ΕΡΕΥΝΑ ΓΛΥΚΙΑ ΣΑN ΣΟΚΟΛΑΤΑ Αρνητικά της Σοκολάτας 2012-1013 Ε Ρ Ε Υ Ν Η Τ Ι Κ Η Ε Ρ Γ Α Σ Ι Α Α Τ Α Ξ Η Σ 1 ΟΥ Γ Ε Ν Ι Κ Ο Υ Λ Υ Κ Ε Ι Ο Υ Π Α Τ Ρ Α Σ Ο Μ Α Δ Α Δ Ε Π Ι Β Λ Ε Π Ο Υ Σ Α Κ Α Θ Η Γ Η Τ Ρ Ι Α :ΜΑ Ρ Ι Α Ν Ν Α Δ Η Μ Η Τ Ρ Ο Π Ο Υ Λ Ο Υ ΠΕ11
Πίνακας Περιεχομένων Εισαγωγή. 3 1. Η σοκολάτα προκαλεί ημικρανίες;..4 2. Παχυσαρκία και σοκολάτα...5 3.1 Σοκολάτα και φθορά δοντιών 6 3.2 Ακμή και σοκολάτα...7 4.1 Σοκολάτα και εθισμός.8 4.2 Σοκολάτα και αλλεργίες.9 5. Μαύρη σοκολάτα, λευκή ή σοκολάτα γάλακτος...10 6. Η σκοτεινή πλευρά της σοκολάτας.12 Το αλφαβητάρι της σοκολάτας...14 Βιβλιογραφία...22 2
ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΑΣ ΛΙΩΣΟΥΜΕ ΜΕΡΙΚΟΥΣ ΜΥΘΟΥΣ ΓΙΑ ΤΗ ΣΟΚΟΛΑΤΑ Η σοκολάτα για πολλά χρόνια θεωρήθηκε ένοχη για οδοντικά προβλήματα, ακμή στο πρόσωπο, κεφαλαλγίες, αύξηση της χοληστερόλης και πρόκληση παχυσαρκίας. Οι επιστημονικές έρευνες βέβαια δε σταμάτησαν ποτέ, μια και τα συμπεράσματα μέχρι και σήμερα είναι πολλές φορές αντικρουόμενα. Θα εξετάσουμε μερικές περιπτώσεις κατά τις οποίες η κατανάλωση της σοκολάτας μπορεί να δημιουργήσει κάποια προβλήματα καθώς και περιπτώσεις που η αρνητική επίδραση της σοκολάτας έχει αποδειχθεί μύθος μετά από επιστημονικές έρευνες. 3
1. Η ΣΟΚΟΛΑΤΑ ΠΡΟΚΑΛΕΙ ΗΜΙΚΡΑΝΙΕΣ; Μύθος. Η σοκολάτα περιέχει τυραμίνη και φαινυλεθυλαμίνη, που ανήκουν σε μια ευρύτερη κατηγορία ουσιών που καλούνται αγγειοσυσπαστικές αμίνες. Η παρουσία τους στον οργανισμό προκαλεί σύσπαση στα περιφερειακά αγγεία του οργανισμού μας. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η σοκολάτα θεωρείται ένα από τα τρόφιμα που μπορούν να προκαλέσουν ημικρανίες. Στη σοκολάτα αυτές οι ουσίες βρίσκονται σε μικρή περιεκτικότητα. Είναι πολύ σπάνιο να προκληθεί ημικρανία απλά και μόνο από την κατανάλωση σοκολάτας αλλά συνιστάται σε όσους υποφέρουν από πονοκεφάλους να μην κάνουν εκτεταμένη χρήση αυτής. Το ίδιο συνιστάται και σε όσα άτομα πάσχουν από γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση. 4
2. ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ ΚΑΙ ΣΟΚΟΛΑΤΑ Είναι γενικά παραδεκτό ότι το φαινόμενο της παχυσαρκίας αυξάνεται ραγδαία τα τελευταία χρόνια. Σύμφωνα με κάποιες έρευνες ο βασικός παράγοντας αύξησης της παχυσαρκίας είναι η υπερβολική κατανάλωση σοκολάτας σε συνδυασμό βέβαια με άλλα ανθυγιεινά τρόφιμα. Η καλή ποιότητα σοκολάτας υγείας δύσκολα προκαλεί παχυσαρκία, αφού περιέχει πολύ λιγότερη ζάχαρη από τις σοκολάτες γάλακτος. Επίσης λόγω της έντονης γεύσης της και επειδή δεν είναι γλυκιά. Συνήθως αρκούν 2-3 μικρά κομμάτια (20-30 γραμμάρια) ημερησίως. Η θερμιδική κατανάλωση δεν ξεπερνά έτσι τα 150-160 kcal. Η κατάχρηση όμως της σοκολάτας γάλακτος, σίγουρα παχαίνει και οδηγεί σε παχυσαρκία δημιουργώντας προβλήματα για το καρδιακό και μεταβολικό μας σύστημα. 5
