Επιμέλεια : Ευθύμιος Αναγνωστόπουλος Νομικός Σύμβουλος ΠΕΔΜΕΔΕ Πρόσφατα ψηφίστηκαν μια σειρά νομοθετημάτων που έχουν άμεση ή έμμεση σχέση με την άσκηση της δραστηριότητας των ΕΔΕ.Τα νομοθετήματα αυτά που αποτελούνται από διάσπαρτες διατάξεις, και σε μη συναφή νομοσχέδια, χαρακτηρίζονται από αποσπασματικού και προβληματικού τύπου ρυθμίσεις, πολλές φορές ασύνδετες μεταξύ τους, με κύριο γνώρισμα την προστασία της αδυναμίας της δημόσιας διοίκησης στην εκτέλεση των καθηκόντων της. Δυστυχώς το σύνολο των ρυθμίσεων αυτών δυσχεραίνει την άσκηση του επιχειρείν από τους ΕΔΕ. Να σημειωθεί επίσης η έλλειψη μεταβατικών ή ειδικών διατάξεων, κυρίως στο νόμο 4072/2012, που γεννά άμεσα σωρεία ερμηνευτικών ζητημάτων για τις ήδη εκτελούμενες συμβάσεις. Παράλληλα την ίδια περίοδο σημειώθηκε και σημαντική μεταστροφή της νομολογίας σε διάφορα ζητήματα, που άπτονται της δραστηριότητας των ΕΔΕ Σκοπός της παρούσας παρουσίασης είναι η συνοπτική και εύληπτη καταγραφή των πρόσφατων μεταβολών του νομοθετικού πλαισίου (Ι) και της νομολογιακής μεταστροφής (ΙΙ) που αφορά στην εκτέλεση των δημοσίων έργων, σε μια μορφή πρακτικού οδηγού - βοηθήματος για τα μέλη της Ένωσης.
Ι. ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ Α. Νόμος 4070/2012 «Ρυθμίσεις Ηλεκτρονικών Επικοινωνιών, Μεταφορών, Δημοσίων Έργων και άλλες διατάξεις» (ΦΕΚ Α 82/10.04.2012). Ο νόμος 4070/2012 «Ρυθμίσεις Ηλεκτρονικών Επικοινωνιών, Μεταφορών, Δημοσίων Έργων και άλλες διατάξεις» (ΦΕΚ Α 82/10.04.2012) αφορά άμεσα στην τροποποίηση του ν. 3669/2008, αλλά και σε άλλες ρυθμίσεις που αφορούν τους ΕΔΕ. Στο νόμο αυτό περιέχονται άρθρα με τα οποία επιφέρονται αλλαγές και τροποποιήσεις σε ορισμένες διατάξεις της κωδικοποίησης της νομοθεσίας κατασκευής δημόσιων έργων (ν. 3669/2008). Οι νέες αυτές διατάξεις εφαρμόζονται και στις συμβάσεις που εκτελούνται κατά την έναρξη εφαρμογής του νόμου αυτού, εκτός από επιμέρους ρυθμίσεις σε κάποιες διατάξεις. 1. Τροποποιείται το άρθρο 36 «Διοίκηση του έργου - Επίβλεψη - Υπερημερία κυρίου του έργου» του ν.3669/2008 (άρθρο 186 του ν. 4070/2012) Για την παραλαβή των αφανών εργασιών και τη σύνταξη των σχετικών πρωτοκόλλων ορίζονται τριμελείς επιτροπές τεχνικών υπαλλήλων H ρύθμιση αυτή εφαρμόζεται και στα έργα που βρίσκονται σε εξέλιξη. Για την παραλαβή του φυσικού εδάφους, η Προϊσταμένη Αρχή συγκροτεί Επιτροπή, στην οποία συμμετέχουν υποχρεωτικά ο Προϊστάμενος της διευθύνουσας υπηρεσίας και ο επιβλέπων.