ΑΝΑΛΤΗ ΣΟΠΙΚΗ ΑΓΟΡΑ ΕΡΓΑΙΑ Περιφερειακή Ενότητα Λάρισας

ΑΝΑΛΤΗ ΣΟΠΙΚΗ ΑΓΟΡΑ ΕΡΓΑΙΑ Περιφερειακή Ενότητα Λάρισας ΑΝΑΡΤΥΞΙΑΚΗ ΣΥΜΡΑΞΗ «ΔΙΚΤΥΟ ΣΥΝΕΓΑΣΙΑ» Ρράξθ: «ΣΥΝΕΓΑΣΙΑ» Συντονιςτισ Εταίροσ : ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΘΕΣΣΑΛΙΚΩΝ ΕΡΙΧΕΙΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΩΝ Δράςθ 1: «Μελζτθ- Ανάλυςθ τθσ τοπικισ αγοράσ εργαςίασ τθσ Ρεριφερειακισ Ενότθτασ Λάριςασ» Επικαιροποίθςθ τθσ μελζτθσ : Νοζμβριοσ 2015

ΑΝΑΛΤΗ ΣΟΠΙΚΗ ΑΓΟΡΑ ΕΡΓΑΙΑ Ρεριφερειακι Ενότθτα Λάριςασ Δράςθ 1: «Μελζτθ- Ανάλυςθ τθσ τοπικισ αγοράσ εργαςίασ τθσ Ρεριφερειακισ Ενότθτασ Λάριςασ» Αναπτυξιακι φμπραξθ: «Δίκτυο Συνεργαςία» υντονιςτισ Φορζασ: Σφνδεςμοσ Θεςςαλικϊν Επιχειριςεων και Βιομθχανιϊν (ΣΘΕΒ) ΝΟΕΜΒΡΙΟ 2015 2

1. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ... 3 2. ΕΙΑΓΩΓΗ... 4 3. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΛΟΠΟΙΗΗ ΣΗ ΜΕΛΕΣΗ... 5 4. ΚΑΘΟΡΙΜΟ ΣΟΤ ΠΡΟΒΛΗΜΑΣΟ ΠΕΡΙΟΧΗ ΜΕΛΕΣΗ... 7 5. ΠΑΡΟΤΙΑΗ ΑΠΟΣΕΛΕΜΑΣΩΝ ΠΡΟΚΛΗΗ... 9 6. ΠΛΗΘΤΜΙΑΚΑ ΣΟΙΧΕΙΑ ΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΜΕΛΕΣΗ... 10 6.1 Κατανομι του πλθκυςμοφ ανά διμο τθσ Ρ.Ε. Λάριςασ... 10 6.2 Ρλθκυςμιακζσ μεταβολζσ μεταξφ των απογραφϊν... 12 6.3 Ρλθκυςμιακι κατανομι ανά φφλλο... 14 6.4 Δείκτθσ εξάρτθςθσ και δείκτθσ γιρανςθσ... 14 7. ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ... 16 7.1 Εκπαιδευτικό Επίπεδο Ρ.Ε. Λάριςασ... 16 8. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΣΟΙΧΕΙΑ ΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΜΕΛΕΣΗ... 20 8.1 Εργατικό δυναμικό - Απαςχόλθςθσ - Ανεργία ςτθν Ρεριφζρεια Θεςςαλίασ... 20 8.1.1 Εργατικό Δυναμικό ςτην Περιφζρεια Θεςςαλίασ... 26 8.1.2 Απαςχόληςη ςτην Περιφζρεια Θεςςαλίασ... 29 8.1.3 Ανεργία ςτην Περιφζρεια Θεςςαλίασ... 31 8.2 Εργατικό δυναμικό Απαςχόλθςθσ Ανεργία ςτθν Ρ.Ε. Λάριςασ... 35 8.2.1 Εργατικό δυναμικό ςτην Π.Ε. Λάριςασ... 35 8.2.2 Ανεργία ςτην Π.Ε. Λάριςασ... 37 8.2.3 Ειδικά χαρακτηριςτικά απαςχόληςησ τησ Π.Ε. Λάριςασ... 38 8. ΒΑΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ ΣΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΠΑΡΕΜΒΑΗ... 41 8.1 Γενικότερα οικονομικά μεγζκθ τθσ Θεςςαλίασ και ΡΕ Λάριςασ... 41 8.2 Μθτρϊο Επιχειριςεων ΕΛ.ΣΤΑΤ. Θεςςαλία και ΡΕ Λάριςασ... 47 8.3 Ρροβλιματα Επιχειρθματικότθτασ... 51 9. ΠΡΟΒΛΗΜΑΣΑ ΚΑΙ ΔΤΝΑΣΟΣΗΣΕ ΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΠΑΡΕΜΒΑΗ... 55 ΜΕΡΟ Α: ΣΕΚΜΗΡΙΩΗ ΠΡΟΣΕΙΝΟΜΕΝΗ ΠΑΡΕΜΒΑΗ... 59 ΠΗΓΕ & ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ... 63 3

2. ΕΙΑΓΩΓΗ Αντικείμενο τθσ παροφςασ μελζτθσ είναι θ ανάλυςθ τθσ τοπικισ αγοράσ εργαςίασ ςτθν περιοχι τθσ Ρεριφερειακισ Ενότθτασ (Ρ.Ε.) Λάριςασ. Η μελζτθ εκπονικθκε και επικαιροποιικθκε ςτα πλαίςια ολοκλιρωςθσ του Σχεδίου Δράςθσ τθσ Αναπτυξιακισ Σφμπραξθσ Δίκτυο υνεργαςία Στόχοσ τθσ μελζτθσ είναι θ ανάδειξθ τθσ τοπικισ αγοράσ τθσ Ρεριφερειακισ Ενότθτασ Λάριςασ, θ ανάδειξθ των αναγκϊν που παρουςιάηουν οι τομείσ τθσ επιχειρθματικότθτασ και θ παράκεςθ των τρόπων και των μζςων με τουσ οποίουσ μποροφν να καλυφκοφν. Επίςθσ, αναδεικνφονται οι αναπτυξιακζσ δυνατότθτεσ τθσ Ρεριφερειακισ Ενότθτασ που κα αποτελζςουν τθ βάςθ για τθν υποςτιριξθ και ενίςχυςθ τθσ απαςχόλθςθσ, των νζων επιχειρθματιϊν και ανάδειξθ νζων βιϊςιμων πεδίων επιχειρθματικισ δραςτθριότθτασ και τθν υποςτιριξθ τθσ κοινωνικισ οικονομίασ. Οι ςυνκικεσ οικονομικισ φφεςθσ και αποκλειςμοφ μεγάλου τμιματοσ του πλθκυςμοφ τθσ περιοχισ από τθν αγορά εργαςίασ δθμιουργοφν ανάγκεσ για ζνταξθ του ςτθν εργαςία. Μετά τθν εμφάνιςθ τθσ οικονομικισ κρίςθσ και τισ αρνθτικζσ επιπτϊςεισ τθσ ςτον κοινωνικοοικονομικό ιςτό τθσ περιοχισ, υπάρχει μεγάλο πρόβλθμα ζνταξθσ του εργατικοφ δυναμικοφ ςτθν αγορά εργαςίασ με αποτζλεςμα να απουςιάηει ζνα ςθμαντικό τμιμα του πλθκυςμοφ από τθν αγορά εργαςίασ που κα μποροφςε να ειςχωριςει τισ γνϊςεισ, τθν εξειδίκευςθ και τθν εργαςιακι εμπειρία που διακζτει ςτον επιχειρθματικό κλάδο. Η μελζτθ βαςίηεται ςε δευτερογενι ανάλυςθ δεδομζνων από τισ πλζον ζγκυρεσ πθγζσ κακϊσ και ςε πλθροφορίεσ και ςτοιχεία που παρείχαν φορείσ τισ περιοχισ με αρμοδιότθτεσ που άπτονται των προσ διερεφνθςθ πεδίων. Ρζρα από τθ διαςφαλιςμζνθ εγκυρότθτα των πθγϊν που χρθςιμοποιικθκαν, βαςικι επιδίωξθ κατά τθν εκπόνθςθ τθσ μελζτθσ είναι θ άντλθςθ και αξιοποίθςθ των πλζον πρόςφατων διακζςιμων ςτοιχείων. Επιπλζον, θ επιτόπια ζρευνα ςε φορείσ τθσ περιοχισ ζδωςε ςτουσ μελετθτζσ τθ δυνατότθτα να κατανοιςουν επαρκϊσ τα προβλιματα και τισ προοπτικζσ ανάπτυξθσ, επιτυγχάνοντασ τον απαιτοφμενο υψθλό βακμό εςτίαςθσ ςε περιοχζσ και ομάδεσ ςτόχου, ο οποίοσ δεν παρζχεται από τισ επίςθμεσ ςτατιςτικζσ. 4

3. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΛΟΠΟΙΗΗ ΣΗ ΜΕΛΕΣΗ Η μεκοδολογικι προςζγγιςθ τθσ μελζτθσ ακολουκεί δφο ςτάδια: Στο πρϊτο μζροσ περιλαμβάνονται ςτοιχεία ανάλυςθσ τθσ υφιςτάμενθσ κατάςταςθσ τθσ ευρφτερθσ περιοχισ όςον αφορά τθ γεωμορφολογικι κζςθ τθσ περιοχισ μελζτθσ, τα πλθκυςμιακά χαρακτθριςτικά, τα οικονομικά ςτοιχεία (ανάλυςθ /αναγνϊριςθ περιοχισ). Ειδικότερα, ςτθν αρχι γίνεται αναφορά ςτα οικονομικά και χωρικά χαρακτθριςτικά του Διμου, αλλά και τθσ ευρφτερθσ περιοχισ (Ρεριφερειακι Ενότθτα Λάριςασ, Ρεριφζρεια Θεςςαλίασ). Ραρατίκενται και αξιολογοφνται ςτοιχεία για τθν πλθκυςμιακι εξζλιξθ, τθν θλικιακι δομι και το μορφωτικό επίπεδο του πλθκυςμοφ. Ειδικι αναφορά γίνεται ςτισ ευάλωτεσ κοινωνικά ομάδεσ (ΕΚΟ) που κατοικοφν ςτθν περιοχι. Ακολουκεί θ ανάλυςθ των οικονομικϊν χαρακτθριςτικϊν του παραγωγικοφ ςυςτιματοσ τθσ περιοχισ (απαςχόλθςθ, εργατικό δυναμικό) με αναφορά ςε κάκε τομζα παραγωγισ χωριςτά. Ταυτόχρονα αναδεικνφεται θ ζνταςθ φαινομζνων όπωσ θ ανεργία και διερευνϊνται οι μελλοντικζσ προοπτικζσ τθσ απαςχόλθςθσ. Η χριςθ εργαλείων όπωσ οι πίνακεσ, και τα γραφιματα δίνουν μια ολοκλθρωμζνθ εικόνα και βοθκοφν ευκολότερα ςτθν ανάδειξθ των ςυμπεραςμάτων. Στο δεφτερο μζροσ περιλαμβάνεται θ ανάλυςθ των αποτελεςμάτων τθσ πρωτογενοφσ ζρευνασ με ειδικά ςχεδιαςμζνα εργαλεία (ερωτθματολόγια) με ςκοπό τθν ιδιαίτερθ διάγνωςθ των δθμογραφικϊν, εργαςιακϊν, παραγωγικϊν, ςτοιχείων του πλθκυςμοφ τθσ περιοχισ μελζτθσ. Με βάςθ τθν ανάλυςθ των δεδομζνων αυτϊν, γίνεται μια κωδικοποιθμζνθ καταγραφι των ςτοιχείων με τθ βοικεια τθσ ανάλυςθσ SWOT. Μετά τθν ανάλυςθ αυτι κωδικοποιοφνται και αναηθτοφνται τα προβλιματα ςε κακζνα από τουσ ωσ άνω τομείσ και οριοκετείται το πλαίςιο δράςθσ. Το τελικό μζροσ περιλαμβάνει τθν εξαγωγι ςυμπεραςμάτων που αποτελοφν το επιςτζγαςμα των ςτοιχείων που αναφζρονται ςτο πρϊτο μζροσ και τον κακοριςμό προτεινόμενων δράςεων με ςτόχο τθν ανάδειξθ των ςυγκριτικϊν πλεονεκτθμάτων τθσ υπό εξζταςθ περιοχισ, τθν ενίςχυςθ τθσ επιχειρθματικότθτασ και γενικότερα τθσ τοπικισ οικονομίασ, τθ μείωςθ τθσ ανεργίασ και τθν προϊκθςθ τθσ απαςχόλθςθσ. Εν ςυνζχεια επιςθμαίνονται οριςμζνεσ μεκοδολογικζσ παρατθριςεισ αναφορικά με τα ςτοιχεία που χρθςιμοποιικθκαν και τθ διακεςιμότθτα αυτϊν. Αναλυτικά: Τα ςτοιχεία που αφοροφν ςτθν αγορά εργαςίασ ςε επίπεδο Ρεριφερειακισ Ενότθτασ ι/και Διμου βαςίηονται ςτθν Απογραφι 2011 τθσ ΕΛΣΤΑΤ και είναι τα πλζον πρόςφατα διακζςιμα ςτοιχεία κατά τθν περίοδο εκπόνθςθσ τθσ μελζτθσ. 5

Τα ςτοιχεία τθσ Απογραφισ 2011 που χρθςιμοποιοφνται ςτθν παροφςα μελζτθ αφοροφν ςτο πλικοσ των μόνιμων κατοίκων ανά Διμο. Αναλυτικά ςτοιχεία τθσ Απογραφισ 2011 δεν είναι διακζςιμα κατά τθν περίοδο εκπόνθςθσ τθσ μελζτθσ. Στα πλαίςια τθσ μελζτθσ παρουςιάηονται ςτοιχεία τθσ αγοράσ εργαςίασ ςε επίπεδο Ρεριφζρειασ, τα οποία είναι περιςςότερο πρόςφατα από τα αντίςτοιχα ςε επίπεδο Ρεριφερειακισ Ενότθτασ ι/και Διμου και βαςίηονται ςτθν τριμθνιαία Ζρευνα Εργατικοφ Δυναμικοφ *ΕΕΔ+ τθσ ΕΛΣΤΑΤ. Η Ζρευνα Εργατικοφ Δυναμικοφ (ΕΕΔ) διεξάγεται ςε όλεσ τισ χϊρεσ μζλθ τθσ Ευρωπαϊκισ Ζνωςθσ, δίνοντασ τθ δυνατότθτα για πραγματοποίθςθ ςυγκρίςεων μεταξφ των χωρϊν. Η ςυγκριςιμότθτα μεταξφ των χωρϊν είναι υψθλι και ζχει επιτευχκεί με κανονιςμοφσ διαςφαλίηουν τθν εναρμόνιςθ των εννοιϊν, των οριςμϊν και των μεκοδολογιϊν για όλα τα κράτθ μζλθ τθσ Ε.Ε.. Ο βακμόσ ςυγκριςιμότθτασ των αποτελεςμάτων τθσ ΕΕ Εργατικοφ Δυναμικοφ εξαςφαλίηεται από: i. τθν καταγραφι τθσ ίδιασ γκάμασ χαρακτθριςτικϊν ςε κάκε χϊρα ii. iii. iv. τθ ςτενι αντιςτοιχία μεταξφ τθσ λίςτασ ερωτιςεων τθσ Ε.Ε. και των ερωτιςεων των εκνικϊν ερωτθματολογίων τθ χριςθ των ίδιων οριςμϊν για όλεσ τισ χϊρεσ τθ χριςθ κοινϊν ταξινομιςεων (π.χ. NACE για τθν οικονομικι δραςτθριότθτα) v. τθν επεξεργαςία των δεδομζνων ςε κεντρικό επίπεδο από τθν ίδια τθ Eurostat (για τα ςτοιχεία που δθμοςιεφει). Η τατιςτικι Σαξινόμθςθ των Κλάδων Οικονομικισ Δραςτθριότθτασ (ΣΑΚΟΔ) είναι θ ςτατιςτικι κωδικοποίθςθ που χρθςιμοποιείται για τθν ςτατιςτικι ταξινόμθςθ των κλάδων οικονομικισ δραςτθριότθτασ. Για τθν ταξινόμθςθ αυτι λαμβάνονται υπόψθ διάφοροι ςυντελεςτζσ, όπωσ ο τφποσ τθσ παραγωγικισ διαδικαςίασ ι των εργαςιϊν που εκτελοφνται, οι κυριότερεσ πρϊτεσ φλεσ που χρθςιμοποιοφνται, ο προοριςμόσ των αγακϊν που παράγονται κ.λπ. Η κατθγοριοποίθςθ αυτι μπορεί να είναι μονοψιφια, ςτθν οποία ανικουν οι γενικζσ κατθγορίεσ κλάδων οικονομικισ δραςτθριότθτασ, μζχρι τετραψιφια, ςτθν οποία ανικουν οι πιο αναλυτικζσ κατθγορίεσ. Από το πρϊτο τρίμθνο του ζτουσ 2008, θ ταξινόμθςθ των κλάδων οικονομικισ δραςτθριότθτασ γίνεται ςφμφωνα με τθν νζα ςτατιςτικι ταξινόμθςθ ΣΤΑΚΟΔ 2008 θ οποία είναι ταυτόςθμθ, ςε επίπεδο τριψιφιασ ταξινόμθςθσ, με τθν ταξινόμθςθ NACE Rev.2 (Ευρωπαϊκι Ταξινόμθςθ των Οικονομικϊν Δραςτθριοτιτων). 6

