2.0 SWOT ΑΝΑΛΥΣΗ SWOT ΑΝΑΛΥΣΗ 30

2.0 SWOT ΑΝΑΛΥΣΗ SWOT ΑΝΑΛΥΣΗ 30

2.0 SWOT AΝΑΛΥΣΗ 2.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Κατά το σχεδιασμό του Προγράμματος Γειτνίασης κρίνεται απαραίτητη η ανάλυση των δυνατών και αδύνατων σημείων της εξεταζόμενης περιοχής. H ανάλυση αντανακλά τις διαφοροποιημένες συνθήκες της επιλέξιμης περιοχής. Κατ αυτόν τον τρόπο αναδεικνύονται τόσο οι δυνατότητες της επιλέξιμης περιοχής, όσο και οι κίνδυνοι αυτής με σκοπό να διευκολυνθεί η χάραξη στρατηγικής και στοχοθέτησης ιδιαίτερα όταν πρόκειται για αναπτυξιακά διασυνοριακά προγράμματα στα οποία ο δείκτης συνεργασίας πρέπει να είναι υψηλός. 2.2 ΣΤΟΙΧΕΙΑ SWOT ΑΝΑΛΥΣΗΣ Η SWOT ανάλυση βασίστηκε στην ανάλυση της υφιστάμενης κατάστασης της επιλέξιμης περιοχής του Προγράμματος Γειτνίασης με γνώμονα τους νέους προσανατολισμούς που προκύπτουν τόσο από την Ανακοίνωση της Επιτροπής αριθμ. 2004/ C226/ της 2/9/2004, την Ανακοίνωση της Επιτροπής COM (2003) 393/1.7.2003 για το Νέο Μέσο Γειτνίασης, τα αποτελέσματα της Ενδιάμεσης Αξιολόγησης, καθώς και όσο και από το Σχέδιο Ανάπτυξης του Κοινοτικού Χώρου (1999). Πιο συγκεκριμένα βασίστηκε: Στην παραδοχή ότι τα εθνικά σύνορα δεν μπορεί να αποτελούν εμπόδια στην ισόρροπη ανάπτυξη και στην ενοποίηση του Ευρωπαϊκού εδάφους. Επίσης, στην παραδοχή ότι το σύνορα αποτελούν σημείο φιλικής γειτνίασης και συνεργασίας μεταξύ των χωρών. Στην ενίσχυση της οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης των μεθοριακών περιοχών ώστε να μειωθούν οι ανισότητες όπου αυτές παρουσιάζονται σε σχέση με τη συνολική οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη της χώρας. Στην ενδυνάμωση των οικονομιών των επιλέξιμων περιοχών ώστε να αποφευχθεί η περαιτέρω περιθωριοποίηση τους τόσο εντός των εθνικών συνόρων, όσο και στο διαμορφούμενο νέο Ευρωπαϊκό Οικονομικό χώρο. Στα ιδιαίτερα γεωμορφολογικά χαρακτηριστικά της περιοχής (μεγάλοι ορεινοί όγκοι) που δημιουργούν έντονα προβλήματα στην προσπελασιμότητα των όμορων συνοριακών SWOT ΑΝΑΛΥΣΗ 31

περιοχών και κατά συνέπεια στην ομαλή διακίνηση ατόμων και αγαθών και στην οικονομική ανάπτυξη. Στην ανάδειξη της περιοχής ως στρατηγικό κόμβο διέλευσης διευρωπαϊκών δικτύων (μεταφορικών, τηλεπικοινωνιακών) στο χώρο των Νοτίων Βαλκανίων και της Αδριατικής μέσω της σύνδεσης με τα Διευρωπαϊκά δίκτυα της Εγνατίας Οδού αλλά και με τους Πανευρωπαϊκούς Άξονες. Στην αναγκαιότητα ανάπτυξης επιχειρηματικών δραστηριοτήτων σε κλάδους κοινού ενδιαφέροντος αλλά και Ευρωπαϊκού προσανατολισμού με σκοπό τη μείωση της ανεργίας και την αξιοποίηση του ενδογενούς δυναμικού. Στην αξιοποίηση του πλούσιου φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος με σκοπό την ανάδειξη της περιοχής σε πόλο έλξης για την οικονομική ανάπτυξη της περιοχής. Στη διασφάλιση συνθηκών αειφόρου ανάπτυξης με την προστασία και την ορθολογική διαχείριση του φυσικού περιβάλλοντος (έδαφος, ύδατα, βιοπικοιλότητα, δάση). Στη διαμόρφωση νέων σχέσεων ισορροπίας μεταξύ αστικών και αγροτικών περιοχών, ώστε να αναχαιτιστεί η τάση συγκέντρωσης πληθυσμού στα αστικά κέντρα και η επακόλουθη απερήμωση της υπαίθρου. Στην ενθάρρυνση της διασυνοριακής συνεργασίας των φορέων οικονομικού προγραμματισμού και χωροταξικού σχεδιασμού, καθώς και των φορέων εκπαίδευσης και έρευνας. Στη διαμόρφωση κοινής αντίληψης για τη διασυνοριακή συνεργασία σε όλα τα επίπεδα. Στη διαμόρφωση ασφαλών συνθηκών διαβίωσης και άμβλυνσης των προβλημάτων που προκύπτουν από φαινόμενα λαθρομετανάστευσης. SWOT ΑΝΑΛΥΣΗ 32

