ΒΙΟΗΘΙΚΗ - ΑΡΧΕΣ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑΣ Τμήμα Φαρμακευτικής Πανεπιστήμιο Πατρών. Tuesday 22 December 15

Σχετικά έγγραφα
Διακήρυξη του Ελσίνκι Έρευνα σε Ανθρώπους. ΒΙΟΗΘΙΚΗ - ΑΡΧΕΣ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ Σ Τμήμα Φαρμακευτικής - Πανεπιστήμιο Πατρών

Πτυχιακή Εργασία Η ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΣΤΗΘΑΓΧΗ

Κώδικας. Ηθικής & Δεοντολογίας

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή εργασία ΑΓΧΟΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΣΕ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΜΕ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΥ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΜΑΣΤΕΚΤΟΜΗ

«ΨΥΧΙΚΗ ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗ» ΠΑΝΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΤΗΣ GAMIAN- EUROPE

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή εργασία ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΟΥ ΚΛΙΜΑΤΟΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΣΤΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ

Πώς μπορεί κανείς να έχει έναν διερμηνέα κατά την επίσκεψή του στον Οικογενειακό του Γιατρό στο Ίσλινγκτον Getting an interpreter when you visit your

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΜΕ ΣΤΟΧΟ ΤΗΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΣΗ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΕΙΔΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΤΟΥΣ ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΕΠΗΡΕΑΖΕΙ ΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΥ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ

Από τις ρυθμίσεις στις διαρθρωτικές αλλαγές: η αναγκαία παρέμβαση στην πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας

και τα οφέλη για τον τομέα ανάπτυξης γης και οικοδομών

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή εργασία Η ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΣΕ ΕΦΗΒΟΥΣ ΜΕ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ ΤΥΠΟΥ 1

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ

ΑΓΓΛΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΣΕ ΕΙΔΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΔΙΕΘΝΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή Εργασία

Bring Your Own Device (BYOD) Legal Challenges of the new Business Trend MINA ZOULOVITS LAWYER, PARNTER FILOTHEIDIS & PARTNERS LAW FIRM

Ειδικό πρόγραμμα ελέγχου για τον ιό του Δυτικού Νείλου και την ελονοσία, ενίσχυση της επιτήρησης στην ελληνική επικράτεια (MIS )

Εκτίμηση κινδύνου και μέτρα ασφαλείας για την προστασία προσωπικών δεδομένων

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή διατριβή. Ονοματεπώνυμο: Αργυρώ Ιωάννου. Επιβλέπων καθηγητής: Δρ. Αντρέας Χαραλάμπους

Assalamu `alaikum wr. wb.

2nd Training Workshop of scientists- practitioners in the juvenile judicial system Volos, EVALUATION REPORT

ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ. Λουκία Βασιλείου

Πρόγραµµα Δηµιουργικών Δραστηριοτήτων Ψυχικής Ευεξίας

ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΗΣ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή Εργασία

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ

«ΑΓΡΟΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΤΟΠΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ: Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΝΕΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΣΤΗΝ ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΕΙΩΝ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΩΝ»

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ

Η θέση ύπνου του βρέφους και η σχέση της με το Σύνδρομο του αιφνίδιου βρεφικού θανάτου. ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ

ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΓΕΩΠΟΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ. Πτυχιακή εργασία

A8-0417/158

Instruction Execution Times

ΑΓΓΛΙΚΑ Ι. Ενότητα 7α: Impact of the Internet on Economic Education. Ζωή Κανταρίδου Τμήμα Εφαρμοσμένης Πληροφορικής

ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΩΝ ΚΟΜΒΩΝ ΟΠΛΙΣΜΕΝΟΥ ΣΚΥΡΟΔΕΜΑΤΟΣ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟΥΣ ΕΥΡΩΚΩΔΙΚΕΣ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ

ΚΑΠΝΙΣΜΑ ΚΑΙ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΑΙΦΝΙΔΙΟΥ ΒΡΕΦΙΚΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ

þÿ¼ ½ ±Â : ÁÌ» Â Ä Å ÃÄ ²µ þÿä Å ÃÇ»¹º Í Á³ Å

Η ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ ΤΩΝ ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΞΟΔΟ ΤΟΥΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΜΟΝΑΔΑ ΕΝΤΑΤΙΚΗΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ. Στυλιανός Σολωμή

