑ 22 Κ 2.8 4.02 AR 3.2.1.5 ΕΑ 4.02 AR 3.2.1.5 ΕΑ 28 Κ 3.3.2.2 ΕΑ 311 Κ 3.2.1.5 EA 6.01 AR 3.2.1.6 ΕΑ 7.01 AR 3.2.1.7.1 ΕΑ 51 Κ Κεφ.5 ΕΑ 51 Κ Κεφ.5 ΕΑ Έκδοση 2.0 Σελίδα 8
Α/Α Από Έως 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 D 1 08:15 D 1 08:45 D 1 08:50 D 1 09:05 D 1 09:45 D 1 08:15 D 1 08:15 D 1 08:15 D 1 08:15 D 1 08:15 D 1 08:15 D 1 08:15 D 1 08:15 D 1 08:15 D 1 08:15 D 1 08:45 D 1 08:50 D 1 09:05 D 1 09:30 D 1 10:00 Εµπλεκόµ ενοι ΕΣΜΗΕ ΕΣΜΗΕ ΕΣΜΗΕ ΕΣΜΗΕ ΕΣΜΗΕ ΕΣΜΗΕ ΕΣΜΗΕ ΕΣΜΗΕ ΕΣΜΗΕ ΕΣΜΗΕ ΣΥΜΜΕΤ ΕΧΟΝΤΕΣ ΣΥΜΜΕΤ ΕΧΟΝΤΕΣ ΕΣΜΗΕ ΕΣΜΗΕ ραστηριότητα ηµοσίευση Πρόβλεψης Φορτίου ηµοσίευση Πρόβλεψης Παραγωγής Μονάδων ΑΠΕ ηµοσίευση των απαιτήσεων Εφεδρειών ηµοσίευση της Πρόβλεψης ιαζωνικών Περιορισµών ηµοσίευση των Περιορισµών κάθε ιασύνδεσης ηµοσίευση της Υποχρεωτικής Λειτουργίας Υδροηλεκτρικών Μονάδων ηµοσίευση της Παραγωγής Μονάδων σε οκιµαστική Λειτουργία ηµοσίευση των Προγραµµάτων ιόρθωσης των Ακούσιων Αποκλίσεων στις ιασυνδέσεις ηµοσίευση της Καθαρής Ικανότητας Μεταφοράς (NTC) ηµοσίευση της ιαθέσιµης Ικανότητας Μεταφοράς (ΑTC) Υποβολή Κρυπτογραφηµένων Οικονοµικών Προσφορών Περίοδος Σιγής. Υποβολή Κλειδιών Αποκρυπτογράφησης των Οικονοµικών Προσφορών ιεξαγωγή και ηµοσίευση Αποτελεσµάτων των Ηµερησίων ηµοπρασιών Εισαγωγή στο Πληροφοριακό Σύστηµα της Αγοράς του συνόλου των Φ Μ (Ετήσια, Μηνιαία και Ηµερήσια) κάθε Συµµετέχοντα ηµοσίευση προβλεπόµενης ιαθέσιµης Εφεδρείας Αναφορά 51 Κ Κεφ.5 ΕΑ 51 Κ Κεφ.5 ΕΑ 51 Κ Κεφ.5 ΕΑ 51 Κ Κεφ.5 ΕΑ 51 Κ Κεφ.5 ΕΑ 51 Κ Κεφ.5 ΕΑ 51 Κ Κεφ.5 ΕΑ 51 Κ Κεφ.5 ΕΑ 51 Κ Κεφ.5 ΕΑ 51 Κ Κεφ.5 ΕΑ 4.02 AR 3.2.1.5.4 ΕΑ 4.02 AR 3.2.1.5.4 ΕΑ 4.02 AR 3.2.1.5.4 ΕΑ 4.02 AR 3.2.1.5.4 ΕΑ 59 Κ 2.1.5.4 ΕΑ 28 D 1 D 1 10:00 10:00 ΕΣΜΗΕ 223 Κ 29 D 4 D 1 ΣΥΜΜΕΤ 3.3.2.1.3 Τροποποίηση Προσφορών Έγχυσης 12:00 12:30 ΕΧΟΝΤΕΣ ΕΑ 30 D 4 D 1 ΣΥΜΜΕΤ 3.3.2.3.4 Τροποποίηση ηλώσεων Φορτίου 12:30 12:30 ΕΧΟΝΤΕΣ ΕΑ 31 D 4 D 1 ΣΥΜΜΕΤ 3.3.2.4.3 Τροποποίηση Προσφορών Εφεδρειών 12:30 12:30 ΕΧΟΝΤΕΣ ΕΑ 32 D 4 D 1 ΣΥΜΜΕΤ 59 Κ Υποβολή Οικονοµικών Προσφορών 12:30 12:30 ΕΧΟΝΤΕΣ 3.3.2.1 ΕΑ 33 D 4 D 1 ΣΥΜΜΕΤ Υποβολή ηλώσεων Μη 59 Κ Έκδοση 2.0 Σελίδα 9
Α/Α Από Έως Εµπλεκόµ ενοι ραστηριότητα Αναφορά 12:30 12:30 ΕΧΟΝΤΕΣ ιαθεσιµότητας 3.3.2.5 ΕΑ 34 D 4 D 1 ΣΥΜΜΕΤ Υποβολή Τεχνοοικονοµικών 59 Κ 12:30 12:30 ΕΧΟΝΤΕΣ Στοιχείων 3.3.2.6 ΕΑ 35 D 30 D 1 ΣΥΜΜΕΤ 3.2.1.7.1 ήλωση Χρήσης Φ Μ 12:00 12:30 ΕΧΟΝΤΕΣ ΕΑ 36 D 1 D 1 59 Κ ΕΣΜΗΕ Επίλυση ΗΕΠ 12:30 14:00 3.4.12 ΕΑ 37 D 1 D 1 61 Κ ΕΣΜΗΕ ηµοσίευση Αποτελεσµάτων ΗΕΠ 14:00 14:00 3.6.1 ΕΑ 38 30 λεπτά από