στις εν εξελίξει συμβάσεις η διάταξη αυτή εφαρμόζεται στις περιπτώσεις που δεν έχει γίνει ακόμα παραλαβή του φυσικού εδάφους 2. Τροποποιείται το άρθρο 52 «Επιμετρήσεις» του ν.3669/2008(άρθρο 186 του ν. 4070/2012) Οι επιμετρήσεις υποβάλλονται σε έντυπη και ηλεκτρονική μορφή, το αργότερο είκοσι ημέρες μετά το τέλος του επομένου της εκτελέσεώς τους μηνός. Η ρύθμιση αυτή εφαρμόζεται στις επιμετρήσεις που υποβάλλονται από τις 11-4-2012 και μετά. Η Διευθύνουσα Υπηρεσία, υποχρεούται μέσα σε τρεις μήνες από την υποβολή τους να προβεί σε έλεγχο και διόρθωση των υπολογισμών, να εγκρίνει τις επιμετρήσεις και να κοινοποιήσει στον ανάδοχο τις επιμετρήσεις που έχουν ελεγχθεί και διορθωθεί, ο δε ανάδοχος εάν δεν αποδέχεται τις διορθώσεις, μπορεί να ασκήσει ένσταση. 2
Εάν οι υποβαλλόμενες επιμετρήσεις παρουσιάζουν ελλείψεις, που καθιστούν αδύνατο τον έλεγχο ή τη διόρθωση τους, η Δ.Υ. τις επιστρέφει, μέσα στην τρίμηνη προθεσμία και καλεί τον ανάδοχο για τη συμπλήρωση τους, αναφέροντας συγκεκριμένα και αριθμημένα στο έγγραφό της τα στοιχεία που λείπουν και κρίνονται απαραίτητα. Ο ανάδοχος, μέσα σε ένα μήνα, υποχρεούται να επανυποβάλει τις επιμετρήσεις συμπληρώνοντας όλα τα στοιχεία που του ζητήθηκαν με την πρόσκληση, Μετά την επανυποβολή, η Δ.Υ. δεν μπορεί να τις επιστρέψει εκ νέου στον ανάδοχο προς συμπλήρωση, αλλά υποχρεούται μέσα σε ένα μήνα να τις ελέγξει, να τις διορθώσει, να τις εγκρίνει και να τις κοινοποιήσει στον ανάδοχο. Οι ρυθμίσεις αυτές εφαρμόζονται στις επιμετρήσεις που εκκρεμεί η έγκρισή τους. Αν οι επιμετρήσεις δεν επιστραφούν εγκεκριμένες ή διορθωμένες ή για συμπλήρωση μέσα στην πιο πάνω τρίμηνη προθεσμία, ή εάν, μετά την επανυποβολή τους, αυτές δεν ελεγχθούν, διορθωθούν, εγκριθούν και κοινοποιηθούν στον ανάδοχο, μέσα στην μηνιαία προθεσμία, θεωρούνται αυτοδίκαια εγκεκριμένες, μόνο όμως υπό την έννοια ότι μπορούν να συμπεριληφθούν από τον ανάδοχο σε επόμενο λογαριασμό. Οι επιμετρήσεις, εγκεκριμένες ρητώς από τη Δ.Υ. ή αυτοδίκαια εγκεκριμένες, ελέγχονται εκ νέου από την επιτροπή προσωρινής παραλαβής και αν διαπιστωθεί σφάλμα τους που είχε σαν συνέπεια να πληρωθεί αχρεωστήτως εργολαβικό αντάλλαγμα, αυτό είναι επιστρεπτέο με σύνταξη αρνητικού λογαριασμού, σύμφωνα με την παράγραφο 8 του άρθρου 53. Οι αυτοδίκαια εγκεκριμένες επιμετρήσεις υπόκεινται στον έλεγχο της Διευθύνουσας Υπηρεσίας σε επόμενο λογαριασμό. Οι ρυθμίσεις αυτές εφαρμόζονται και στις ήδη αυτοδίκαια, βάσει της νομολογίας, εγκεκριμένες επιμετρήσεις. Προβλέπεται ότι η παραλαβή αφανών εργασιών γίνεται από την επιτροπή της παρ. 2 του άρθρου 36 και τον επιβλέποντα, που καλούνται από τον ανάδοχο. Το ΠΠΑΕ ή το πρωτόκολλο ζυγίσεως υπογράφεται από τον ανάδοχο, τον επιβλέποντα και τα μέλη της επιτροπής και η ύπαρξη τέτοιου υπογεγραμμένου πρωτοκόλλου αποτελεί προϋπόθεση για την πιστοποίηση των εργασιών. Καταργείται η δυνατότητα του αναδόχου να υποβάλλει για πρώτη φορά, μαζί με την τελική επιμέτρηση και επιμέρους καθυστερημένες επιμετρήσεις. Προβλέπεται ότι μαζί με την τελική επιμέτρηση ο ανάδοχος υποβάλλει και κάθε άλλη αξίωση που δεν έχει υποπέσει σε παραγραφή ή στην αποσβεστική προθεσμία του νέου άρθρου 75 Α. 3
