Τεχνητή Νοημοσύνη Ι. Εργαστηριακή Άσκηση 1. Σγάρμπας Κυριάκος. Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Τεχνολογίας Υπολογιστων

Σχετικά έγγραφα
Τεχνητή Νοημοσύνη ΙΙ. Εργαστηριακή Άσκηση 3. Μουστάκας Κωνσταντίνος. Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Τεχνολογίας Υπολογιστων

Τεχνητή Νοημοσύνη ΙΙ. Εργαστηριακή Άσκηση 4. Μουστάκας Κωνσταντίνος. Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Τεχνολογίας Υπολογιστων

Τεχνητή Νοημοσύνη ΙΙ. Εργαστηριακή Άσκηση 2. Μουστάκας Κωνσταντίνος. Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Τεχνολογίας Υπολογιστων

Τεχνητή Νοημοσύνη Ι. Εργαστηριακή Άσκηση 7. Σγάρμπας Κυριάκος. Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Τεχνολογίας Υπολογιστων

Κβαντική Επεξεργασία Πληροφορίας

Κβαντική Επεξεργασία Πληροφορίας

Εισαγωγή στους Υπολογιστές

Θερμοδυναμική. Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα. Πίνακες Νερού σε κατάσταση Κορεσμού. Γεώργιος Κ. Χατζηκωνσταντής Επίκουρος Καθηγητής

Εισαγωγή στους Αλγορίθμους

Διοικητική Λογιστική

ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΙIΙ

ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΙIΙ

ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΙIΙ

Εισαγωγή στους Αλγορίθμους

Λογιστική Κόστους Ενότητα 12: Λογισμός Κόστους (2)

Τεχνητή Νοημοσύνη Ι. Εργαστηριακή Άσκηση 4-6. Σγάρμπας Κυριάκος. Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Τεχνολογίας Υπολογιστων

Κβαντική Επεξεργασία Πληροφορίας

Εισαγωγή στους Υπολογιστές

Εισαγωγή στους Αλγορίθμους Ενότητα 10η Άσκηση Αλγόριθμος Dijkstra

Κβαντική Επεξεργασία Πληροφορίας

Τίτλος Μαθήματος: Μαθηματική Ανάλυση Ενότητα Γ. Ολοκληρωτικός Λογισμός

Μυελού των Οστών Ενότητα #1: Ερωτήσεις κατανόησης και αυτόαξιολόγησης

Τεχνητή Νοημοσύνη ΙΙ. Εργαστηριακή Άσκηση 6. Μουστάκας Κωνσταντίνος. Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Τεχνολογίας Υπολογιστων

Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Αθήνας. Βιοστατιστική (Ε) Ενότητα 3: Έλεγχοι στατιστικών υποθέσεων

Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Αθήνας. Βιοστατιστική (Ε) Ενότητα 1: Καταχώρηση δεδομένων

Μηχανολογικό Σχέδιο Ι

Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Αθήνας. Βιοστατιστική (Ε) Ενότητα 2: Περιγραφική στατιστική

Ενότητα. Εισαγωγή στις βάσεις δεδομένων

Ενδεικτικές λύσεις ασκήσεων διαχείρισης έργου υπό συνθήκες αβεβαιότητας

Εισαγωγή στους Αλγορίθμους

Λογιστική Κόστους Ενότητα 8: Κοστολογική διάρθρωση Κύρια / Βοηθητικά Κέντρα Κόστους.

Τεχνητή Νοημοσύνη Ι. Διαφάνειες Εργαστηρίου. Σγάρμπας Κυριάκος Πολυτεχνική Σχολή Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Τεχνολογίας Υπολογιστών

Βέλτιστος Έλεγχος Συστημάτων

Θερμοδυναμική. Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα. Πίνακες Νερού Υπέρθερμου Ατμού. Γεώργιος Κ. Χατζηκωνσταντής Επίκουρος Καθηγητής

Εισαγωγή στην Διοίκηση Επιχειρήσεων

Εισαγωγή στην Διοίκηση Επιχειρήσεων

ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΙIΙ Ενότητα 6

Εισαγωγή στους Η/Υ. Ενότητα 2β: Αντίστροφο Πρόβλημα. Δημήτρης Σαραβάνος, Καθηγητής Πολυτεχνική Σχολή Τμήμα Μηχανολόγων & Αεροναυπηγών Μηχανικών