4. ΚΑΘΟΡΙΜΟ ΣΟΤ ΠΡΟΒΛΗΜΑΣΟ ΠΕΡΙΟΧΗ ΜΕΛΕΣΗ Ο κίνδυνοσ τθσ φτϊχειασ ςτθν Ελλάδα και του κοινωνικοφ αποκλειςμοφ ιταν εμφανισ πριν καν θ οικονομία ειςζλκει ςε βακιά και παρατεταμζνθ φφεςθ. Ωςτόςο ςτθν τρζχουςα οικονομικι και κοινωνικι ςυγκυρία, θ φτϊχεια ζχει αποκτιςει ιδιαίτερα και ανθςυχθτικά χαρακτθριςτικά. Οι επιπτϊςεισ ςτισ ευάλωτεσ ομάδεσ του πλθκυςμοφ οξφνονται και θ κοινωνικι ςυνοχι τίκεται ςε δοκιμαςία. Στθν παροφςα ςυγκυρία μάλιςτα, θ πτϊςθ του βιοτικοφ επιπζδου, θ αφξθςθ τθσ ανεργίασ και θ μείωςθ των κοινωνικϊν παροχϊν αναμζνεται να εκτοξεφςουν τα ποςοςτά των ανκρϊπων που ηουν ςε κίνδυνο φτϊχειασ και κοινωνικοφ αποκλειςμοφ. Για όςο μακρφτερο χρονικό διάςτθμα ηει κάποιοσ με ιδιαίτερα χαμθλό ειςόδθμα ι και κακόλου, τόςο περιςςότερο κινδυνεφει να περιζλκει ςε μόνιμθ εξακλίωςθ. Επιπλζον, θ ζννοια των διακρίςεων ςτθν αγορά εργαςίασ είναι ςτενά ςυνδεδεμζνθ με τθν ιςότθτα ευκαιριϊν και αφορά τθν διαςφάλιςθ ιςότιμθσ πρόςβαςθσ ςτθν επιλογι του επαγγζλματοσ, ςτθν πρόςλθψθ, τοποκζτθςθ και προαγωγι ςε οποιαδιποτε κζςθ εργαςίασ και ςε οποιοδιποτε ιεραρχικό επίπεδο, ςτθν παροχι επαγγελματικισ πλθροφόρθςθσ και ςυμβουλευτικισ, ςτθ δια βίου μάκθςθ και επαγγελματικι κατάρτιςθ, ςε αξιοπρεπείσ όρουσ και αςφαλείσ ςυνκικεσ εργαςίασ και εν τζλει ςε ίςθ αμοιβι για ίδια εργαςία. Η αδυναμία του κοινωνικοφ ςυςτιματοσ να προςφζρει εργαςία ςε ομάδεσ και άτομα του πλθκυςμοφ, κακιςτά τθν ανεργία (ιδίωσ τθν μακροχρόνια) ζνα από τα ςθμαντικότερα κοινωνικοοικονομικά προβλιματα. Η μθ εξαςφάλιςθ ενόσ επαρκοφσ ειςοδιματοσ ζχει ωσ ςυνακόλουκθ ςυνζπεια τθν οξφτατθ υποβάκμιςθ τθσ ποιότθτασ τθσ διατροφισ, τθσ κατοικίασ, του τρόπου ηωισ και γενικότερα τθσ ποιότθτασ ηωισ του ανζργου, εξαλείφοντασ τθν κοινωνικι ςυνοχι αφοφ μειϊνει τθν κοινωνικι βελτίωςθ τθσ ηωισ και καλλιεργεί το ατομικό ςυμφζρον. Η ΡΕ Λάριςασ ςυγκεντρϊνει αρκετά πλεονεκτιματα που κα μπορζςουν να αποτελζςουν τθν βάςθ για τθν ενίςχυςθ τθσ απαςχόλθςθσ των κατοίκων και τθν ανάπτυξθ τθσ επιχειρθματικότθτασ. Ο δυναμικόσ πρωτογενισ και τριτογενισ τομζασ αλλά και θ παρουςία βιοτεχνικϊν δραςτθριοτιτων ζχει τθν δυνατότθτα να προςφζρει κζςεισ εργαςίασ αλλά και αν προετοιμάςει το ζδαφοσ για ανάπτυξθ νζων επιχειριςεων Η οικονομικι κρίςθ που ζχει ςτιγματίςει όλεσ τισ περιοχζσ τθσ χϊρασ και μαηί με αυτζσ και τθν περιοχι μελζτθσ, είναι θ κφρια αιτία αφξθςθσ του ποςοςτοφ ανεργίασ κακϊσ ζχει προκαλζςει αρνθτικζσ επιπτϊςεισ ςε όλουσ τουσ τομείσ. Για να επιτευχτεί θ εξάλειψθ τθσ ανεργίασ θ 7

τουλάχιςτον θ μείωςθ τθσ κα πρζπει να δοκοφν κίνθτρα ανάπτυξθσ τθσ επιχειρθματικότθτασ τόςο ςτισ επιχειριςεισ για τθν πρόςλθψθ εργαηομζνων όςο και ςτουσ ίδιουσ τουσ ωφελοφμενουσ για τθν ίδρυςθ των δικϊν τουσ επιχειριςεων. Αυτά τα κίνθτρα κα πρζπει να είναι όχι μόνο οικονομικά, αλλά και πρακτικά, ςυμπεριλαμβάνοντασ κατάλλθλα μζτρα και δράςεισ που κα βοθκιςουν το εργατικό δυναμικό να ενταχκεί ςτθν αγορά εργαςίασ. 8

5. ΠΑΡΟΤΙΑΗ ΑΠΟΣΕΛΕΜΑΣΩΝ ΠΡΟΚΛΗΗ Το πρόβλθμα τθσ ανεργίασ που απαςχολεί τθν περιοχι ςκιαγραφείται μζςα από τθν προςπάκεια επίλυςισ του ςτα πλαίςια τθσ πρόςκλθςθσ. Στόχοσ του ζργου «Συνεργαςία» είναι θ προετοιμαςία 70 ανζργων ευπακϊν κοινωνικά ομάδων τθσ Ρ.Ε. Λάριςασ για τθν κζςεων εργαςίασ ςτθν περιοχι τουσ. εξαςφάλιςθ Κεντρικόσ ςτόχοσ τθσ Ρράξθσ ιταν θ ςτιριξθ των ατόμων τθσ Ρεριφερειακισ Ενότθτασ Λάριςασ που ανικουν ςε Ευάλωτεσ Κοινωνικά Ομάδεσ (ΕΚΟ) μζςα από τθν ενεργοποίθςθ και κινθτοποίθςθ των τοπικϊν φορζων, με ςτόχο τθν εξαςφάλιςθ τθσ δθμιουργίασ κζςεων απαςχόλθςθσ και τθν κοινωνικι ενςωμάτωςθ ανζργων των ευάλωτων κοινωνικά ομάδων, ωσ αποτζλεςμα διάγνωςθσ εξειδικευμζνων τοπικϊν αναγκϊν και ανάδειξθσ των αναπτυξιακϊν δυνατοτιτων τθσ περιοχισ παρζμβαςθσ. Μζςω των υλοποιοφμενων πράξεων υποςτθρίχκθκαν τόςο οι ωφελοφμενοι άνεργοι, όςο και οι επιχειριςεισ διότι δόκθκε ζμφαςθ ςτθ διερεφνθςθ τθσ τοπικισ αγοράσ και τθ δθμιουργία των προχποκζςεων για τθν ανάδειξθ νζων βιϊςιμων πεδίων επιχειρθματικισ δραςτθριότθτασ. Συγκεκριμζνα επιμζρουσ ςτόχοι και προϊόντα τθσ προτεινόμενθσ παρζμβαςθσ αποτελοφςαν θ ςτοχευμζνθ ςυμβουλευτικι υποςτιριξθ και κατάρτιςθ 70 ανζργων τθσ περιφερειακισ ενότθτασ Λάριςασ κατά προτεραιότθτα απολυμζνων (επιχειριςεων των κλάδων που βρίςκονται ςε φφεςθ) με βάςθ τισ γνϊςεισ και τισ ικανότθτζσ τουσ κακϊσ και θ τοποκζτθςι τουσ ςε κατάλλθλεσ κζςεισ εργαςία κακϊσ και θ απαςχόλθςθ τουσ ςε επιχειριςεισ του κλάδου μεταποίθςθσ αγροτικϊν προϊόντων, τθσ περιφερειακισ ενότθτασ Λάριςασ θμαντικόσ αρικμόσ επιχειριςεων ανταποκρίκθκε και δζχκθκε τουσ ωφελοφμενουσ τθσ πράξθσ για εργαςία. Από τουσ παραπάνω ωφελοφμενουσ οι 39 ωφελοφμενοι ζχουν ολοκλθρϊςει τθν τρίμθνθ απαςχόλθςθ (επετεφχκθσ ςτόχοσ απαςχόλθςθσ) ςφμφωνα με τισ προδιαγραφζσ που ορίηει το ςυγκεκριμζνο ζργο 9

6. ΠΛΗΘΤΜΙΑΚΑ ΣΟΙΧΕΙΑ ΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΜΕΛΕΣΗ 6.1 Κατανομι του πλθκυςμοφ ανά διμο τθσ Π.Ε. Λάριςασ Με τθν ψιφιςθ του νόμου 3852/2010 «Νζα Αρχιτεκτονική τησ Αυτοδιοίκηςησ και τησ Αποκεντρωμζνησ Διοίκηςησ Πρόγραμμα Καλλικράτησ», θ διοικθτικι διαίρεςθ τθσ Ρεριφερειακισ Ενότθτασ Λάριςασ μεταβλικθκε. Ειδικότερα, οι 32 οργανιςμοί πρωτοβάκμιασ τοπικισ αυτοδιοίκθςθσ τθσ Λάριςασ ςυνενϊκθκαν δθμιουργϊντασ τουσ ακόλουκουσ 7 νζουσ διμουσ 1. Διμοσ Ελαςςόνασ με ζδρα τθν Ελαςςόνα αποτελοφμενοσ από τουσ διμουσ α. Αντιχαςίων β. Ελαςςόνασ γ. Λιβαδίου δ. Ολφμπου ε. Ροταμιάσ ςτ. Σαρανταπόρου και τισ κοινότθτεσ α. Βερδικοφςθσ, β. Καρυάσ γ. Τςαρίτςανθσ, οι οποίοι καταργικθκαν. 2. Διμοσ Φαρςάλων με ζδρα τα Φάρςαλα αποτελοφμενοσ από τουσ διμουσ α. Ενιππζα β. Ναρκακίου γ. Ρολυδάμαντα και δ. Φαρςάλων, οι οποίοι καταργικθκαν. 3. Διμοσ Αγιάσ με ζδρα τθν Αγιά αποτελοφμενοσ από τουσ διμουσ α. Αγιάσ β. Ευρυμενϊν γ. Λακζρειασ και δ. Μελιβοίασ, οι οποίοι καταργικθκαν. 4. Διμοσ Σεμπϊν με ζδρα το Μακρυχϊρι και ιςτορικι ζδρα τα Αμπελάκια αποτελοφμενοσ από τουσ διμουσ α. Γόννων β. Κάτω Ολφμπου γ. Μακρυχωρίου κοινότθτα Αμπελακίων, οι οποίοι καταργικθκαν. δ. Νζςςωνοσ και τθν 5. Διμοσ Συρνάβου με ζδρα τον Τφρναβο αποτελοφμενοσ από τουσ διμουσ α. Τυρνάβου και β. Αμπελϊνοσ, οι οποίοι καταργικθκαν. 6. Διμοσ Λαριςαίων με ζδρα τθ Λάριςα αποτελοφμενοσ από τουσ διμουσ α. Λαριςαίων β. Κοιλάδασ και γ. Γιάννουλθσ, οι οποίοι καταργικθκαν. 7. Διμοσ Κιλελζρ με ζδρα τθ Νίκαια και ιςτορικι ζδρα το Κιλελζρ αποτελοφμενοσ από τουσ διμουσ α. Ρλατυκάμπου β. Κραννϊνοσ γ. Αρμενίου δ. Κιλελζρ και ε. Νίκαιασ, οι οποίοι καταργικθκαν. 10

Χάρτθσ 1 Ρρόγραμμα Καλλικράτθσ Νζοι διμοι τθσ Ρ.Ε. Λάριςασ Συγκεκριμζνα είναι ζνασ από τουσ τζςςερισ νομοφσ τθσ Θεςςαλίασ και είναι ο δεφτεροσ ςε ζκταςθ νομόσ τθσ χϊρασ. Ζχει ζκταςθ 5.381 τ.χλμ. και πραγματικό πλθκυςμό 284.420 κατοίκουσ (απογραφι 2011). Ο πλθκυςμόσ και θ ζκταςθ των νζων διμων παρουςιάηονται ςτον ακόλουκο πίνακα: Ρίνακασ 1 Ρρόγραμμα Καλλικράτθσ Μόνιμοσ πλθκυςμόσ και ζκταςθ των Διμων τθσ Ρ.Ε. Λάριςασ (2011) Διμοσ Μόνιμοσ πλθκυςμόσ Άνδρεσ Γυναίκεσ % Διμων ςτθ Π.Ε. και Περιφζρεια Πυκνότθτα μόνιμου πλθκυςμοφ Π.Ε. Λάριςασ 284.420 141.080 143.340 100,00% 52,86 Διμοσ Ελαςςόνασ 32.121 16.102 16.019 11,29% 20,52 11