3. Τροποποιείται το άρθρο 53 «Λογαριασμοί - Πιστοποιήσεις» του ν. 3669/2008(άρθρο 134 του ν.4070/2012) Η αξία των εργασιών που πιστοποιούνται βάσει προσωρινών επιμετρήσεων απαγορεύεται να υπερβαίνει το 20% της αξίας του συνόλου των εργασιών του λογαριασμού. (Αφορά λογαριασμούς που εγκρίνονται από τις 11/4/2012 και μετά). Προβλέπεται ότι σε κάθε νεότερο λογαριασμό αφαιρούνται τα ποσά που πληρώθηκαν με τους προηγούμενους λογαριασμούς, καθώς και ποσά που δεν αντιστοιχούν σε εγκεκριμένες επιμετρήσεις ή αφορούν σε λάθη εγκεκριμένων λογαριασμών. Κατά συνέπεια δίνεται η δυνατότητα να συμψηφίζονται σε επόμενο λογαριασμό λάθη προηγούμενου. (Αφορά λογαριασμούς που εγκρίνονται από τις 11/4/2012 και μετά). «Λογαριασμός που πληρώθηκε χωρίς έλεγχο, λόγω παρέλευσης της πιο πάνω μηνιαίας προθεσμίας (πλασματική έγκριση), ελέγχεται, διορθώνεται και εγκρίνεται μέσα σε προθεσμία τριών μηνών από την υποβολή ή επανυποβολή του και οι τυχόν προκύπτουσες διαφοροποιήσεις λαμβάνονται υπόψη σε επόμενο λογαριασμό.» ΑΝΑΤΡΕΠΕΤΑΙ η «αυτοδίκαιη έγκριση» του λογαριασμού ο οποίος δεν ελέγχθηκε εντός της μηνιαίας προθεσμίας και ο εργοδότης μπορεί, μέσα σε τρεις μήνες από την υποβολή ή επανυποβολή του (όχι από την αυτοδίκαιη έγκριση ) να τον ελέγξει, διορθώσει και εγκρίνει, συμψηφίζοντας τις απαιτήσεις του σε επόμενο λογαριασμό (όχι στον αμέσως επόμενο υποχρεωτικά). Προβλέπεται δυνατότητα της Διευθύνουσας Υπηρεσίας (Δ.Υ) να συντάξει αρνητικό λογαριασμό και το ποσό του πρέπει να καταβληθεί από τον ανάδοχο μέσασε ένα μήνα από την κοινοποίηση του λογαριασμού σε αυτόν, άλλως καταπίπτει αναλόγως σε βάρος του η εγγυητική επιστολή. Αν ασκηθεί ένσταση κατά του αρνητικού λογαριασμού, η κατάπτωση της εγγυητικής επιστολής αναστέλλεται μέχρι την έκδοση απόφασης επ' αυτής. Επαναφέρεται η δυνατότητα να εκχωρείται εξ αρχής ή και εκ των υστέρων, το σύνολο ή μέρος του πληρωτέου εργολαβικού ανταλλάγματος. Για τις εν εξελίξει συμβάσεις μπορεί να εκχωρείται το σύνολο ή μέρος του υπόλοιπου πληρωτέου εργολαβικού ανταλλάγματος Προβλέπεται ρητά πλέον ότι με την έγκριση του τελικού λογαριασμού εκκαθαρίζονται οι εκατέρωθεν απαιτήσεις από τη σύμβαση εκτέλεσης, εκτός από τις απαιτήσεις που προκύπτουν από μεταγενέστερες διαδικασίες διοικητικής, συμβιβαστικής ή δικαστικής επίλυσης διαφορών. 4