Διεθνείς Οικονομικές Σχέσεις και Ανάπτυξη

Μαθηματικά Διοικητικών & Οικονομικών Επιστημών

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ

Τεχνητή Νοημοσύνη Ι. Ενότητα 7:Προτασιακή Λογική. Πέππας Παύλος Πολυτεχνική Σχολή Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Τεχνολογίας Υπολογιστών

Διοικητική Λογιστική

1 η Διάλεξη. Ενδεικτικές λύσεις ασκήσεων

Διοίκηση Εξωτερικής Εμπορικής Δραστηριότητας

Εισαγωγή στους Αλγορίθμους Ενότητα 9η Άσκηση - Αλγόριθμος Kruskal

Εισαγωγή στους Αλγορίθμους Ενότητα 9η Άσκηση - Αλγόριθμος Prim

Εφαρμογές των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και των Επικοινωνιών στη διδασκαλία και τη μάθηση

Εκκλησιαστικό Δίκαιο. Ενότητα 10η: Ιερά Σύνοδος της Ιεραρχίας και Διαρκής Ιερά Σύνοδος Κυριάκος Κυριαζόπουλος Τμήμα Νομικής Α.Π.Θ.

Βάσεις Περιβαλλοντικών Δεδομένων

Αερισμός. Ενότητα 1: Αερισμός και αιμάτωση. Κωνσταντίνος Σπυρόπουλος, Καθηγητής Σχολή Επιστημών Υγείας Τμήμα Ιατρικής

Εισαγωγή στους Αλγορίθμους Φροντιστήριο 1

Τεχνικό Σχέδιο - CAD

Έλεγχος και Διασφάλιση Ποιότητας Ενότητα 4: Μελέτη ISO Κουππάρης Μιχαήλ Τμήμα Χημείας Εργαστήριο Αναλυτικής Χημείας

Μεθοδολογία Έρευνας Κοινωνικών Επιστημών Ενότητα 2: ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ Λοίζου Ευστράτιος Τμήμα Τεχνολόγων Γεωπόνων-Kατεύθυνση

Εισαγωγή στην Διοίκηση Επιχειρήσεων

Εισαγωγή στην Διοίκηση Επιχειρήσεων

Γραμμική Άλγεβρα και Μαθηματικός Λογισμός για Οικονομικά και Επιχειρησιακά Προβλήματα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ

Ηλεκτρικά Κινητήρια Συστήματα

Λογιστική Κόστους Ενότητα 11: Λογισμός Κόστους (1)

Διδακτική των εικαστικών τεχνών Ενότητα 1

Εφαρμογές των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και των Επικοινωνιών στη διδασκαλία και τη μάθηση

ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗ

Αρχές Προγραμματισμού

Μαθηματικά Διοικητικών & Οικονομικών Επιστημών

Γενική Φυσική Ενότητα: Εισαγωγή στην Ειδική Θεωρία της Σχετικότητας

Γενικά Μαθηματικά Ι. Ενότητα 15: Ολοκληρώματα Με Ρητές Και Τριγωνομετρικές Συναρτήσεις Λουκάς Βλάχος Τμήμα Φυσικής

Θεσμοί Ευρωπαϊκών Λαών Ι 19 ος -20 ος αιώνας

Τεχνικό Σχέδιο - CAD

Εισαγωγή στους Υπολογιστές

Εκκλησιαστικό Δίκαιο

Εισαγωγή στην Διοίκηση Επιχειρήσεων

Γενικά Μαθηματικά Ι. Ενότητα 12: Κριτήρια Σύγκλισης Σειρών. Λουκάς Βλάχος Τμήμα Φυσικής ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ

Γενική Φυσική Ενότητα: Ταλαντώσεις

Θεατρικές Εφαρμογές και Διδακτική της Φυσικής Ι

Ιστορία της μετάφρασης

Θεσμοί Ευρωπαϊκών Λαών Ι 19 ος -20 ος αιώνας

Διδακτική των εικαστικών τεχνών Ενότητα 3

Διδακτική Πληροφορικής

Ψηφιακή Επεξεργασία Εικόνων

Προγραμματισμός Η/Υ. Βασικές Προγραμματιστικές Δομές. ΤΕΙ Ιονίων Νήσων Τμήμα Τεχνολόγων Περιβάλλοντος Κατεύθυνση Τεχνολογιών Φυσικού Περιβάλλοντος

