Η πρόκληση των νέων Τεχνολογιών στο σύγχρονο µάθηµα της Μουσικής

Η πρόκληση των νέων Τεχνολογιών στο σύγχρονο µάθηµα της Μουσικής Σεµινάριο µουσικής παιδαγωγικής ιοργανωτής Υπεύθυνος σεµιναρίου: ηµήτριος Φλώρος Σχολικός Σύµβουλος Π.Ε. 16 E-mail: dfloros2@sch.gr Εισηγητής : ηµήτριος Γρίβας (Π.Ε. 16.01) Καθηγητής µουσικής 2 ου Γυµνασίου Λαµίας Web-site: http://users.sch.gr/dgrivas E-mail: dgrivas@sch.gr Πέµπτη 25 Φεβρουαρίου 2010 2 ο Γυµνάσιο Λαµίας

Η πρόκληση των νέων Τεχνολογιών στο σύγχρονο µάθηµα της Μουσικής 2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Εισαγωγικά...3 Η εισαγωγή των ΤΠΕ στο σχολείο... 3 οµικές αλλαγές... 3 Συνέπειες στους µαθητές 4 Γιατί οι εκπ/κοί µουσικής είναι απρόθυµοι να εισάγουν τις ΤΠΕ στο µάθηµα... 4 Πώς οι ΤΠΕ βοηθούν τον εκπ/κό µουσικής.... 4 Ιστορική αναδροµή... 5 Μουσική τεχνολογία. 6 Εφαρµογές της µουσικής τεχνολογίας.... 6 Εργαλεία της µουσικής τεχνολογίας.... 6 Τυπικό εργαστήριο πληροφορικής... 6 Σταθµός εργασίας σε εργαστήριο µουσικής τεχνολογίας... 6 Σύνθετη µορφή σταθµού εργασίας...... 7 Απλή µορφή σταθµού εργασίας.... 8 Μειονεκτήµατα... 8 Ηλεκτρονικά µουσικά όργανα 9 Ηλεκτρονικό κλαβιέ.. 9 Πού χρησιµοποιούµε το midi κλαβιέ.... 9 Τύποι ηλεκτρονικών κλαβιέ 9 Φορητές συσκευές ήχου..... 9 Μουσικά λογισµικά.. 10 Εκπαιδευτικά λογισµικά... 10 Χαρακτηριστικά του µαθήµατος και πώς επιτυγχάνονται µε τη συµβολή της µουσικής τεχνολογίας....... 11 Πώς µπορεί να χρησιµοποιήσει ο εκπ/κός µουσικής την τεχνολογία. 12 Πώς µπορούµε να οργανώσουµε ηλεκτρονικά την τάξη µας.... 12 Επιλογή λογισµικών.. 12 Επιλογή περιφερειακών 13 Η χρήση της τεχνολογίας στο ατοµικό µάθηµα οργάνου.. 13 Το κόστος της τεχνολογικής οργάνωσης.. 13 Επίλογος.... 14 Βιβλιογραφία - Ιστοσελίδες..... 15

Η πρόκληση των νέων Τεχνολογιών στο σύγχρονο µάθηµα της Μουσικής 3 Η πρόκληση των νέων Τεχνολογιών στο σύγχρονο µάθηµα της Μουσικής ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ Συχνά θα έχουµε συναντήσει τα αρχικά ΤΠΕ. Σηµαίνουν «Τεχνολογίες της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας». Τεχνολογίες Πληροφορίας: Η/Υ Τεχνολογίες προηγµένων υπηρεσιών των τηλεπικοινωνιών: ιαδίκτυο, Τηλεδιάσκεψη Τα πολυµέσα (γραφικά, κινούµενη ή ακίνητη εικόνα, ήχος) και οι νέες τεχνολογίες έχουν αλλάξει τον κοινωνικό και πολιτιστικό ιστό. Οι ΤΠΕ σήµερα έχουν εισβάλει σ όλες τις : ραστηριότητες: Επαγγελµατικές (π.χ. κατασκευές αλουµινίου, καταστήµατα χρωµάτων, κοµµωτήρια) / Ψυχαγωγικές (π.χ. DVD, ηλ. παιχνίδια, ψηφιακή τηλεόραση) Επιστήµες: (π.χ. ιατρική, µετεωρολογία, πολιτικοί µηχανικοί) Παροχή πληροφοριών: (π.χ. µηχανοργάνωση υπηρεσιών, υπηρεσίες τηλεφωνικού καταλόγου) Οι σηµερινοί µαθητές καθηµερινά χρησιµοποιούν: Κινητά τηλέφωνα, ipods, ΜΡ3 players, Μηνύµατα και chats στον Η/Υ, ηλ. παιχνίδια. Συµπέρασµα: Ζούµε σ ένα κόσµο όπου η πληροφορία και κατ επέκταση η µουσική είναι συνεχώς και εύκολα προσβάσιµη. Η ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΤΩΝ ΤΠΕ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ Αν συµφωνήσουµε ότι ένας απ τους βασικούς ρόλους του σχολείου είναι να προετοιµάζει τους αυριανούς πολίτες ώστε να µπορούν ν ανταπεξέλθουν µε επιτυχία σε µια κοινωνία που γίνεται όλο και πιο ανταγωνιστική, τότε εύκολα καταλαβαίνουµε την αναγκαιότητα της εισαγωγής των ΤΠΕ στην εκπαίδευση. ΟΜΙΚΕΣ ΑΛΛΑΓΕΣ Άµεση πρόσβαση και αγορά µουσικών αρχείων, CD, παρτιτούρας απευθείας από τον συνθέτη. Έρευνα αγοράς και εκπ/κού υλικού σε όλα τα µέρη του κόσµου. Με την κινούµενη εικόνα και την απεριόριστη επιλογή ηχητικών αρχείων το µάθηµα γίνεται ιδιαίτερα ελκυστικό. υνατότητα εξ αποστάσεως διδασκαλίας. Τα εξειδικευµένα µουσικά προγράµµατα αλλάζουν τον τρόπο διδασκαλίας προσφέροντας ένα διαδραστικό, σύγχρονο και ελκυστικό εκπ/κό περιβάλλον.