4. Τροποποιείται το άρθρο 59 «Ποιότητα στα δημόσια έργα Πρόγραμμα Ποιότητας Έργου (Π.Π.Ε.)» (άρθρο 135 του ν.4070/2012) Προβλέπεται ότι η επίβλεψη της εφαρμογής των Προγραμμάτων Ποιότητας Έργων, η υλοποίηση των Σχεδίων ελέγχων και δοκιμών, καθώς και η αξιολόγηση των εργαστηριακών ελέγχων και δοκιμών, μπορεί να ανατίθενται σε διαπιστευμένους φορείς Επιθεώρησης - Πιστοποίησης όπως ειδικότερα περιγράφονται 5. Τροποποιείται το άρθρο 60 «Ακαταλληλότητα υλικών - Ελαττώματα - Παράλειψη συντήρησης» (άρθρο 135 του ν.4070/2012) Με την ειδική διαταγή προσδιορίζονται τα ελαττώματα, καθορίζεται αν είναι ουσιώδη, επουσιώδη ή και επικίνδυνα και τάσσεται εύλογη προθεσμία για την αποκατάστασή τους. 6. Τροποποιείται το άρθρο 61 «Έκπτωση αναδόχου» του ν. 3669/2008 (άρθρο 135 του ν.4070/2012) Προστίθεται ένας επιπλέον λόγος έκπτωσης του αναδόχου, ήτοι η προσκόμιση πλαστής εγγυητικής επιστολής. 7. Τροποποιείται το άρθρο 71 «Βεβαίωση περάτωσης εργασιών» του ν. 3669/2008 (άρθρο 136 του ν. 4070/2012). Τίθενται προθεσμίες για την έκδοση της βεβαίωσης περαίωσης, ήτοι 10 ημέρες από τη λήξη της προθεσμίας αν οι εργασίες έχουν περαιωθεί, για την αναφορά του επιβλέποντα και άλλες δέκα (10) ημέρες από την παραλαβή της αναφοράς του επιβλέποντα για την έκδοση της βεβαίωσης περαίωσης από τον Προϊστάμενο της Δ.Υ. Αν οι προθεσμίες δεν τηρηθούν, ο ανάδοχος μπορεί να υποβάλει όχληση, οπότε θεωρείται ότι η βεβαίωση έχει εκδοθεί αυτοδίκαια τριάντα (30) μέρες μετά. Η διενέργεια της προσωρινής παραλαβής γίνεται μέσα σε 6 μήνες από τη βεβαιωμένη περαίωση του έργου (δηλαδή από την ημερομηνία που στην σχετική βεβαίωση φέρεται ως η ημερομηνία που αυτό περατώθηκε) ή, στην περίπτωση του άρθρου 71 παρ. 2 του ν. 3669/2008 (ύπαρξη επουσιωδών ελλείψεων που πρέπει να αποκατασταθούν) από την ημερομηνία εκδόσεως της βεβαιώσεως περαίωσης (ανεξάρτητα από τον χρόνο που βεβαιώνεται ως περατωθέν το έργο), εφόσον όμως υποβληθεί η τελική επιμέτρηση και το μητρώο του έργου εντός διμήνου από τις παραπάνω ημερομηνίες. 5
Αλλιώς η προθεσμία των 6 μηνών αρχίζει από την υποβολή από τον ανάδοχο της τελικής επιμέτρησης και του μητρώου του έργου. 8. Τροποποιείται το άρθρο 73 «Προσωρινή παραλαβή του έργου» του ν. 3669/2008(άρθρο 136 του ν. 4070/2012). Το Πρωτόκολλο προσωρινής παραλαβής αφορά παραλαβή τόσο ποσοτική όσο και ποιοτική του έργου. Η Επιτροπή παραλαβής ελέγχει κατά το δυνατόν τις επιμετρήσεις, με γενικές ή σποραδικές καταμετρήσεις, καταγράφει στο πρωτόκολλο τις ποσότητες της τελικής επιμέτρησης, όπως διορθώνονται από τους ελέγχους που γίνονται, χωρίς να δεσμεύεται από το περιεχόμενο του τελικού συνοπτικού επιμετρητικού πίνακα, στον οποίο μπορεί να επέμβει διορθωτικά, αιτιολογεί τις τροποποιήσεις στις ποσότητες και αναγράφει τις παρατηρήσεις της για εργασίες που έχουν εκτελεσθεί με υπέρβαση των εγκεκριμένων ποσοτήτων ή κατά τροποποίηση των εγκεκριμένων σχεδίων. Το Μητρώο του Έργου εισήχθη ως θεσμός με το ν. 4070/2012 και το περιεχόμενό του πρόκειται να καθοριστεί με απόφαση του Υπουργού Υ.