ΣΥΜΜΕΤ Υποβολή Τροποποιηµένων 61 Κ επικοινωνία ΕΧΟΝΤΕΣ ηλώσεων Χρήσης Φ Μ 3.6.2 ΕΑ ΕΣΜΗΕ 39 40 D 1 15:00 D 1 14:00 D 1 18:00 D 1 17:30 ΕΣΜΗΕ ΕΣΜΗΕ Εκκαθάριση ΗΕΠ Επιβεβαίωση Ανταλλαγή προγραµµάτων διασυνδέσεων µε Γειτονικούς ιαχειριστές 62 Κ 3.6.4 ΕΑ 3.6.5 ΕΑ 41 D 1 D 1 86 Κ ΕΣΜΗΕ Επίλυση Προγράµµατος Κατανοµής 14:00 18:00 3.1 ΕΚ 42 D 1 ηµοσίευση Προγραµµάτων 86 Κ ΕΣΜΗΕ 18:00 Κατανοµής 3.1 ΕΚ 43 Επίλυση και ηµοσίευση D D 86 Κ ΕΣΜΗΕ Ενδοηµερήσιου Προγράµµατος 00:00 22:00 4.1.4 ΕΚ Κατανοµής 44 D+1 ΕΣΜΗΕ Εκκαθάριση των Ακουσίων Αποκλίσεων στις Βόρειες ιασυνδέσεις 45 D+1 ΕΣΜΗΕ Εκκαθάριση των Ακουσίων Αποκλίσεων στη διασύνδεση της Ιταλίας. ηµοσιοποίηση των Συγκεντρωτικών 46 Αποκλίσεων µεταξύ της Πραγµατικής D+1 ΕΣΜΗΕ Κατανοµής και της Πρόβλεψης για 10:00 κάθε Περίοδο Κατανοµής της Ηµέρας Κατανοµής D. 47 D+5 ΕΣΜΗΕ Υπολογισµός Οριακής Τιµής Αποκλίσεων για κάθε Περίοδο Κατανοµής της Ηµέρας Κατανοµής 175 Κ D. 48 D+5 ΕΣΜΗΕ Εκκαθάριση των Αποκλίσεων. 175 Κ 49 M+1 ΕΣΜΗΕ Εκκαθάριση των Επικουρικών Υπηρεσιών του προηγούµενου ηµερολογιακού µήνα. 198 Κ 50 M+1 ΕΣΜΗΕ 51 M+1 ΕΣΜΗΕ ηµοσιοποίηση Μηνιαίων Αναφορών Αποτελεσµάτων ΗΕΠ και Χρήσης των ιασυνδέσεων. ηµοσιοποίηση Μηνιαίων Αναφορών Αποτελεσµάτων Μηνιαίων και Ηµερήσιων ηµοπρασιών. Έκδοση 2.0 Σελίδα 10
Α/Α Από Έως Εµπλεκόµ ενοι ραστηριότητα Αναφορά Κ : Κ Σ&ΣΗΕ / ΕΑ: Εγχειρίδιο Λειτουργίας Αγοράς / AR: Κανονισµοί ιασυνδέσεων Έκδοση 2.0 Σελίδα 11
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ΗΜΕΡΗΣΙΟΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ (ΗΕΠ) 3.1 Εισαγωγή 3.1.1 Γενικά Ο Ηµερήσιος Ενεργειακός Προγραµµατισµός (ΗΕΠ) είναι η ηµερήσια διαδικασία επίλυσης της αγοράς η οποία λαµβάνει χώρα την προηγούµενη ηµέρα της Ηµέρας Κατανοµής. Η Ηµέρα Κατανοµής είναι µία ηµερολογιακή ηµέρα σε ώρες Ελλάδας. Αποτελείται από έναν αριθµό ωριαίων Περιόδων Κατανοµής, συνήθως 24, εκτός από τις µικρές και µεγάλες ηµέρες το φθινόπωρο και την άνοιξη, αντίστοιχα, όπου η τοπική ώρα µεταβάλλεται µία ώρα µπροστά και πίσω, αντίστοιχα. Η µικρή Ηµέρα Κατανοµής αποτελείται από 23 Περιόδους Κατανοµής (απουσιάζει η ώρα από τις 03:00 ως τις 04:00), και η µεγάλη Ηµέρα Κατανοµής αποτελείται από 25 Περιόδους Κατανοµής (η ώρα από τις 03:00 ως τις 04:00 εµφανίζεται δύο φορές). Οι Παραγωγοί και οι άλλοι Συµµετέχοντες που παίρνουν µέρος στον ΗΕΠ και στις άλλες αγορές που διαχειρίζεται ο ιαχειριστής του Συστήµατος απαιτείται να εγγραφούν στο Μητρώο Συµµετεχόντων του ιαχειριστή του Συστήµατος. ια της εγγραφής στο