Η πρόκληση των νέων Τεχνολογιών στο σύγχρονο µάθηµα της Μουσικής 4 ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΣΤΟΥΣ ΜΑΘΗΤΕΣ Κατακτούν τη γνώση σε λιγότερο χρόνο. Έρχονται στο µάθηµα µε µεγαλύτερο ενθουσιασµό. Αναπτύσσουν θετική στάση σε ό,τι αφορά την εργασία τους. Προάγεται η συνεργατική µάθηση. Καλλιεργείται ο δηµιουργικός τρόπος σκέψης, αφού ο µαθητής καλείται να συµµετέχει ο ίδιος στη διαδικασία της µάθησης. εν ισοπεδώνονται οι µαθητές, αλλά υπάρχει η δυνατότητα να αναδειχθούν τα προσωπικά ενδιαφέροντα και να σεβαστούµε τον προσωπικό ρυθµό µάθησης, δηλ. την προσωπικότητα των παιδιών. Αναπτύσσεται η κριτική σκέψη µέσα από σύγχρονους τρόπους αυτοαξιολόγησης. Προάγεται η αυτενέργεια και η επικοινωνία των µαθητών. ηµιουργούνται νέοι τρόποι έκφρασης και επικοινωνίας. ΓΙΑΤΙ ΟΙ ΕΚΠ/ΚΟΙ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΕΙΝΑΙ ΑΠΡΟΘΥΜΟΙ ΝΑ ΕΙΣΑΓΟΥΝ ΤΙΣ ΤΠΕ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ Συντηρητική σχολική νοοτροπία. Ανεπαρκής χρηµατοδότηση για εξοπλισµό. Έλλειψη τεχνικής υποστήριξης. Ανάλωση της διδακτικής ώρας µε τεχνικά προβλήµατα. Ανεπαρκής επιµόρφωση των ίδιων στις νέες τεχνολογίες. Υποτίµηση των δεξιοτήτων των µαθητών στη χρήση Η/Υ και τις νέες τεχνολογίες. Άγνοια για τα οφέλη στη διδακτική και µαθησιακή διεργασία από την χρήση των ΤΠΕ. Έλλειψη βασικών προϋποθέσεων, π.χ. αίθουσας µουσικής και υλικοτεχνικού µουσικού εξοπλισµού (όργανα, βιβλία, κλπ). Φόβος για την αποµάκρυνση από τις παραδοσιακές πρακτικές σε βάρος της µουσικότητας. Έλλειψη χρόνου. ΠΩΣ ΟΙ ΤΠΕ ΒΟΗΘΟΥΝ ΤΟΝ ΕΚΠ/ΚΟ ΜΟΥΣΙΚΗΣ Αναζήτηση ηχητικού υλικού και γενικότερου εποπτικού υλικού. υνατότητα εξειδικευµένης χρήσης πολυµεσικών εφαρµογών λογισµικών. Ανάπτυξη εξατοµικευµένων µουσικών δεξιοτήτων των µαθητών. Ώθηση του µαθητή για έρευνα, γνώση, δηµιουργία, κριτική σκέψη, αισθητική αντίληψη. Το µάθηµα γίνεται ελκυστικό και ενδιαφέρον για τους µαθητές, δηλ. λύνονται προβλή- µατα διαχείρισης της τάξης. Αποτελεσµατική αξιολόγηση. Επικοινωνία µε κεντρική διοίκηση, συναδέλφους, µαθητές, γονείς, κλπ. Παρακολούθηση και ανταλλαγή απόψεων για εναλλακτικές µεθοδολογικές προσεγγίσεις του µαθήµατος, λύση αποριών ή προβληµάτων. Άνοιγµα του σχολείου στην παγκόσµια ηλεκτρονική κοινωνία µε δηµιουργία ηλ. περιοδικών, δηµοσίευση εργασιών, απόψεων των µαθητών, κλπ. ιευκόλυνση της διαθεµατικής προσέγγισης του µαθήµατος. Οργάνωση των προσωπικών αρχείων και του υλικού του εκπαιδευτικού. Κέρδος χρόνου και κόπου.