ΜΕ.ΔΙ. 9. Τροποποιείται το άρθρο 75 «Οριστική παραλαβή» του ν. 3669/2008(άρθρο 136 του ν. 4070/2012). Η οριστική παραλαβή διενεργείται μέσα σε 2 μήνες από τη λήξη του χρόνου εγγύησης. Αλλιώς θεωρείται ότι έχει συντελεστεί αυτοδίκαια 60 ημέρες από την υποβολή οχλήσεως εκ μέρους του αναδόχου. 10. Προστίθεται άρθρο 75 Α «Απόσβεση δικαιωμάτων αναδόχου» ν.3669/2008 (άρθρο 137 του ν. 4070/2012) Προβλέπεται ότι τα δικαιώματα του αναδόχου από τη σύμβαση αποσβέννυνται και οποιαδήποτε εξ αυτών αξίωση παραγράφεται εάν δεν ασκηθούν εντός 2 μηνών από την εμφάνιση της γενεσιουργού του αιτίας. Η διάταξη αυτή υποχρεώνει τον ανάδοχο να προβάλλει έγκαιρα κάθε αξίωσή του (π.χ. όταν εκτελεί εργασίες πέραν των συμβατικών, οι οποίες απαιτούν την σύναψη συμπληρωματικής σύμβασης) διασφαλίζοντας αποδεικτικά στοιχεία περί τον χρόνο εμφάνισης της «γενεσιουργού αιτίας». Είναι η πλέον προβληματική διάταξη, η εφαρμογή της οποίας, θεωρητικά από 10-6-2012, θα δημιουργήσει σοβαρά νομικά ζητήματα με πιθανές ουσιαστικές οικονομικές συνέπειες στους αναδόχους ΕΔΕ 6
11. Τροποποιείται το άρθρο 75 «Οριστική παραλαβή» του ν.3669/2008 (άρθρο 137 του ν. 4070/2012) Τροποποιείται ανάλογα η παράγραφος 6 του άρθρου 75 σχετικά με την παραγραφή των απαιτήσεων του αναδόχου λαμβάνοντας υπόψη τις διατάξεις του νέου άρθρου 75 Α. 12. Προστίθεται παράγραφος στο άρθρο 4 του ν. 3068/2002 (παρ. 5 αρ.326 ν.4072/2012). Υποχρέωση προσκόμισης εγγυητικής επιστολής κατά την διαδικασία αναγκαστικής εκτέλεσης Η ρύθμιση αυτή υποχρεώνει τον δικαιούχο (ανάδοχο πχ.), στην διαδικασία της αναγκαστικής εκτέλεσης των δικαστικών αποφάσεων, να προσκομίσει ισόποση εγγυητική επιστολή για την ικανοποίηση των απαιτήσεων του. Δηλαδή προστίθεται μια ακόμη σημαντική επιβάρυνση, σε βάρος του αναδόχου, για την ικανοποίηση της απαίτησης του, που πιθανώς και με τις σημερινές οικονομικές συνθήκες να μην μπορεί να αναλάβει, και τελικά να μην μπορέσει να ικανοποιήσει την υπέρ αυτού εκτελεστή δικαστική απόφαση. Β. Νόμος 4071/2012 «Ρυθμίσεις για την τοπική ανάπτυξη, την αυτοδιοίκηση και την αποκεντρωμένη διοίκηση Ενσωμάτωση Οδηγίας 2009/50/ΕΚ» (ΦΕΚ Α 85). Τροποποιείται το άρθρο 28 «Προϋποθέσεις εφαρμογής της απευθείας ανάθεσης ή διαγωνισμού μεταξύ περιορισμένου αριθμού προσκαλούμενων εργοληπτικών επιχειρήσεων» του ν. 3669/2008, ενώ είχε ήδη τροποποιηθεί με την παράγραφο 1 του άρθρου 35 του ν. 4053/2012 (παράγραφος 13 του άρθρου 19 του νόμου 4071/2012) Προστίθεται περίπτωση (γ), η οποία αφορά την απευθείας ανάθεση κατασκευής μικρών έργων και εργασιών συντήρησης τα