Μητρώο Συµµετεχόντων, οι Συµµετέχοντες συνάπτουν µε τον ιαχειριστή του Συστήµατος Σύµβαση Συναλλαγών Ηλεκτρικής Ενέργειας, η οποία διέπεται από τις διατάξεις του Κ Σ&ΣΗΕ. Αναλυτική περιγραφή της διαδικασίας εγγραφής στο Μητρώο Συµµετεχόντων του ιαχειριστή του Συστήµατος παρέχεται στο Εγχειρίδιο Γενικών ιατάξεων. Η Σύµβαση Συναλλαγών Ηλεκτρικής Ενέργειας έχει ως αντικείµενο τις συναλλαγές που διενεργούνται στα πλαίσια του Συστήµατος Συναλλαγών Ηλεκτρικής Ενέργειας, το οποίο συµπεριλαµβάνει τον Ηµερήσιο Ενεργειακό Προγραµµατισµό, τη ιαδικασία Κατανοµής, τις Εντολές Κατανοµής, την Εκκαθάριση Αποκλίσεων και τον Μηχανισµό ιασφάλισης Επαρκούς Ισχύος. Για το σκοπό αυτό, η Σύµβαση Συναλλαγών Ηλεκτρικής Ενέργειας παρέχει στους Συµµετέχοντες το δικαίωµα να προβαίνουν σε κάθε σχετική νόµιµη ενέργεια συµµετοχής στο Σύστηµα Συναλλαγών Ηλεκτρικής Ενέργειας, τηρώντας τις διατάξεις του Κώδικα, και να λαµβάνουν τις πληρωµές που τους αναλογούν, ενώ επάγεται την υποχρέωση αυτών να εξοφλούν τις χρεώσεις που τους αναλογούν, σύµφωνα µε τις διατάξεις του Κώδικα. Η Σύµβαση Συναλλαγών Ηλεκτρικής Ενέργειας παρέχει στο ιαχειριστή του Συστήµατος τα δικαιώµατα και επάγεται τις υποχρεώσεις που ορίζονται στις διατάξεις του Κώδικα σχετικά µε το Σύστηµα Συναλλαγών Ηλεκτρικής Ενέργειας. Έκδοση 2.0 Σελίδα 12
3.1.2 Αντικείµενο ΗΕΠ Το αντικείµενο του Ηµερήσιου Ενεργειακού Προγραµµατισµού περιλαµβάνει τα κάτωθι: κατάρτιση ενός βέλτιστου προγράµµατος ένταξης µονάδων και έγχυσης ενέργειας για την εξυπηρέτηση της ζήτησης ενέργειας για κάθε Περίοδο Κατανοµής της Ηµέρας Κατανοµής, µε τρόπο ώστε µεγιστοποιείται το κοινωνικό πλεόνασµα (διαφορά του κοινωνικού οφέλους από το συνολικό κόστος παραγωγής), κατάρτιση προγραµµάτων Επικουρικών Υπηρεσιών ώστε να καλύπτονται οι σχετικές ανάγκες για κάθε Περίοδο Κατανοµής της Ηµέρας Κατανοµής στο ελάχιστο συνολικό κόστος, προσδιορισµός της Οριακής Τιµής Παραγωγής σε κάθε Λειτουργική Ζώνη για κάθε Περίοδο Κατανοµής της Ηµέρας Κατανοµής, υπολογισµός της Οριακής Τιµής του Συστήµατος (ΟΤΣ) για την ενέργεια, για κάθε Περίοδο Κατανοµής της Ηµέρας Κατανοµής, και υπολογισµός των Τιµών Εφεδρείας για κάθε τιµολογούµενη Επικουρική Υπηρεσία για κάθε Περίοδο Κατανοµής της Ηµέρας Κατανοµής. 