Διμοσ Φαρςάλων 18.545 9.227 9.268 6,56% 25,07 Διμοσ Αγιάσ 11.470 5.825 5.645 4,02% 17,33 Διμοσ Σεμπϊν 13.712 6.884 6.828 4,51% 23,78 Διμοσ Συρνάβου 25.032 12.486 12.546 8,78% 47,65 Διμοσ Λαριςαίων 162.591 79.762 82.829 57,44% 483,93 Διμοσ Κιλελζρ 20.854 10.473 10.381 7,40% 21,36 Ρθγι: ΕΛ.ΣΤΑΤ. (Απογραφι 2011) Ειδικότερα, θ ςτενά οριςμζνθ περιοχι μελζτθσ (Ρ.Ε. Λάριςασ) περιλαμβάνει μόνιμο πλθκυςμό 284.420 κατοίκων. Ο πλθκυςμόσ τθσ Ρ.Ε. αποτελεί το 39,82% του ςυνολικοφ πλθκυςμοφ τθσ Ρεριφζρειασ, και το 2,64% του ςυνολικοφ πλθκυςμοφ τθσ χωράσ 6.2 Πλθκυςμιακζσ μεταβολζσ μεταξφ των απογραφϊν Στο ακόλουκο γράφθμα παρουςιάηεται θ μεταβολι του πλθκυςμοφ τθσ Ρ.Ε. Λάριςασ για το διάςτθμα 1981-2011 ςε ςχζςθ με τθν αντίςτοιχθ μεταβολι τθσ περιφζρειασ και του ςυνόλου τθσ χϊρασ. Πςον αφορά ςτθν πλθκυςμιακι μεταβολι τθσ δεκαετίασ (2001-2011), αυτό που γίνεται αντιλθπτό είναι θ αφξθςθ του ςυνολικοφ πλθκυςμοφ τθσ περιοχισ μελζτθσ κατά 0,8% θ οποία προιλκε από τθ αφξθςθ του αντρικοφ πλθκυςμοφ (0,7%) και του γυναικείου (0,8%).Η αφξθςθ που επιλκε ςτθν περιοχι παρζμβαςθσ δεν ςυμβαδίηει με τθν πλθκυςμιακι μείωςθ που πραγματοποιικθκε ςτθν Ρεριφζρεια Θεςςαλίασ αλλά και ςτθ χϊρα και ςτα δφο φφλα. Αυτό βζβαια αποτελεί ζνα δείγμα τθσ δυναμικισ τθσ περιοχισ και των δυνατοτιτων ανάπτυξθσ που ζχει. Ρίνακασ 2 Ρλθκυςμιακζσ προβολζσ ανά Δ.Ε. Ρθγι: Ε.Σ.Υ.Ε., Ιδια Επεξεργαςία Πςον αφορά ςτθν πλθκυςμιακι μεταβολι τθσ δεκαετίασ (2001-2011), αυτό που γίνεται αντιλθπτό είναι θ αφξθςθ του ςυνολικοφ πλθκυςμοφ τθσ περιοχισ μελζτθσ κατά 0,8% θ οποία προιλκε από τθ αφξθςθ του αντρικοφ πλθκυςμοφ (0,7%) και του γυναικείου (0,8%). Η αφξθςθ που 12

επιλκε ςτθν περιοχι παρζμβαςθσ δεν ςυμβαδίηει με τθν πλθκυςμιακι μείωςθ που πραγματοποιικθκε ςτθν Ρεριφζρεια Θεςςαλίασ αλλά και ςτθ χϊρα και ςτα δφο φφλα. Αυτό βζβαια αποτελεί ζνα δείγμα τθσ δυναμικισ περιοχισ και των δυνατοτιτων ανάπτυξθσ που ζχει. Ρίνακασ 3 Μεταβολι του πλθκυςμοφ ανά Διμο & Δθμοτικι Ενότθτα - Κοινότθτα και φφλο (2001-2011) Μόνιμοσ Γεωγραφικι Ενότθτα Χρονολογίεσ πλθκυςμόσ Άρρενεσ Θιλεισ 2001 282.156 139.753 142.403 2011 284.325 140.809 143.516 Π.Ε. Λάριςασ % Μεταβολι 2001-2011 0,8 0,7 0,8 2001 740.115 366.585 373.530 2011 732.762 362.194 370.568 Περιφζρεια Θεςςαλίασ % Μεταβολι 2001-2011 -1-1,2-0,8 2001 10.934.097 5.413.426 5.520.671 2011 10.816.286 5.303.223 5.513.063 φνολο χϊρασ % Μεταβολι 2001-2011 -1,3-2 -0,4 Ρθγι: ΕΛ.ΣΤΑΤ., Απογραφι 2001 Επεξεργαςία: DATA RC Ρίνακασ 4 Δθμογραφικι εξζλιξθ τθσ Ρεριφερειακισ Ενότθτασ Λάριςασ 13

Αν γίνει μια αναςκόπθςθ ςτον πλθκυςμό τθσ Ρ.Ε. Λάριςασ πζντε δεκαετίεσ πριν, κα φανεί ότι υπάρχει μια κετικι πλθκυςμιακι εξζλιξθ με εξαίρεςθ το ζτοσ 1971 ςτο οποίο ςθμειϊκθκε μείωςθ τθ τάξθσ του 2,3%. Γενικότερα αναδεικνφεται μια πλθκυςμιακι δυναμικι που ζχει μια ανοδικι πορεία θ οποία δεν παρατθρείται ςε άλλεσ Ρεριφερειακζσ Ενότθτεσ τθσ Θεςςαλίασ ιδιαίτερα για το 2011 που τα ςθμάδια τθσ οικονομικισ κρίςθσ ζχουν αρχίςει να φαίνονται ξεκάκαρα. 6.3 Πλθκυςμιακι κατανομι ανά φφλλο Η πλθκυςμιακι κατανομι του πλθκυςμοφ είναι ζνα ςθμαντικό κριτιριο που αποκαλφπτει τθν δυναμικι τθσ περιοχισ ςτο ανκρωπινό δυναμικό και κατά επζκταςθ τα αναπτυξιακισ δυναμικισ που παρουςιάηει μια περιοχι. Στο παρακάτω γράφθμα παρουςιάηεται θ πλθκυςμιακι κατανομι τθσ Ρ.Ε. Λάριςασ και όπωσ παρατθρείται δεν υπάρχουν διαφορζσ ανάμεςα ςτον αντρικό και γυναικείο πλθκυςμό Γράφθμα 1 : Ρλθκυςμιακι κατανομι ανα φφλο ςτθν Ρ.Ε Λάριςασ 6.4 Δείκτθσ εξάρτθςθσ και δείκτθσ γιρανςθσ Με βάςθ τα ςτοιχεία τθσ απογραφισ 2011 προκφπτουν οι ακόλουκοι δείκτεσ για τθν περιοχι μελζτθσ, τθν Ρεριφερειακι Ενότθτα Λάριςασ, αλλά και για ολόκλθρθ τθ χϊρα. Δείκτθσ εξάρτθςθσ (ι αναλογία κοινωνικϊν βαρϊν): Λαμβάνεται υπόψθ το ποςοςτό του μθ ικανοφ για εργαςία πλθκυςμό (μζχρι 14 ετϊν και άνω των 64 ετϊν) προσ το ποςοςτό του 14

πλθκυςμοφ ςε θλικία προσ εργαςία (15-64 ετϊν). Δείκτθσ γιρανςθσ: Λαμβάνεται υπόψθ το ποςοςτό του γεροντικοφ πλθκυςμοφ (άνω των 64 ετϊν), ςτον παιδικό πλθκυςμό (ζωσ 14 ετϊν). Ρίνακασ 5: Κοινωνικοί δείκτεσ Γεωγραφικι Ενότθτα Δείκτθσ Εξάρτθςθσ Δείκτθσ Γιρανςθσ Ρ. Ε. Λάριςασ 0,56 1,29 Ρεριφζρεια Θεςςαλίασ Ελλάδα 0,58 0,51 1,54 1,35 Ρθγι: ΕΛ.ΣΤΑΤ (Απογραφι 2011), Ιδία επεξεργαςία Από τον πίνακα παρατθρείται ότι τόςο θ περιοχι μελζτθσ όςο και θ Ρεριφερειακι Ενότθτα Λάριςασ παρουςιάηουν μεγάλο δείκτθ εξάρτθςθσ, μεγαλφτερο από τον αντίςτοιχο τθσ χϊρασ. Ο υψθλόσ δείκτθσ εξάρτθςθσ κεωρείται ζνδειξθ μθ ικανοποιθτικισ προοπτικισ οικονομικισ ανάπτυξθσ μιασ περιοχισ. Ειδικότερα, θ αναλογία κοινωνικϊν βαρϊν διαφζρει ςθμαντικά ςε ςχζςθ με αυτι που αναλογεί ςτθ χϊρα με 100 άτομα μθ ικανά για εργαςία (παιδιά και θλικιωμζνοι) να αντιςτοιχοφν ςε κάκε 56άτομα ενεργοφ πλθκυςμοφ. Πςο υψθλότεροσ είναι ο δείκτθσ τόςο μεγαλφτερο είναι το βάροσ που ζχει να αντιμετωπίςει ο ενεργόσ πλθκυςμόσ για τθ ςυντιρθςθ του εξαρτϊμενου πλθκυςμοφ, γεγονόσ που περιορίηει τισ δυνατότθτεσ αποταμίευςθσ και επζνδυςθσ. Ο δείκτθσ γιρανςθσ τθσ Ρ.Ε. Λάριςασ, αλλά και τθσ περιοχισ μελζτθσ αν και είναι χαμθλότεροσ ςυγκριτικά με το ςφνολο τθσ χϊρασ, παραμζνει αρκετά μεγάλοσ. Ο υψθλόσ δείκτθσ γιρανςθσ αποδεικνφει τθ ςθμαντικι μείωςθ των γεννιςεων, αλλά και τισ μετακινιςεισ ςθμαντικοφ νεανικοφ πλθκυςμοφ προσ άλλεσ περιοχζσ. Ειδικότερα, ο δείκτθσ γιρανςθσ ςτθν περιοχι ζχει τθν τιμι 1,29 γεγονόσ που ςθμαίνει ότι ςτα 100 παιδιά αντιςτοιχοφν 129 γζροι. Τα παραπάνω αποτελζςματα καταδεικνφουν το πρόβλθμα πλθκυςμιακισ ανανζωςθσ που μαςτίηει τθν περιοχι. Ο δείκτθσ γιρανςθσ είναι αρκετά υψθλόσ ςε όλουσ τουσ Διμουσ τθσ Ρ.Ε. εκτόσ από τον Διμο Λάριςασ που ζχει τθν μικρότερθ τιμι, κακϊσ θ περιοχι προςφζρει περιςςότερεσ επιλογζσ επαγγελματικισ αποκατάςταςθσ και όλεσ τισ απαραίτθτεσ υπθρεςίεσ που μποροφν να προςελκφουν τον νεανικό πλθκυςμό και να ςυγκρατιςουν τον πλθκυςμό τθσ. 15

7. ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ 7.1 Εκπαιδευτικό Επίπεδο Π.Ε. Λάριςασ Η ποιότθτα του εργατικοφ δυναμικοφ μιασ περιοχισ και του πλθκυςμοφ τθσ και το εκπαιδευτικό υπόβακρο γενικότερα βοθκάει ςτθ διαμόρφωςθ μιασ άποψθσ για τουσ τομείσ εκείνουσ ςτουσ οποίουσ κα ςτραφεί θ ανάπτυξθ. Ρρζπει να διευκρινιςτεί πωσ τα ςτοιχεία που παρατίκενται αφοροφν ςτισ θλικίεσ άνω των 6 ετϊν. Τα ςτοιχεία για τα ζτθ 2001 και 2011 είναι λίγο διαφοροποιθμζνα, κακϊσ τα δθμοςιοποιθμζνα ςτοιχεία τθσ πρόςφατθσ απογραφισ είναι περιοριςμζνα. Ειδικότερα, δεν υπάρχουν ςτοιχεία από τθ Στατιςτικι Υπθρεςία για το ποςοςτό του πλθκυςμοφ που είναι απόφοιτοι τθσ δευτεροβάκμιασ εκπαίδευςθσ αλλά και του πλθκυςμοφ με πολφ χαμθλό ι ανφπαρκτο επίπεδο μόρφωςθσ. Στθν περίπτωςθ αυτι παρακζτουμε ζνα γράφθμα που βοθκάει να ςχθματιςτεί μία γενικι εικόνα για το επίπεδο εκπαίδευςθσ τθσ περιοχισ. Από τθν άλλθ, για το 2001 υπάρχουν ςαφι τα ςτοιχεία για όλεσ τισ εκπαιδευτικζσ βακμίδεσ. Ραρατθροφμε ότι: Το 40,1% του ςυνόλου του πλθκυςμοφ άνω των 6 ετϊν είναι απόφοιτοι τθσ πρωτοβάκμιασ εκπαίδευςθσ, ενϊ ακολουκοφν οι απόφοιτοι τθσ δευτεροβάκμιασ εκπαίδευςθσ με 36%. Το ποςοςτό των αναλφάβθτων ςτο νομό Λάριςασ (4,9%) υπολείπεται του ποςοςτοφ τθσ περιφζρειασ (6,5%) ενϊ υπερβαίνει το ποςοςτό τθσ χϊρασ (3,6%). Η παραπάνω κατάταξθ των εκπαιδευτικϊν επιπζδων παραμζνει ίδια τόςο ςτουσ άνδρεσ (το 39,9% είναι απόφοιτοι πρωτοβάκμιασ εκπαίδευςθσ, το 39% είναι απόφοιτοι δευτεροβάκμιασ εκπαίδευςθσ), όςο και τισ γυναίκεσ (το 40,3% είναι απόφοιτεσ πρωτοβάκμιασ εκπαίδευςθσ και το 33,1% είναι απόφοιτεσ δευτεροβάκμιασ εκπαίδευςθσ). Ρίνακασ 6 Ρλθκυςμόσ θλικίασ 6 ετϊν και άνω κατά φφλο και εκπαιδευτικό επίπεδο (νομόσ Λάριςασ) φνολο Άνδρεσ Γυναίκεσ Εκπαιδευτικό επίπεδο Απόλυτοι Ποςοςτό Απόλυτοι Ποςοςτό Απόλυτοι Ποςοςτό αρικμοί (%) αρικμοί (%) αρικμοί (%) φνολο 264.561 100,0 130.768 100,0 133.793 100,0 Ρρωτοβάκμια Εκπαίδευςθ 106.004 40,1 52.145 39,9 53.859 40,3 16

Δευτεροβάκμια Εκπαίδευςθ 95.202 36,0 50.972 39,0 44.230 33,1 Τριτοβάκμια Εκπαίδευςθ 27.752 10,5 14.746 11,3 13.006 9,7 Εγκατζλειψαν το Δθμοτικό, αλλά γνωρίηουν γραφι και ανάγνωςθ 22.571 8,5 9.494 7,3 13.077 9,8 Αναλφάβθτοι 13.032 4,9 3.411 2,6 9.621 7,2 Ρθγι: ΕΛΣΤΑΤ, Απογραφι Ρλθκυςμοφ 2001 /Επεξεργαςία: DATA RC Οι απόφοιτοι τθσ πρωτοβάκμιασ εκπαίδευςθσ είναι πολφ περιςςότεροι από τουσ αποφοίτουσ οποιαςδιποτε άλλθσ εκπαιδευτικισ βακμίδασ φτάνοντασ τουσ 87.850, δθλαδι αποτελοφν το 40,3% του πλθκυςμοφ. Ακολουκοφν οι απόφοιτοι δευτεροβάκμιασ εκπαίδευςθσ που φτάνουν ςτο ποςοςτό του 27,2%. Οι απόφοιτοι τριτοβάκμιασ εκπαίδευςθσ είναι ςτο ςφνολό τουσ λιγότεροι από τουσ αναλφάβθτουσ και από αυτοφσ που γνωρίηουν γραφι και ανάγνωςθ, ενϊ οι απόφοιτοι μεταδευτεροβάκμιασ εκπαίδευςθσ είναι ελάχιςτοι φτάνοντασ ςτο ποςοςτό του 3,3%. Ωςτόςο, αυτό ζρχεται ςε αντίκεςθ με τθν κατάςταςθ που επικρατεί το 2011 όποτε το επίπεδο εκπαίδευςθσ ζχει ανζβει αιςκθτά, αφοφ θ μεταδευτεροβάκμια εκπαίδευςθ φαίνεται να είναι θ πιο δυναμικι εκπαιδευτικι βακμίδα με το 38,7% του πλθκυςμοφ να ςυγκεντρϊνονται ςε αυτι. Οι απόφοιτοι πρωτοβάκμιασ εκπαίδευςθσ μειϊκθκαν αρκετά, ενϊ αντίκετα οι απόφοιτοι τριτοβάκμιασ αυξικθκαν ςθμαντικά. Γράφθμα 2 : Εκπαιδευτικό επίπεδο τθσ Ρ.Ε. Λάριςασ Λοιπ ά Τριηοβάθμια Μεηαδεσηεροβάθμια Πρωηοβάθμια 0 20000 40000 60000 80000 100000 120000 Ρθγι: ΕΛ.ΣΤΑΤ (Απογραφι 2011), Ιδία επεξεργαςία Αν γίνει θ κατανομι του επιπζδου εκπαίδευςθσ ςε κάκε Διμο τθσ Ρ.Ε. Λάριςασ χωριςτά παρατθρείται ότι θ τριτοβάκμια εκπαίδευςθ είναι μία εκπαιδευτικι βακμίδα με δυναμικι μόνο ςτο Διμο Λάριςασ, ενϊ ςε όλουσ τουσ άλλουσ Διμουσ οι απόφοιτοι πρωτοβάκμιασ εκπαίδευςθσ πλειοψθφοφν ζναντι των άλλων εκπαιδευτικϊν βακμίδων. Σε οριςμζνεσ περιπτϊςεισ είναι ίςοι και 17