οποία εκτελούνται από τους δήμους και τους λοιπούς φορείς της πρωτοβάθμιας τοπικής αυτοδιοίκησης της παραγράφου 1 του άρθρου 1 του Π. Δ/τος 171/1987 (ΦΕΚ Α 84). Επίσης, η ισχύς της περίπτωσης αυτής ανατρέχει στο χρόνο έναρξης ισχύος του 35 του ν. 4053/2012 (την 7-3-2012). Οι διατάξεις της παραγράφου 1 του άρθρου 83 (Διαγωνισμοί - Εξαιρέσεις) του ν. 2362/1995(ΦΕΚ Α 247/1995). «Περί Δημοσίου Λογιστικού, ελέγχου των δαπανών του Κράτους και άλλες διατάξεις.» εξακολουθούν να ισχύουν παράλληλα με τις διατάξεις του άρθρου 28 του ν. 3669/2008, όπως ισχύει. 7
Γ. Νόμος 4053/2012 «Ρύθμιση λειτουργίας της ταχυδρομικής αγοράς, θεμάτων ηλεκτρονικών επικοινωνιών και άλλες διατάξεις» (ΦΕΚ Α 44/07-03- 2012) Αντικαθίσταται το άρθρο 28 «Προϋποθέσεις εφαρμογής της απευθείας ανάθεσης ή διαγωνισμού μεταξύ περιορισμένου αριθμού προσκαλούμενων εργοληπτικών επιχειρήσεων» του ν. 3669/2008 (παράγραφο 1 του άρθρου 35 ν. 4053/2012) «Η απευθείας ανάθεση ή διαγωνισμός μεταξύ περιορισμένου αριθμού προσκαλούμενων εργοληπτικών επιχειρήσεων, ως τρόπος επιλογής εργοληπτικής επιχείρησης για την κατασκευή δημόσιου έργου, αποτελεί εξαιρετική διαδικασία και επιτρέπεται μόνο: α) Όταν πρόκειται για σύμβαση έργου που υπάγεται στο άρθρο 118. Η σύμβαση χαρακτηρίζεται ως απόρρητη με απόφαση του Πρωθυπουργού. β) Όταν συντρέχουν οι προϋποθέσεις των άρθρων 57 παράγραφος 1,124 και 125.» ΙΙ. ΝΟΜΟΛΟΓΙΑ Οι βασικές αλλαγές στην νομολογία που δυσχεραίνουν την διεκδίκηση των απαιτήσεων των ΕΔΕ και την ικανοποίηση των απαιτήσεων αυτών είναι : 1. Η αλλαγή της δυνατότητας έκδοσης διαταγής πληρωμής κατά του Δημοσίου και των Ν.Π.ΔΔ για οφειλές των δημοσίων φορέων από εκτέλεση δημοσίων συμβάσεων. Ο Άρειος Πάγος, με την υπ αριθ. 2347/2009 απόφασή του είχε αποδεχθεί (περιληπτικά) ότι είναι επιτρεπτή η έκδοση διαταγής πληρωμής σε βάρος του Δημοσίου, των Ο.Τ.Α. των Ν.Π.Δ.Δ. από τον δικαστή των πολιτικών δικαστηρίων, για ζητήματα/ διαφορές που άπτονται εκτέλεση δημόσιας σύμβασης (πχ. σύμβαση δημόσιου έργου), και που υπάγονται στη δικαιοδοσία των διοικητικών δικαστηρίων. Πρόσφατα όμως ο Άρειος Πάγος με νέα ομόφωνη απόφαση του, την 1264/2011 (του Α2 Πολιτικού Τμήματος ΑΠ), ανέτρεψε την προηγούμενη πάγια νομολογία του (πρακτικά δυσχεραίνεται η έκδοση διαταγής πληρωμής από Ειρηνοδικεία και Πρωτοδικεία για διαφορές από δημόσιες συμβάσεις) Συνεπώς, εάν και η διευθέτηση των δικονομικών ζητημάτων θα απαιτήσει χρόνο για να επιλυθεί οριστικά, συστήνεται όπως και παγίως συνέβαινε, στους Ε.Δ.Ε. να διεκδικούν τις απαιτήσεις τους ενώπιον των αρμοδίων Εφετείων (πολιτικών ή διοικητικών ανά περίπτωση), διότι η επιλογή πλέον της έκδοσης διαταγής πληρωμής για ικανοποίηση 8