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ

ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ. Τα γνωστικά επίπεδα των επαγγελματιών υγείας Στην ανοσοποίηση κατά του ιού της γρίπης Σε δομές του νομού Λάρισας

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ

Approximation of distance between locations on earth given by latitude and longitude

Ερευνητική δραστηριότητα στην Ελλάδα

Lecture 2. Soundness and completeness of propositional logic

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΙΒΗ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ. Πτυχιακή Εργασία

Πανεπιστήμιο Πειραιώς Τμήμα Πληροφορικής Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών «Πληροφορική»

Επιβλέπων καθηγητής: Δρ Βασίλειος Ραφτόπουλος ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ ΣΕ ΜΕΤΕΜΜΗΝΟΠΑΥΣΙΑΚΕΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΤΙΚΑ ΚΑΤΑΓΜΑΤΑ ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΗΣ ΣΤΗΛΗΣ

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΒΙΟΗΘΙΚΗΣ ΕΘΝΙΚΟΥ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή εργασία

Η ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ - ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΤΟΓΝΩΜΟΣΥΝΗ ΣΤΗΝ ΠΟΙΝΙΚΗ ΔΙΚΗ

ΜΗΤΡΙΚΟΣ ΘΗΛΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΓΝΩΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΕΧΡΙ ΚΑΙ 10 ΧΡΟΝΩΝ

Αλλοδαπά ιδρύματα και εμπιστεύματα (trusts): Προκλήσεις από την ένταξη ξένων θεσμών στο ελληνικό φορολογικό δίκαιο

Risk Management & Business Continuity Τα εργαλεία στις νέες εκδόσεις

Θέμα: Παχυσαρκία και κύηση:

ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΗ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ «ΘΕΜΑ»

Το νομικό πλαίσιο του ΓΚΠΔ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ (ΕΕ) 2016/679 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 27 ης Απριλίου Δέσπω Ανδρέου Δικηγόρος

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟ Ι ΡΥΜΑ ΚΡΗΤΗΣ ΣΧΟΛΗ ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ

European Human Rights Law

ΤΟ ΜΟΝΤΕΛΟ Οι Υποθέσεις Η Απλή Περίπτωση για λi = μi 25 = Η Γενική Περίπτωση για λi μi..35

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή Εργασία

Περίπτωση ασθενούς µε ιδιαίτερα ανθεκτική υπέρταση επιτυχώς αντιµετωπισθείσα µε απονεύρωση νεφρικών αρτηριών

Από τις ρυθµίσεις στις διαρθρωτικές αλλαγές: η αναγκαία παρέµβαση στην πρωτοβάθµια φροντίδα υγείας. Κυριάκος Σουλιώτης

Εργαστήριο Ανάπτυξης Εφαρμογών Βάσεων Δεδομένων. Εξάμηνο 7 ο

Κανονισμοί με βάση το άρθρο 103(2)(η)

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ. Επιβλέπων καθηγητής: Δρ Βασίλειος Ραφτόπουλος

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ. Πτυχιακή εργασία

ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΜΗΤΡΙΚΟΣ ΘΗΛΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙΚΗ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ

Πτυχιακή Εργασία ΓΝΩΣΕΙΣ KAI ΣΤΑΣΕΙΣ ΤΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΣΤΟΝ HIV. Στυλιανού Στυλιανή

Proforma C. Flood-CBA#2 Training Seminars. Περίπτωση Μελέτης Ποταμός Έ βρος, Κοινότητα Λαβάρων

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή Εργασία

Αγγλική Τουριστική Ορολογία

Démographie spatiale/spatial Demography

EE512: Error Control Coding

Ευρωπαϊκός Αριθμός 112.