Η ΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΟ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟ ΣΤΟΝ ΠΛΑΤΩΝΑ ΚΑΙ ΤΟΝ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ

Γραμμική Άλγεβρα και Μαθηματικός Λογισμός για Οικονομικά και Επιχειρησιακά Προβλήματα

Διδακτική των εικαστικών τεχνών Ενότητα 2

Διδακτική των εικαστικών τεχνών Ενότητα 2

Διδακτική των εικαστικών τεχνών Ενότητα 2

Διδακτική των εικαστικών τεχνών Ενότητα 2

Εισαγωγή στους Αλγορίθμους Φροντιστήριο 4

Τεχνικό Σχέδιο - CAD. Τόξο Κύκλου. Τόξο Κύκλου - Έλλειψη. ΤΕΙ Ιονίων Νήσων Τμήμα Τεχνολόγων Περιβάλλοντος Κατεύθυνση Τεχνολογιών Φυσικού Περιβάλλοντος

Διεθνείς Οικονομικές Σχέσεις και Ανάπτυξη

Λογιστική Κόστους Ενότητα 11: Λογισμός Κόστους

Εκκλησιαστικό Δίκαιο

Σχεδίαση και Ανάλυση Αλγορίθμων Ενότητα 4: ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ - ΔΕΝΤΡΑ

Διαχείριση Πολιτισμικών Δεδομένων

Κβαντική Επεξεργασία Πληροφορίας

Εισαγωγή στην Διοίκηση Επιχειρήσεων

Βέλτιστος Έλεγχος Συστημάτων

Τίτλος Μαθήματος: Μαθηματική Ανάλυση Ενότητα Β. Διαφορικός Λογισμός

Γενική Φυσική Ενότητα: Δυναμική Άκαμπτου Σώματος

Transcript:

Τεχνητή Νοημοσύνη Ι Εργαστηριακή Άσκηση 1 Σγάρμπας Κυριάκος Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Τεχνολογίας Υπολογιστων

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ - ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝΜΗΧΑΝΙΚΩΝ&ΤΕΧΝΟ ΛΟΓΙΑΣΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΤΟΜΕΑΣΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ&ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣΤΗΣΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ- ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΕΝΣΥΡΜΑΤΗΣΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΤΕΧΝΗΤΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ Ι - ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΕΝΟΤΗΤΑ Α: Μια Βόλτα στη Ρουμανία ΑΣΚΗΣΕΙΣ #1, #2, #3 Έστω ο παρακάτω χάρτης με το οδικό δίκτυο της Ρουμανίας. ΑΣΚΗΣΗ #1 (Απευθείας Ερωτήσεις και Κανόνες) 1. Εκφράστε τις συνδέσεις μεταξύ των πόλεων ως γεγονότα στην Prolog. Πχ.: link(d,c,120). link(s,f,99). link(h,e,86). 2. Κάντε κατάλληλη ερώτηση στην Prolog ώστε να βρείτε: (a) όλες τις πόλεις που συνδέονται απευθείας με το Sibiu. (b) όλες τις πόλεις που συνδέονται απευθείας με το Sibiu και απέχουν λιγώτερο από 100 χιλιόμετρα από αυτό. --1-- (v1.8) 22/11/2013 - Κ.Σγάρμπας