Η πρόκληση των νέων Τεχνολογιών στο σύγχρονο µάθηµα της Μουσικής 5 Η τάση της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Υπουργείου Παιδείας είναι θετική για την εισαγωγή των ΤΠΕ στην εκπ/κή διαδικασία και µορφοποιείται µε σχετικά προγράµµατα, επιµορφώσεις, σεµινάρια, χορήγηση Η/Υ στους µαθητές, ευρυζωνικό δίκτυο στα σχολεία και στους εκπαιδευτικούς, αίθουσες εξοπλισµένες µε Η/Υ. ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑ ΡΟΜΗ Εποπτικό υλικό: εκαετίες 60 70 αρχές 80 : Ακουστικό υλικό από µαγνητικά κασετόφωνα και δίσκους βινυλίου. Οπτικό υλικό από αφίσες, φωτογραφίες, βιβλία. Μουσικά όργανα τα κλασικά ή αυτοσχέδιες κατασκευές. εκαετίες 80 µέσα 90 : Ακουστικό υλικό από CD. Οπτικό υλικό από βιντεοκασέτες. Μουσικά όργανα ηλ. αρµόνια. εκαετίες 90 00 : Ο Η/Υ καλύπτει όλα τα προηγούµενα εποπτικά µέσα, ενώ δίνει και νέες δυνατότητες. Εξέλιξη λογισµικών. εκαετία 00 10: ιαρκής βελτίωση και παραγωγή νέων µουσικών λογισµικών. Ε- ξειδίκευση (θεωρία, µορφολογία, ιστορία, ασκήσεις, διαχωρισµός ηλικιακών ή άλλων επιπέδων των µαθητών, κλπ). Λογισµικά: 1975: Guido. ιδασκαλία ντικτέ. 1980 : Το µοτίβο και η επεξεργασία του µε την γραφική του αναπαράσταση κι όχι µε τη συµβατική µουσική σηµειογραφία. / Προγράµµατα εκµάθησης σηµειογραφίας. / Ψηφιακά µουσικά όργανα. / Προγράµµατα µουσικής ανάλυσης (µοτίβων, ρυθµικών αξιών, αρµονικών αλυσίδων, κλπ) µε εργαλείο τη στατιστική ανάλυση. / ιαδραστικά προγράµµατα για παιδιά χωρίς µουσικές γνώσεις µε γραφική απεικόνιση της µουσικής. / Το MIDI σαν ένα είδος βασικού κώδικα για τη δηµιουργία µουσικών λογισµικών. 1985: Όλα τα επαγγελµατικά ηλ. όργανα είχαν ενσωµατώσει τη σύνδεση MIDI. 1990: ιαρκής εξέλιξη των εκπ/κων λογισµικών µουσικής (για παρτιτούρες, ηχογραφήσεις, κλπ).

Η πρόκληση των νέων Τεχνολογιών στο σύγχρονο µάθηµα της Μουσικής 6 ΜΟΥΣΙΚΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ Σύνθεση Εκτέλεση Ηχογράφηση Σηµειογραφία ιδασκαλία ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΤΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ Περιφερειακά συστήµατα (hardware) Λογισµικά (software) Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται µια αποµάκρυνση από τα περιφερειακά συστήµατα και µια επικέντρωση στον Η/Υ και τα λογισµικά. Αυτό σηµαίνει ότι πριν από 10 χρόνια ένα προσωπικό home studio (µουσικός σταθµός εργασίας) έπρεπε να έχει έναν Η/Υ συνδεµένο µε ΜΙDI κλαβιέ, µια κάρτα ήχου, µίκτη, µικρόφωνα ηχογράφησης, σάµπλερ, σήκουενσερ Σήµερα αρκεί ένας Η/Υ κι ένα MIDI κλαβιέ. Ο Υ/Η µπορεί µε τα κατάλληλα λογισµικά να χρησιµοποιηθεί για: Πολυκάναλη ηχογράφηση Επεξεργασία παρτιτούρας Ενορχήστρωση Παραγωγή έργων ηλεκτροακουστικής µουσικής Επεξεργασία και οργάνωση ήχων ΤΥΠΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ιάφοροι Η/Υ CD-ROM και DVD-ROM player Εκτυπωτής Ακουστικά Ηχεία Βασικός εξοπλισµός σε λογισµικά Πρόσβαση στο διαδίκτυο Βιντεοπροβολέας ή διαδραστικός πίνακας Σύστηµα τηλεδιάσκεψης ΣΤΑΘΜΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΕ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ Η/Υ Κλαβιέ (σε µορφή απλού κλαβιέ, συνθεσάιζερ, ηλ. πιάνου, κλπ) CD-ROM και DVD-ROM player Ακουστικά Μίκτης Κάρτα ήχου Σύστηµα ελέγχου του ηχητικού σήµατος Εξειδικευµένα λογισµικά

Η πρόκληση των νέων Τεχνολογιών στο σύγχρονο µάθηµα της Μουσικής 7 Ανάλογα µε τις απαιτήσεις µας µπορούµε να δηµιουργήσουµε ένα σταθµό εργασίας σε απλή ή σύνθετη µορφή.