2.3 Η ΕΛΛΗΝΟ- ΑΛΒΑΝΙΚΗ ΕΠΙΛΕΞΙΜΗ ΠΕΡΙΟΧΗ 2.3.1 Δυνατά και Αδύνατα Σημεία 2.3.1.1 Οικονομία τομείς παραγωγής ΜΜΕ Η επιλέξιμη περιοχή του Προγράμματος διαφοροποιείται σημαντικά (κυρίως η ελληνική πλευρά) σε ό,τι αφορά το επίπεδο οικονομικής ανάπτυξης αλλά και διάρθρωσης της οικονομίας. Η Αλβανική επιλέξιμη περιοχή χαρακτηρίζεται από την υψηλή εξάρτησή της από τον πρωτογενή τομέα, τη μεγάλη έλλειψη υποδομών, το χαμηλό κατά κεφαλήν εισόδημα και το υψηλό ποσοστό ανεργίας. Οι ανομοιομορφίες της επιλέξιμης περιοχής και η κοινωνικο-πολιτική αστάθεια στην Αλβανική πλευρά αποτελούν τα πλέον σοβαρά προβλήματα στο σχεδιασμό ενός κοινού προγράμματος. Εν τούτοις, η βαθμιαία οικονομική σταθεροποίηση και η οικονομική διάρθρωση τμημάτων της επιλέξιμης περιοχής, όπου ο πρωτογενής τομέας κατέχει εξέχουσα θέση, αποτελεί σημαντικό πλεονέκτημα για την ανάπτυξη διασυνοριακής συνεργασίας. Επίσης, η ήδη σημαντική παρουσία ελληνικών επιχειρήσεων στην Αλβανική περιοχή μπορεί να λειτουργήσει ως πόλος οικονομικής δραστηριοποίησης και περαιτέρω ανάπτυξης. 2.3.1.2 Χωρική ανάπτυξη Η επιλέξιμη περιοχή χαρακτηρίζεται από εκτεταμένους ορεινούς όγκους που δημιουργούν σημαντικές δυσκολίες πρόσβασης αλλά και συνθήκες απομόνωσης της περιοχής. Ο αριθμός των διασυνοριακών επίσημων διελεύσεων είναι μικρός, ενώ παράλληλα η Αλβανική επιλέξιμη περιοχή χαρακτηρίζεται από απουσία αστικών κέντρων. Παρόλα αυτά, λόγω του γεγονότος ότι η τμήμα της επιλέξιμης περιοχής (ελληνική πλευρά) αποτελεί εξωτερικό σύνορο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, SWOT ΑΝΑΛΥΣΗ 33