με τουσ απόφοιτουσ τθσ μεταδευτεροβάκμιασ εκπαίδευςθσ. Αυτό βζβαια δικαιολογείται από το γεγονόσ ότι ο Διμοσ Λάριςασ ζχει περιςςότερο αςτικό χαρακτιρα όπου βρίςκεται το τεχνολογικό ίδρυμα (ΤΕΙ) και όλεσ οι παρεχόμενεσ υπθρεςίεσ, ενϊ οι υπόλοιπο Διμοι ζχουν ςτθν πλειοψθφία τουσ αγροτικό χαρακτιρα όποτε οι κάτοικοι αςχολοφνται με τισ αγροτικζσ καλλιζργειεσ και δεν αποφαςίηουν να ςυνεχίςουν τθν εκπαίδευςθ τουσ μετά τθν βαςικι εκπαίδευςθ. Γράφθμα 3 : Εκπαιδευτικό επίπεδο ανά Διμο τθσ Ρ.Ε. Λάριςασ 70000 60000 50000 40000 30000 20000 10000 Πρωηοβάθμια Μεηαδεσηεροβάθμια Τριηοβάθμια Λοιπά 0 Δ. Δήμος Ελαζζόνας Φαρζάλων Δήμος Αγιάς Δήμος Τεμπ ών Δήμος Τσρνάβοσ Δήμος Λαριζαίων Δήμος Κιλελέρ Ρθγι: ΕΛ.ΣΤΑΤ (Απογραφι 2011), Ιδία επεξεργαςία Το ποςοςτό του πλθκυςμοφ του Διμου που κατζχει μεταπτυχιακό ι διδακτορικό δίπλωμα, και πτυχίο ανωτάτων ςχολϊν είναι 13,57% μεγαλφτερο από τα ποςοςτά τθσ χϊρασ και τθσ Ρεριφζρειασ που είναι 11,78% και 9,53% αντίςτοιχα. Το ποςοςτό του πλθκυςμοφ που ζχει λάβει μόνο ςτοιχειϊδθ εκπαίδευςθ είναι μικρότερο από το αντίςτοιχο τθσ χϊρασ και τθσ Ρεριφζρειασ (19,86% ζναντι 23,34% και 27,10%). Γενικότερα, ςτο επίπεδο Διμου παρατθροφνται ευνοϊκότερεσ περιπτϊςεισ ςε ςχζςθ με το μζςο όρο των δφο υπερκείμενων χωρικϊν επιπζδων (Χϊρασ και Ρεριφζρειασ). Το ποςοςτό του πλθκυςμοφ του Διμου ςυνολικά που κατζχει μεταπτυχιακό ι διδακτορικό δίπλωμα, κακϊσ και το ποςοςτό των πτυχιοφχων ανωτάτων ςχολϊν είναι 13,57% ενϊ ςε τοπικό επίπεδο θ Δθμοτικι Ενότθτα Λάριςασ ζχει αντίςτοιχο ποςοςτό 14,38%, ενϊ θ Δθμοτικι Ενότθτα Γιάννουλθσ και Κοιλάδασ αντίςτοιχα 6,59% και 3,47%. Το 21,73% τθσ Δ.Ε.Λάριςασ ζχει ολοκλθρϊςει μόνο τθ ςτοιχειϊδθ εκπαίδευςθ (δθμοτικό ςχολείο) και τα αντίςτοιχα ποςοςτά ςτθν Δ.Ε. Γιάννουλθσ και Δ.Ε. Κοιλάδασ είναι 26,90% και 35,72%. Τα πςοςτά ςτθν Δ. Ε. Γιάννουλθσ και περιςςότερο ςτθν Δ. Ε. Κοιλάδασ είναι αυξθμζνα όςον αφορά τθν ολοκλιρωςθ μόνον τθσ ςτοιχειϊδουσ εκπαίδευςθσ, γεγονόσ που ίςωσ δικαιολογείται και ςυνδζεται με τθν εναςχόλθςθ πολλϊν ατόμων με τον πρωτογενι τομζα ι με άλλα χειρωνακτικά επαγγζλματα, που δεν απαιτοφν υψθλό επίπεδο εκπαίδευςθσ κακϊσ και με τθν ςφνκεςθ του πλθκυςμοφ με αρκετά μεγάλο 18

ποςοςτό θλικιωμζνων ςε αυτζσ τισ περιοχζσ. Ρίνακασ 7 Επίπεδο Εκπαίδευςθσ ανά Δθμοτικι Ενότθτα (2011) 19

8. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΣΟΙΧΕΙΑ τθσ ΠΕΡΙΟΧΗ ΜΕΛΕΣΗ Το φψοσ και θ διάρκρωςθ τθσ οικονομικισ δραςτθριότθτασ μιασ περιοχισ αποτελεί το βαςικότερο παράγοντα που προςδιορίηει το επίπεδο διαβίωςθσ, απαςχόλθςθσ και ευθμερίασ των κατοίκων τθσ. Τα οικονομικά ςτοιχεία που ακολουκοφν απευκφνονται ςτο εργατικό δυναμικό τθσ Ρεριφζρειασ Θεςςαλίασ, τθσ Ρ.Ε. Λάριςασ, ςυμπεριλαμβανομζνου του ποςοςτοφ απαςχόλθςθσ και ανεργίασ. Ραράλλθλα, γίνεται θ διερεφνθςθ των παραγωγικϊν τομζων και των ποςοςτϊν απαςχόλθςθσ που ςυγκεντρϊνουν. Στθ ςυνζχεια παρουςιάηονται τα βαςικά χαρακτθριςτικά και μεγζκθ τθσ αγοράσ εργαςίασ ςτθν περιοχι μελζτθσ. Η ανάλυςθ ςτθρίηεται ςε ςτοιχεία τθσ Ζρευνασ Εργατικοφ Δυναμικοφ τθσ ΕΛΣΤΑΤ κακϊσ και απογραφικϊν ςτοιχείων του ΟΑΕΔ. Οι αρνθτικζσ επιπτϊςεισ που επζφερε θ οικονομικι φφεςθ ςτθν αγορά εργαςίασ και ςτθν επιχειρθματικότθτα είναι αποδεδειγμζνεσ από ποςοτικά ςτοιχεία που καταγράφονται ςτθ ςυνζχεια, οι οποίεσ δθμιουργοφν κίνδυνο άμβλυνςθσ τθσ ςυνοχισ του κοινωνικοφ ιςτοφ. 8.1 Εργατικό δυναμικό - Απαςχόλθςθσ - Ανεργία ςτθν Περιφζρεια Θεςςαλίασ Η αγορά εργαςίασ τθσ Ρεριφζρειασ Θεςςαλίασ χαρακτθρίηεται από το διαχρονικά ςχετικά χαμθλό ποςοςτό ςυμμετοχισ του πλθκυςμοφ εργάςιμθσ θλικίασ ζναντι του αντίςτοιχου τθσ χϊρασ και πολφ χαμθλότερο τθσ ΕΕ27, ενϊ το ποςοςτό ςυμμετοχισ των νζων θλικίασ 15-24 ετϊν με μικρζσ διακυμάνςεισ ςε οριςμζνα ζτθ είναι μεγαλφτερο τθσ χϊρασ και αρκετά χαμθλότερο τθσ ΕΕ27. Τα ποςοςτά ςυμμετοχισ τθσ Ρεριφζρειασ Θεςςαλίασ παρουςιάηουν μία μικρι αφξθςθ του ποςοςτοφ ςυμμετοχισ του ςυνολικοφ πλθκυςμοφ εργάςιμθσ θλικίασ και μία ςχετικά μεγάλθ μείωςθ του ποςοςτοφ ςυμμετοχισ των νζων 14-25 ετϊν. Ραράλλθλα, ο δείκτθσ ςυμμετοχισ των ανδρϊν εμφανίηει μείωςθ ςε όλεσ τισ θλικίεσ με τθν εξαίρεςθ των θλικιακϊν ομάδων 15-20 και 50-55 ετϊν, ενϊ ςτισ μεγαλφτερεσ θλικίεσ εμφανίηεται μεγάλθ πτϊςθ ςαν αποτζλεςμα τθσ απομάκρυνςθσ αυτϊν των θλικιϊν από τθν αγορά εργαςίασ. Επίςθσ φαίνεται ότι οι νζοι είτε απογοθτεφονται από τισ αποτυχθμζνεσ προςπάκειεσ απαςχόλθςισ τουσ και εξζρχονται τθσ αγοράσ εργαςίασ αφοφ ειςζλκουν ςε μακροχρόνια ανεργία, είτε παρατείνουν τισ ςπουδζσ τουσ κατά ζνα βακμό, ωσ διζξοδο ζναντι τθσ ανεργίασ. Ραράλλθλα, θ αγορά εργαςίασ τθσ Ρεριφζρειασ Θεςςαλίασ εμφανίηει διαχρονικά μικρό ποςοςτό απαςχόλθςθσ με μεγαλφτερθ πτϊςθ κατά τα ζτθ 2010 και 2013. Ιδιαίτερα μεγάλθ είναι θ απϊλεια κζςεων απαςχόλθςθσ ςτθ Θεςςαλία μεταξφ 2009-2013, φκάνοντασ τισ 62.500. Οι 20

μεγαλφτερεσ απϊλειεσ κζςεων απαςχόλθςθσ παρατθροφνται ςτθν μεταποίθςθ, ςτισ καταςκευζσ, ςτο εμπόριο, ςτα ξενοδοχεία και εςτίαςθ, ςτθν εκπαίδευςθ και τθ δθμόςια διοίκθςθ, δθλαδι ςτον δευτερογενι και τριτογενι τομζα. Ραράλλθλα, ςε λίγουσ κλάδουσ δθμιουργοφνται 3.800 κζςεισ εργαςίασ (ςτα ορυχεία, ςτθν ενθμζρωςθ / επικοινωνία, ςτθν υγεία και ςτισ οικιακζσ υπθρεςίεσ). Μζςα ςε μία τζτοια κατάςταςθ, ο ςυνολικόσ δείκτθσ απαςχόλθςθσ για τα άτομα εργάςιμθσ θλικίασ ςτθν Ρεριφζρεια Θεςςαλίασ μειϊνεται κατά 12% μεταξφ των δεφτερων τετραμινων του 2008 και 2013 (από 61,7% ςε 49,9%). Η μείωςθ του δείκτθ απαςχόλθςθσ είναι πολφ εντονότερθ για τουσ άνδρεσ παρά για τισ γυναίκεσ, κακϊσ αυτοί ιταν οι περιςςότεροι που ςυμμετείχαν ςε μεγαλφτερο ποςοςτό ςτθν αγορά εργαςίασ. Ο δείκτθσ απαςχόλθςθσ υποχωρεί ζντονα ςτισ νεαρζσ θλικίεσ, αλλά και ςτισ θλικίεσ άνω των 65 ετϊν και για τα δφο φφλα δείχνοντασ τθ ςθμαντικι ςυρρίκνωςθ των πικανοτιτων εργαςίασ για τον πλθκυςμό τθσ Ρεριφζρειασ. Στθν θλικιακι ομάδα 20-25 ετϊν το ποςοςτό ανεργίασ φκάνει το 69%, ζναντι 62,6% για το ςφνολο τθσ χϊρασ. Η μεγάλθ υποχϊρθςθ τθσ απαςχόλθςθσ ςτθν Θεςςαλία ςυνοδεφεται από τθν αφξθςθ των ανζργων. Το ςυνολικό ποςοςτό ανεργίασ ςτθν Ρεριφζρεια για τα άτομα εργάςιμθσ θλικίασ αυξάνεται μζςα ςε πζντε χρόνια από 7,3% το 2008 ςτο 26,2% το 2013. Ειδικότερα, το ποςοςτό ανεργίασ των ανδρϊν υπερτετραπλαςιάηεται (από 4,9% ςε 21,2%). Ραράλλθλα με τθν πτϊςθ τθσ ςυνολικισ απαςχόλθςθσ, μειϊνεται θ πλιρθσ απαςχόλθςθ και αυξάνεται θ μερικι απαςχόλθςθ θ οποία ιταν πάντα ςε υψθλότερα ποςοςτά ςτθ Θεςςαλία, οφειλόμενθ ςτθν αυξθμζνθ μερικι απαςχόλθςθ των γυναικϊν. Η αγορά εργαςίασ για τισ νζεσ γυναίκεσ ωσ 25 ετϊν δεν προςφζρεται ςχεδόν κακόλου. Ραρακζτοντασ ςυγκεκριμζνα ςτοιχεία, παρατθρείται ότι το ποςοςτό ςυμμετοχισ του εργατικοφ δυναμικοφ ςτον ςυνολικό πλθκυςμό ςε θλικία προσ εργαςία ςτθ χϊρα μασ και ςτθν περιφζρεια Θεςςαλίασ, κακ όλθ τθν εξεταηόμενθ χρονικι περίοδο, είναι χαμθλότερο από το αντίςτοιχο ποςοςτό τθσ Ευρωπαϊκισ Ζνωςθσ. Επιπλζον, το ποςοςτό ςυμμετοχισ του εργατικοφ δυναμικοφ ςτθν Ρεριφζρεια είναι χαμθλότερο ςε ςχζςθ με το αντίςτοιχο ποςοςτό τθσ χϊρασ. Ειδικότερα, ακολουκεί μία κακοδικι πορεία κυρίωσ από το 2004 και μετά. Η δραματικι πτϊςθ 51,2% του τελευταίου ζτουσ (2011), δικαιολογείται από τισ δυςάρεςτεσ αλλαγζσ που πραγματοποιικθκαν ςτθν οικονομία και ακολοφκωσ ςτθν όλο και μεγαλφτερθ ζλλειψθ ευκαιριϊν απαςχόλθςθσ με αποτζλεςμα αρκετοί να απζχουν εντελϊσ από τθν αγορά εργαςίασ (οικονομικϊσ μθ ενεργοί). 21

Σε επίπεδο Ρεριφζρειασ Θεςςαλίασ, χϊρασ και Ευρωπαϊκισ Ζνωςθσ, μεταξφ των ετϊν 2001 και 2011, θ ςυμμετοχι του εργατικοφ δυναμικοφ ςτο ςυνολικό πλθκυςμό ςε θλικία προσ εργαςία παρουςίαςε τθν παρακάτω εξζλιξθ. Γράφθμα 4 Ροςοςτό ςυμμετοχισ του εργατικοφ δυναμικοφ ςτθν περιφζρεια, ςτθ χϊρα και ςτθν Ε.Ε.-27 (2001-2011) (%) 60,0 58,0 56,0 54,0 52,0 50,0 48,0 56,4 56,3 56,5 56,5 54,2 52,5 51,5 51,9 53,3 50,9 51,0 50,2 56,8 57,1 57,2 57,5 57,5 57,5 57,4 53,3 53,3 53,4 53,5 53,7 54,0 53,2 53,4 53,5 52,9 52,2 52,3 51,9 51,2 46,0 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Ε.Ε.-27 Ελλάδα Περιφέρεια Θεζζαλίας Ρθγι: ΕΛ.ΣΤΑΤ (Απογραφι 2011), Ιδία επεξεργαςία Από τθν ανάλυςθ και τθν επεξεργαςία των ςτοιχείων τθσ Ζρευνασ Εργατικοφ Δυναμικοφ των ετϊν 2001 και 2011 για τθν Ρεριφζρεια Θεςςαλίασ ςυμπεραίνουμε τα ακόλουκα: Ο πλθκυςμόσ ςε θλικία προσ εργαςία αυξικθκε κατά 1,8%. Η αφξθςθ αυτι οφείλεται, τόςο ςτθν άνοδο του ανδρικοφ πλθκυςμοφ ςε θλικία προσ εργαςία (κατά 1,7%), όςο και ςτθν άνοδο του γυναικείου πλθκυςμοφ (κατά 1,8%). Το εργατικό δυναμικό αυξικθκε κατά 2,4%, ωςτόςο θ άνοδοσ αυτι οφείλεται αποκλειςτικά ςτθν αφξθςθ (κατά 8,1%) του γυναικείου εργατικοφ δυναμικοφ, ενϊ το εργατικό δυναμικό των ανδρϊν μειϊκθκε κατά 1,3%. Το ποςοςτό ςυμμετοχισ του εργατικοφ δυναμικοφ ςτο ςφνολο του πλθκυςμοφ ςε θλικία προσ εργαςία αυξικθκε ελαφρϊσ, από το 50,9%, ςτο 51,2%. Η αφξθςθ αυτι οφείλεται ςτθν αφξθςθ του ποςοςτοφ ςυμμετοχισ του γυναικείου εργατικοφ δυναμικοφ κατά 2,6 22