Η πρόκληση των νέων Τεχνολογιών στο σύγχρονο µάθηµα της Μουσικής 8 ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΣΤΗ ΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ Κόστος εξοπλισµού Συνεχής αναβάθµιση των προγραµµάτων Χώρος Τεχνικές γνώσεις

Η πρόκληση των νέων Τεχνολογιών στο σύγχρονο µάθηµα της Μουσικής 9 ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΑ ΜΟΥΣΙΚΑ ΟΡΓΑΝΑ Πληκτροφόρα όργανα Με µορφή κάρτας ήχου Λογισµικά ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟ ΚΛΑΒΙΕ Κυκλοφορούν πολλά µοντέλα σε ποικιλία µεγεθών, χαρακτηριστικών και κόστους. Μπορεί να έχουν βαρυκεντρισµένο ή µη πλήκτρο, µε έκταση πιάνου ή λιγότερες οκτάβες, ενσωµατω- µένους ήχους, δυνατότητα πολυφωνίας, ενσωµατωµένα µεγάφωνα. Πρέπει να είναι συµβατά µε την General MIDI λειτουργία και να έχουν 2 εξόδους για στερεοφωνικό ήχο. ΠΟΥ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΜΕ ΤΟ MIDI ΚΛΑΒΙΕ ιδασκαλία µουσικών οργάνων ιδασκαλία θεωρίας της µουσικής Ανάπτυξη δεξιοτήτων αυτοσχεδιασµού ηµιουργία συνοδείας Σύνθεση και ενορχήστρωση της µουσικής Επεξεργασία ήχων ΤΥΠΟΙ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ ΚΛΑΒΙΕ Ηλεκτρονικά κλαβιέ χαµηλού κόστους (Romplers) Κλαβιέ ελέγχου (keyboard controllers) Ψηφιακά πιάνα Συνθεσάιζερ Προσοµοιωτές µουσικών οργάνων Τα τελευταία χρόνια τα λογισµικά µουσικών οργάνων (software instruments) και τα εικονικά µουσικά όργανα (virtual instruments) τείνουν να καταργήσουν τα παραπάνω περιφερειακά µουσικά ηλ. όργανα. ΦΟΡΗΤΕΣ ΣΥΣΚΕΥΕΣ ΗΧΟΥ ipods MP3 players Flash based recorder Μνήµες USB Βοηθούν τον εκπ/κό µουσικής να έχει µαζί του για άµεση χρήση µια µεγάλη, εύχρηστη και συνεχώς ανανεωµένη δισκοθήκη. Ακόµη µπορεί και να ηχογραφεί µε υψηλή πιστότητα ή και να µιξάρει εργασίες µαθητών ή ηχητικά παραδείγµατα.

Η πρόκληση των νέων Τεχνολογιών στο σύγχρονο µάθηµα της Μουσικής 10 ΜΟΥΣΙΚΑ ΛΟΓΙΣΜΙΚΑ Το σηκουένσερ (sequencer). Εικονικό πολυκάναλο πρόγραµµα εγγραφής για σύνθεση και ηχογράφηση (Digital Performer, Logic Pro, Cubase, Sonar). Λογισµικά µουσικής σηµειογραφίας (Finale, Sibelius, Encore). Λογισµικά αρχειοθέτησης και επεξεργασίας ήχου. Σταδιακά θεωρούνται ξεπερασµένα. Σάµπλερς, Βιβλιοθήκες ηχητικών δειγµάτων και Εικονικά όργανα (Gigastudio, Akoustik Piano, Trilogy, Proteus). ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΑ ΛΟΓΙΣΜΙΚΑ Λογισµικά συνοδείας (Band-in-a-box www.pgmusic.com, SmartMusic www.makemusic.com, Ισοκράτης http://www.byzanmusic.com/iso/isokratel.html ). Λογισµικά εκτελεστικών δεξιοτήτων (StarPlay www.interchair.com [δωρεάν], Sing &See http://singandsee.com). Λογισµικά θεωρίας και ντικτέ (Essentials of Music Theory www.alfred.com, Auralia www.sibelius.com, Music Ace I, II www.harmonicvision.com ). Λογισµικά µε διαδραστικά παιχνίδια (Groovy Music www.sibelius.com/products/groovy/index.html, MiDisaurus www.town4kids.com/us_ecom/products/midi_about.html ). Λογισµικά σηµειογραφίας (Finale NotePad www.finalemusic.com/notepad/, Sibelius www.sibelius.com, Βυζαντινογράφος http://cgi.di.uoa.gr/~gbelis/welcome.html, Η βυζαντινή κάλαµος http://www.byzantinikalamos.com/ ). Λογισµικά επεξεργασίας ήχου και ηχογράφησης (Cubase www.steinberg.de/productpage, Sequel www.sequel-music.net, Sonar www.cakewalk.com/products/sonar/default.asp, Audacity http://audacity.sourceforge.net [δωρεάν], MixCraft4.0 www.acoustica.com ). ιαδικτυακές εφαρµογές (Music Delta www.musicdelta.com, Music Theory http://musictheory.net, Teoria www.teoria.com, Μουσείο παράξενων µουσικών οργάνων http://www.oddmusic.com/, Τα όργανα της ορχήστρας http://orxistra.blogspot.com/, Sfs kids http://www.sfskids.org/templates/home.asp?pageid=1, Dso kids http://www.dsokids.com/2001/rooms/musicroom.asp ). Εδώ πρέπει να αναφέρουµε ότι στη συντριπτική τους πλειοψηφία τα εκπ/κά µουσικά λογισµικά είναι στην αγγλική γλώσσα. Η ελληνική αγορά βρίσκεται σε νηπιακό ακόµα στάδιο. Σε ελληνικές παραγωγές θα βρούµε κάποια CD-ROM όπως: Τα Ελληνικά Λαϊκά Μουσικά Όργανα του συλλόγου «Οι φίλοι της µουσικής», Τα ρεµπέτικα της ΚΥΜ, Τα Μουσικά Όργανα του ηµοσιογρ. Οργαν. Λαµπράκη, Τα ελληνικά λαϊκά µουσικά όργανα εκδ. ILISSOS multimedia, Ο µικρός µουσικός εκδ. Πατάκη, Ο µουσικός κόσµος εκδ. Καστανιώτη, Μουσικές πράξεις από τη Νόηση multimedia, η σειρά Μαθαίνω µουσική µε το PC και Kid-epedia Μουσική από την 4π, καθώς και την ΕΜΜΕΛΕΙΑ του Υπ. Παιδείας. Λογισµικά βυζαντινής σηµειογραφίας κυκλοφορούν ο Βυζαντινογράφος και η Βυζαντινή κάλαµος και για το ισοκράτηµα ο Ισοκράτης.