καθίσταται σε πλεονεκτικότερη θέση αναφορικά με τη γενικότερη πολιτική διεύρυνσης της Ευρώπης στη Βαλκανική περιοχή. 2.3.1.3 Μεταφορές επικοινωνίες ενέργεια Η επιλέξιμη περιοχή διαφοροποιείται σημαντικά και στο επίπεδο μεταφορών, επικοινωνιών και ενέργειας. Σε γενικές γραμμές, η ποιότητα του οδικού δικτύου, κυρίως στην Αλβανική πλευρά, είναι χαμηλή και χρήζει σημαντικών επενδύσεων με σκοπό τη βελτίωση και αναβάθμιση αυτού, ενώ και το οδικό δίκτυο κατά μήκος της επιλέξιμης περιοχής δεν βρίσκεται σε καλή κατάσταση. Στην ελληνική πλευρά η ολοκλήρωση των κάθετων αξόνων της Εγνατίας οδού και η βελτίωση των λιμενικών υποδομών θα συνδράμουν στην περαιτέρω διευκόλυνση των μεταφορών προσώπων και εμπορευμάτων. 2.3.1.4 Περιβάλλον Η επιλέξιμη περιοχή του προγράμματος διαθέτει πλούσιο φυσικό περιβάλλον (χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν η Περιφέρεια Ηπείρου και Δ. Μακεδονίας στις οποίες περιλαμβάνονται 2 Εθνικοί Δρυμοί, 22 περιοχές NATURA 2000 και ευαίσθητα οικοσυστήματα). Ειδικότερα, υπάρχουν διασυνοριακοί ποταμοί (Αώος), λίμνες (το συγκρότημα των Πρεσπών) και δρυμοί μεγάλης οικολογικής σημασίας (Εθνικός Δρυμός της Πίνδου). Οι σοβαρές πιέσεις από την εκμετάλλευση των φυσικών πόρων και η ύπαρξη ευαίσθητων οικοσυστημάτων οδήγησαν στην εμφάνιση φορέων και Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων (Μ.Κ.Ο.) με αξιόλογη δραστηριότητα για την προστασία και την ορθολογική αξιοποίηση του φυσικού περιβάλλοντος Σοβαρό μειονέκτημα της επιλέξιμης περιοχής θεωρείται το γεγονός ότι ο φυσικός πλούτος δεν έχει ακόμα αναγνωρισθεί ως σημαντική πηγή εισοδήματος. SWOT ΑΝΑΛΥΣΗ 34

2.3.1.5 Πολιτισμός - τουρισμός Η επιλέξιμη περιοχή εκατέρωθεν των συνόρων χαρακτηρίζεται από πλούσιους πολιτισμικούς πόρους, οι οποίοι εξαιτίας της έλλειψης υποδομών αλλά και της χαμηλής διασυνοριακής τουριστικής κίνησης παραμένουν αναξιοποίητοι. Εκτός των αρχαιολογικών μνημείων τόσο στην Ελληνική όσο και στην Αλβανική πλευρά υπάρχει πληθώρα θρησκευτικών μνημείων της Βυζαντινής κυρίως περιόδου. 2.3.1.6 Ανθρώπινο δυναμικό Η περιοχή παρουσιάζει σημαντικές διαφοροποιήσεις σε όλους τους τομείς που αφορούν στο ανθρώπινο δυναμικό, όπως π.χ. η πληθυσμιακή σύνθεση των περιοχών, το επίπεδο παροχής υπηρεσιών που αφορούν στην ποιότητα ζωής των κατοίκων κ.λ.π. Η Αλβανική επιλέξιμη περιοχή είναι σαφώς σε πολύ μειονεκτικότερη θέση σε ό,τι αφορά τον τομέα της υγείας. Ως εκ τούτου, μεγάλο ποσοστό των κατοίκων της Νοτίου Αλβανίας εξυπηρετείται από το Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Ιωαννίνων. Ενώ στη επιλέξιμη περιοχή υπάρχουν ερευνητικά κέντρα και πανεπιστήμια (π.χ. Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων και Κορυτσάς), εντούτοις ο βαθμός συνεργασίας τους είναι χαμηλός. SWOT ΑΝΑΛΥΣΗ 35