3.1 ΣΟΚΟΛΑΤΑ ΚΑΙ ΦΘΟΡΑ ΔΟΝΤΙΩΝ Όσον αφορά τα οδοντικά προβλήματα, όπως η τερηδόνα, που προκαλείται από οποιαδήποτε τρόφιμα που περιέχουν ζυμώσιμων υδατανθράκων που έχουν απομείνει στα δόντια για πάρα πολύ καιρό, φαίνεται ότι κύρια αιτία είναι συνολικά η διατροφή και η ευπαθής οδοντοστοιχία και όχι αποκλειστικά η ίδια η σοκολάτα αλλά κυρίως κάποιες επιπρόσθετες ουσίες που περιέχει, όπως η ζάχαρη, το σιρόπι καλαμποκιού και άλλοι υδατάνθρακες. Εξάλλου, η σοκολάτα λόγω των λιπαρών της λιώνει πιο εύκολα στη στοματική κοιλότητα και μένει στα δόντια για μικρότερο χρονικό διάστημα σε σχέση με άλλα γλυκά. Παράλληλα, η σοκολάτα γάλακτος αποτρἐπει την μετατροπή των σακχάρων σε οξέα, ενώ το ασβέστιο και το φώσφορο περιέχει, ενισχύει την αδαμαντίνη των δοντιών. 6
3.2 ΑΚΜΗ ΚΑΙ ΣΟΚΟΛΑΤΑ Και για την εμφάνιση ακμής στο πρόσωπο οι περισσότερες έρευνες δεν ενοχοποιούν κάποιο συστατικό της σοκολάτας. Η σοκολάτα δηλαδή η ακατέργαστη, δεν βλάπτει στην ακμή και στα σπυράκια αλλά κάποια από τα «αναγκαία» επιπρόσθετα συστατικά που βάζουν, για να γίνει πιο γευστική και απολαυστική. Οι πιο πιθανές αιτίες για την εμφάνιση ενοχλητικών συμπτωμάτων είναι οι ορμονικές διαταραχές και η έλλειψη φρούτων και λαχανικών από τη διατροφή. 7
4.1 ΣΟΚΟΛΑΤΑ ΚΑΙ ΕΘΙΣΜΟΣ Παρά το γεγονός πως η προτίμηση ορισμένων ανθρώπων είναι μεγαλύτερη για τη σοκολάτα σε σχέση με άλλους ο όρος του εθισμού στο συγκεκριμένο γλύκισμα δεν ισχύει. Μπορεί η κατανάλωση σοκολατούχων γλυκισμάτων να γίνει συνήθεια, αλλά ποτέ δε φτάνει στα όρια εξάρτησης. Στη Νέα Υόρκη διεξήχθη έρευνα για το τι συναισθήματα προκαλούνται στον εγκέφαλο υγειών εθελοντών όταν βλέπουν ή σκέφτονται αγαπημένα τους εδέσματα όπως η σοκολάτα. Τα ευρήματα της έρευνας αποδεικνύουν ότι η σοκολάτα δεν δημιουργεί εθισμό και αυτό επειδή δεν ήταν μόνο η σοκολάτα που διέγειρε ορισμένες περιοχές του εγκεφάλου. Ανάλογη διέργεση προκαλούν η πίτσα, το παγωτό και άλλα γλυκίσματα με βάση τη σοκολάτα και άλλα δημοφιλή εδέσματα. 8
4. 2 ΣΟΚΟΛΑΤΑ ΚΑΙ ΑΛΛΕΡΓΙΕΣ Είναι δυνατόν για ένα άτομο να είναι αλλεργικό σε οποιοδήποτε τρόφιμο, συμπεριλαμβανομένης και της σοκολάτας. Έρευνες έδειξαν ότι σπάνια η σοκολάτα προκαλεί αλλεργίες. Οι άνθρωποι που υποφέρουν από τροφικές αλλεργίες δεν ξεπερνούν το 2% του πληθυσμού και η αλλεργία στη σοκολάτα είναι μία από τις πιο σπάνιες. Αν παρουσιαστεί αλλεργία στη «σοκολάτα» πιο πιθανό είναι να υποψιαστούμε το γάλα και τους ξηρούς καρπούς που μπορεί να περιέχει. Ακόμα και οι μαύρες σοκολάτες μπορεί να περιέχουν μικροποσότητες γάλακτος. Στα γλυκά με σοκολάτα ζαχαροπλαστικής, σαν πιο πιθανή αιτία αλλεργίας πρέπει να υποψιαστούμε τα αυγά. 9
