ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 : ΒΑΣΙΚΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ Να σηµειώσετε Σ αν είναι σωστό ή Λ αν είναι λάθος στο τέλος των προτάσεων: 1. Το µαγνητόφωνο ενός παιδιού είναι καταναλωτό αγαθό. 2. Το οικόπεδο πάνω στο οποίο κτίζεται ένα εργοστάσιο ανήκει στο συντελεστή παραγωγής κεφάλαιο. 3. Το χρήµα είναι ένας από τους συντελεστές παραγωγής. 4. Κεφαλαιουχικά αγαθά είναι εκείνα που χρησιµοποιούνται για την άµεση ικανοποίηση των αναγκών του ανθρώπου. Εξετάσεις 22 5. Όταν σε µία οικονοµία υπάρχει ανεργία, η παραγωγή της οικονοµίας αυτής βρίσκεται σε σηµείο κάτω από την Κ.Π.. Εξετάσεις 22 6. Ο καταµερισµός των έργων οδηγεί σε µεγάλη εξειδίκευση και σε διάφορες βελτιώσεις του τρόπου παραγωγής των προϊόντων. Εξετάσεις 22 7. Η Κ.Π.. µιας οικονοµίας δείχνει τις µεγαλύτερες ποσότητες ενός προϊόντος που είναι δυνατόν να παραχθούν στην οικονοµία για κάθε δεδοµένη ποσότητα του άλλου προϊόντος. 8. Τα ελεύθερα αγαθά αποτελούν αντικείµενο της Πολιτικής Οικονοµίας. 9. Κεφαλαιουχικά αγαθά είναι εκείνα τα οποία χρησιµοποιούνται στην παραγωγική διαδικασία από την οποία παράγονται άλλα αγαθά. 1. Το κύριο χαρακτηριστικό των οικονοµικών αγαθών είναι ότι βρίσκονται σε περιορισµένες ποσότητες σε σχέση µε τις ανάγκες που ικανοποιούν. 11. Η έννοια της αγοράς δεν περιορίζεται σε έναν γεωγραφικό τόπο, αλλά περιλαµβάνει όλα εκείνα τα µέσα µε τα οποία µπορεί να πραγµατοποιηθεί µία αγοροπωλησία και όλους τους σχετικούς χώρους. 12. Στον παραγωγικό συντελεστή κεφάλαιο περιλαµβάνεται και το λίπασµα που θα χρησιµοποιηθεί για την καλλιέργεια σιταριού. 13. Τα διαρκή αγαθά είναι µόνο κεφαλαιουχικά. 14. Ως επιχειρηµατικότητα εννοούµε την ικανότητα που έχουν ορισµένοι άνθρωποι να διαβλέπουν κέρδος σε διάφορες οικονοµικές δραστηριότητες και να αναλαµβάνουν να συνδυάσουν τους άλλους τρεις συντελεστές παραγωγής (εργασία, έδαφος, κεφάλαιο) για να γίνει η παραγωγή. 15. Το κόστος ευκαιρίας του αγαθού Α σε όρους του αγαθού Β δείχνει πόσες µονάδες του αγαθού Β θυσιάζονται, όταν παράγεται µία επιπλεον µονάδα από το αγαθό Α. 16. Το οικονοµικό πρόβληµα κάθε κοινωνίας προέρχεται από τη διαφορά που υπάρχει µεταξύ του πλήθους των αναγκών που οι άνθρωποι επιδιώκουν να
ικανοποιήσουν και του περιορισµένου όγκου των αγαθών που υπάρχουν για την ικανοποίηση αυτών των αναγκών. 17. Το οικονοµικό πρόβληµα κάθε κοινωνίας προέρχεται από την έλλειψη χρήµατος. 18. Το χρηµατικό κόστος ενός αγαθού είναι το πραγµατικό ή εναλλακτικό κόστος του εκφρασµένο σε χρήµα. 19. Καταναλωτά αγαθά είναι εκείνα που µόνο µια φορά µπορούν να χρησιµοποιηθούν για το σκοπό που έχουν παραχθεί. 