3.1.3 Συµµετοχή στον ΗΕΠ Στα πλαίσια της συµµετοχής στον ΗΕΠ εκτελούνται τα ακόλουθα: υποβολή µη τιµολογούµενων ηλώσεων Φορτίου για κάθε Περίοδο Κατανοµής της Ηµέρας Κατανοµής από τους Εκπροσώπους Φορτίου για τους Πελάτες που καταναλώνουν ενέργεια εντός της Ελληνικής Επικράτειας, υποβολή τιµολογούµενων ηλώσεων Φορτίου για κάθε Περίοδο Κατανοµής της Ηµέρας Κατανοµής από τους Συµµετέχοντες, όταν αυτοί είναι είτε κάτοχοι Φυσικών ικαιωµάτων Μεταφοράς (Φ Μ) είτε αντισυµβαλλόµενοι κατόχων Φ Μ, για εξαγωγές ενέργειας, υποβολή τιµολογούµενων ηλώσεων Φορτίου για κάθε Περίοδο Κατανοµής της Ηµέρας Κατανοµής από Παραγωγούς για αντλητικές µονάδες σε λειτουργία άντλησης, υποβολή µη τιµολογούµενων ηλώσεων Φορτίου για κάθε Περίοδο Κατανοµής της Ηµέρας Κατανοµής από τους από Παραγωγούς και τους Προµηθευτές για τα βοηθητικά φορτία των µονάδων όταν αυτά δεν καλύπτονται από την παραγωγή των µονάδων, υποβολή τιµολογούµενων Προσφορών Έγχυσης για κάθε Περίοδο Κατανοµής της Ηµέρας Κατανοµής από Παραγωγούς για τις Κατανεµόµενες Μονάδες, υποβολή τιµολογούµενων Προσφορών Έγχυσης για κάθε Περίοδο Κατανοµής της Ηµέρας Κατανοµής από το ιαχειριστή του Συστήµατος για τις Συµβεβληµένες Μονάδες. Οι τιµολογούµενες προσφορές ενέργειας για τις Έκδοση 2.0 Σελίδα 13
Συµβεβληµένες Μονάδες πρέπει να είναι σύµφωνες µε τις τιµές της σχετικής σύµβασης, υποβολή τιµολογούµενων Προσφορών Έγχυσης για κάθε Περίοδο Κατανοµής της Ηµέρας Κατανοµής από τους Συµµετέχοντες, όταν αυτοί είναι είτε κάτοχοι Φυσικών ικαιωµάτων Μεταφοράς (Φ Μ), είτε αντισυµβαλλόµενοι κατόχων (Φ Μ), για εισαγωγές ενέργειας, υποβολή µη τιµολογούµενων Προσφορών Έγχυσης για κάθε Περίοδο Κατανοµής της Ηµέρας Κατανοµής από το ιαχειριστή του Συστήµατος για τις µονάδες του Άρθρου 35 του Νόµου 2773/1999 [2], υποβολή ηλώσεων ιαχείρισης Υδάτινων Πόρων για κάθε Περίοδο Κατανοµής της Ηµέρας Κατανοµής από τους Παραγωγούς για τις Υδροηλεκτρικές Μονάδες, συµπεριλαµβανοµένων των Υδροηλεκτρικών Μονάδων Άντλησης, υποβολή τιµολογούµενων Προσφορών Εφεδρειών για κάθε Περίοδο Κατανοµής της Ηµέρας Κατανοµής από Παραγωγούς για τις Κατανεµόµενες Μονάδες, υποβολή τιµολογούµενων Προσφορών Εφεδρειών για κάθε Περίοδο Κατανοµής της Ηµέρας Κατανοµής από το ιαχειριστή του Συστήµατος για τις Συµβεβληµένες Μονάδες. Οι τιµολογούµενες προσφορές εφεδρειών για τις Συµβεβληµένες µονάδες πρέπει να είναι σύµφωνες µε τις τιµές της σχετικής σύµβασης, υποβολή ηλώσεων Ολικής ή Μερικής Μη ιαθεσιµότητας για κάθε Περίοδο Κατανοµής της Ηµέρας Κατανοµής από τους Παραγωγούς για κάθε µονάδα, και υποβολή ηλώσεων Τεχνοοικονοµικών Στοιχείων από τους Παραγωγούς για τις µονάδες. 