ποςοςτιαίεσ μονάδεσ, ενϊ αντίκετα το ποςοςτό ςυμμετοχισ του ανδρικοφ εργατικοφ δυναμικοφ ςτο ςυνολικό πλθκυςμό ςε θλικία προσ εργαςία μειϊκθκε κατά 1,8 μονάδεσ. Ο αρικμόσ των απαςχολουμζνων μειϊκθκε κατά 1,4%. Το ποςοςτό απαςχόλθςθσ υποχϊρθςε από το 44,7%, ςτο 43,3%. Ανά φφλο, το ποςοςτό απαςχόλθςθσ των ανδρϊν μειϊκθκε κατά 4,8 ποςοςτιαίεσ μονάδεσ, τθ ςτιγμι που το ποςοςτό απαςχόλθςθσ των γυναικϊν αυξικθκε κατά 2 ποςοςτιαίεσ μονάδεσ. Ο αρικμόσ των ανζργων αυξικθκε κατά 29,1%. Η άνοδοσ αυτι οφείλεται κατά κφριο λόγο ςτθν άνοδο τθσ ανεργίασ των ανδρϊν, κακϊσ για τουσ μεν άνεργουσ άνδρεσ ο αρικμόσ τουσ αυξικθκε κατά 72,4%, ενϊ για τισ άνεργεσ γυναίκεσ κατά 6,8%. Το ποςοςτό ανεργίασ αυξικθκε κατά 3,2 μονάδεσ, από το ιδθ αρκετά υψθλό ποςοςτό για το 2001, από 12,2%. Το ποςοςτό ανεργίασ των ανδρϊν αυξικθκε κατά 5,1 μονάδεσ, φτάνοντασ ςτο 11,9% το 2011 (από 6,8% το 2001). Το ποςοςτό ανεργίασ των γυναικϊν παρζμεινε ςχεδόν ςτακερό ςτο 20,4% το 2011 (από 20,6% το 2001). Ρίνακασ 8 Δείκτεσ αγοράσ εργαςίασ ςτθν Ρεριφζρεια Θεςςαλίασ (Ζρευνα Εργατικοφ Δυναμικοφ 2001 & 2011 Η αγορά εργαςίασ ςτθν Περιφζρεια Θεςςαλίασ Περιγραφι Ρλθκυςμόσ ςε θλικία προσ εργαςία (15 ετϊν και άνω) 2001 2011 φνολο Άνδρεσ Γυναίκεσ φνολο Άνδρεσ Γυναίκεσ 605.948 295.980 309.968 616.577 301.003 315.574 Εργατικό δυναμικό (15 ετϊν και άνω) 308.180 187.798 120.382 315.461 185.353 130.108 Απαςχολοφμενοι (15 ετϊν και άνω) 270.604 175.013 95.591 266.937 163.313 103.624 Άνεργοι (15 ετϊν και άνω) 37.576 12.785 24.791 48.524 22.040 26.484 Οικονομικϊσ μθ ενεργοί (15 ετϊν και άνω) 297.768 108.182 189.586 301.116 115.650 185.466 Μεταβολζσ (%) Δείκτεσ Ρλθκυςμόσ ςε θλικία προσ εργαςία (15 ετϊν και άνω) 1,8 1,7 1,8 Εργατικό δυναμικό (15 ετϊν και άνω) 2,4-1,3 8,1 Απαςχολοφμενοι (15 ετϊν και άνω) -1,4-6,7 8,4 Άνεργοι (15 ετϊν και άνω) 29,1 72,4 6,8 Οικονομικϊσ μθ ενεργοί (15 ετϊν και άνω) 1,1 6,9-2,2 Ροςοςτό ςυμμετοχισ του εργατικοφ δυναμικοφ 50,9 63,4 38,8 51,2 61,6 41,2 Ροςοςτό απαςχόλθςθσ 44,7 59,1 30,8 43,3 54,3 32,8 Ροςοςτό ανεργίασ 12,2 6,8 20,6 15,4 11,9 20,4 Ρθγι: ΕΛ.ΣΤΑΤ., Ζρευνα Εργατικοφ Δυναμικοφ 2001 & 2011 Επεξεργαςία: DATA RC 23

Από τθν παραπάνω ανάλυςθ κακϊσ και από το γράφθμα που ακολουκεί προκφπτει πωσ θ δομι τθσ αγοράσ εργαςίασ ςτθν Ρεριφζρεια Θεςςαλίασ δεν παρουςίαςε ςθμαντικζσ αλλαγζσ τθν τελευταία δεκαετία, με εξαίρεςθ τθν αφξθςθ του αρικμοφ των ανζργων που μζχρι ςιμερα κα ζχει αυξθκεί περιςςότερο. Το ακόλουκο γράφθμα παρουςιάηει τθν ποςοςτιαία μεταβολι ςτα βαςικά μεγζκθ τθσ αγοράσ εργαςίασ μεταξφ των ετϊν 2001 και 2011. Το ποςοςτό ςυμμετοχισ του εργατικοφ δυναμικοφ ςτο ςυνολικό πλθκυςμό ςε θλικία προσ εργαςία ςτθν περιφζρεια Θεςςαλίασ, κακ όλθ τθν εξεταηόμενθ χρονικι περίοδο, είναι χαμθλότερο από το αντίςτοιχο ποςοςτό ςε επίπεδο χϊρασ. Δραματικι είναι θ πτϊςθ του τελευταίου ζτουσ (2011), κακϊσ ολοζνα και μεγαλφτερα τμιματα του πλθκυςμοφ απογοθτευμζνα λόγω μακροχρόνιασ ανεργίασ και ζλλειψθσ ευκαιριϊν απαςχόλθςθσ απζχουν εντελϊσ από τθν αγορά εργαςίασ (οικονομικϊσ μθ ενεργοί). Ακολουκεί το διάγραμμα εξζλιξθσ του ποςοςτοφ ανεργίασ τουσ μινεσ του 2011 ςτθν περιφζρεια, ςτθ χϊρα και ςτθν Ε.Ε.-27. Ρίνακασ 9 Δείκτεσ αγοράσ εργαςίασ Μεταβολι (%) 2011-2001 Το κφριο χαρακτθριςτικό τθσ αγοράσ εργαςίασ ςτθν Ρεριφζρεια Θεςςαλίασ είναι θ αφξθςθ του εργατικοφ δυναμικοφ ςε ςυνδυαςμό με πτϊςθ τθσ απαςχόλθςθσ, φζρνοντασ ωσ αποτζλεςμα τθν αφξθςθ του αρικμοφ των ανζργων. Σφμφωνα με τα ςτοιχεία τθσ ΕΛΣΤΑΤ τα ποςοςτά ανεργίασ για τθν Ρεριφζρεια Θεςςαλίασ αυξάνονται από το 2011 και μετά. Στο γράφθμα που ακολουκεί φαίνονται αναλυτικά τα ποςοςτά. 24

Γράφθμα 5 Εξζλιξθ του ποςοςτοφ ανεργίασ 2011-2014 ςτθν Ρεριφζρεια 30 25 20 15 18,3 21,9 25,6 25,2 10 5 0 Ρθγι: ΕΛ.ΣΤΑΤ (Απογραφι 2011), Ιδία επεξεργαςία Συνδυάηοντασ τισ πλθροφορίεσ των δφο ανωτζρω γραφθμάτων παρατθρείται μία εντυπωςιακι άνοδοσ του ποςοςτοφ ανεργίασ ςτθν Ρεριφζρεια και ςτθ χϊρα, θ οποία μάλιςτα ςυνεχίηεται κακ όλθ τθ διάρκεια του 2011. Στθ ςυνζχεια παρατίκενται δφο διαγράμματα που αναφζρονται ςτθν κατανομι των ανζργων ανά θλικιακι κατθγορία και ανά εκπαιδευτικό επίπεδο ςτθν Ρεριφζρεια Θεςςαλίασ για το ζτοσ 2011. Γράφθμα 6 : Κατανομι των ανζργων ανά θλικιακι κατθγορία ςτθν Ρεριφζρεια Θεςςαλίασ Ρθγι: ΕΛ.ΣΤΑΤ (Απογραφι 2011), Ιδία επεξεργαςία 25

Το μεγαλφτερο ποςοςτό των ανζργων (41,9%) κατανζμεται ςτθν παραγωγικι θλικία και ειδικότερα ςτθν θλικιακι κατθγορία 30-44 ετϊν, και ςτθ ςυνζχεια ςτθν θλιακι κατθγορία 25-29. Σθμαντικά ποςοςτά καταλαμβάνουν οι κατθγορίεσ 20-24 και 45-64 ετϊν. Γράφθμα 7 : Κατανομι των ανζργων ανά εκπαιδευτικό επίπεδο ςτθν Ρεριφζρεια Θεςςαλίασ Ρθγι: ΕΛ.ΣΤΑΤ (Απογραφι 2011), Ιδία επεξεργαςία Ράνω από το ζνα τρίτο των ανζργων ςτθν Ρεριφζρεια Θεςςαλίασ (40%) είναι απόφοιτοι μζςθσ εκπαίδευςθσ. Το 13,4% των ανζργων είναι απόφοιτοι γυμναςίου και το 14,2% ζχουν εκπαιδευτικό επίπεδο δθμοτικοφ ι χαμθλότερο. Σχεδόν το ζνα τρίτο (32,4%) των ανζργων είναι απόφοιτοι ανϊτερων ι ανϊτατων ςχολϊν. Είναι εμφανζσ ότι όςο πιο μεγάλο είναι το επίπεδο εκπαίδευςθσ τόςο μεγαλφτερο ποςοςτό ανεργίασ υπάρχει. 8.1.1 Εργατικό Δυναμικό ςτην Περιφζρεια Θεςςαλίασ Στθ ςυνζχεια παρουςιάηεται θ εξζλιξθ τθσ ςυμμετοχι του εργατικοφ δυναμικοφ ςτο ςυνολικό πλθκυςμό ςε θλικία προσ εργαςία ςτθν Ρεριφζρεια Θεςςαλίασ, τθ χϊρα και τθν Ευρωπαϊκι Ζνωςθ μεταξφ των ετϊν 2001 και 2011. 26

Γράφθμα 8 Ροςοςτό ςυμμετοχισ του εργατικοφ δυναμικοφ ςτθν περιφζρεια, ςτθ χϊρα και ςτθν Ε.Ε.-27 (2001-2011) (%) 60,0 58,0 56,4 56,3 56,5 56,5 56,8 57,1 57,2 57,5 57,5 57,5 57,4 56,0 54,0 52,0 50,0 51,5 50,9 51,9 50,2 52,5 51,0 54,2 53,3 53,3 53,3 53,4 53,5 53,7 53,4 52,9 52,2 52,3 51,9 54,0 53,5 53,2 51,2 48,0 46,0 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Ε.Ε.-27 Ελλάδα Περιφέρεια Θεζζαλίας Ραρατθροφμε ότι το ποςοςτό ςυμμετοχισ του εργατικοφ δυναμικοφ ςτο ςυνολικό πλθκυςμό ςε θλικία προσ εργαςία ςτθν περιφζρεια Θεςςαλίασ, κακ όλθ τθν εξεταηόμενθ χρονικι περίοδο, είναι χαμθλότερο από το αντίςτοιχο ποςοςτό ςε επίπεδο χϊρασ. Ενϊ δραματικι είναι θ πτϊςθ του τελευταίου ζτουσ (2011), κακϊσ ολοζνα και μεγαλφτερα τμιματα του πλθκυςμοφ απογοθτευμζνα λόγω μακροχρόνιασ ανεργίασ και ζλλειψθσ ευκαιριϊν απαςχόλθςθσ απζχουν εντελϊσ από τθν αγορά εργαςίασ (οικονομικϊσ μθ ενεργοί). Στο ςφνολο τθσ εξεταηόμενθσ περιόδου (2001-2011), το ποςοςτό ςυμμετοχισ του εργατικοφ δυναμικοφ ακολουκεί μία πορεία με διακυμάνςεισ, καταλιγοντασ το 2011 ςτο 51,2%. Τόςο το εκνικό όςο και το περιφερειακό ποςοςτό ςυμμετοχισ του εργατικοφ δυναμικοφ υπολείπονται του μζςου όρου τθσ Ε.Ε. κακ όλθ τθν εξεταηόμενθ περίοδο. Από τθν ανάλυςθ και τθν επεξεργαςία των ςτοιχείων τθσ Ζρευνασ Εργατικοφ Δυναμικοφ των ετϊν 2001 και 2011 για τθν Ρεριφζρεια Θεςςαλίασ ςυμπεραίνουμε τα ακόλουκα: Ο πλθκυςμόσ ςε θλικία προσ εργαςία αυξικθκε κατά 1,8%. Η αφξθςθ αυτι οφείλεται, τόςο ςτθν άνοδο του ανδρικοφ πλθκυςμοφ ςε θλικία προσ εργαςία (κατά 1,7%), όςο και ςτθν άνοδο του γυναικείου πλθκυςμοφ (κατά 1,8%). Το εργατικό δυναμικό αυξικθκε κατά 2,4%, ωςτόςο θ άνοδοσ αυτι οφείλεται 27

αποκλειςτικά ςτθν αφξθςθ (κατά 8,1%) του γυναικείου εργατικοφ δυναμικοφ, ενϊ το εργατικό δυναμικό των ανδρϊν μειϊκθκε κατά 1,3%. Το ποςοςτό ςυμμετοχισ του εργατικοφ δυναμικοφ ςτο ςφνολο του πλθκυςμοφ ςε θλικία προσ εργαςία αυξικθκε ελαφρϊσ, από το 50,9%, ςτο 51,2%. Η αφξθςθ αυτι οφείλεται ςτθν αφξθςθ του ποςοςτοφ ςυμμετοχισ του γυναικείου εργατικοφ δυναμικοφ κατά 2,6 ποςοςτιαίεσ μονάδεσ, ενϊ αντίκετα το ποςοςτό ςυμμετοχισ του ανδρικοφ εργατικοφ δυναμικοφ ςτο ςυνολικό πλθκυςμό ςε θλικία προσ εργαςία μειϊκθκε κατά 1,8 μονάδεσ. Ο αρικμόσ των απαςχολουμζνων μειϊκθκε κατά 1,4%. Το ποςοςτό απαςχόλθςθσ υποχϊρθςε από το 44,7%, ςτο 43,3%. Ανά φφλο, το ποςοςτό απαςχόλθςθσ των ανδρϊν μειϊκθκε κατά 4,8 ποςοςτιαίεσ μονάδεσ, τθ ςτιγμι που το ποςοςτό απαςχόλθςθσ των γυναικϊν αυξικθκε κατά 2 ποςοςτιαίεσ μονάδεσ. Ο αρικμόσ των ανζργων αυξικθκε κατά 29,1%. Η άνοδοσ αυτι οφείλεται κατά κφριο λόγο ςτθν άνοδο τθσ ανεργίασ των ανδρϊν, κακϊσ για τουσ μεν άνεργουσ άνδρεσ ο αρικμόσ τουσ αυξικθκε κατά 72,4%, ενϊ για τισ άνεργεσ γυναίκεσ κατά 6,8%. Το ποςοςτό ανεργίασ αυξικθκε κατά 3,2 μονάδεσ, από το ιδθ αρκετά υψθλό ποςοςτό για το 2001, από 12,2%. Το ποςοςτό ανεργίασ των ανδρϊν αυξικθκε κατά 5,1 μονάδεσ, φτάνοντασ ςτο 11,9% το 2011 (από 6,8% το 2001). Το ποςοςτό ανεργίασ των γυναικϊν παρζμεινε ςχεδόν ςτακερό ςτο 20,4% το 2011 (από 20,6% το 2001). Ρίνακασ 10 : Δείκτεσ αγοράσ εργαςίασ ςτθν Ρεριφζρεια Θεςςαλίασ Η αγορά εργαςίασ ςτθν Περιφζρεια Θεςςαλίασ Περιγραφι 2001 2011 φνολο Άνδρεσ Γυναίκεσ φνολο Άνδρεσ Γυναίκεσ Ρλθκυςμόσ ςε θλικία προσ εργαςία (15 ετϊν και άνω) 605.948 295.980 309.968 616.577 301.003 315.574 Εργατικό δυναμικό (15 ετϊν και άνω) 308.180 187.798 120.382 315.461 185.353 130.108 Απαςχολοφμενοι (15 ετϊν και άνω) 270.604 175.013 95.591 266.937 163.313 103.624 Άνεργοι (15 ετϊν και άνω) 37.576 12.785 24.791 48.524 22.040 26.484 Οικονομικϊσ μθ ενεργοί (15 ετϊν και άνω) 297.768 108.182 189.586 301.116 115.650 185.466 28