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή Εργασία ΕΠΙΛΟΧΕΙΑ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ: Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΚΑΤ ΟΙΚΟΝ ΝΟΣΗΛΕΙΑΣ. Φοινίκη Αλεξάνδρου

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή διατριβή Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΜΗΤΡΙΚΟΥ ΚΑΠΝΙΣΜΑΤΟΣ ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΑΙΔΙΚΟΥ ΑΣΘΜΑΤΟΣ

«Τί προβλήματα συναντούν οι ασθενείς, όταν συμμετέχουν στις Κλινικές Μελέτες. Πώς προσεγγίζουμε τους ασθενείς;»

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή Εργασία

ICTR 2017 Congress evaluation A. General assessment

Πρόσβαση στην πληροφορία και ανοιχτά κυβερνητικά δεδομένα Αικατερίνη Γιαννουκάκου Βιβλιοθηκονόμος MSc, ΥΔ Πανεπιστήμιο Μακεδονίας Ομάδα Δικαίου

Πιστοποίηση επάρκειας ικανότητας φορέων ( ΚΠΣ)

Προσωπική Aνάπτυξη. Ενότητα 4: Συνεργασία. Juan Carlos Martínez Director of Projects Development Department

GREECE BULGARIA 6 th JOINT MONITORING

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΕΙΡΑΙΑ ΤΜΗΜΑ ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΤΗΝ ΝΑΥΤΙΛΙΑ

þÿ ³¹µ¹½ º±¹ ±ÃÆ»µ¹± ÃÄ ÇÎÁ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ

ΠΕΡΙΛΗΨΗ. Εισαγωγή. Σκοπός

AME SAMPLE REPORT James R. Cole, Ph.D. Neuropsychology

Proforma F. Flood-CBA#2 Training Seminars. Περίπτωση Μελέτης Ποταμός Έ βρος, Κοινότητα Λαβάρων

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ

Πρόγραμμα Εταιρικής Περιβαλλοντικής Ευθύνης Μάρτιος 2013 Γιάννης Τελεβαντίδης Επιχειρησιακός Διευθυντής

Development of the Nursing Program for Rehabilitation of Woman Diagnosed with Breast Cancer

Τ.Ε.Ι. ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ & ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ

Transcript:

ΒΙΟΗΘΙΚΗ - ΑΡΧΕΣ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑΣ Τμήμα Φαρμακευτικής Πανεπιστήμιο Πατρών

Διακήρυξη του Ε σίνκι Έρευνα σε Ανθρώπους ΒΙΟΗΘΙΚΗ Τμήμα Φαρμακευτικής - Πανεπιστήμιο Πατρών

Περιεχόμενα Μαθήματος: 32 Υ 511 ΕΝΟΤΗΤΑ: Βιοηθική και Αρχές Νομοθεσίας Ακαδ. Έτος 2015-16 Διακήρυξη του Ελσίνκι Κώδικας της Νυρεμβέργης Η Διακήρυξη της Γενεύης Η Διακήρυξη του Ελσίνκι. Αρχικό κείμενο, Προσθήκες/Διορθώσεις Αναθεωρήσεις / Ισχύουσα Αναθεώρηση 2013 3

Βιοηθική Σημεία Αναφοράς, 2015 Καθιέρωση του Όρου. Νομοθετικά Κείμενα Βιοηθική. Ορισμός, Εμφάνιση του Όρου Εθνική Επιτροπή Βιοηθικής: Νομοθεσία - Νομολογία [Ευρωπαϊκή-Εθνική] Οικουμενική διακήρυξη της UNESCO για τη Βιοηθική και τα Δικαιώματα του Ανθρώπου Ιστορική Αναφορά & Σύγχρονη Πραγματικότητα Κώδικας της Νυρεμβέργης Η Διακήρυξη της Γενεύης [DoG] Μια Συγκριτική Μελέτη δύο DoGs [1948 vs. 2006] Η Διακήρυξη του Ελσίνκι [DoH]: Αρχικό κείμενο - Μη Θεραπευτική Κλινική Έρευνα Σύγχρονες Αναθεωρήσεις - Σκοπός, Διεργασίες Ισχύουσα Αναθεώρηση 2013 Μια Συγκριτική Μελέτη δύο DoHs [2004 vs. 2008] 4