Η πρόκληση των νέων Τεχνολογιών στο σύγχρονο µάθηµα της Μουσικής 11 ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΠΩΣ ΕΠΙΤΥΓΧΑΝΟΝΤΑΙ ΜΕ ΤΗ ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ιαδραστικότητα Αµεσότητα και Παραστατικότητα Ποιότητα Πηγή πληροφόρησης Επικοινωνία Παιχνίδι και ενδιαφέρον Οργάνωση και αρχειοθέτηση Καινοτοµία Προσαρµοστικότητα στις σύγχρονες απαιτήσεις ιαθεµατικότητα ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ Ενεργή συµµετοχή των µαθητών σε δραστηριότητες όπως: αναζήτηση πληροφοριών στο διαδίκτυο, χρήση εκπ/κων λογισµικών, ηχογραφήσεις, αυτοαξιολόγηση µαθητικών έργων. Χρήση οπτικοακουστικών πολυµέσων, όπως βίντεο, εικόνας, γραφικών. Καλή ποιότητα ήχου και εικόνας, ποιοτική εµφάνιση διδακτικού υλικού. Χρήση του διαδικτύου υνατότητα επικοινωνίας, ασύγχρονης ή σύγχρονης µε άλλα εκπαιδευτικά περιβάλλοντα. Χρήση µουσικών παιχνιδιών και λογισµικών που προάγουν τις δηµιουργικές δραστηριότητες. Ο δάσκαλος µπορεί να προετοιµάζει και να οργανώνει τα µαθήµατά του αποτελεσµατικότερα ενώ έχει τη δυνατότητα να αρχειοθετεί τα µαθήµατα, τις εργασίες αλλά και την πρόοδο των µαθητών του µε τον τρόπο που επιθυµεί. Τα νέα τεχνολογικά εργαλεία δηµιουργούν νέους τρόπους έκφρασης και διευρύνουν τα ηχητικά ερεθίσµατα. Σύνδεση του σχολείου µε το καθηµερινό περιβάλλον των µαθητών, οι οποίοι είναι πια ιδιαίτερα ε- ξοικειωµένοι µε την τεχνολογία. Η χρήση του Η/Υ επιτρέπει τη σύνδεση του µαθή- µατος µε άλλους γνωστικούς τοµείς, όπως φυσική, περιβάλλον, εικαστικά, κ.α.