3.1.4 οµή Κεφαλαίου Η δοµή του Κεφαλαίου έχει ως εξής: Στην παράγραφο 3.2 περιγράφονται οι ενέργειες του ιαχειριστή του Συστήµατος πριν την κατάρτιση του ΗΕΠ: η διαχείριση των διασυνδέσεων, ο υπολογισµός των συντελεστών απωλειών, ο προσδιορισµός των περιορισµών µεταξύ των λειτουργικών ζωνών του συστήµατος, ο προγραµµατισµός των προγραµµάτων διόρθωσης των ακούσιων αποκλίσεων στις διασυνδέσεις, η πρόβλεψη του φορτίου και της παραγωγής από Ανανεώσιµες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ), ο προσδιορισµός των απαιτήσεων για επικουρικές υπηρεσίες, ο υπολογισµός των Συντελεστών Προσδιορισµού Κάλυψης, και η δηµοσιοποίηση των προβλεποµένων στοιχείων. Στην παράγραφο 3.3 περιγράφονται τα δεδοµένα εισόδου του ΗΕΠ από τους Συµµετέχοντες και το ιαχειριστή του Συστήµατος, καθώς και ο έλεγχος εγκυρότητας των δεδοµένων αυτών. Έκδοση 2.0 Σελίδα 14
Στην παράγραφο 3.4 παρουσιάζεται ο χρονικός ορίζοντας προγραµµατισµού του ΗΕΠ, τα δεδοµένα εισόδου, η µεθοδολογία επίλυσης του ΗΕΠ, και η µεθοδολογία συνεκτίµησης των απωλειών εγχύσεως και φορτίου. Στην παράγραφο 3.5 περιγράφονται τα αποτελέσµατα του ΗΕΠ, που συνίστανται στον προγραµµατισµό των µονάδων παραγωγής, των εισαγωγών και εξαγωγών, των τιµολογούµενων φορτίων, τη διάθεση υπηρεσιών επικουρικών υπηρεσιών από τις µονάδες παραγωγής, και τις τιµές ενέργειας, πρωτεύουσας εφεδρείας και εύρους δευτερεύουσας ρύθµισης. Στην παράγραφο 3.6 περιγράφονται οι δραστηριότητες του ιαχειριστή του Συστήµατος µετά την κατάρτιση του Προγράµµατος ΗΕΠ: η δηµοσιοποίηση του ηµερήσιου προγράµµατος, η υποβολή των τελικών δηλώσεων χρήσης των δικαιωµάτων, η επιβεβαίωση των προγραµµάτων εισαγωγών και εξαγωγών ενέργειας µε γειτονικούς ιαχειριστές και µε το Νότιο Συντονιστικό Κέντρο της Ευρώπης (SCC), τα δεδοµένα που µεταφέρονται στο Πρόγραµµα Κατανοµής, η καταγραφή των ποσοτήτων ενέργειας και παροχής επικουρικών υπηρεσιών σε πραγµατικό χρόνο, και η µηνιαία συγκέντρωση των δεδοµένων που αφορούν τις επικουρικές υπηρεσίες για λόγους εκκαθάρισης. Στην παράγραφο 3.7 περιγράφεται ο έλεγχος ενεργοποίησης των Περιορισµών Μεταφοράς µεταξύ των λειτουργικών ζωνών του συστήµατος. Στην παράγραφο 3.8 περιγράφονται οι διάφορες ενέργειες κατά τη διάρκεια καταστάσεων εκτάκτου ανάγκης: η δήλωση έκτακτης ανάγκης, οι ενέργειες του ιαχειριστή του Συστήµατος και οι διοικητικά οριζόµενες τιµές. Έκδοση 2.0 Σελίδα 15