απαιτήσεων θα τους οδηγήσει σε μακροχρόνιους δικαστικούς αγώνες (δικονομικά ζητήματα κυρίως) με αβέβαια αποτελέσματα. 2. Η μεταστροφή της νομολογίας ως προς την αυτοδίκαιη ή μη έγκριση των λογαριασμών, σε περίπτωση παρόδου άπρακτης της προθεσμίας του ενός μηνός από την υποβολή τους στη Διευθύνουσα Υπηρεσία για έλεγχο και έγκριση. Είχε παγίως κριθεί μετά την έκδοση της υπ αριθ. 8/2004 απόφασης του Ανώτατου Ειδικού Δικαστηρίου ΑΕΔ, που επέλυσε σχετική διαφωνία μεταξύ του ΣτΕ και του ΑΠ, και τύγχανε πλήρους εφαρμογής από τη νομολογία των Δικαστηρίων, το ζήτημα σχετικά με την αυτοδίκαιη έγκριση των λογαριασμών, μετά την άπρακτη πάροδο της μηνιαίας προθεσμίας από την υποβολή τους στη Διευθύνουσα Υπηρεσία, που ορίζει ο νόμος για τον έλεγχο και έγκρισή τους. Όμως με την πρόσφατη υπ αριθ. 1208/2012 απόφαση του Στ Τμήματος του Συμβουλίου της Επικρατείας κρίθηκε ότι η άπρακτη πάροδος της μηνιαίας προθεσμίας που ορίζει ο νόμος από την υποβολή των λογαριασμών από τον ανάδοχο στη Διευθύνουσα Υπηρεσία για τον έλεγχο και έγκρισή τους δεν οδηγεί στη αυτοδίκαιη (πλασματική) έγκριση αλλά στην σιωπηρά (τεκμαιρομένη) απόρριψή τους. Βέβαια, η υπόθεση που κρίθηκε,αφορούσε την αυτοδίκαιη (ή μη) έγκριση λογαριασμού από σύμβαση εκπόνησης μελέτης, δυστυχώς όμως στην απόφαση αυτή γίνεται και ευθεία αναφορά και στην αυτοδίκαιη (ή μη) έγκριση λογαριασμού από σύμβαση κατασκευής δημοσίου έργου. Επισημαίνεται αφενός ότι η απόφαση αυτή επειδή αφορά μεταστροφή πάγιας νομολογίας του ΣτΕ, παραπέμπεται στην Ολομέλεια του Δικαστηρίου και αφετέρου σε περίπτωση που Ολομέλεια αποφασίσει τελικά να υιοθετήσει τις απόψεις του ΣΤ Τμήματος τότε ως αυτόματη συνέπεια θα υπάρξει σύγκληση του ΑΕΔ για αν επιλυθεί εκ νέου η διαφορά, μεταξύ ΣτΕ και ΑΠ, αφού τα πολιτικά Δικαστήρια εξακολουθούν και εφαρμόζουν την απόφαση 8/2004 του Α.Ε.Δ. 3. Η αλλαγή ως προς το ύψος του επιτοκίου, βάσει του οποίου υπολογίζεται ο οφειλόμενος από το Δημόσιο και τα Ν.Π.ΔΔ τόκος υπερημερίας Το Συμβούλιο Επικρατείας είχε αποφανθεί, με την υπ αριθ. 1663/2009 απόφαση της Ολομέλειάς του, ότι το επιτόκιο βάσει του οποίου οφείλουν να πληρώνουν για τις υπερήμερες οφειλές τους το Δημόσιο και τα Ν.Π.Δ.Δ είναι ίδιο (ίσο) με αυτό που οφείλουν να πληρώνουν για τις οφειλές τους οι ιδιώτες. 9
Στη συνέχεια όμως εκδόθηκε η υπ αριθ. 1620/2011 απόφαση του Στ Τμήματος του Συμβουλίου της Επικρατείας (πενταμελούς συνθέσεως), η οποία ήδη έκρινε διαφορετικά και παρέπεμψε το θέμα προς κρίση στην Ολομέλεια του Δικαστηρίου. Πρακτικά, με την εξέλιξη αυτή, για τους ΕΔΕ τίθεται εν αμφιβόλω και η ενδιαφέρουσα τοκοφορία του άρθρου 4 του Π. 166/2003 με τον κίνδυνο στην επιστροφή του χαμηλότατου επιτοκίου της παρ. 10 του άρθρου 5 του Ν. 1418/84 (ίσου με τα 85% του τόκου των εξαμηνιαίων έντοκων γραμματίων του Δημοσίου). 10
ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΠΡΑΚΤΙΚΟΥ ΟΔΗΓΟΥ Ι. ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ Α. Νόμος 4070/2012 «Ρυθμίσεις Ηλεκτρονικών Επικοινωνιών, Μεταφορών, Δημοσίων Έργων και άλλες διατάξεις». (ΦΕΚ Α 82/10.04.2012) Τροποποιούνται : 1. το άρθρο 36 «Διοίκηση του έργου - Επίβλεψη - Υπερημερία κυρίου του έργου» του ν.3669/2008 (άρθρο 186 του ν. 4070/2012) 2. το άρθρο 52 «Επιμετρήσεις» του ν.3669/2008(άρθρο 186 του ν. 4070/2012) 3. το άρθρο 53 «ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΙ - ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΕΙΣ» του ν. 3669/2008(άρθρο 134 του ν.4070/2012) 4. το άρθρο 59 «Ποιότητα στα δημόσια έργα Πρόγραμμα Ποιότητας Έργου (Π.Π.Ε.)» (άρθρο 135 του ν.4070/2012) 5. το άρθρο 60 «Ακαταλληλότητα υλικών - Ελαττώματα - Παράλειψη συντήρησης» (άρθρο 135 του ν.4070/2012) 6. το άρθρο 61 «Έκπτωση αναδόχου» του ν. 3669/2008 (άρθρο 135 του ν.4070/2012) 7. το άρθρο 71 «Βεβαίωση περάτωσης εργασιών» του ν. 3669/2008 (άρθρο 136 του ν. 4070/2012). 8. το άρθρο 73 «Προσωρινή παραλαβή του έργου» του ν. 3669/2008(άρθρο 136 του ν. 4070/2012). 9. το άρθρο 75 «Οριστική παραλαβή» του ν. 3669/2008(άρθρο 136 του ν. 4070/2012). 10. Προστίθεται άρθρο 75 Α «Απόσβεση δικαιωμάτων αναδόχου» ν.3669/2008 (άρθρο 137 του ν. 4070/2012) 11. το άρθρο 75 «Οριστική παραλαβή» του ν.3669/2008 (άρθρο 137 του ν. 4070/2012) 12. Προστίθεται παράγραφος στο άρθρο 4 του ν. 3068/2002 (παρ. 5 αρ.326 ν.4072/2012). Υποχρέωση προσκόμισης εγγυητικής επιστολής κατά την διαδικασία αναγκαστικής εκτέλεσης. Β. Νόμος 4071/2012 «Ρυθμίσεις για την τοπική ανάπτυξη, την αυτοδιοίκηση και την αποκεντρωμένη διοίκηση Ενσωμάτωση Οδηγίας 2009/50/ΕΚ» (ΦΕΚ Α 85). 1. Τροποποιείται το άρθρο 28 «Προϋποθέσεις εφαρμογής της απευθείας ανάθεσης ή διαγωνισμού μεταξύ περιορισμένου αριθμού προσκαλούμενων εργοληπτικών επιχειρήσεων» του ν. 3669/2008, ενώ είχε ήδη τροποποιηθεί με την παράγραφο 1 του άρθρου 35 του ν. 4053/2012 (παράγραφος 13 του άρθρου 19 του νόμου 4071/2012) Γ. Νόμος 4053/2012 «Ρύθμιση λειτουργίας της ταχυδρομικής αγοράς, θεμάτων ηλεκτρονικών επικοινωνιών και άλλες διατάξεις» (ΦΕΚ Α 44/07-03-2012) 11
ΙΙ. ΝΟΜΟΛΟΓΙΑ 1. Η αλλαγή της δυνατότητας έκδοσης διαταγής πληρωμής Απόφαση υπ αριθ. Α.Π. 1264/2011 (του Α2 Πολιτικού Τμήματος ΑΠ) 2. Η μεταστροφή της νομολογίας ως προς την αυτοδίκαιη ή μη έγκριση των λογαριασμών. Απόφαση υπ αριθ. 1208/2012 του Στ Τμήματος του Συμβουλίου της Επικρατείας 3. Η αλλαγή ως προς το ύψος του επιτοκίου Απόφαση υπ αριθ. 1620/2011 του Στ Τμήματος του Συμβουλίου της Επικρατείας (πενταμελούς συνθέσεως) 12