Πίνακας 1 :Πλεονεκτήματα και Μειονεκτήματα Περιοχές Τομέας Πλεονεκτήματα Μειονεκτήματα Ελλάδα Οικονομία/ Κοινωνικο-οικονομική σταθερότητα στις Διαφορά επιπέδου οικονομικής ανάπτυξης σε ευρωπαϊκό Περ. Δυτ. Μακεδονίας Παραγωγικός Τομέας ελληνικές παραμεθόριες περιοχές επίπεδο Ν. Καστοριάς /Μικρομεσαίες Συνεχής μεγέθυνση του διακρατικού Κοινωνικο-οικονομική αστάθεια στις αλβανικές παραμεθόριες Ν. Φλώρινας Επιχειρήσεις εμπορίου περιοχές Περ. Ηπείρου Ομοειδής οικονομική διάρθρωση σε Μεγάλη διαφορά επιπέδου οικονομικής ανάπτυξης σε Ν. Ιωαννίνων τμήματα της παραμεθόριου περιοχής με ενδοπεριφερειακό επίπεδο ένθεν και ένθεν των συνόρων Ν. Θεσπρωτίας σημαντική παρουσία του πρωτογενούς Υψηλή εξάρτηση από τον πρωτογενή τομέα Περ. Ιονίων Νήσων τομέα Εξειδίκευση του δευτερογενή τομέα σε παραδοσιακούς κλάδους Ν. Κέρκυρας Ύπαρξη συνεργασίας στο και χαμηλό επίπεδο τεχνολογικού εκσυγχρονισμού των χρηματοπιστωτικό τομέα επιχειρήσεων Αλβανία Σημαντική παρουσία και επενδυτική Εκτεταμένη συνοριακή γραμμή που επιτρέπει την ανάπτυξη δραστηριότητα ελληνικών επιχειρήσεων φαινομένων λαθρεμπορίου λαθρομετανάστευσης Περιφέρεια Αργυροκάστρου στηνότιο Αλβανία Ν.Αργυροκάστρου,Ν. Ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας μέσω Πρεμετής της χρηματοδότησης επιχειρήσεων με βάση Περιφέρεια Κορυτσάς τα προγράμματα / συστήματα Ν. Κορυτσάς,Ν. Ντεβόλ, Δ. χρηματοδοτήσεων των επιχειρήσεων μέσω Κολόν εθνικών πόρων (π.χ μέσω του Ε.Σ.Ο.Α.Β) Περιφέρεια Βλόρε στους τομείς μεταποίησης και τουρισμού Ν.Βλόρε SWOT ΑΝΑΛΥΣΗ 36

Χωρική ανάπτυξη Οι περιοχές αυτές, ως εξωτερικά σύνορα της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ελληνικό τμήμα) αποτελούν τα γεωγραφικά σύνορα με τον Βαλκανικό χώρο Η επιλέξιμη Ελληνική περιοχή αποτελεί πύλη εισόδου εξόδου της Ε.Ε. Μεταφορές-Επικοινωνίες- Σύγχρονο τηλεπικοινωνιακό δίκτυο Ασφάλεια (Ελλάδα) Σύνδεση με διευρωπαϊκό μεταφορικό δίκτυο Διέλευση μέσω των περιοχών αυτών διευρωπαϊκών αξόνων Διευκόλυνση της μεταφοράς αγαθών και προσώπων με βελτίωση των λιμενικών υποδομών. Εκτεταμένοι ορεινοί όγκοι που δημιουργούν σημαντικές δυσκολίες πρόσβασης απομόνωσης Έλλειψη σημαντικών αστικών κέντρων εθνικής εμβέλειας με αναπτυγμένη οικονομική δραστηριότητα κυρίως στην Αλβανική επιλέξιμη περιοχή Σημαντικές ελλείψεις και προβλήματα στο δευτερεύον οδικό δίκτυο. Το δίκτυο οδικών αξόνων κατά μήκος της επιλέξιμης περιοχής δεν βρίσκεται σε καλή κατάσταση με αποτέλεσμα να μην είναι προσπελάσιμο καθ όλη τη διάρκεια του χρόνου, εξαιτίας και των δυσμενών καιρικών συνθηκών Βασικές ελλείψεις και τεχνολογικά παρωχημένο τηλεπικοινωνιακό δίκτυο (Αλβανία) Έλλειψη ασφάλειας στις μεταφορές εντός του Αλβανικού εδάφους Ανεπαρκής φύλαξη των συνόρων λόγω της μορφολογίας του εδάφους με αποτέλεσμα αυξημένη λαθρομετανάστευση και λαθρεμπόριο SWOT ΑΝΑΛΥΣΗ 37

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΓΕΙΤΝΙΑΣΗΣ Περιβάλλον / Πλούσιο φυσικό περιβάλλον Ύπαρξη ιδιαίτερα ευαίσθητων οικοσυστημάτων με απαιτήσεις Ποιότητα ζωής Διασυνοριακός ποταμός, λίμνη και δρυμοί υψηλής προστασίας μεγάλης οικολογικής σημασίας Χαμηλό επίπεδο εξυπηρέτησης και παροχής υπηρεσιών για την Ύπαρξη φορέων με έντονη δραστηριότητα ποιότητα της ζωής των κατοίκων των αγροτικών περιοχών (π.χ. στην προστασία /αξιοποίηση του στερεά απόβλητα, αποχετευτικό σύστημα, συστήματα διάθεσης περιβάλλοντος αστικών, βιομηχανικών λυμάτων) Μειονεκτική θέση της Αλβανικής πλευράς σε ό,τι αφορά τις υποδομές υγείας Ο φυσικός πλούτος δεν έχει ακόμη αναγνωρισθεί ως δυνητικά ισχυρή πηγή εισοδήματος Πολιτισμός Τουρισμός Πλούσιοι πολιτισμικοί πόροι Ύπαρξη ιστορικών μνημείων Μειωμένη προστασία / διαφύλαξη μνημείων Αδυναμία ανάδειξης κοινών στοιχείων πολιτιστικής κληρονομιάς Ανθρώπινο Δυναμικό Ύπαρξη ερευνητικών κέντρων και Α.Ε.Ι. Συνεχώς βελτιούμενο μορφωτικό επίπεδο ανθρώπινου δυναμικού Χαμηλός βαθμός συνεργασίας ερευνητικών εκπαιδευτικών φορέων μεταξύ των δύο περιοχών Υψηλή ανεργία Πληθυσμιακή αποδυνάμωση της Αλβανικής επιλέξιμης περιοχής Μετακίνηση εργατικού δυναμικού κυρίως προς την Ελλάδα Χαμηλό επίπεδο εξυπηρέτησης και παροχής υπηρεσιών με σκοπό τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των κατοίκων (εκπαίδευση πολιτισμός) SWOT ΑΝΑΛΥΣΗ 38