Μεταβολζσ (%) Ρλθκυςμόσ ςε θλικία προσ εργαςία (15 ετϊν και άνω) 1,8 1,7 1,8 Εργατικό δυναμικό (15 ετϊν και άνω) 2,4-1,3 8,1 Απαςχολοφμενοι (15 ετϊν και άνω) -1,4-6,7 8,4 Άνεργοι (15 ετϊν και άνω) 29,1 72,4 6,8 Οικονομικϊσ μθ ενεργοί (15 ετϊν και άνω) 1,1 6,9-2,2 Δείκτεσ Ροςοςτό ςυμμετοχισ του εργατικοφ δυναμικοφ 50,9 63,4 38,8 51,2 61,6 41,2 Ροςοςτό απαςχόλθςθσ 44,7 59,1 30,8 43,3 54,3 32,8 Ροςοςτό ανεργίασ 12,2 6,8 20,6 18,3 11,9 20,4 Ρθγι: ΕΛ.ΣΤΑΤ (Απογραφι 2001-2011), Ιδία επεξεργαςία 8.1.2 Απαςχόληςη ςτην Περιφζρεια Θεςςαλίασ Ππωσ είδαμε παραπάνω, ο αρικμόσ των απαςχολουμζνων ςτθν Ρεριφζρεια Θεςςαλίασ το 2011 ανιλκε ςε 266.937 άτομα. Από αυτά, οι 163.313 (ποςοςτό 61,2%) ιταν άνδρεσ και οι 103.624 (ποςοςτό 38,8%) γυναίκεσ. Η ανάλυςθ που ακολουκεί επικεντρϊνεται ςτα ιδιαίτερα χαρακτθριςτικά τθσ απαςχόλθςθσ, με βάςθ τουσ τομείσ παραγωγισ ςτουσ οποίουσ δραςτθριοποιοφνται οι απαςχολοφμενοι και τθ κζςθ τουσ ςτο επάγγελμα. Ρίνακασ 11 Απαςχολοφμενοι ανά τομζα οικονομικισ δραςτθριότθτασ Ζτοσ 2001 2011 Ποςοςτιαία % μεταβολι (2001-2011) Σφνολο απαςχολοφμενων 270.604 266.937-1,4 Απαςχολοφμενοι ςτον Ρρωτογενι Τομζα 80.402 68.265-15,1 Απαςχολοφμενοι ςτο Δευτερογενι Τομζα 32.500 41.475 27,6 Απαςχολοφμενοι ςτον Τριτογενι Τομζα 157.702 157.196-0,3 Πηγή: ΕΛ.ΣΤΑΤ., Ζρευνα Εργατικοφ Δυναμικοφ 2001-2011/ Επεξεργαςία: DATA RC 29

Γράφθμα 9 Ροςοςτιαία κατανομι των απαςχολοφμενων ανά τομζα οικονομικισ δραςτθριότθτασ 2011 25,6 15,5 58,9 2001 29,7 12,0 58,3 0% 20% 40% 60% 80% 100% Πρωτογενής Τομέας Γεστερογενής Τομέας Τριτογενής Τομέας Από τα δεδομζνα του πίνακα και του γραφιματοσ που προθγικθκαν είναι φανερό ότι ο κφριοσ όγκοσ τθσ απαςχόλθςθσ ςτθν περιοχι μελζτθσ δθμιουργείται ςτον τριτογενι τομζα. Μεταξφ των ετϊν 2001-2011 παρουςιάηεται μία μικρι μετατόπιςθ τθσ απαςχόλθςθσ από τον πρωτογενι προσ τον δευτερογενι κυρίωσ τομζα. Ο αρικμόσ των απαςχολοφμενων ςτον πρωτογενι τομζα μειϊκθκε κατά 15,1% μεταξφ των ετϊν 2001-2011. Ραράλλθλα, οι απαςχολοφμενοι ςτο δευτερογενι τομζα αυξικθκαν κατά 27,6%, ενϊ ο αρικμόσ των απαςχολοφμενων ςτον τριτογενι τομζα παρζμεινε ςχεδόν αμετάβλθτοσ (μείωςθ κατά 0,3%). Ο πρωτογενισ τομζασ εξακολουκεί να ςυμμετζχει με πολφ υψθλό ποςοςτό ςτθν απαςχόλθςθ τθσ περιφζρειασ Θεςςαλίασ (15,5%), ςε ςφγκριςθ με τθν αντίςτοιχθ ςυμμετοχι του τομζα ςτθ ςυνολικι απαςχόλθςθ τθσ χϊρασ (12,3%). Η ςυμμετοχι των υπόλοιπων τομζων ςε επίπεδο χϊρασ είναι: δευτερογενισ 17,8% και τριτογενισ 69,9%. Ρίνακασ 12 Απαςχολοφμενοι ανά κζςθ ςτο επάγγελμα Ζτοσ 2001 2011 Ποςοςτιαία % μεταβολι (2001-2011) Σφνολο απαςχολοφμενων 270.604 266.937-1,4 Αυτοαπαςχολοφμενοι με προςωπικό 19.466 22.179 13,9 Αυτοαπαςχολοφμενοι 84.729 83.088-1,9 Μιςκωτοί 128.489 130.530 1,6 Βοθκοί ςτθν οικογενειακι επιχείρθςθ 37.920 31.140-17,9 Ρθγι: ΕΛ.ΣΤΑΤ., Ζρευνα Εργατικοφ Δυναμικοφ 2001-2011/ Επεξεργαςία: DATA RC 30

Γράφθμα 10 Ροςοςτιαία κατανομι των απαςχολοφμενων ανά κζςθ ςτο επάγγελμα 2011 8,3 31,1 48,9 11,7 2001 7,2 31,3 47,5 14,0 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Αστοαπαστολούμενοι με προσωπικό Μισθωτοί Αστοαπαστολούμενοι Βοηθοί στην οικογενειακή επιτείρηση Από τα δεδομζνα του παραπάνω πίνακα και του γραφιματοσ παρατθροφμε ότι ο αρικμόσ των αυτοαπαςχολοφμενων με προςωπικό αυξικθκε κατά 13,9% μεταξφ των ετϊν 2001-2011. Ραράλλθλα, οι μιςκωτοί αυξικθκαν κατά 1,6%, ενϊ μείωςθ ςθμειϊκθκε, τόςο ςτουσ οι αυτοαπαςχολοφμενουσ χωρίσ προςωπικό (κατά 1,9%), όςο και ςτουσ βοθκοφσ ςε οικογενειακι επιχείρθςθ (κατά 17,9%). 8.1.3 Ανεργία ςτην Περιφζρεια Θεςςαλίασ Ο γενικόσ δείκτθσ ανεργίασ ςτθν περιφζρεια Θεςςαλίασ, ακολουκεί τον πανελλαδικό δείκτθ τθν περίοδο 2007-2015. Δεδομζνου ότι τα τελευταία δθμοςιευμζνα ςτοιχεία για το 2015 είναι αυτά του Β' τριμινου, ςυγκρίνουμε τον δείκτθ ανεργίασ κατά το Β' τρίμθνο όλων των ετϊν. Μετά τθ εκτίναξθ τθσ ανεργίασ τθ διετία 2012-2014 φαίνεται μια πρϊτθ κάμψθ μετά το 2014. Ρρζπει να ςθμειϊςουμε όμωσ πωσ τον τελευταίο χρόνο ο δείκτθσ ανεργίασ ςτθν Ρεριφζρεια είναι για πρϊτθ φορά υψθλότεροσ από τθν πανελλαδικό δείκτθ όπωσ δείχνει και το γράφθμα που ακολουκεί. 31

Γράφθμα 11 Εξζλιξθ ανεργίασ τθν περίοδο 2007-2015 Ρίνακασ 13 Διαχρονικι εξζλιξθ βαςικϊν μεγεκϊν ανεργίασ Το ςφνολο των εγγεγραμμζνων ανζργων τθσ Ρεριφζρειασ Θεςςαλίασ κατά το τρζχον ζτοσ 2015 κυμάνκθκε από 61046 άτομα τον μινα Αφγουςτο, όπου καταγράφεται ο μικρότεροσ αρικμόσ, ζωσ 63480 άτομα τον μινα Φεβρουάριο όπου καταγράφεται ο μεγαλφτεροσ αρικμόσ εγγεγραμμζνων. Στθν πλειοψθφία τουσ οι άνεργοι είναι γυναίκεσ ςε όλουσ τουσ μινεσ του ζτουσ 2015 ςτο ςφνολο τθσ Ρεριφζρειασ με τα μεγαλφτερα ποςοςτά να καταγράφονται τουσ μινεσ Φεβρουάριο 32

και Ιοφλιο όπου ο αρικμόσ άνεργων γυναικϊν ξεπερνά τισ 38000. Η πλειοψθφία των εγγεγραμμζνων ανζργων είναι θλικίασ «30-54 ετϊν» ςε όλουσ τουσ μινεσ του τρζχοντοσ ζτουσ, με τον ςυνολικό αρικμό ανά μινα να παραμζνει ςχετικά ςτακερόσ. Η θλικιακι ομάδα που ςυγκεντρϊνει τουσ περιςςότερουσ ανζργουσ αποτελεί δυςτυχϊσ τθν πλζον παραγωγικι για τθν Ρεριφζρεια Θεςςαλίασ. Ο μεγαλφτεροσ αρικμόσ εγγεγραμμζνων ανζργων ςυγκεντρϊνεται ςτθ Βακμίδα «Δευτεροβάκμιασ εκπαίδευςθσ» ςε όλουσ τουσ μινεσ του ζτουσ 2015. Ο αρικμόσ παραμζνει ςχετικά ςτακερόσ ανά μινα και πάντα πολφ μεγαλφτεροσ ςε ςφγκριςθ με τισ υπόλοιπεσ ομάδεσεκπαιδευτικζσ βακμίδεσ. Στο ςυνολικό αρικμό των εγγεγραμμζνων ανζργων οι «Ζλλθνεσ Υπικοοι» ςυγκεντρϊνουν τουσ περιςςότερουσ ανζργουσ ςε όλουσ τουσ μινεσ του τρζχοντοσ ζτουσ. Γράφθμα 12 Χαρακτθριςτικά ανεργίασ Η μακροχρόνια ανεργία ζχει αυξθκεί ςε ςφγκριςθ με το προθγοφμενο ζτοσ εφόςον το για το ζτοσ 2014 κυμάνκθκε από 49,01% τον Ιανουάριο ζωσ 55,41% τον Μάιο, ενϊ για το ζτοσ 2013 είχε κυμανκεί από 41,84% τον Απρίλιο ζωσ 48,14% τον Δεκζμβριο. Αντίςτοιχα το ζτοσ 2015 για 33

τουσ πρϊτουσ 10 μινεσ παρατθροφμε τα ποςοςτά να κυμαίνονται από 54,67% τον Ιανουάριο και Φεβρουάριο ζωσ και 58,71% τον Ιοφνιο. Αξίηει να ςθμειωκεί ότι τα τελευταία 2 χρόνια το ποςοςτό των μακροχρόνια ανζργων ξεπερνά το 50% του ςυνόλου τθσ εγγεγραμμζνθσ ανεργίασ. Αυτό ςθμαίνει ότι οι εγγεγραμμζνοι άνεργοι παφουν πλζον να είναι κυρίωσ εποχικοφ χαρακτιρα, ι αλλιϊσ, ότι θ μακροχρόνια ανεργία προςλαμβάνει δομικό χαρακτιρα και ςτα ςτοιχεία τθσ εγγεγραμμζνθσ ανεργίασ. Η πλειοψθφία των εγγεγραμμζνων ανζργων είναι γυναίκεσ του ςε όλουσ τουσ μινεσ του 2015 ςτο ςφνολο τθσ Ρεριφζρειασ Θεςςαλίασ. Τα ποςοςτά ανεργίασ ςτον γυναικείο πλθκυςμό ξεπερνοφν το 60% ςε ςχζςθ με τουσ άνδρεσ εγγεγραμμζνουσ. Μεταξφ των «ανδρϊν» και των «γυναικϊν» που αποτελοφν τθν ομάδα των μακροχρόνια ανζργων (διάρκεια ανεργίασ μεγαλφτερθ ι ίςθ των 12 μθνϊν) οι «γυναίκεσ» ςυγκεντρϊνουν μεγαλφτερο ποςοςτό από τουσ άνδρεσ ςε όλουσ τουσ μινεσ του τρζχοντοσ ζτουσ 2015. Στισ θλικιακζσ κατθγορίεσ «κάτω των 30 ετϊν», «30-54 ετϊν» και «55 ετϊν και άνω» με διάρκεια ανεργίασ μεγαλφτερθ ι ίςθ των 12 μθνϊν, οι άνεργοι «30-54 ετϊν» που αποτελοφν τθν πλζον παραγωγικι θλικιακι ομάδα, ςυγκεντρϊνουν το μεγαλφτερο ποςοςτό από τουσ ανζργουσ «κάτω των 30 ετϊν» και τουσ ανζργουσ «55 ετϊν και άνω» ςε όλουσ τουσ μινεσ του ζτουσ 2015. Μεταξφ των μακροχρόνιων ανζργων των εκπαιδευτικϊν επιπζδων «Χωρίσ εκπαίδευςθ», «Υποχρεωτικισ εκπαίδευςθσ (ζωσ 3θ Γυμναςίου), «Δευτεροβάκμιασ εκπαίδευςθσ» και «Τριτοβάκμιασ εκπαίδευςθσ» με διάρκεια ανεργίασ μεγαλφτερθ ι ίςθ των 12 μθνϊν, οι άνεργοι που ανικουν ςτθν εκπαιδευτικι βακμίδα «Δευτεροβάκμιασ εκπαίδευςθσ» και «Υποχρεωτικισ εκπαίδευςθσ (ζωσ 3θ Γυμναςίου) ςυγκεντρϊνουν μεγαλφτερα ποςοςτά από τουσ ανζργουσ των εκπαιδευτικϊν επιπζδων «Τριτοβάκμιασ εκπαίδευςθσ» και «Χωρίσ εκπαίδευςθ» ςε όλουσ τουσ μινεσ του πρϊτου εξαμινου του ζτουσ 2015. Τζλοσ, ςτισ κατθγορίεσ «Ζλλθνεσ Υπικοοι», «Υπικοοι χωρϊν τθσ Ευρωπαϊκισ Ζνωςθσ» και «Υπικοοι τρίτων χωρϊν» με διάρκεια ανεργίασ μεγαλφτερθ ι ίςθ των 12 μθνϊν οι άνεργοι «Ζλλθνεσ Υπικοοι» ςυγκεντρϊνουν μεγαλφτερο ποςοςτό από τουσ ανζργουσ «Υπικοοι χωρϊν τθσ Ευρωπαϊκισ Ζνωςθσ» και «Υπικοοι τρίτων χωρϊν» ςε όλουσ τουσ μινεσ του ζτουσ 2015. 34