3.2 ραστηριότητες του ιαχειριστή του Συστήµατος πριν από τον Ηµερήσιο Ενεργειακό Προγραµµατισµό 3.2.1 ιαχείριση ιασυνδέσεων Το διασυνδεδεµένο σύστηµα µεταφοράς της Ελλάδας επικοινωνεί µε AC γραµµές µεταφοράς στα βόρεια σύνορα µε την Αλβανία, τη FYROM και τη Βουλγαρία, στα ανατολικά µε την Τουρκία, και µε σύνδεση ΗVDC (καλώδιο) µε την Ιταλία. Για την εµπορική εκµετάλλευση των γραµµών µεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας έχουν εκπονηθεί Οδηγίες από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και έχουν θεσµοθετηθεί Κανονισµοί ηµοπρασιών από το ιαχειριστή του Συστήµατος και τους γειτονικούς διαχειριστές [3][4]. Οι Συµµετέχοντες που ενδιαφέρονται να εισάγουν ή να εξάγουν ενέργεια στο ελληνικό σύστηµα πρέπει να εξασφαλίσουν Φυσικά ικαιώµατα Μεταφοράς (Φ Μ) στις διασυνδέσεις. Όσον αφορά τη χρήση τους στην Ελληνική αγορά, τα Φ Μ διακρίνονται σε µακροχρόνια και βραχυχρόνια. Μακροχρόνια και βραχυχρόνια Φ Μ Τα Φ Μ που εκχωρούνται από το ιαχειριστή του Συστήµατος σε Ετήσια και Μηνιαία βάση θεωρούνται µακροχρόνια Φ Μ. Αντίθετα, τα Φ Μ που εκχωρούνται σε Ηµερήσια βάση, θεωρούνται βραχυχρόνια. Σε περίπτωση που κάποιο δικαίωµα εκδίδεται από όµορο ιαχειριστή σε κάποια χρονική βάση που δεν εντάσσεται στις παραπάνω, η διάκριση ανάµεσα σε βραχυχρόνιο και µακροχρόνιο Φ Μ γίνεται βάσει του τύπου της ηµοπρασίας µε την οποία ο ιαχειριστής του Ελληνικού Συστήµατος εκχώρησε την αντίστοιχη Ικανότητα Μεταφοράς. 1 Ανάλογα µε την εκάστοτε διασύνδεση και τη φύση της διµερούς συµφωνίας του ιαχειριστή του Συστήµατος µε τον εκάστοτε όµορο ιαχειριστή, ο ιαχειριστής του Συστήµατος µπορεί, κατά περίπτωση, να εκχωρεί το σύνολο της ιαθέσιµης Ικανότητας Μεταφοράς της διασύνδεσης, ή µέρος αυτής, στη µία ή και τις δύο κατευθύνσεις. Επίσης, τόσο οι Κανονισµοί των ηµοπρασιών, όσο και οι ίδιες οι ηµοπρασίες, ενδέχεται να είναι, κατά περίπτωση, κοινές για τους δύο ιαχειριστές (το ιαχειριστή του Ελληνικού Συστήµατος και τον όµορο ιαχειριστή) ή µη κοινές. Στην τελευταία περίπτωση, οι Κανονισµοί ηµοπρασιών καλύπτουν το τµήµα της ιαθέσιµης Ικανότητας Μεταφοράς που εκχωρεί ο ιαχειριστής του Ελληνικού Συστήµατος. Εφεξής, όπου γίνεται αναφορά σε εκχωρούµενες ποσότητες Ικανότητας Μεταφοράς, θα εννοούνται, αν δεν υπάρχει σαφής διευκρίνηση για το αντίθετο, οι ποσότητες που εκχωρεί ο ιαχειριστής του Ελληνικού Συστήµατος. 1 Για παράδειγµα, κάποιοι ιαχειριστές εκχωρούν Φ Μ σε εβδοµαδιαία βάση και δε διαθέτουν διαδικασία εκχώρησης Φ Μ σε Ηµερήσια βάση. εδοµένου ότι η αντίστοιχη ποσότητα Φ Μ που εκχωρείται από το ιαχειριστή του Ελληνικού Συστήµατος, εκχωρείται σε ηµερήσια βάση, τα προαναφερθέντα εβδοµαδιαία Φ Μ θεωρούνται, όσον αφορά τη µεταχείρισή τους στην Ελληνική αγορά, ως βραχυχρόνια. Έκδοση 2.0 Σελίδα 16