2.3.2. Ευκαιρίες και Απειλές 2.3.2.1 Οικονομία παραγωγικός τομέας - ΜΜΕ Στην επιλέξιμη περιοχή η διασυνοριακή επιχειρηματικότητα δύναται να ενισχυθεί από την αναβάθμιση των υποδομών και υποστηρίζεται από τους ήδη υπάρχοντες οικονομικούς δεσμούς των ελληνικών επιχειρήσεων στη νότια Αλβανία. Επιπρόσθετα, η επιλέξιμη περιοχή ενισχύθηκε (στην Αλβανική πλευρά) μέσω της χρηματοδότησης επιχειρήσεων ( μέσω του Ε.Σ.Ο.Α.Β και του Ν2601) στους τομείς μεταποίησης και τουρισμού. 2.3.2.2 Χωρική ανάπτυξη Στην επιλέξιμη περιοχή, στα Δυτικά Βαλκάνια, δημιουργούνται οι προϋποθέσεις για τη διεύρυνση του ενιαίου οικονομικού χώρου προς τα Βαλκάνια. Όμως, υπάρχει κίνδυνος περιθωριοποίησης της και δυσκολία προσαρμογής της στο πλαίσιο του ενιαίου ευρωπαϊκού χώρου με δεδομένο το διαφορετικό βαθμό ενσωμάτωσης των βορείων χωρών (Τσεχία, Σλοβακία, Ουγγαρία) στην Ε.Ε. από ότι των νοτίων (Βουλγαρία, Ρουμανία, Κροατία). 2.3.2.3 Μεταφορές επικοινωνίες Στην επιλέξιμη περιοχή έχει ήδη ξεκινήσει (η κατασκευή κύριων μεταφορικών κόμβων που θα οδηγήσουν στην ανάδειξη της περιοχής σε κόμβο υπερ-τοπικής σημασίας. Το χρονικό διάστημα ολοκλήρωσής τους αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για τη σύνδεσή τους με τα διευρωπαϊκά μεταφορικά δίκτυα (μέσω της Εγνατίας οδού). Παράλληλα με τη βελτίωση των λιμενικών υποδομών της επιλέξιμης περιοχής με σκοπό τη βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών και τη περαιτέρω διευκόλυνση των μεταφορών προσώπων και εμπορευμάτων. 2.3.2.4 Πολιτισμός - τουρισμός Ο τριτογενής τομέας και ιδιαίτερα ο τουρισμός αποτελεί το βασικό οικονομικό χαρακτηριστικό της περιοχής. Θα πρέπει όμως να επισημανθεί ότι παρατηρούνται φαινόμενα άναρχης ανάπτυξης τουριστικών δραστηριοτήτων που δημιουργούν την ανάγκη για αυξημένη προστασία των πολιτιστικών πόρων. Η αυξημένη δε ανάγκη για νέα τουριστικά προϊόντα οδηγεί και στην ανάγκη για ανάδειξη των πολιτιστικών πόρων της επιλέξιμης περιοχής. SWOT ΑΝΑΛΥΣΗ 39