Η πρόκληση των νέων Τεχνολογιών στο σύγχρονο µάθηµα της Μουσικής 12 ΠΩΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΣΕΙ Ο ΕΚΠ/ΚΟΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΤΗΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ Βασική αρχή αποτελεί η άποψη ότι η τεχνολογία είναι ένα ακόµα δυναµικό εργαλείο στην εκπαιδευτική διαδικασία κι όχι αυτοσκοπός. Σε καµιά περίπτωση δεν µπορεί να αντικαταστήσει το δάσκαλο ή την νοηµοσύνη του µαθητή. Κι ενώ ο εκπ/κός µουσικής µπορεί π.χ. να γράψει και να τυπώσει τις παρτιτούρες του σε επαγγελµατικό επίπεδο, να δηµιουργήσει αρχεία ήχου εργασιών των µαθητών του, να επεξεργαστεί τους ήχους, να κάνει ελκυστικές µουσικές παρουσιάσεις, να δηµοσιοποιήσει υλικό και εργασίες, κ.α., προκύπτουν ερωτήµατα για το ποια απ αυτά τα µέσα είναι κατάλληλα για την κάθε περίπτωση, αφού το κάθε σχολείο, η κάθε ηλικία ή ακόµα και το κάθε τµήµα έχει τη δική του φυσιογνωµία. Ο εκπ/κός µουσικής, αφού γνωρίσει καλά όλα τα τεχνολογικά µέσα µουσικής που µπορεί να χρησιµοποιεί, πρέπει να αποφασίσει ποια απ αυτά του χρειάζονται σε συνάρτηση µε το α- ντικείµενο που θα διδάξει, τους στόχους του µαθήµατος, τις ηλικίες των παιδιών, τις τεχνικές δυνατότητες του σχολείου κι άλλες εκπ/κές παραµέτρους. ηλαδή η εφαρµογή της µουσικής τεχνολογίας στο σχολείο εναπόκειται στη διακριτική ευχέρεια του εκπαιδευτικού. Βέβαια, είναι αυτονόητο ότι για όλα αυτά απαιτείται αρκετός χρόνος προετοιµασίας και θεωρείται απαραίτητη προϋπόθεση η σωστή οργάνωση πριν από το µάθηµα. Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται στην κατάλληλη επιλογή ιστοσελίδων, µε κριτήριο την ηλικία και τις ικανότητες των µαθητών στην πληροφορική. Καλό θα είναι τουλάχιστον στους Η/Υ του σχολικού εργαστηρίου να έχουµε ενεργοποιήσει την απαγόρευση επίσκεψης σε µη ασφαλείς ιστοσελίδες, καθώς και να συστήσουµε στους γονείς να κάνουν το ίδιο στους οικιακούς Η/Υ, εφόσον αναθέτουµε στα παιδιά. εργασίες µε τον Η/Υ για το σπίτι. Επίσης πρέπει να εξασφαλίσουµε την νόµιµη κι ελεύθερη χρήση του υλικού που χρησιµοποιούµε, για να µην έχουµε προβλήµατα µε το νόµο περί πνευµατικών δικαιωµάτων. ΠΩΣ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΟΡΓΑΝΩΣΟΥΜΕ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΑ ΤΗΝ ΤΑΞΗ ΜΑΣ Είναι λάθος να ξεκινήσουµε σκεπτόµενοι τι υλικά θα µας χρειαστούν. Πρέπει να αρχίσουµε υπολογίζοντας τις πραγµατικές ανάγκες των µαθητών, τις δυνατότητες του σχολείου και τους στόχους του µαθήµατος. Έτσι, ενώ άλλοι θα κρίνουν ότι χρειάζονται αρκετούς σταθµούς εργασίας µέσα στην αίθουσα, άλλοι θα αρκεστούν σε έναν Η/Υ κι άλλοι µη έχοντας αίθουσα µουσικής θα βρουν τη λύση του φορητού εξοπλισµού. Αν δεν έχουµε π.χ. στόχο να ασχοληθούµε µε τη σηµειογραφία θα προτιµήσουµε λογισµικά άλλων θεµάτων ή αν θέλουµε να κάνουµε το µάθηµα να θυµίζει παιχνίδι θα ψάξουµε τα ανάλογα λογισµικά. Αν προτιµήσουµε τη λύση του ενός Η/Υ τότε θα χρειαστούµε βιντεοπροβολέα ή διαδραστικό πίνακα (interactive whiteboard). Αν πάλι είναι ανέφικτη η σύνδεση µε το διαδίκτυο υπάρχει η λύση της ασύρµατης σύνδεσης. ΕΠΙΛΟΓΗ ΛΟΓΙΣΜΙΚΩΝ Στην αγορά υπάρχει πλήθος λογισµικών (ενδεικτική αναφορά έγινε πιο πάνω) κι ενθουσιαζόµαστε αρχικά όταν τα ανακαλύπτουµε. Στην πράξη όµως οι εκπ/κοί που ήδη έχουν βάλει την τεχνολογία στο µάθηµά τους χρησιµοποιούν ένα µικρό αριθµό προγραµµάτων που εξυπηρετεί τις ανάγκες τους. Για την επιλογή ενός λογισµικού πρέπει να υπολογίσουµε: αν πραγµατικά εξυπηρετεί τη διδασκαλία και τους διδακτικούς µας στόχους αν είναι εύχρηστο κι ευέλικτο αν είναι συµβατό µe το σύστηµα Η/Υ που έχουµε αν είναι προσιτό το κόστος του

Η πρόκληση των νέων Τεχνολογιών στο σύγχρονο µάθηµα της Μουσικής 13 ΕΠΙΛΟΓΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΩΝ Ο απαραίτητος εξοπλισµός πρέπει να περιλαµβάνει: Υπολογιστή (PC ή Macintosh, µνήµη 2 GB, σκληρό δίσκο 160 GB, DVD RW) Οθόνη 19 ή 21 ιντσών Πληκτρολόγιο και ποντίκι ασύρµατο Βιντεοπροβολέα ή διαδραστικό πίνακα Κάρτα ήχου Κλαβιέ MIDI µε 5 οκτάβες Μικρόφωνο, ακουστικά, στερεοφωνικό σύστηµα Η ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΣΤΟ ΑΤΟΜΙΚΟ ΜΑΘΗΜΑ ΟΡΓΑΝΟΥ Η τεχνολογία µπορεί να βρεί εφαρµογή όχι µόνο στο µάθηµα της γενικής µουσικής αγωγής, αλλά και στο µάθηµα ενός οργάνου. Οι δυνατότητες της µουσικής τεχνολογίας είναι π.χ. Ο µαθητής να µελετάει µόνος του µε ένα λογισµικό συνοδείας (SmartMusic) Ο µαθητής να ηχογραφεί την εκτέλεσή του και να αυτοαξιολογείται Ο µαθητής να χρησιµοποιεί λογισµικά θεωρίας κι ακουστικών ασκήσεων Ο µαθητής µπορεί να επικοινωνεί µε το δάσκαλό του σε πραγµατικό χρόνο, εκτός ωραρίου µαθήµατος Ο µαθητής (ιδιαίτερα σε αποµονωµένες περιοχές) µπορεί να παρακολουθεί εξ αποστάσεως µαθήµατα. ΤΟ ΚΟΣΤΟΣ ΤΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ Για να οργανώσουµε το µουσικό µας εργαστήριο πρέπει να προχωράµε µε µικρά βήµατα στις αγορές και καλό είναι να είµαστε λίγο επιφυλακτικοί. Ίσως να πάρει χρόνο να ολοκληρωθεί έτσι όπως το φανταζόµαστε. Συνήθως δεν αγοράζονται όλα τα απαραίτητα µε την πρώτη. Είναι ευκολότερο να βρούµε χρηµατοδότηση αν έχουµε αποδείξει την αξία της λειτουργίας του εργαστηρίου µουσικής στο σχολείο. Ενδεικτικά θα αναφέρουµε ένα κοστολόγιο σύµφωνα µε τα παραπάνω, το οποίο βέβαια µπορεί να προσαρµοστεί ανάλογα µε τις συνθήκες και τις ανάγκες. ΥΛΙΚΟ ΑΞΙΑ (σε ) PC υπολογιστής µε οθόνη 400 900 MIDI κλαβιέ 90 300 Λογισµικά 350 1200 Γραφείο υπολογιστή 200 Μικρόφωνο 100 Ακουστικά 80 Ηχεία 80 Βιντεοπροβολέας 500-1500