Ρίνακασ 14 Σφνολο ανζργων και μακροχρόνιων ανζργων για τα ζτθ 2013 2014 και 2015 8.2 Εργατικό δυναμικό Απαςχόλθςθσ Ανεργία ςτθν Π.Ε. Λάριςασ 8.2.1 Εργατικό δυναμικό ςτην Π.Ε. Λάριςασ Στθν Ρ.Ε. Λάριςασ ο πλθκυςμόσ ςε θλικία προσ εργαςία μειϊκθκε αρκετά κατά 4,4%. Το εργατικό δυναμικό μειϊκθκε κατά 3 ποςοςτιαίεσ μονάδεσ. Η μείωςθ αυτι προζρχεται από τθν μεγάλθ αφξθςθ των ανζργων κατά 78,2%, αφοφ οι απαςχολοφμενοι μειϊκθκαν κατά 11,6 ποςοςτιαίεσ μονάδεσ περίπου. Το 2011 με τθν εμφάνιςθ τθσ οικονομικισ κρίςθσ, το ποςοςτό απαςχόλθςθσ μειϊκθκε, ενϊ το ποςοςτό ανεργίασ αυξικθκε αρκετά φτάνοντασ ςτο 17,6% από το 9,5% που ιταν το 2001. Επίςθσ, ο αρικμόσ των οικονομικά μθ ενεργϊν μειϊκθκε, γεγονόσ που αποδεικνφει και τθν αφξθςθ των ατόμων που επικυμοφν να απαςχολθκοφν ςε ςχζςθ με το 2001. Ρίνακασ 15 : Δείκτεσ αγοράσ εργαςίασ ςτθν Ρεριφερειακι Ενότθτα Λάριςασ (απογραφζσ 2001 και 2011) Περιγραφι 2001 2011 Ρλθκυςμόσ ςε θλικία προσ εργαςία (15 ετϊν και άνω) 189.666 181.345 35

Εργατικό δυναμικό (15 ετϊν και άνω) 115.974 112.522 Απαςχολοφμενοι (15 ετϊν και άνω) 104.862 92.713 Άνεργοι (15 ετϊν και άνω) 11.112 19.809 Οικονομικϊσ μθ ενεργοί (15 ετϊν και άνω) 73.692 68.823 Μεταβολζσ % Ρλθκυςμόσ ςε θλικία προσ εργαςία (15 ετϊν και άνω) -4,4 Εργατικό δυναμικό (15 ετϊν και άνω) -2,9 Απαςχολοφμενοι (15 ετϊν και άνω) -11,6 Άνεργοι (15 ετϊν και άνω) 78,2 Οικονομικϊσ μθ ενεργοί (15 ετϊν και άνω) -6,6 Δείκτεσ % Ροςοςτό απαςχόλθςθσ 55,2 51,1 Ροςοςτό ανεργίασ 9,5 17,6 Ρθγι: ΕΛ.ΣΤΑΤ (Απογραφι 2001-2011), Ιδία επεξεργαςία Οι δείκτεσ αγοράσ εργαςίασ για κάκε Διμο αναδεικνφουν μεγάλα ποςοςτά ανεργίασ ςε όλεσ τισ περιοχζσ που ξεπερνοφν το 15%, εκτόσ από το Διμο Αγιάσ που φτάνει το 14% περίπου. Ωςτόςο ο Διμοσ Λάριςασ που ζχει ζδρα τθν πόλθ τθσ Λάριςασ, εμφανίηει το μεγαλφτερο ποςοςτό ανεργίασ που φτάνει το 18,5%. Πςον αφορά ςτουσ οικονομικά μθ ενεργοφσ, ςυγκεντρϊνουν ζνα πολφ μεγάλο ποςοςτό των ατόμων που είναι ςε θλικία προσ εργαςία που ξεπερνά το 50%, εκτόσ από τουσ διμουσ Τυρνάβου και Λάριςασ με μικρότερα ποςοςτά 47% και 41% αντίςτοιχα. Γράφθμα 13: Δείκτεσ αγοράσ εργαςίασ ανά Διμο 60000 50000 40000 30000 20000 Απ αζτολούμενοι Άνεργοι Οικονομικά μη ενεργοί Νέοι 10000 0 Δ. Ελαζζόνας Δ. Τσρνάβοσ Δ. Τεμπ ών Δ. Λάριζας Δ. Αγιάς Δ. Κιλελέρ Δ. Φαρζάλων Ρθγι: ΕΛ.ΣΤΑΤ (Απογραφι 2011), Ιδία επεξεργαςία 36

8.2.2 Ανεργία ςτην Π.Ε. Λάριςασ Στθ ςυνζχεια παρουςιάηεται θ εξζλιξθ του ποςοςτοφ ανεργίασ ςτθν Ρ.Ε. Λάριςασ, ςτθν Ρεριφζρεια Θεςςαλίασ, ςτο ςφνολο τθσ χϊρασ και ςτθν Ευρωπαϊκι Ζνωςθ (Ε.Ε.-27) για τθν περίοδο 2001-2010, κακϊσ και το διάγραμμα που δείχνει τθ μεταβολι του ποςοςτοφ ανεργίασ μζςα ςτο χρονικό διάςτθμα 2001-2010. Γράφθμα 14 : Μζςο ετιςιο ποςοςτό ανεργίασ τθν περίοδο 2001-2010 14 (% 13 12 11 10 9 12,9 11,1 10,8 13,1 12,5 12,1 9,6 8 8,4 7 6 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Ε.Ε.-27 Ελλάδα Περιφέρεια Θεζζαλίας Π.Ε. Λάριζας Ρθγι: ΕΛ.ΣΤΑΤ (Απογραφι 2011) Στα πλαίςια τθσ Ζρευνασ Εργατικοφ Δυναμικοφ, θ ΕΛΣΤΑΤ πραγματοποιεί κάκε χρόνο εκτιμιςεισ για το μζςο ετιςιο ποςοςτό ανεργίασ του προθγοφμενου ζτουσ, ςε επίπεδο Ρεριφζρειασ και Ρεριφερειακϊν Ενοτιτων. Αξιοςθμείωτο είναι το γεγονόσ ότι ςε ολόκλθρθ τθν εξεταηόμενθ περίοδο το ποςοςτό ανεργίασ τθσ Ρ.Ε. Λάριςασ κυμάνκθκε ςε υψθλότερα επίπεδα από το ποςοςτό ανεργίασ τθσ Ε.Ε.-27, τθσ χϊρασ και τθσ Ρεριφζρειασ Θεςςαλίασ (με ελάχιςτεσ εξαιρζςεισ). Για το 2010, το ποςοςτό ανεργίασ ςτθν Ρεριφζρεια και τθν Ρ.Ε. Λάριςασ ανιλκε ςτο 12,1% και 13,1% αντίςτοιχα τθ ςτιγμι που ο μζςοσ όροσ τθσ χϊρασ ιταν 12,5%. Ωςτόςο, ςφμφωνα με τον πίνακα και το διάγραμμα που προθγικθκαν, παρατθρείται ότι το ποςοςτό ανεργίασ από το 2010 μζχρι και το 2011 αυξικθκε ςθμαντικά κατά 4,5%. Μεταξφ των ετϊν 2001-2010 το ποςοςτό ανεργίασ τόςο τθσ Ρεριφζρειασ όςο και τθσ Ρ.Ε. Λάριςασ ςθμείωςε ςθμαντικζσ διακυμάνςεισ, ενϊ από το 2006 και ζπειτα ακολουκεί μία ςτακερά ανοδικι πορεία με υψθλό ρυκμό αφξθςθσ. 37

Σφμφωνα με πρόςφατα ςτοιχεία τθσ ΕΛΣΤΑΤ που δθμοςιοποιεί για το ποςοςτό ανεργίασ ανά Ρεριφερειακι Ενότθτα, παρατίκεται ζνα γράφθμα που αναπαριςτά τθν εξζλιξθ τθσ ανεργίασ από το 2001 ζωσ και το 2013 για τθν Ρ.Ε. Λάριςασ από το οποίο φαίνεται ότι τα ποςοςτά περνοφν από διακυμάνςεισ αυξομειϊςεων μζχρι και το 2008, φτάνοντασ ςτο μικρότερο ποςοςτό του 9% το 2006. Από το 2008 και μετά θ πορεία είναι ανοδικι, φτάνοντασ ςτο υψθλό ποςοςτό του 22,1% το 2013. Γράφθμα 15 Εξζλιξθ του ποςοςτοφ ανεργίασ ςτθν Ρ.Ε. Λάριςασ (2001-2013) Ρθγι: ΕΛ.ΣΤΑΤ (Απογραφι 2001-2011), Ιδία επεξεργαςία 8.2.3 Ειδικά χαρακτηριςτικά απαςχόληςησ τησ Π.Ε. Λάριςασ Στθν παροφςα ενότθτα αναλφονται οι τομείσ οικονομικισ δραςτθριότθτασ τθσ Ρ.Ε. Λάριςασ με ςτόχο να καταδειχκοφν τα χαρακτθριςτικά και οι δυνατότθτεσ ανάπτυξθσ κάκε τομζα. Επιπλζον, παρακζτονται λίγα ςτοιχεία για τθν πορεία κρίςιμων κλάδων κάκε τομζα οικονομικισ δραςτθριότθτασ. Σε ςχζςθ με τισ άλλεσ Ρεριφερειακζσ Ενότθτεσ τθσ Θεςςαλίασ, θ Ρ.Ε. Λάριςασ διακζτει μεγαλφτερθ παρουςία και εξειδίκευςθ ςτον πρωτογενι τομζα. Επίςθσ είναι ενδιαφζρουςα θ βαρφτθτα που δίνεται ςτον δευτερογενι τομζα κυρίωσ ςτον κλάδο τθσ μεταποίθςθσ των αγροτικϊν προϊόντων. Σφμφωνα με αυτά εμφανίηεται μία ενδιαφζρουςα εικόνα τθσ οποίασ το βαςικό χαρακτθριςτικό είναι θ τριτογενοποίθςθ τθσ οικονομίασ τόςο ςε εκνικό όςο και ςε τοπικό επίπεδο, κάτι που φαίνεται και ςτθν περίπτωςθ μελζτθσ που ο τριτογενισ τομζασ παρουςιάηει μεγάλθ διαφορά ςε ςχζςθ με τουσ άλλουσ δφο. Δεφτερον, ςε μια χϊρα που εξειδικεφεται ςε υπθρεςίεσ, 38

υπάρχει μία χωρικι ενότθτα με ςχετικι εξειδίκευςθ ςτον πρωτογενι τομζα που δίνει μεγάλθ προςοχι και ςτον δευτερογενι τομζα. Στθ ςυνζχεια, παρακζτονται ο πίνακασ που παρουςιάηει αναλυτικά τα ποςοςτά ςτουσ τομείσ τθσ οικονομικισ δραςτθριότθτασ για τθ δεκαετία 2001-2011, αλλά και το γράφθμα που απεικονίηει τθν ποςοςτιαία κατανομι των απαςχολοφμενων ανά τομζα οικονομικισ δραςτθριότθτασ. Ρίνακασ 16 Απαςχόλθςθ ανά τομζα οικονομικισ δραςτθριότθτασ Ζτοσ Ποςοςτιαία % 2001 2011 μεταβολι (2001-2011) φνολο απαςχολοφμενων 104.184 92.713 7,5 Απαςχολοφμενοι ςτον Ρρωτογενι Τομζα 30.798 17.222-44 Απαςχολοφμενοι ςτο Δευτερογενι Τομζα 20.993 15.562-25,8 Απαςχολοφμενοι ςτον Τριτογενι Τομζα 52.393 59.929 14,3 Ρθγι: ΕΛ.ΣΤΑΤ (Απογραφι 2011), Ιδία επεξεργαςία Ο όγκοσ απαςχόλθςθσ ςτθν Ρεριφερειακι Ενότθτα Λάριςασ ςυγκεντρϊνεται ςτον τριτογενι τομζα με ποςοςτό 65% περίπου. Ακολουκεί με μεγάλθ διαφορά ο πρωτογενισ τομζασ με ποςοςτό 18,5% και ο δευτερογενισ με 16,7%. Ωςτόςο παρατθρείται ότι μζςα ςτθ χρονικι περίοδο 2001-2011 ο αρικμόσ απαςχολουμζνων μειϊκθκε ςτον πρωτογενι και δευτερογενι τομζα ςε μεγάλο βακμό (44% και 25,8% αντίςτοιχα), ενϊ αυξικθκε ςτον τριτογενι κατά 14,3%. Από αυτό, ςυμπεραίνεται ότι το ποςοςτό ανεργίασ ζχει αυξθκεί ςθμαντικά ςτθν Ρεριφερειακι Ενότθτα Λάριςασ, κακϊσ το ποςοςτό που μειϊκθκε ςτουσ δφο πρϊτουσ τομείσ τθσ οικονομικισ δραςτθριότθτασ, αποχϊρθςε εντελϊσ από τθν αγορά εργαςίασ ενϊ ειςχϊρθςε κατά πολφ λίγο ςτον τριτογενι τομζα. 39

Γράφθμα 16 Ροςοςτιαία κατανομι των απαςχολοφμενων ανά τομζα οικονομικισ δραςτθριότθτασ Απαςχολοφμενοι ςτον Τριτογενή Τομέα Απαςχολοφμενοι ςτο Δευτερογενή Τομέα Απαςχολοφμενοι ςτον Πρωτογενή Τομέα 50,2 64,6 20,1 16,7 29,5 18,5 2001 2011 0 50 100 150 Ρθγι: ΕΛ.ΣΤΑΤ (Απογραφι 2011), Ιδία επεξεργαςία Η δυναμικι των παραγωγικϊν τομζων απεικονίηεται ςτθ ςυνζχεια για κάκε Διμο χωριςτά. Ραρατθρείται θ υπεροχι του τριτογενι τομζα ςε όλουσ τουσ Διμουσ τθσ Λάριςασ, κακϊσ επίςθσ και θ δυναμικι παρουςία του πρωτογενι. Από τθν άλλθ, ο δευτερογενισ τομζασ είναι μεν αναπτυγμζνοσ, αλλά ζχει δυνατότθτεσ βελτίωςθσ και περεταίρω ανάπτυξθσ. Στον Διμο Λάριςασ θ κατάςταςθ διαφοροποιείται ςε ςχζςθ με τουσ άλλουσ, κακϊσ ο δευτερογενισ τομζασ είναι πιο ιςχυρόσ από τον πρωτογενι, ενϊ ο τριτογενισ είναι με μεγάλθ διαφορά ο δυναμικότεροσ. Γράφθμα 17 Απαςχόλθςθ ανά τομζα οικονομικισ δραςτθριότθτασ ανά Διμο 45000 40000 35000 30000 25000 20000 15000 Πρωηογενής Δεσηερογενής Τριηογενής 10000 5000 0 Δ. Ελαζζόνας Δ. Τσρνάβοσ Δ. Τεμπ ών Δ. Λάριζας Δ. Αγιάς Δ. Κιλελέρ Δ. Φαρζάλων Ρθγι: ΕΛ.ΣΤΑΤ (Απογραφι 2011), Ιδία επεξεργαςία 40

8. ΒΑΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ ΣΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΠΑΡΕΜΒΑΗ 8.1 Γενικότερα οικονομικά μεγζκθ τθσ Θεςςαλίασ και ΠΕ Λάριςασ Η Ρεριφζρεια ακολουκϊντασ τθν γενικότερθ κατάςταςθ ςτθ χϊρα ςτα χρόνια τθσ οικονομικισ κρίςθσ απϊλεςε (από το 2008 ζωσ το 2014) περίπου το 24% του ΑΕΡ. Μια απϊλεια βζβαια μικρότερθ από τθν ςυνολικι απϊλεια τθσ χϊρασ που ανιλκε τθν ίδια περίοδο ςε 27% περίπου. Σε τρζχουςεσ τιμζσ θ απϊλεια αυτι αντιςτοιχεί ςε 2,9 δισ ευρϊ μικρότερο ΑΕΡ το 2014 ςε ςχζςθ με το τελευταίο ζτοσ με κετικό ρυκμό ανάπτυξθσ (2008). Γράφθμα 18 Η εξζλιξθ του ΑΕΡ τθν περίοδο 2007 2014 ςτθν Ελλάδα και ςτθν Θεςςαλία Αποτζλεςμα τθσ μικρότερθσ επιβράδυνςθσ τθσ οικονομίασ είναι θ αφξθςθ του ποςοςτοφ του ΑΕΡ τθσ Ρεριφζρειασ ωσ ποςοςτό επί του ςυνολικοφ ΑΕΡ τθσ χϊρασ από 5,03% το 2007 ςτο 5,21% το 2014. Η ςυμμετοχι των 4 περιφερειακϊν ενοτιτων (πρϊθν νομαρχιϊν) ςτο ΑΕΡ τθσ περιφζρειασ δεν φαίνεται να ζχει διαφοροποιθκεί ςθμαντικά. Ο νομόσ Λάριςασ διατθρεί ζνα ποςοςτό ςυμμετοχισ ςτο ΑΕΡ τθσ περιφζρειασ τθσ τάξεωσ του 43%, ακολουκεί ο νομόσ Μαγνθςίασ με ποςοςτό τθσ τάξεωσ του 30%, ο νομόσ Καρδίτςασ με ποςοςτό περίπου 16% και τζλοσ ο νομόσ Τρικάλων με ποςοςτό περίπου 11%. Τα ποςοςτά αυτά ζχουν μεταβλθκεί ελάχιςτα τθν περίοδο τθσ κρίςθσ (2008-2014). Η ίδια περίπου τάςθ καταγράφεται και ςτο κατά κεφαλιν ΑΕΡ ςτθν Ρεριφζρεια. Από το 41