2.3.2.5 Περιβάλλον Το περιβάλλον αποτελεί παράγοντα ουσιαστικής βελτίωσης της ποιότητας ζωής των κατοίκων της επιλέξιμης περιοχής. Το γεγονός ότι, στην περιοχή δραστηριοποιούνται πολλές περιβαλλοντικές μη κυβερνητικές οργανώσεις βελτιώνει την υπάρχουσα τεχνογνωσία όσον αφορά την αειφόρο ανάπτυξη και την ανάπτυξη νέων τεχνολογιών για την πρόληψη φυσικών καταστροφών. Η αλόγιστη εκμετάλλευση των υδάτινων πόρων έχει προκαλέσει φαινόμενα διατάραξης του υδάτινου ισοζυγίου που ενδέχεται να οδηγήσουν σε αλυσιδωτές αντιδράσεις καταστροφής των ευαίσθητων οικοσυστημάτων της περιοχής. 2.3.2.6 Ανθρώπινο δυναμικό Στην επιλέξιμη ελληνική περιοχή δραστηριοποιούνται υψηλού επιπέδου ερευνητικά ιδρύματα και ΑΕΙ, αλλά ο βαθμός συνεργασίας τους είναι χαμηλός.. Εντούτοις, θα μπορούσε να ενισχυθεί η διασυνοριακή συνεργασίαμε την ανταλλαγή γνώσης και εμπειρίας αναφορικά με την παροχή εξειδικευμένων υπηρεσιών και ιδιαίτερα στον τομέα της υγείας, στον οποίο η επιλέξιμη αλβανική περιοχή αντιμετωπίζει σοβαρές ελλείψεις. Ως αρνητικός παράγοντας που επιβραδύνει τους ρυθμούς ανάπτυξης στην επιλέξιμη ελληνική περιοχή αποτελεί το υψηλό ποσοστό ανεργίας που οφείλεται κατά κύριο λόγο στην μετακίνηση του πληθυσμού προς τα μεγάλα αστικά κέντρα. SWOT ΑΝΑΛΥΣΗ 40

Πίνακας 2.: Ευκαιρίες και Απειλές Χώρα Τομέας Ευκαιρίες Απειλές Ελλάδα Οικονομία/ Ενίσχυση της διασυνοριακής Περ. Δυτ. Μακεδονίας Παραγωγικός τομέας /ΜΜΕ επιχειρηματικότητας Ν. Καστοριά Ν. Φλώρινα Περ. Ηπείρου Ν. Ιωαννίνων Ν. Θεσπρωτίας Περ. Ιονίων Νήσων Ν. Κέρκυρας Ενίσχυση της διασυνοριακής συνεργασίας φορέων στήριξης των ΜΜΕ, και αναπτυξιακών φορέων Ανάπτυξη πάνω στους ήδη υπάρχοντες οικονομικούς δεσμούς των Ελληνικών επιχειρήσεων στη Νότιο Αλβανία Ενδεχόμενη νέα κοινωνικο-οικονομική κρίση στην Αλβανία Απαξίωση του βιομηχανικού πάγιου κεφαλαιουχικού εξοπλισμού στην Αλβανία Νέα μεταρρύθμιση της ΚΑΠ (για Ελλάδα) Συνέχιση της εξειδίκευσης της βιομηχανίας σε παραδοσιακούς κλάδους εντάσεως εργασίας που αξιοποιούν το χαμηλό εργατικό κόστος Αλβανία Χωρική Διεύρυνση του Ενιαίου Οικονομικού Χώρου Μη χερσαία γειτνίαση και των δύο κρατών με Ανάπτυξη προς τον χώρο των Βαλκανίων κανένα άλλο κράτος μέλος περιφέρεια της Ε.Ε. Περιφέρεια Σχεδιασμός και εφαρμογή κοινών αξόνων Κίνδυνος περαιτέρω περιθωριοποίησης της Αργυροκάστρου περιφερειακής αναπτυξιακής πολιτικής στα περιοχής και δυσκολία προσαρμογής της στο Ν.Αργυροκάστρου,Ν. πλαίσια των Πανευρωπαϊκών δικτύων πλαίσιο του ενιαίου ευρωπαϊκού χώρου με Πρεμετής μεταφορών δεδομένο το διαφορετικό βαθμό ενσωμάτωσης των Περιφέρεια Κορυτσάς βορείων χωρών (Τσεχία, Σλοβακία, Ουγγαρία) Ν. Κορυτσάς,Ν. Ντεβόλ, Δ. στην Ε.Ε. από ότι των νοτίων (Βουλγαρία, Κολόν Ρουμανία, Κροατία) Περιφέρεια Βλόρε Ερήμωση της υπαίθρου και ορεινών περιοχών λόγω Ν.Βλόρε της μετακίνησης του ενεργού πληθυσμού, και κυρίως από την Αλβανική επιλέξιμη περιοχή, στα μεγάλα αστικά κέντρα και της μετανάστευσης SWOT ΑΝΑΛΥΣΗ 41