5. ΜΑΥΡΗ ΣΟΚΟΛΑΤΑ, ΛΕΥΚΗ Ή ΣΟΚΟΛΑΤΑ ΓΑΛΑΚΤΟΣ Έρευνες έδειξαν ότι ένα κομμάτι σοκολάτας με πλούσια βουτυρώδη γλυκόπικρη γεύση είναι πάντα ένας μικρός πειρασμός. Η βασική διαφοροποίηση της σοκολάτας γάλακτος από τη μαύρη είναι ότι περιέχει λιγότερο κακάο,το οποίο έχει αντικατασταθεί από γάλα. Αυτό δεν διαφοροποιεί ιδιαίτερα τις θερμίδες που περιέχει η σοκολάτα μαύρη στα 40 γραμμάρια έχει 120 θερμίδες. Παρότι οι περισσότεροι πιστεύουν ότι η μαύρη σοκολάτα είναι καλύτερη σε περίπτωση δίαιτας ωστόσο θερμικά διαφέρουν μόλις κατά περίπου 10-30 θερμίδες. Η βασική τους διαφορά είναι ότι η σοκολάτα γάλακτος περιέχει τριπλάσια χοληστερίνη σε σχέση με τη μαύρη σοκολάτα. Έχει όμως 3-4 φορές περισσότερο ασβέστιο και λιγότερη καφεΐνη και θεοβρωμίνη, ουσίες που δρουν στο κεντρικό νευρικό σύστημα, αλλά και λιγότερα αντιοξειδωτικά. Με βάση τη σύστασή της θα λέγαμε ότι η σοκολάτα γάλακτος είναι καλύτερη για παιδιά και έφηβους, τις νεαρότερες δηλαδή ηλικίες, λόγω του ασβεστίου και της χαμηλής περιεκτικότητάς της σε καφεΐνη. Όταν όμως μιλάμε για ενηλίκους και άτομα μεγαλύτερης ηλικίας, η καλύτερη επιλογή είναι η μαύρη σοκολάτα, λόγω των αντιοξειδωτικών της αλλά και τις χαμηλότερης περιεκτικότητάς της σε «κακά» λιπαρά και χοληστερίνη. 10
Όσον αφορά τη λευκή σοκολάτα, σε αντίθεση με τις άλλες δύο κατηγορίες, φτιάχνεται από το βούτυρο του κακάο και γι αυτό περιέχει λίγο περισσότερες θερμίδες, χειρότερης ποιότητας λιπαρά και λίγο περισσότερη χοληστερίνη. Έχει, επίσης, αρκετές ποσότητες απαραίτητων αμινοξέων, μετάλλων και ιχνοστοιχείων και ικανοποιητικότατη περιεκτικότητα σε ασβέστιο. Επιπλέον, δεν περιέχει καθόλου καφεΐνη και θεοβρωμίνη, γι αυτό και δεν έχει ιδιαίτερη διεγερτική και εξαρτησιογόνο δράση. Τέλος, αποτελεί μια καλή επιλογή για τις εγκύους και τις θηλάζουσες, λόγω της έλλειψης καφεΐνης. 11
6. Η ΣΚΟΤΕΙΝΗ ΠΛΕΥΡΑ ΤΗΣ ΣΟΚΟΛΑΤΑΣ Η Ακτή Ελεφαντοστού αποτελεί την πρώτη σε παραγωγή κακάο χώρα του κόσμου αφού εξαγάγει το 40% του συνόλου της παγκόσμιας παραγωγής. Οι χαμηλές τιμές του κακάου οι οποίες συνεπάγονται σε φθηνά εργατικά χέρια ωθούν τους παραγωγούς στην εκδούλευση μαύρων παιδιών ώστε να ανταπεξέλθουν στον εξοντωτικό ανταγωνισμό. Περίπου 109.000 παιδία ηλικίας 7 έως 14 ετών απάγονται από τις οικογένειες τους ή αγοράζονται για 230 ευρώ για να δουλέψουν σκληρά και να υφίστανται σε μεγάλο βαθμό τη βία κατά τη διάρκεια της εργασίας τους στις φυτείες του κακάο. Η σοκολάτα είναι η πιο βελούδινη απόλαυση, αλλά την ώρα που πασαλείβει εκατομμύρια προσωπάκια, την ίδια ώρα καταδικάζει σε απελπισία τα «παιδιά του κακάο» στην Ακτή Ελεφαντοστού που εργάζονται για την παραγωγή της. Εκεί κρύβεται η πιο δυστυχισμένη πλευρά της πιο χαρούμενης βιομηχανίας 12