2. Οι ανάγκες ως σύνολο είναι απεριόριστες ή ακόρεστες, αλλά καθεµιά ανάγκη ξεχωριστά υπόκειται σε προσωρινό κορεσµό. Εξετάσεις 25 και 28 21. Η έννοια της αγοράς περιορίζεται σε ένα συγκεκριµένο γεωγραφικό χώρο. 22. Η ουσία του οικονοµικού προβλήµατος βρίσκεται στη σχετική έλλειψη ή στενότητα των αγαθών. 23. Το σύνολο των γνώσεων και ικανοτήτων που αποκτά ο άνθρωπος µε τη µόρφωση και την εµπειρία ονοµάζουµε ανθρώπινο κεφάλαιο. 24. Οι ροές αγαθών, παραγωγικών συντελεστών και χρήµατος µεταξύ των επιχειρήσεων, των νοικοκυριών και του κράτους είναι συνεχείς και έχουν πάντα το ίδιο µέγεθος. Εξετάσεις 211 25. Το κόστος ευκαιρίας είναι συνήθως αυξανόµενο. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι συντελεστές παραγωγής δεν είναι εξίσου κατάλληλοι για την παραγωγή όλων των αγαθών. Εξετάσεις 211 26. Η λήψη των αποφάσεων των οικονοµούντων ατόµων δε βασίζεται στη βεβαιότητα του αποτελέσµατος, αλλά στις προσδοκίες που τα άτοµα διαµορφώνουν για τα αποτελέσµατα των πράξεών τους. Εξετάσεις 25, 29, 212 27. Το πραγµατικό κόστος ενός αγαθού είναι τα άλλα αγαθά που θυσιάστηκαν για την παραγωγή του. Εξετάσεις 25,213 28. Μια γεωργική έκταση, όσο παραµένει ακαλλιέργητη, είναι εν δυνάµει συντελεστής παραγωγής. Εξετάσεις 213 Να κυκλώσετε την απάντηση που πιστεύετε ότι ταιριάζει περισσότερο: 1. Καταναλωτά είναι τα αγαθά τα οποία χρησιµοποιούνται: a) Αποκλειστικά από τους καταναλωτές b) Μόνο στην παραγωγική διαδικασία c) Μία µόνο φορά για το σκοπό που έχουν παραχθεί d) Πολλές φορές για το σκοπό που έχουν παραχθεί Εξετάσεις 2 2. Αν η παραγωγή µιας οικονοµίας αντιστοιχεί σε σηµείο κάτω από την Κ.Π.. της, αυτό σηµαίνει οτι:
a) Η οικονοµία απασχολεί όλους τους συντελεστές που έχει στη διάθεσή της b) Η οικονοµία υποαπασχολεί έναν ή περισσότερους συντελεστές της c) Η οικονοµία παράγει περισσότερα καταναλωτικά παρά κεφαλαιουχικά αγαθά d) Μειώθηκαν οι ποσότητες των παραγωγικών συντελεστών της οικονοµίας 3. Το ψυγείο µιας οικογένειας είναι: a) Καταναλωτό αγαθό b) Κεφαλαιουχικό αγαθό c) Κεφαλαιουχικό και καταναλωτό αγαθό d) ιαρκές και καταναλωτικό αγαθό 4. Το κόστος ευκαιρίας του αγαθού Ψ, σε όρους του αγαθού Χ, είναι ίσο µε 3. Αυτό σηµαίνει οτι: a) Για να παραχθεί µία επιπλέον µονάδα από το αγαθό Χ, θα πρέπει να θυσιαστούν 3 µονάδες από το αγαθό Ψ b) Για να παραχθεί µία επιπλέον µονάδα από το αγαθό Ψ, θα πρέπει να θυσιαστούν 3 µονάδες από το αγαθό Χ c) Μια αύξηση της ποσότητας του αγαθού Χ κατά 1% θα έχει ως αποτέλεσµα τη µείωση της ποσότητας του αγαθού Ψ κατά 3% d) Μια αύξηση της ποσότητας του αγαθού Ψ κατά 1% θα έχει ως αποτέλεσµα τη µείωση της ποσότητας του αγαθού Χ κατά 3% 5. Το πιεστήριο του τυπογραφείου που χρησιµοποιεί µια επιχείρηση είναι αγαθό: a) Υλικό, διαρκές και καταναλωτικό b) Καταναλωτό και καταναλωτικό c) Υλικό, διαρκές