Σηµειώνεται ότι, στις περιπτώσεις που δεν έχουν συµφωνηθεί κοινοί Κανονισµοί ηµοπρασιών για την εκχώρηση του συνόλου της ιαθέσιµης Ικανότητας Μεταφοράς, το ποσοστό που εκχωρείται από τον όµορο ιαχειριστή υπόκειται στους Κανόνες του όµορου ιαχειριστή οι οποίοι ενδέχεται να διαφέρουν σηµαντικά από τους Κανόνες του ιαχειριστή του Ελληνικού Συστήµατος. Παρόλα αυτά, όσον αφορά τη χρήση των Φ Μ στην Ελληνική αγορά και ανεξάρτητα από το ιαχειριστή που κατένειµε τα Φ Μ, οι διαδικασίες και οι προθεσµίες που προβλέπονται για τον προγραµµατισµό τόσο των προγραµµάτων ανταλλαγών όσο και των ποσοτήτων ενέργειας που θα εισαχθούν στην Ελληνική επικράτεια ή θα εξαχθούν από αυτή, καθορίζονται βάσει του ισχύοντος Ελληνικού νοµικού και ρυθµιστικού πλαισίου. 2 Το αντικείµενο της ιαχείρισης ιασυνδέσεων αφορά τις κάτωθι διεργασίες: Υπολογισµός της Συνολικής Ικανότητας Μεταφοράς, του Περιθωρίου Αξιοπιστίας Μεταφοράς, της Καθαρής Ικανότητας Μεταφοράς, της µακροχρόνια δεσµευµένης ικανότητας µεταφοράς (από χρήση µακροχρονίων Φ Μ), και της ιαθέσιµης Ικανότητας Μεταφοράς στις Ηµερήσιες ηµοπρασίες για εισαγωγές και εξαγωγές. Εκτέλεση των Ετησίων, Μηνιαίων και Ηµερησίων ηµοπρασιών. Υπολογισµός των τιµών εκκαθάρισης των ηµοπρασιών. Λειτουργία της ευτερεύουσας Αγοράς Φ Μ. Τήρηση των κανόνων χρήσης των Φ Μ. Εκκαθάριση των ηµοπρασιών. 3.2.1.1 ηµοπρασίες για Φ Μ στις ιασυνδέσεις Ο ιαχειριστής του Συστήµατος διεξάγει ετήσιες, µηνιαίες και ηµερήσιες δηµοπρασίες Φ Μ. Οι λεπτοµέρειες σχετικά µε το χρόνο, τη δοµή και τη συµµετοχή σε αυτές τις δηµοπρασίες περιέχονται στους Κανονισµούς ηµοπρασιών [3],[4]. Ο ιαχειριστής του Συστήµατος διαχειρίζεται τα έσοδα από αυτές τις δηµοπρασίες σύµφωνα µε τα προβλεπόµενα στον Λογιστικό Λογαριασµό Λ-ΙΓ. Οι Συµµετέχοντες µπορούν να αποκτήσουν Φ Μ είτε απευθείας µε τη συµµετοχή τους στις δηµοπρασίες δικαιωµάτων διασυνδέσεων, είτε µέσω της ευτερεύουσας Αγοράς Φ Μ. 2 Για παράδειγµα, αν σε µία διασύνδεση i χρησιµοποιείται από συµµετέχοντα µακροχρόνιο Φ Μ εκχωρηθέν από όµορο ιαχειριστή, η προθεσµία υποβολής της δήλωσης χρήσης του στο ιαχειριστή του Ελληνικού Συστήµατος είναι αυτή που ισχύει και για τα αντίστοιχα Φ Μ που εκχωρούνται από το ιαχειριστή του Ελληνικού Συστήµατος για την διασύνδεση i, όπως αυτή αναφέρεται στους σχετικούς Κανονισµούς ηµοπρασιών που εκδίδονται από αυτόν. Επίσης, αν υφίσταται θέµα προτεραιότητας ένταξης του µακροχρονίου Φ Μ έναντι κάποιου βραχυχρονίου Φ Μ, ανεξαρτήτως του εκδότη του Φ Μ, ισχύει η πρόβλεψη προτεραιότητας του µακροχρονίου Φ Μ, όπως αυτή προβλέπεται στον Κ Σ&ΣΗΕ[1]. Έκδοση 2.0 Σελίδα 17