Η πρόκληση των νέων Τεχνολογιών στο σύγχρονο µάθηµα της Μουσικής 14 ΕΠΙΛΟΓΟΣ Οι σηµερινοί µαθητές µεγαλώνουν σ ένα περιβάλλον που η τεχνολογία είναι µέρος της καθηµερινότητάς τους. Έχουν κινητό τηλέφωνο, ακούνε µουσική απ το MP3 τους, κατεβάζουν τραγούδια και βίντεο απ το διαδίκτυο, βρίσκουν τους φίλους τους στα chats, παίζουν ηλεκτρονικά παιχνίδια. Εφαρµόζοντας οι εκπ/κοί µουσικής την τεχνολογία στο µάθηµα µπορεί να περιοριστεί το χάσµα ανάµεσα στο σχολείο και τον κόσµο του µαθητή. Η µουσική τεχνολογία κερδίζει έδαφος σ όλον τον κόσµο. Γίνονται µελέτες, ανακοινώνονται επιστηµονικά άρθρα, δηµιουργούνται σχετικά ινστιτούτα κι ενώσεις όπως το Association for Technology in Music Instruction ή το Technology Institute for Music Educators. Αν θέλουµε να συµβαδίζουµε µε τις σύγχρονες εξελίξεις και το µάθηµά µας να γίνεται ενδιαφέρον, ελκυστικό, σύγχρονο και αποτελεσµατικό πρέπει να βάλουµε στην εκπαιδευτική µας δράση την µουσική τεχνολογία. Το ερώτηµα εποµένως δεν είναι αν θα χρησιµοποιήσουµε την τεχνολογία αλλά πώς θα τη χρησιµοποιήσουµε. Ήδη και στην Ελλάδα αρχίζει να γίνεται πραγµατικότητα η «Ψηφιακή τάξη», ενώ το Πανελλήνιο Σχολικό ίκτυο www.sch.gr µας δίνει τη δυνατότητα να οργανώσου- µε την τάξη µας ψηφιακά. Ο ρόλος του δασκάλου αλλάζει κι από «παντογνώστης» γίνεται ο καθοδηγητής που οδηγεί το µαθητή στην αυτοµάθηση. Τώρα οι µαθητές δρουν ως δηµιουργοί της δικής τους πρωτότυπης µουσικής, την οποία κρίνουν, εκτελούν, πειραµατίζονται. Έτσι προωθείται η µαθητοκεντρική διδασκαλία, η οµαλή αφοµοίωση της γνώσης, η αναδραστική πρακτική και η συνεργατική µάθηση. Η φύση του µαθήµατος της µουσικής χρειάζεται όλα τα παραπάνω κι έτσι επιτυγχάνονται οι στόχοι του µαθήµατος. Παρ όλα αυτά πρέπει να είναι πάντα ξεκάθαρο σε εκπαιδευτικούς και µαθητές ότι η τεχνολογία είναι το µέσο κι όχι αυτοσκοπός του µαθήµατος. Άρα πρέπει να θέσουµε τις αρχές για το περιεχόµενο και τους στόχους του τεχνολογικού µας εγχειρήµατος αλλιώς παραµονεύει ο κίνδυνος της αποµόνωσης, της άκριτης τεχνογνωσίας και, τελικά, η αποτυχία του µαθήµατος. Εποµένως, για να πετύχουµε στο µάθηµά µας πρέπει: Να έχουµε ικανοποιητική γνώση του διδακτικού αντικειµένου Να οργανώνουµε αποτελεσµατικά το χρόνο και το µάθηµά µας Να διατηρούµε την πειθαρχία της τάξης Να αποτελούµε πρότυπο µίµησης για τους µαθητές, χρησιµοποιώντας οι ίδιοι µε ενθουσιασµό την τεχνολογία στις µουσικές δραστηριότητες Να γνωρίζουµε καλά τα µέσα που χρησιµοποιούµε Να οργανώνουµε µε το σωστό τρόπο τα µέσα στα χρονικά πλαίσια του µαθήµατος Να ενθαρρύνουµε την αυτενέργεια των µαθητών Να µην ξεχνάµε ότι πρέπει να γίνεται ένα σαφώς µουσικό µάθηµα Η εισαγωγή των ΤΠΕ σε µία τάξη δεν επιφέρει αυτόµατα και ουσιαστικές αλλαγές. Απαιτείται αλλαγή στάσης των εκπαιδευτικών, εφαρµογή µεθόδων που συνάδουν µε τις νεότερες θεωρίες µάθησης και επιπλέον χρόνος διαθέσιµος και διάθεση. Εάν η διδασκαλία συνεχίσει να γίνεται παραδοσιακά, αλλά µε νέα µέσα, ουσιαστικά δεν έχει αλλάξει τίποτα. Στόχος δεν είναι ο εντυπωσιασµός, αλλά η υιοθέτηση των καλύτερων πρακτικών από διάφορες µεθόδους στα πλαίσια της µικτής µάθησης. Συνυφασµένο µε την ανάπτυξη µιας παιδαγωγικής της τεχνολογίας γενικότερα και της µουσικής τεχνολογίας ειδικότερα είναι το αίτηµα της επαρκούς επιµόρφωσης των εκπαιδευτικών. Έτσι θα έχουµε αρτιότερη εφαρµογή των ΤΠΕ στην εκπαιδευτική διαδικασία. Το ποιους δρόµους θα ανοίξει η τεχνολογία στο µέλλον και τι απ αυτά θα υιοθετήσει η µελλοντική παιδαγωγική αντίληψη είναι µάλλον άγνωστο. Το µάθηµα της µουσικής πάντα θα επικεντρώνεται στη διάδραση των ανθρώπων, µαθητών και εκπαιδευτικών. Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο Reese «η τάξη του µέλλοντος θα στηρίζεται στη διάδραση των ανθρώπων εν θα βρεις πουθενά ροµπότ να διδάσκουν µουσική επειδή η ζωντανή αλληλεπίδραση είναι α- ναντικατάστατη».