και κεφαλαιουχικό d) Καταναλωτικό και κεφαλαιουχικό 6. Το ιδιωτικό αυτοκίνητο µιας οικογένειας είναι αγαθό: a) Καταναλωτικό και καταναλωτό b) Καταναλωτικό και διαρκές c) Κεφαλαιουχικό d) Καταναλωτό και κεφαλαιουχικό 7. Ο συντελεστής εργασία είναι: a) Η εργασία των εργατών b) Η εργασία όλων των επιστηµόνων c) Η εργασία των αγροτών d) Η σωµατική και πνευµατική προσπάθεια των ανθρώπων που καταβάλλεται για την παραγωγή των αγαθών 8. Μία οικονοµία που παράγει δύο µόνο αγαθά, το Χ και το Ψ, χρησιµοποιώντας όλους τους παραγωγικούς συντελεστές που έχει στη διάθεσή της αποδοτικά (ορθολογικά), µε δεδοµένη την τεχνολογία παραγωγής, µπορεί να παράγει 6 µονάδες από το αγαθό Χ και 1 µονάδες από το αγαθό Ψ ή 8 µονάδες από το αγαθό Χ και 6 µονάδες από το αγαθό Ψ. Με βάση τα παραπάνω δεδοµένα, το κόστος ευκαιρίας (εναλλακτικό κόστος) του αγαθού Χ σε όρους του αγαθού Ψ είναι ίσο µε: a) 1/2 b) 2 c) 4
d) 2 9. Για την παραγωγή 6 µονάδων του αγαθού Υ θυσιάζονται 3 µονάδες του αγαθού Χ. Το κόστος ευκαιρίας του αγαθού Χ σε όρους του αγαθού Υ είναι: a),5 b) 2 c),2 d) 3 Εξετάσεις 213 Ερωτήσεις 1. Τι εννοούµε µε τον όρο «παραγωγική διαδικασία»; Να αναφέρετε τους συντελεστές παραγωγής. Πότε ένας συντελεστής παραγωγής θεωρείται «εν δυνάµει συντελεστής παραγωγής»; 2. Να αναφέρετε τρεις παράγοντες που προκαλούν αβεβαιότητα στην οικονοµική ζωή. 3. Να περιγράψετε τις ιδιότητες των οικονοµικών αναγκών: της εξέλιξης, του πολλαπλασιασµού, του κορεσµού, καθώς και τους βασικούς λόγους που συντελούν στον πολ/σµό και την εξέλιξη των αναγκών. 4. Να δώσετε τους ορισµούς των διαρκών και των κεφαλαιουχικών αγαθών. 5. Τι είναι ο καταµερισµός των έργων ή της εργασίας, ποια είναι τα πλεονεκτήµατά του και ποιο είναι το σοβαρότερο µειονέκτηµά του; 6. Να αναφέρετε δύο παραδείγµατα διαρκών και δύο παραδείγµατα κεφαλαιουχικών αγαθών. 7. Να αναφέρετε τι δείχνει ο ορισµός της έννοιας της Κ.Π.. µιας οικονοµίας. 8. Αφού αναφέρετε ποιο φαινόµενο ονοµάζεται καταµερισµός των έργων ή της εργασίας, στη συνέχεια να περιγράψετε τα πλεονεκτήµατα του καταµερισµού των έργων καθώς και το βασικό του µειονέκτηµα. ( εν απαιτείται χρήση παραδειγµάτων). 9. Α) Να αναπτύξετε τις ιδιότητες της εξέλιξης και του πολλαπλασιασµού των οικονοµικών αναγκών. Β) Να αναπτύξετε τους βασικούς λόγους που συντελούν στην εξέλιξη και στον πολλαπλασιασµό των οικονοµικών αναγκών. Γ) Να αναπτύξετε την ιδιότητα του κορεσµού των οικονοµικών αναγκών. Εξετάσεις 2 (µόνο τα Α και Β), 212 Ασκήσεις 1. Να µεταφέρετε στο τετράδιό σας τον παρακάτω πίνακα παραγωγικών δυνατοτήτων µίας υποθετικής οικονοµίας η οποία µε δεδοµένη τεχνολογία παράγει µόνο τα αγαθά Χ και Ψ χρησιµοποιώντας αποδοτικά όλους τους παραγωγικούς συντελεστές της.