(c)όλες τις πόλεις που συνδέονται απευθείας: i. και με το Arad και με την Oradea (AND). ii. με το Arad ή με την Oradea (OR). iii. ή με το Arad ή με την Oradea (XOR). (c) σε ποιές πόλεις μπορείτε να ταξιδέψετε από το Pitesti: i. κάνοντας ακριβώς έναν ενδιάμεσο σταθμό, ii., χωρίς όμως να καταλήξετε στο Pitesti, iii., ούτε σε πόλεις οι οποίες συνδέονται απευθείας με αυτό. (c)όλες τις πόλεις που συνδέονται απευθείας με τουλάχιστον τρεις άλλες πόλεις. Σημείωση: Παρατηρήστε πόσο περιπλέκονται οι απευθείας ερωτήσεις. Και ότι δεν μπορούμε να βάλουμε συνθήκες μεταξύ διαφορετικών επιστροφών. Τα πράγματα διευκολύνονται αν ορίσουμε βοηθητικές συναρτήσεις (κανόνες). 3. Φτιάξτε μια συνάρτηση Prolog με όνομα neighbours/2 η οποία θα δέχεται τα ονόματα δυο πόλεων και θα επαληθεύεται μόνο όταν υπάρχει απευθείας σύνδεση μεταξύ τους.?- neighbours(m,l). true? - neighbours(a,p). false Σημείωση: Υπάρχουν 2 τρόποι να την ορίσετε. 4. Φτιάξτε μια συνάρτηση Prolog με όνομα next/2 η οποία θα δέχεται το όνομα μιας πόλης και θα επιστρέφει όλες τις πόλεις με τις οποίες η πρώτη έχει απευθείας σύνδεση.?- next(a,x). X = z ; X = s ; X = t ; false Σχολιάστε την συμμετρία της και την σχέση της με την neighbours/2. ΑΣΚΗΣΗ #2 (Αναδρομή και!) 5. Ορίστε μια συνάρτηση Prolog reach(?city1,?city2, +Link_Distance) που θα δέχεται δυο πόλεις και ένα μέγεθος απόστασης (μετρημένο σε πλήθος links) και θα ικανοποιείται αν μπορούμε να ταξιδέψουμε από τη μία πόλη στην άλλη με ακριβώς Link_Distance μεταβάσεις (ή Link_Distance-1 ενδιάμεσους σταθμούς).?- reach(a,b,4). true?- reach(a,b,2).?- reach(a,x,1). X = z ; X = s ; X = t ; false 6. Ορίστε μια συνάρτηση Prolog reach2(?city1,?city2,?link_distance) που θα λειτουργεί όπως η reach/3, με τη διαφορά ότι θα μπορεί να δίνει και ως έξοδο το Link_Distance. Υπόδειξη: Θεωρήστε ότι το Link_Distance δεν θα ξεπερνά το 9.?- reach2(n,i,x). X = 1 ; X = 3 ; X = 3 ; X = 5 ; --2-- (v1.8) 22/11/2013 - Κ.Σγάρμπας

X = 9 ;?- reach2(n,a,x). 7. Ορίστε μια συνάρτηση Prolog min_link_dist(?city1,?city2,?link_distance) που θα λειτουργεί όπως η reach2/3, με τη διαφορά ότι θα επιστρέφει το ελάχιστο Link_Distance μεταξύ δύο πόλεων.?- min_link_dist(a,b,x). X = 3. Υπόδειξη: Μετρήστε πρώτα την διάμετρο του χώρου καταστάσεων. 8. Έστω η συνάρτηση find_link_dist/3 που ορίζεται ως εξής: find_link_dist(x,x,0):-!. find_link_dist(x,y,1):- next(x,y),!. find_link_dist(x,y,cd):- next(x,z), find_link_dist(z,y,cdn), CD is CDn+1. Ελέγξτε αν μπορεί να αντικαταστήσει επαρκώς την min_link_dist/3. Τί προβλήματα μπορεί να προκαλέσει; Κάτω από ποιές συνθήκες; 9. Έστω η συνάρτηση find_link_dist2/3 που ορίζεται ως εξής: find_link_dist2(x,x,0,_):-!. find_link_dist2(x,y,1,_):- next(x,y),!. find_link_dist2(x,y,cd,pass_prev_x):- next(x,z), \+(Z==Pass_prev_X), find_link_dist2(z,y,cdn,x), CD is CDn+1. Ελέγξτε πώς λειτουργεί και εξηγήστε ΑΣΚΗΣΗ τί κάνει. Μπορεί #3 να προκαλέσει προβλήματα; Κάτω από ποιές συνθήκες; (Με Χρήση Λιστών) 10. Προσθήκη μνήμης: (a) Ορίστε μια συνάρτηση smart_find_link_dist(+city1, +City2,? Link_Distance, +Memory) που θα λειτουργεί όπως η reach2/3, αλλά θα αποφεύγει τους κύκλους με τη χρήση της λίστας Memory που θα θυμάται τις πόλεις που έχει συναντήσει. Υπόδειξη: Κατά την κλήση η Memory ξεκινά με αρχική τιμή [].?- smart_find_link_dist(g,s,x,[]). X = 5 ; X = 9 ; X = 3 ; Τί χρησιμότητα θα είχε μια διαφορετική αρχική τιμή για τη λίστα Memory; (b) Ορίστε μια συνάρτηση min_link_dist2/3 που θα λειτουργεί όπως η min_link_dist/3, χωρίς όμως να λαμβάνει υπ'όψιν τη διάμετρο του χώρου καταστάσεων.?- min_link_dist2(g,a,x). X = 4. Υπόδειξη: Χρησιμοποιήστε την findall/3, την smart_find_link_dist/4 και την sort/2. 11. Προσθήκη διαδρομής: (a) Ορίστε μια συνάρτηση smart_find_link_path/5 που θα λειτουργεί όπως η smart_find_link_dist/4, αλλά θα επιστρέφει και μια λίστα με το μονοπάτι της διαδρομής.?- smart_find_link_path(a,o,x,[],p). --3-- (v1.8) 22/11/2013 - Κ.Σγάρμπας