Η πρόκληση των νέων Τεχνολογιών στο σύγχρονο µάθηµα της Μουσικής 15 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Ανδρούτσος Π. (2005) Η χρήση της τεχνολογίας και ιδιαίτερα των πολυµέσων και του βίντεο στη µουσική εκπαίδευση. Αρναούτογλου. (1993) Μουσική τεχνολογία Γεωργάκη Α. (2007) Η µουσική τεχνολογία σαν εργαλείο δηµιουργικής µάθησης στην εκπαίδευση απόντες Ν. (2005) Η κοινωνία της πληροφορίας. Εκπαιδευτική διάσταση. Καµπύλης Π. (2005) Μουσική αγωγή και νέες τεχνολογίες Μακροπούλου Ε., Βαρελάς. (2009) Plug and play Οι νέες τεχνολογίες στο µάθηµα της µουσικής Μακροπούλου Ε. (2007) Μουσική και Τεχνολογία: δυο έννοιες ασυµβίβαστες; Πλέσσας Α. (2002) Μουσική και Τεχνολογία. Σιώζος Γ. (2003) Μουσικές εφαρµογές του Η/Υ στο σχολείο. Χρυσοστόµου Σ. (2006) Η µουσική στην εκπαίδευση: Το δίληµµα της ιεπιστηµονικότητας. Bamberger J. (1986) The mind behind the musical ear: how children develop musical intelligence. Berz W.L. & Bowman J. (1994) Applications of research in music technology. Brandao M. Wiggins G. & Pain H. Computers in music education. Frankel J. (2004) The one-computer music classroom Frankel J. (2000) Music education in a digital world. Jennings K. (2003) Toy Symphony: an international music technology project for children. Kulik J.A. (2003) Effects of using technology in elementary and secondary schools: what controlled evaluation studies say. Manchester K.A. (2002) A beginner s guide: computer composition in the elementary music class. McCord K. (2001) Music software for special needs. Olson C. A. (2008) Staying in step. Philpott C. Plummeridge C. (2001) Issues in music teaching. Reese S. & Davis A. (1998) The systems approach to music technology. Reese S. (2000) Technology: music education in a digital world. Reese S. McCord K. & Wallis K. (2001) Strategies for teaching technology. Schlager K. (2007) Distance learning. Sussman R. A brief overview of music software and technology and its impact on music education. Vennemeyer J. (1999) Orff + Technology = Composition for kids. Watson S. (2005) Technology guide for music educators. ΙΣΤΟΣΕΛΙ ΕΣ Στην ιστοσελίδα http://www.fagottobooks.gr/pdf/sel149-170_times.pdf θα βρούµε (στα ελληνικά) έναν κατάλογο µε ιστοσελίδες µουσικής εκπαίδευσης και µουσικής Τεχνολογίας (Ενότητες: Ψηφιακές µουσικές βιβλιοθήκες & λεξικά, Παρτιτούρες Στίχοι, Αρχεία ήχου & βίντεο, Πλάνα µαθηµάτων & µουσικές δραστηριότητες, Μουσική & Τέχνη, ιαδικτυακά µαθήµατα, Μουσική τεχνολογία, Περιοδικά, Οδηγός αγοράς, Μουσικές ακροάσεις). Στην ιστοσελίδα http://www.hitsquad.com/smm/ θα βρούµε (στα αγγλικά) καταλόγους µε µουσικά λογισµικά που κυκλοφορούν.

Η πρόκληση των νέων Τεχνολογιών στο σύγχρονο µάθηµα της Μουσικής 16 http://www.youtube.com/watch?v=6bueno6u7ti&feature=related Μάθηµα πιάνου http://www.abc.net.au/rollercoaster/loops/games/wickmixer/default.htm µείκτης παιχνίδι http://www.abc.net.au/arts/adlib/mixit.htm µείκτες http://www.abc.net.au/rollercoaster/angela/game/soundmixing/soundgame.htm εισαγωγή ήχων σε βίντεο