Συνδυασµοί ποσοτήτων Α Β Γ Ποσότητες αγαθού Χ 1 Ποσότητες αγαθού Υ 9 5 ΚΕ ψ,5,25 ΚΕ χ 2 3 Α) Κάνοντας τους κατάλληλους υπολογισµούς στο τετράδιό σας να συµπληρώσετε τα πέντε κενά του πίνακα. Β) Όταν αυξάνεται η παραγωγή του Ψ, το ΚΕψ είναι αυξανόµενο ή φθίνον; Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας µε βάση τους παραγωγικούς συντελεστές της οικονοµίας. Γ) Όταν παράγονται 74 µονάδες του αγαθού Ψ, ποια είναι η µέγιστη ποσότητα από το αγαθό Χ που µπορεί να παράγει η συγκεκριµένη υποθετική οικονοµία; 2. Στον επόµενο πίνακα δίνονται τα στοιχεία µίας υποθετικής οικονοµίας που παράγει µόνο δύο προϊόντα Χ και Ψ. Μέγιστοι Ποσότητες Ποσότητες ΚΕ Χ ΚΕ Υ συνδυασµοί αγαθού Χ αγαθού Υ Α 35 6 Β 3,5 Γ 2,5 Α) Να µεταφέρετε τον πίνακα στο τετράδιό σας και να συµπληρώσετε τα κενά. Β) Με τη βοήθεια του κόστους ευκαιρίας να εξεταστεί υπολογιστικά αν ο συνδυασµός Ε(Χ=52, Ψ=14) είναι εφικτός, ανέφικτος ή µέγιστος δυνατός. Γ) Πόσες µονάδες από το αγαθό Ψ πρέπει να θυσιαστούν για να παραχθούν οι 14 τελευταίες µονάδες του αγαθού Χ; 3. Μία οικονοµία παράγει δύο αγαθά Χ και Ψ σε συνθήκες πλήρους απασχόλησης κατά τους εξής συνδυασµούς: Συνδυασµοί Χ Υ Α 25 Β 5 15 Γ 75 75 9 Α) Να υπολογίσετε το κόστος ευκαιρίας του αγαθού Χ σε µονάδες Ψ. Β) Να υπολογίσετε το κόστος ευκαιρίας του αγαθού Ψ σε µονάδες Χ. Γ) Με τη βοήθεια του κόστους ευκαιρίας να εξεταστεί υπολογιστικά αν οι συνδυασµοί Ε(Χ=8, Ψ=55) και Ζ(Χ=25, Ψ=17) είναι εφικτοί, ανέφικτοι ή µέγιστοι δυνατοί. ) Να κατασκευάσετε την Κ.Π.. µε βάση τα δεδοµένα του παραπάνω πίνακα. Εξετάσεις 28 4. Μία υποθετική οικονοµία παράγει δύο µόνο αγαθά, το Χ και το Ψ. Στον παρακάτω πίνακα παρουσιάζονται έξι συνδυασµοί ποσοτήτων των Χ και Ψ που παράγει η εν λόγω οικονοµία, µε δεδοµένη την τεχνολογία παραγωγής
και χρησιµοποιώντας αποδοτικά (ορθολογικά) όλους του συντελεστές παραγωγής που έχει στη διάθεσή της. Συνδυασµοί Παραγόµενες ποσότητες Παραγόµενες ποσότητες ποσοτήτων αγαθού Χ αγαθού Ψ Α 1 Β 8 4 Γ 6 7 4 9 Ε 2 15 Ζ 11 Α) Να σχεδιάσετε την Καµπύλη Παραγωγικών υνατοτήτων της οικονοµίας. Β) Να υπολογίσετε το κόστος ευκαιρίας του Ψ σε όρους Χ, όταν η οικονοµία µετακινείται από το συνδυασµό Γ στο συνδυασµό, καθώς και το κόστος ευκαιρίας του Χ σε όρους Ψ, όταν η οικονοµία µετακινείται από το συνδυασµό Β στο συνδυασµό Α. Γ) Αν η οικονοµία παράγει 5 µονάδες από το αγαθό Χ, ποια είναι η µέγιστη