X = 2, P = [a, z, o] ; X = 2, P = [a, s, o] ; X = 9, P = [a, t, l, m, d, c, p, r, s ] ; (b) Ορίστε μια συνάρτηση min_link_path/4 που θα λειτουργεί όπως η min_link_dist/3, αλλά θα επιστρέφει και μια λίστα με το μονοπάτι της διαδρομής. Αν δύο ή περισσότερες διαδρομές έχουν το ίδιο μήκος, να τις επιστρέφει όλες (μη ντετερμινιστικά).?- min_link_path(a,o,x,p). X = 2, P = [a, z, o] ; X = 2, P = [a, s, o] ; 12.Υπολογισμός πραγματικής απόστασης: (a) Ορίστε μια συνάρτηση smart_find_distance/4 που θα λειτουργεί όπως η smart_find_link_dist/4 αλλά η απόσταση που θα μετράει δεν θα είναι σε πλήθος links αλλά σε χιλιόμετρα.?- smart_find_distance(a,b,x,[]). X = 575 ; X = 762 ; X = 607 ; X = 733 ; (b) Ορίστε μια συνάρτηση min_distance/3 που θα λειτουργεί όπως η min_link_dist2/3 αλλά η απόσταση που θα μετράει δεν θα είναι σε πλήθος links αλλά σε χιλιόμετρα.?- min_distance(a,b,x). X = 418. (c) Ορίστε μια συνάρτηση smart_find_dist_path/5 που θα λειτουργεί όπως η smart_find_link_path/5, αλλά θα μετράει την απόσταση σε χιλιόμετρα.?- smart_find_dist_path(a,b,x,[],p). X = 575, P = [a, z, o, s, r, p, b] ; X = 762, P = [a, z, o, s, r, c, p, b] ; X = 733, P = [a, t, l, m, d, c, p, b] ; (d) Ορίστε μια συνάρτηση min_dist_path/4 που θα λειτουργεί όπως η min_link_path/4, αλλά θα μετράει την απόσταση σε χιλιόμετρα.?- min_dist_path(a,b,x,p). X = 418, P = [a, s, r, p, b] ; --4-- (v1.8) 22/11/2013 - Κ.Σγάρμπας

Σημειώματα Σημείωμα Ιστορικού ΕκδόσεωνΈργου Το παρόν έργο αποτελεί την έκδοση 1.0 Έκδοση 1.0 διαθέσιμη εδώ. Σημείωμα Αναφοράς Copyright Πανεπιστήμιο Πατρων, Φακωτάκης Νικόλαος, Σγάρμπας Κυριάκος, Πέππας Παύλος, Μουστάκας Κωνσταντίνος. «Εργαστήριο 1». Έκδοση: 1.0. Πάτρα 2015. Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση: https://eclass.upatras.gr/modules/course_metadata/opencourses.php?fc=15 Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης CreativeCommons Αναφορά, Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 4.0 [1] ή μεταγενέστερη, Διεθνής Έκδοση. Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων π.χ. φωτογραφίες, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό και τα οποία αναφέρονται μαζί με τους όρους χρήσης τους στο «Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων». [1] http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/ Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήση: που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου, για το διανομέα του έργου και αδειοδόχο που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση στο έργο που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος (π.χ. διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση, εφόσον αυτό του ζητηθεί.

Διατήρηση Σημειωμάτων Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει: το Σημείωμα Αναφοράς το Σημείωμα Αδειοδότησης τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει) μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους. Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων Το Έργο αυτό κάνει χρήση των ακόλουθων έργων:

Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στoπλαίσιo του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Πανεπιστήμιο Αθηνών» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.