3.2.1.2 Επιλεξιµότητα Συµµετοχής στις ηµοπρασίες Οι Συµµετέχοντες οι οποίοι είναι επιλέξιµοι να συµµετάσχουν στις ηµοπρασίες Φ Μ που διενεργούνται από το ιαχειριστή του Συστήµατος, βάσει κοινών Κανονισµών ηµοπρασιών, για το σύνολο της Καθαρής Ικανότητας Μεταφοράς (NTC) των ιασυνδέσεων, είναι οι ακόλουθοι: Οι Συµµετέχοντες που είναι εγγεγραµµένοι στο Μητρώο Συµµετεχόντων της Ελληνικής Αγοράς ΗΕ, και Οι Συµµετέχοντες που είναι εγγεγραµµένοι στα αντίστοιχα Μητρώα Συµµετεχόντων γειτονικών χωρών. 3 Στις ηµοπρασίες Φ Μ που διενεργούνται από το ιαχειριστή του Συστήµατος για τµήµα της Καθαρής Ικανότητας Μεταφοράς µίας διασύνδεσης βάσει µη κοινών Κανονισµών ηµοπρασιών, δικαίωµα συµµετοχής έχουν µόνο όσοι είναι εγγεγραµµένοι στο Μητρώο Συµµετεχόντων της Ελληνικής Αγοράς ΗΕ. 3.2.1.3 Συµµετοχή στις ηµοπρασίες Για τη συµµετοχή σε ηµοπρασίες Φ Μ για µία συγκεκριµένη ιασύνδεση, o αιτών θα πρέπει να έχει δικαίωµα συµµετοχής σε αυτή (σύµφωνα µε την προηγούµενη παράγραφο) και θα πρέπει να υποβάλλει τα ακόλουθα: µία συµπληρωµένη και υπογεγραµµένη δήλωση αποδοχής, σύµφωνα µε το πρότυπο που παρουσιάζεται στους αντίστοιχους Κανονισµούς ηµοπρασιών [3],[4], και µία Τραπεζική Εγγύηση, όπως αυτή ορίζεται στους αντίστοιχους Κανονισµούς ηµοπρασιών [3],[4]. Ο ιαχειριστής του Συστήµατος διατηρεί µητρώα µε τους Συµµετέχοντες που έχουν δικαίωµα συµµετοχής στις ηµοπρασίες Φ Μ (Μητρώα Χρηστών ιασυνδέσεων) που διεξάγει. Οι εγγεγραµµένοι σε αυτά τα µητρώα έχουν δικαίωµα απευθείας πρόσβασης στο διαδικτυακό Ηλεκτρονικό Σύστηµα Υποβολής Προσφορών του ιαχειριστή του Συστήµατος (EWOS), το οποίο χρησιµοποιείται για την υποβολή οικονοµικών προσφορών στις ηµοπρασίες για Φ Μ. Για να αποκτήσει ένας Συµµετέχων (που είναι ήδη εγγεγραµµένος σε ένα ή περισσότερα Μητρώα Χρηστών ιασυνδέσεων) πρόσβαση στο σύστηµα EWOS, θα πρέπει να αιτηθεί την απόκτηση διαπιστευτηρίων χρήστη (όνοµα χρήστη και κωδικό πρόσβασης) από το αρµόδιο Τµήµα Πληροφορικής του ιαχειριστή του Συστήµατος (βλέπε ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ III). 3.2.1.4 Συµµετέχοντες µε ικαίωµα Υποβολής Προγραµµάτων 3 Για παράδειγµα, στη διασύνδεση Ελλάδας Ιταλίας οι υπόψη Συµµετέχοντες είναι αυτοί που έχουν υπογράψει µία Σύµβαση Κατανοµής και συµµορφώνονται µε τους Κανόνες ιαχείρισης Συµφόρησης της διασύνδεσης µε την Ιταλία (δηµοσιεύονται στην ιστοσελίδα της TERNA). Έκδοση 2.0 Σελίδα 18