ποσότητα του αγαθού Ψ που µπορεί να παραχθεί; ) Πως είναι δυνατόν να παραχθεί ο ενέφικτος συνδυασµός που αντιστοιχεί σε 2 µονάδες του αγαθού Χ και σε 125 µονάδες του αγαθού Ψ; Ε) Να χαρακτηρίσετε το συνδυασµό που αντιστοιχεί σε 5 µονάδες του αγαθού Χ και σε 4 µονάδες του αγαθού Ψ. Τι συµβαίνει στην οικονοµία όταν παράγεται αυτός ο συνδυασµός; 5. Μία υποθετική οικονοµία παράγει δύο µόνο αγαθά, το Χ και το Ψ. Στον παρακάτω πίνακα παρουσιάζονται τέσσερις συνδυασµοί ποσοτήτων των αγαθών Χ και Ψ που παράγει η εν λόγω οικονοµία, χρησιµοποιώντας αποδοτικά (ορθολογικά) όλους τους παραγωγικούς συντελεστές που έχει στη διάθεσή της και µε δεδοµένη την τεχνολογία. Συνδυασµοί Παραγόµενες ποσότητες Παραγόµενες ποσότητες αγαθού Χ αγαθού Ψ Α 12 Β 1 1 Γ 2 5 25 Α) Να υπολογίσετε το κόστος ευκαιρίας του αγαθού Χ σε όρους του αγαθού Ψ και το κόστος ευκαιρίας του αγαθού Ψ σε όρους του αγαθού Χ, για όλους τους διαδοχικούς συνδυασµούς. Β) Με τη βοήθεια του κόστους ευκαιρίας να εξετάσετε (υπολογιστικά) αν οι παρακάτω συνδυασµοί είναι εφικτοί, ανέφικτοι ή µέγιστοι. α. Κ (Χ=8, Ψ=13) β. Λ (Χ=14, Ψ=8) γ. Μ (Χ=22, Ψ=35) Γ) Αν η οικονοµία παράγει 6 µονάδες από το αγαθό Ψ, ποια είναι η µέγιστη ποσότητα του αγαθού Χ που µπορεί να παραχθεί; 6. Να µεταφέρετε στο τετράδιό σας τον παρακάτω πίνακα παραγωγικών δυνατοτήτων µιας υποθετικής οικονοµίας η οποία, µε δεδοµένη τεχνολογία, παράγει µόνο τα αγαθά Χ, Ψ, χρησιµοποιώντας αποδοτικά όλους τους παραγωγικούς συντελεστές της. Συνδυασµοί Παραγόµενες Παραγόµενες Κόστος Κόστος
ποσοτήτων ποσότητες αγαθού Χ ποσότητες αγαθού Ψ ευκαιρίας του ευκαιρίας του αγαθού Χ (σε αγαθού Ψ (σε µονάδες του Ψ) µονάδες του Χ) Α 12 4 ; Β 8 ; ;,5 Γ 4 24 1 ; ; Α) Κάνοντας τους κατάλληλους υπολογισµούς στο τετράδιό σας, να συµπληρώσετε τα πέντε κενά του πίνακα στα οποία υπάρχουν ερωτηµατικά. Β) Να εξετάσετε υπολογιστικά, µε τη βοήθεια του κόστους ευκαιρίας, ποιος από τους παρακάτω συνδυασµούς βρίσκεται επί, ποιος δεξιά και ποιος αριστερά της καµπύλης παραγωγικών δυνατοτήτων. α) Κ(Χ=6, Ψ=18), β) Λ(Χ=11, Ψ=5) και γ) Μ(Χ=15, Ψ=265). Γ) Να υπολογίσετε πόσες µονάδες από το αγαθό Ψ θα θυσιαστούν προκειµένου να παραχθούν οι πρώτες 1 µονάδες του αγαθού Χ. ) Να χαρακτηρίσετε τον συνδυασµό που αντιστοιχεί σε 5 µονάδες του αγαθού Χ και 16 µονάδες του αγαθού Ψ. Τι συµβαίνει στην οικονοµία, όταν παράγεται αυτός ο συνδυασµός; Εξετάσεις 212