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΓΕΙΤΝΙΑΣΗΣ Μεταφορές Επικοινωνίες-Ενέργεια Πολιτισμός Τουρισμός Κατασκευή Ιονίας Οδού Ολοκλήρωση Εγνατίας Οδού Βελτίωση λιμενικών υποδομών Ανάδειξη της Ηγουμενίτσας σε κόμβο υπερτοπικής σημασίας στο χώρο του Ιονίου και της Αδριατικής Ενίσχυση της περιοχής σε ασφαλή ζώνη διακίνησης προσώπων και εμπορευμάτων Αυξανόμενη βούληση για την προστασία πολιτιστικών μνημείων Αυξημένη ζήτηση για νέα τουριστικά προϊόντα Μη έγκαιρη υλοποίηση των κάθετων αξόνων της Εγνατίας Οδού Περαιτέρω υποβάθμιση φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος Άναρχη ανάπτυξη τουριστικών δραστηριοτήτων Ελλιπής συντήρηση μνημείων Περιβάλλον Αύξηση του ενδιαφέροντος του πληθυσμού για την προστασία του περιβάλλοντος Ύπαρξη τεχνογνωσίας για αειφόρο ανάπτυξη Δραστηριοποίηση των περιβαλλοντικών Μ.Κ.Ο στην περιοχή Διαχείριση, ανάδειξη και προστασία του φυσικού περιβάλλοντος Νέες τεχνολογίες για την πρόληψη φυσικών καταστροφών Ανθρώπινο Δυναμικό Ύπαρξη ερευνητικών ιδρυμάτων και Α.Ε.Ι Υψηλή ποιότητα ερευνητικού δυναμικού Ενίσχυση των διασυνοριακών συνεργασιών για την βελτίωση των παρεχομένων υπηρεσιών στον τομέα της υγείας με την χρήση νέων τεχνολογιών Κίνδυνοι διατάραξης του υδάτινου ισοζυγίου στους υγροτόπους και σε ενιαία οικοσυστήματα λόγω ελλιπούς προστασία και ρίψεις αποβλήτων Αλόγιστη χρήση των φυσικών πόρων Κίνδυνοι από φυσικές καταστροφές Εξαφάνιση ενδημικών ειδών και απώλεια βιοποικιλότητας Έλλειψη αυστηρού θεσμικού πλαισίου για την προστασία του περιβάλλοντος. Διατήρηση υψηλού ποσοστού ανεργίας Ερήμωση της υπαίθρου και ορεινών περιοχών με την μετακίνηση του ενεργού πληθυσμού στα μεγάλα αστικά κέντρα SWOT ΑΝΑΛΥΣΗ 42

2.4 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ 2.4.1. Εισαγωγή Η θέση της επιλέξιμης περιοχής στο πλαίσιο του Προγράμματος Γειτνίασης, στο βορειοδυτικό άκρο της χώρας, την καθιστά πύλη προς τα δυτικά Βαλκάνια. Η εφαρμογή του προγράμματος θα πρέπει να συνεισφέρει στην ισόρροπη ανάπτυξη των όμορων διασυνοριακών περιοχών, η οποία θα βελτιώσει τις οικονομικές δυνατότητες και θα ενισχύσει τον κοινωνικοοικονομικό ιστό των όμορων περιοχών σε όφελος του συνόλου των πολιτών της επιλέξιμης περιοχής. 2.4.2. Διασυνοριακές υποδομές Η κομβική σύνδεση των δύο χωρών αποτελεί καθοριστικό παράγοντα στον καθορισμό των εθνικών σχεδιασμών ανάπτυξης και των δεσμών που μπορούν να αναπτυχθούν στο πλαίσιο κοινών πρωτοβουλιών. Συγκεκριμένα, ο κάθετος άξονας Κρυσταλλοπηγή-Σιάτιστα αποτελεί το βασικό μεταφορικό άξονα μεταξύ των δύο χωρών ο οποίος συνδέεται με την Εγνατία Οδό και αποτελεί μια από τις κύριες εξόδους προς την Ευρώπη που αναδεικνύει την σπουδαιότητα της περιοχής και τη δυνατότητα ανάδειξής της ως κέντρο διεθνών πρωτοβουλιών στον οικονομικό τομέα. Βάσει των προαναφερθέντων, απαιτείται η βελτίωση των βασικών μεταφορικών υποδομών (οδικό δίκτυο, λιμενικές υποδομές) ώστε να αναδειχθεί η περιοχή νέος κόμβος Ευρωπαϊκών μεταφορικών δικτύων ικανός να προσελκύσει σημαντικές επενδύσεις για την περιοχή. Η γειτονική χώρα αντιμετώπισε πολλές κοινωνικοπολιτικές ανακατατάξεις τα τελευταία χρόνια, καθώς και τη δημιουργία έντονου κλίματος αστάθειας το οποίο προκάλεσε την αθρόα εισροή μεταναστών (κυρίως λαθρομεταναστών) στην Ελλάδα και για αυτό αποτελεί εθνικής σημασίας ζήτημα η ασφάλεια των συνόρων. Σήμερα, η ανάγκη αυτή διατηρείται κυρίως για την αποφυγή λαθρεμπορίου αλλά και λαθρομεταναστών, ενώ παράλληλα κρίνεται σκόπιμο να υλοποιηθούν δράσεις που αφορούν στην ενίσχυση των παραμεθόριων υπηρεσιών αλλά και στη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης των κατοίκων στις περιοχές εκατέρωθεν των συνόρων με την ανάπτυξη και δημιουργία κλίματος ασφαλείας. SWOT ΑΝΑΛΥΣΗ 43