του κόσμου. Τα εργατικά χέρια όπου βασίζονται οι καλλιεργητές κακάο στην Ακτή Ελεφαντοστού κρύβουν το πλέον απροκάλυπτο δουλεμπόριο παιδιών 7 έως 14 ετών. Γι αυτά τα παιδιά σοκολάτα σημαίνει αρπαγή από τις οικογένειές τους σκληρή δουλειά, ξύλο, σεξουαλική κακοποίηση και επικίνδυνες χαντζάρες. Αυτή είναι η πραγματικότητα που χρηματοδοτεί η πανίσχυρη βιομηχανία που γλυκαίνει τις αισθήσεις. Στην συγκομιδή και στην καλλιέργεια των κακαόδεντρων, όπως και στις υπόλοιπες αφρικάνικες χώρες, η παιδική εργασία είναι πολύ διαδεδομένη. Μικρά παιδιά με τις ματσέτες στα χέρια ξημεροβραδιάζονται κάτω από τον καυτό ήλιο, αντιμετωπίζοντας την επίδραση των χημικών φυτοφαρμάκων, τα καθημερινά ατυχήματα και τη βαναυσότητα των αφεντικών. Υπολογίζονται σε πάνω από 80.000 τα παιδιά της σχολικής ηλικίας, που εργάζονται στις φυτείες του κακάο. Ο μέσος όρος δεν ξεπερνά τα 13,5 χρόνια. Τα περισσότερα είναι από τις φτωχές βόρειες επαρχίες της χώρας αλλά και από τις γειτονικές Μπουργκίνα Φάσο, Μάλι και την περιοχή της 13
νότιας Σαχάρας και δουλεύουν για 300.000 Cedi το χρόνο που ισοδυναμούν με 30 δολάρια. Τους παρέχεται ένα άθλιο φαγητό και δωρεάν στέγη σε αποθήκες αλλά αυτό δεν αλλάζει το γεγονός πως η εκμετάλλευση είναι εξοργιστική. Τα παιδιά μεταφέρονται από διάφορα χωριά στους σταθμούς των λεωφορείων που φεύγουν για τα σύνορα. Για άλλα έχει προηγηθεί συμφωνία του δουλεμπόρου με τους γονείς, για άλλα όμως όχι. Απλώς τα απαγάγουν ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΤΑ ΟΣΑ ΑΚΟΥΣΕΣ, ΑΠΟΛΑΜΒΑΝΕΙΣ ΤΟ ΙΔΙΟ ΜΙΑ ΣΟΚΟΛΑΤΑ ;; 14
Παραθέτουμε το αλφαβητάρι της σοκολάτας, όπως το δημιούργησε η ΙΟΝ και υπάρχει στην ιστοσελίδα της: http://www.ion.gr/ 15
16
17
18
19
20
21
22
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. http://psi-gr.tripod.com/choc_03_ind.html 2. http://www.solon.org.gr/index.php/2008-07-15-19-13-34/43--yg- /206-2008-07-21-07-03-56.html 3. http://www.medlook.net/article.asp?item_id=1101 4. http://www.yeskid.gr/kosmos-paidioy/anaptyksi/ygeiapsyxologia/sokolata-ygeia?page=2 5. http://coolweb.gr/sokolata-mayri-ygeias-vlaptei-kanei-kalo/ 6. http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=262691 7. http://www.alexiptoto.com/30880 8. http://apenantioxthi.blogspot.gr/2011/11/blog-post_19.html 9. http://translate.google.gr/translate?hl=el&langpair=en%7cel&u=h ttp://www.creativechocolates.com/choc_info_index.html 10. http://www.vita.gr/html/ent/331/ent.19331.asp 23