ζτοσ 2008 παρουςιάηεται ςυνεχισ μείωςθ. Από 16.131 ευρϊ το 2008 ζπεςε ςτισ 12.757 το 2012 και εκτιμάται ότι κα είναι ακόμθ πιο μειωμζνοσ τα ζτθ 2013 και 2014 τα ςτοιχεία των οποίων δεν ζχουν εκδοκεί ακόμθ από τθν ΕΛΣΤΑΤ. Η καμπφλεσ του κατά κεφαλιν ΑΕΡ ακολουκοφν τθν ίδια ςχεδόν τάςθ. Ζτςι διατθρείται θ ανιςότθτα που εντοπίηεται ςτον δείκτθ του κατά κεφαλιν ΑΕΡ. Εκτιμάται δε ότι θ ανιςότθτα αυτι ζχει μια ελαφρά αφξθςθ αφοφ το κατά κεφαλιν ΑΕΡ ςτθν περιφζρεια κα ανζλκει το 2014 ςε ποςοςτό 73,8% του πανελλαδικοφ από 74,5% που ιταν το 2007. Γράφθμα 19 Η εξζλιξθ του κατά κεφαλιν ΑΕΡ τθν περίοδο 2007 2014 ςτθν Ελλάδα και ςτθν Θεςςαλία Και εντόσ τθσ περιφζρειασ παρουςιάηονται ςθμαντικζσ ανιςότθτεσ με το νομό Λάριςασ και Μαγνθςίασ να καταγράφουν ςθμαντικά υψθλότερο κατά κεφαλιν ΑΕΡ ςε ςχζςθ με του νομοφσ Καρδίτςασ και Τρικάλων ο οποίοσ κατατάςςεται τελευταίοσ ςτον ςχετικό δείκτθ. 42

Ρίνακασ 17 Οικονομικό προφίλ Ρεριφζρειασ ςτοιχεία ΑΕΡ Η διαφορζσ όμωσ ςτο κατά κεφαλιν ΑΕΡ ζχουν αμβλυνκεί κυρίωσ λόγω τθσ δραματικότερθσ μείωςθσ του δείκτθ ςτουσ Νομοφσ Λάριςασ και Μαγνθςίασ. Διαχρονικά και ο δείκτθσ τθσ Ακακάριςτθσ Ρροςτικζμενθσ Αξίασ ςτθν περιφζρεια Θεςςαλίασ παρουςιάηεται αυξανόμενοσ ζωσ το 2008 και ακολουκεί ςτακερι κακοδικι τάςθ τα επόμενα χρόνια ζωσ και το 2012, ενϊ και οι εκτιμιςεισ για τα ζτθ 2013 και 2014 φαίνεται πωσ δεν ανατρζπουν τθν κακοδικι αυτι τάςθ. Ειδικότερα θ ΑΡΑ ςτθν περιφζρεια ζφταςε ςτο μζγιςτο φψοσ των 10,74 δισ ευρϊ το 2008, ζπεςε ςτα 8,38 δισ ευρϊ το 2012 ενϊ εκτιμάται ότι κα πζςει και κάτω από τα 8 δισ ευρϊ το 2014. 43

Γράφθμα 20 Η εξζλιξθ του ΑΡΑ τθν περίοδο 2005 2012 ςτθν Θεςςαλία Συνολικά θ ΑΡΑ ςτθ Θεςςαλία μειϊκθκε κατά 10% τθν περίοδο 2005-2012 και αναμζνεται να είναι μειωμζνθ κατά 15% τουλάχιςτον το 2014 ςε ςχζςθ με το 2005. Η μεγαλφτερθ ποςοςτιαία μείωςθ τθσ Ακακάριςτθσ Ρροςτικζμενθσ Αξίασ τθν περίοδο 2005-2012 εμφανίηεται ςτο νομό Καρδίτςασ, με 13% ακολουκεί ο νομόσ Λάριςασ, και ζπονται οι νομοί Μαγνθςίασ με 9,3% και ο νομόσ Τρικάλων με ποςοςτό 7,6%. Ρίνακασ 18 Κατά κεφαλι ΑΕΡ Ρεριφζρειασ Θεςςαλίασ κατά περιφερειακι ενότθτα Η κυρίαρχθ δραςτθριότθτα ςτθ περιφζρεια είναι ο τριτογενισ τομζασ, ακολουκεί ο δευτερογενισ και τελευταίοσ είναι ο πρωτογενισ τομζασ. Τα ςτοιχεία αυτά προκφπτουν από τθν ανάλυςθ τθσ ΑΡΑ κατά τομζα θ οποία δείχνει πωσ θ ακακάριςτθ προςτικζμενθ αξία ςτον τριτογενι τομζασ αποτελεί το 2012 το 73,4% τθσ ςυνολικισ ΑΡΑ τθσ περιφζρειασ. Η ςυμβολι του δευτερογενι τομζα ςτθν ΑΡΑ είναι το 2012 ςτο 16,7% και τζλοσ θ ςυμβολι του πρωτογενι τομζα 44

το ίδιο ζτοσ ςτο 10% περίπου. Η ςθμαντικότερθ διαφοροποίθςθ του ςχετικοφ δείκτθ εμφανίηεται μεταξφ των ετϊν 2005 και 2006 όπου ο πρωτογενισ τομζασ από το 12% ωσ ποςοςτό τθσ ΑΡΑ ζπεςε ςτο 8,2% ενϊ αντίςτοιχα αυξικθκε ο δευτερογενισ από 20,6% ςε 25%. Συνολικά τθν περίοδο 2005-2012 ζχουμε μια ςαφι ενίςχυςθ του ρόλου του τριτογενι τομζα που από 67% περίπου το 2005 φκάνει ςτο 73,4% το 2012 με αντίςτοιχθ μεγάλθ μείωςθ του δευτερογενοφσ τομζα (από 21% το 2005 πζφτει ςτο 17% το 2012), ενϊ ο αντίςτοιχοσ δείκτθσ ςτον πρωτογενι τομζασ με εξαίρεςθ τθ πτϊςθ του 2006 ςε ςχζςθ με το προθγοφμενο ζτοσ, τα επόμενα χρόνια μζνει περίπου ςτακερόσ και εμφανίηει και πάλι αυξθτικζσ τάςεισ με τθν ζναρξθ τθσ κρίςθσ μετά το 2008. Στθ Θεςςαλία λειτουργοφςαν το 2011 12.555 επιχειριςεισ με ςυνολικά 14.010 παραρτιματα. Ωσ ποςοςτό ςτθν περιφζρεια λειτουργοφν το 5,7% του ςυνόλου των επιχειριςεων τθσ χϊρασ. Ράνω από το 50% των επιχειριςεων είναι ςυγκεντρωμζνεσ ςτισ περιφερειακζσ ενότθτεσ Λάριςασ (37,5%) και Μαγνθςίασ (29,3%). Ακολουκοφν οι περιφερειακζσ ενότθτεσ Τρικάλων με 17,5%, Καρδίτςασ με 12,9% και Σποράδων με 2,8%. Βάςει των δευτερογενϊν ςτοιχείων παρουςιάηεται ςε όλουσ ςχεδόν τουσ κλάδουσ ςθμαντικι μείωςθ των μεγεκϊν τθν περίοδο 2005-2012. Ενδεικτικά ςτον κλάδο Γεωργία- Δαςοκομία-Αλιεία, ζχουμε μείωςθ τθσ ΑΡΑ από 1,2 δισ ευρϊ το 2005 ςε 837 εκ. ευρϊ το 2012, ςτον κλάδο των Ορυχείων-Λατομείων θ μείωςθ είναι κάπωσ μικρότερθ από 1,3 δισ ευρϊ το 2005 ςε 1,15 δισ ευρϊ το 2012. Στισ Καταςκευζσ παρουςιάηεται ραγδαία πτϊςθ από 610 εκ. ευρϊ το 2005 ςε 254 εκ. ευρϊ το 2012, ενϊ μεγάλθ μείωςθ τθσ ΑΡΑ παρουςιάηεται και ςτο εμπόριο από 2,3 δισ το 2005 ςτα 1,6 δισ το 2012. 45

Ρίνακασ 19 Οι επιχειριςεισ τθσ Ρεριφζρειασ ανά περιφερειακι ενότθτα Συνειςφορά ςτθν απαςχόλθςθ τθσ Ρεριφζρειασ Σθμαντικζσ αλλά μικρότερεσ μειϊςεισ εμφανίηονται ςτουσ κλάδουσ Ενθμζρωςθ- Επικοινωνία, Χρθματοπιςτωτικζσ υπθρεςίεσ, Διοικθτικζσ και υποςτθρικτικζσ δραςτθριότθτεσ. Τζλοσ παρουςιάηεται μεγάλθ αφξθςθ του κλάδου τθσ αγοράσ ακινιτων τθν περίοδο 2005 2010 και αντιςτροφι τθσ τάςθσ τα ζτθ 2011-2012, τάςθ που ςυνεχίηεται ςφμφωνα με τα προςωρινά ςτοιχεία και ζωσ ςιμερα. Ραρόμοια είναι και θ εικόνα ςτθ δθμόςια διοίκθςθ, κοινωνικι αςφάλιςθ, εκπαίδευςθ και υγεία. Ο δείκτθσ τθσ ΑΡΑ ςτον κλάδο αυτόν ξεκινά από τα 2,03 δισ ευρϊ το 2005 φκάνει ςτο μζγιςτο ποςό των 2,8 δισ ευρϊ το 2009 και βαίνει μειοφμενοσ τα χρόνια τθσ κρίςθσ ωσ αποτζλεςμα των περιοριςμϊν των προγραμμάτων διάςωςθσ. 46

8.2 Μθτρϊο Επιχειριςεων ΕΛ.ΣΑΣ. Θεςςαλία και ΠΕ Λάριςασ Η παρουςίαςθ τθσ κλαδικισ διάρκρωςθσ βαςίςτθκε ςτθν ςυλλογι ςτοιχείων (Οκτϊβριοσ 2014) που προζρχονται από το Επαγγελματικό Επιμελθτιριο Λάριςασ. Στον πίνακα 20 παρουςιάηονται οι ςυνολικζσ εγγραφζσ των επιχειριςεων ςε όλουσ τουσ παραγωγικοφσ τομείσ κατά ΚΑΔ 2008 ανά Δθμοτικι ενότθτα και ςυνολικά για τον Διμο Λαριςαίων. Στον πίνακα 21 παρουςιάηεται θ διάρκρωςθ τθσ οικονομικισ δραςτθριότθτασ ςτον Διμο Λαριςαίων ανά κλάδο δραςτθριότθτασ. Επίςθσ ςτον πίνακα 22 παρουςιάηονται οι εγγραφζσ και διαγραφζσ ανά κλάδο ςτο Επιμελθτιριο το διάςτθμα από 30/10/2013 ζωσ 30/10/2014 Ρίνακασ 20 Αρικμόσ εγγεγραμμζνων επιχειριςεων το 2014 ςτο Επιμελθτιριο Λάριςασ 47

Ρίνακασ 21 Μεταβολι εγγεγραμμζνων επιχειριςεων ςτο Επιμελθτιριο Λάριςασ κατά το χρονικό διάςτθμα από 30/10/2013-30/10/2014 Ρίνακασ 22 Αρικμόσ εγγεγραμμζνων επιχειριςεων το 2014 ςτο Επιμελθτιριο Λάριςασ Πίνακας 1.5.2-3 Αριθμός εγγεγραμμένων επιχειρήζεων ανά κλάδο ηο 2014 ζηο Επιμεληηήριο Λάριζας ΣΟΜΕΙ ΚΛΑΔΟΙ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΣΙΚΟ ΣΟΜΕΑ ΑΡΙΘΜΟ ΕΠΙΥΕΙΡΗΕΩΝ (2014) NACE 01 Φπηηθή θαη δσηθή παξαγσγή, ζήξα θαη ζπλαθείο δξαζηεξηφηεηεο 33 02 Γαζνθνκία θαη πινηνκία 4 08 Λνηπά νξπρεία θαη ιαηνκεία 8 10 Βηνκεραλία ηξνθίκσλ 239 11 Πνηνπνηία 9 13 Παξαγσγή θισζηνυθαληνπξγηθψλ πιψλ 29 14 Καηαζθεπή εηδψλ έλδπζεο 56 15 Βηνκεραλία δέξκαηνο θαη δεξκάηηλσλ εηδψλ 9 16 Βηνκεραλία μχινπ θαη θαηαζθεπή πξντφλησλ απφ μχιν θαη θειιφ, εθηφο απφ έπηπια θαηαζθεπή εηδψλ θαιαζνπνηίαο θαη ζπαξηνπιεθηηθήο 41 17 Χαξηνπνηία θαη θαηαζθεπή ράξηηλσλ πξντφλησλ 12 18 Δθηππψζεηο θαη αλαπαξαγσγή πξνεγγεγξακκέλσλ κέζσλ 53 19 Παξαγσγή νπηάλζξαθα θαη πξντφλησλ δηχιηζεο πεηξειαίνπ 1 20 Παξαγσγή ρεκηθψλ νπζηψλ θαη πξντφλησλ 14 21 Παξαγσγή βαζηθψλ θαξκαθεπηηθψλ πξντφλησλ θαη θαξκαθεπηηθψλ ζθεπαζκάησλ 2 22 Καηαζθεπή πξντφλησλ απφ ειαζηηθφ (θανπηζνχθ) θαη πιαζηηθέο χιεο 17 23 Παξαγσγή άιισλ κε κεηαιιηθψλ νξπθηψλ πξντφλησλ 56 24 Παξαγσγή βαζηθψλ κεηάιισλ 9 25 Καηαζθεπή κεηαιιηθψλ πξντφλησλ, κε εμαίξεζε ηα κεραλήκαηα θαη ηα είδε εμνπιηζκνχ 172 26 Καηαζθεπή ειεθηξνληθψλ ππνινγηζηψλ, ειεθηξνληθψλ θαη νπηηθψλ πξντφλησλ 11 27 Καηαζθεπή ειεθηξνινγηθνχ εμνπιηζκνχ 26 28 Καηαζθεπή κεραλεκάησλ θαη εηδψλ εμνπιηζκνχ π.δ.θ.α. 57 29 Καηαζθεπή κεραλνθίλεησλ νρεκάησλ, ξπκνπιθνχκελσλ θαη εκηξπκνπιθνχκελσλ νρεκάησλ 8 30 Καηαζθεπή ινηπνχ εμνπιηζκνχ κεηαθνξψλ 2 31 Καηαζθεπή επίπισλ 147 32 Άιιεο κεηαπνηεηηθέο δξαζηεξηφηεηεο 76 33 Δπηζθεπή θαη εγθαηάζηαζε κεραλεκάησλ θαη εμνπιηζκνχ 56 35 Παξνρή ειεθηξηθνχ ξεχκαηνο, θπζηθνχ αεξίνπ, αηκνχ θαη θιηκαηηζκνχ 123 37 Δπεμεξγαζία ιπκάησλ 9 48