2.4.3. Οικονομική ανάπτυξη και προώθηση της απασχόλησης Η ενίσχυση των οικονομικών σχέσεων μεταξύ των επιλέξιμων περιοχών εκατέρωθεν των συνόρων θα εδραιώσει μια μόνιμη σχέση συνεργασίας η οποία θα αποτελέσει την αφετηρία μιας μονιμότερης και ουσιαστικότερης σύγκλισης επιχειρηματικών συνεργασιών. Με τη δημιουργία μόνιμων δικτύων συνεργασίας μεταξύ αντιπροσωπευτικών φορέων είναι δυνατή η ύπαρξη ικανοποιητικής ροής πληροφόρησης και ενημέρωσης με σκοπό τη μεταφορά τεχνογνωσίας καθώς επίσης και τη διαφοροποίηση της παραγωγής τοπικών προϊόντων με την παράλληλη βελτίωση της ποιότητας αυτών και την προώθηση της εμπορίας τους. 2.4.4. Ποιότητα ζωής /Περιβάλλον /Πολιτισμός Η περιοχή χαρακτηρίζεται από πλούσιο πολιτιστικό πλούτο που μπορεί να αναδειχθεί περαιτέρω για την κοινή προβολή τους, ώστε να αποτελέσουν δεσμούς κοινωνικής προσέγγισης και οικονομικής ανάπτυξης. Επίσης οι πλούσιοι φυσικοί πόροι μπορούν να αναδειχθούν στο πλαίσιο κοινών διασυνοριακών συνεργασιών με σκοπό την προστασία τους και την ορθολογική διαχείρισή τους. Η αειφορική διαχείριση των οικοσυστημάτων και του υδάτινου δυναμικού με κοινές διασυνοριακές πρωτοβουλίες και δράσεις, σε συνδυασμό με τη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας θα συμβάλλει ουσιαστικά στην ποιοτική αναβάθμιση της ποιότητας ζωής και στη διατήρηση του περιβάλλοντος σε υψηλά επίπεδα. Το υψηλό σχετικά επίπεδο παροχής υπηρεσιών στον τομέα της υγείας στην ελληνική περιοχή του προγράμματος πρέπει να υποστηριχθεί περαιτέρω με την υποστήριξη της νέας τεχνολογίας (τηλειατρική κλπ) έτσι ώστε να βελτιωθούν οι συνθήκες υγιεινής στην επιλέξιμη περιοχή και το επίπεδο παρεχομένων υπηρεσιών. Η περαιτέρω βελτίωση τους πρέπει να είναι στόχος του προγράμματος με την βελτίωση των υποδομών, της ποιότητας των παρεχομένων υπηρεσιών υγείας, όσο και της διευκόλυνσης πρόσβασης του πληθυσμού σε αυτές. Η ανάπτυξη των διασυνοριακών συνεργασιών έχει ως καταλυτικό παράγοντα την υποστήριξη δράσεων στον τομέα του ανθρώπινου δυναμικού. Η προώθηση κοινών ενεργειών εκπαίδευσης, θα αποτελέσει την αφετηρία για την υλοποίηση όλων των στόχων που θέτει το πρόγραμμα. SWOT ΑΝΑΛΥΣΗ 44