Bioethics Medicinal Βιοηθική Ιατρική Ηθική Van Rensselaer Potter Bioethics. Bridge to the future Prentice-Hall, New York, 1971 Βιοηθική είναι ο κλάδος εκείνος της επιστήμης που ασχολείται με τα ηθικά προβ ήματα που προέκυψαν από τις νέες ανακαλύψεις της Βιολογίας και τις εφαρμογές της Γενετικής Μηχανικής και συνίσταται στην προσπάθεια αποφυγής μη αντιστρεπτών καταστάσεων που σχετίζονται με τον χειρισμό του γενετικού υλικού. Το αντικείμενο της νέας επιστήμης ανέκυψε έπειτα από την αλματώδη πρόοδο που συντελέστηκε στην Ιατρική πρώτα και έπειτα στη Βιολογία, κυρίως από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πό εμο και μετά όταν η διεθνής επιστημονική κοινότητα έρχεται αντιμέτωπη με την πραγματικότητα των στοιχείων από τη Δίκη των Γιατρών στη Νυρεμβέργη. Ο όρος αυτός, που καθιερώθηκε από τον Potter, χρησιμοποιήθηκε εκτεταμένα από τους αγγλόφωνους επιστήμονες και καθιερώθηκε στη διεθνή βιβ ιογραφία αντικαθιστώντας σταδιακά τον όρο "ιατρική ηθική". 5

Biotechnology B io Theology Genetics e t h Law Biomedicine i c s Humanities 6

Essential References Bioethics: The Science of Survival Van Rensselauer Potter Perspectives in Biology and Medicine (1970) 14:127-153 Global Bioethics: Linking Genes to Ethical Behavior Van Rensselauer Potter Perspectives in Biology and Medicine (1995) 39(1):118-131 On Dying with Personhood: Socratic Death Van Rensselauer Potter Perspectives in Biology and Medicine (1999) 43(1):103-111 The Scientist Demanding Wisdom: The "Bridge to the Future" by Van Rensselaer Potter. Marianna Gensabella Furnari Perspectives in Biology and Medicine (2002) 45(1):31-42 The Rebirth of Bioethics: Extending the Original Formulations of Van Rensselaer Potter Peter J. Whitehouse The American Journal of Bioethics (2003) 3(4):W26-W31 7

Νομοθετικά Κείμενα - Νομολογία 8

...towards the Declaration of Helsinki Από την Νυρεμβέργη (1947)... στο Ε σίνκι (1964) Πριν από το 1947 δεν υπήρχε κάποιος παγκόσμια αποδεκτός κώδικας που να ορίζει την ηθική της έρευνας σε ανθρώπους Ο Dr. Leo Alexander (1905-1985) ορίζει τα έξι πρώτα σημεία τα οποία οριοθετούν την ιατρική έρευνα σε ανθρώπους 9

Κώδικας της Νυρεμβέργης Ο Κώδικας της Νυρεμβέργης Κατά την Δίκη των Ιατρών στη Νυρεμβέργη (9 Δεκεμβρίου 1946-20 Αυγούστου 1947) οι δικαστές κάνουν αποδεκτό τον κώδικα του Alexander και προσθέτουν ά α 4 σημεία, διαμορφώνοντας το κείμενο που θα αποτελέσει τον: Κώδικα της Νυρεμβέργης (1947) Εμφανίζονται για πρώτη φορά οι όροι: > ενήμερος συναίνεση (συγκατάθεση κατόπιν ενημέρωσης) > απουσία εξαναγκασμού > ευεργετικό αποτέ εσμα για τους συμμετέχοντες στα πειράματα > αυστηρώς καθορισμένες πειραματικές διαδικασίες 10

Κώδικας της Νυρεμβέργης Τα 10 σημεία του Κώδικα της Νυρεμβέργης 1. Η εθελουσία συναίνεση του ανθρωπίνου υποκειμένου του πειράματος είναι απολύτως απαραίτητη. Αυτό σημαίνει ότι το άτομο που συμμετέχει στο πείραμα θα πρέπει να: α) βρίσκεται σε θέση (από νομικής πλευράς) να συναινέσει στη διεξαγωγή, β) βρίσκεται σε θέση που να του επιτρέπει να ασκήσει ελεύθερα το δικαίωμα της επιλογής χωρίς την παρεμβολή οιουδήποτε στοιχείου βίας, εξαπάτησης ή εξαναγκασμού, ή οιασδήποτε ά ης μορφής καταναγκασμού ή πίεσης, και 11

Κώδικας της Νυρεμβέργης Τα 10 σημεία του Κώδικα της Νυρεμβέργης 1. (συνχ.) γ) έχει επαρκείς γνώσεις και να κατανοεί ό ες τις θεωρητικές και πρακτικές παραμέτρους για τη διεξαγωγή του πειράματος, έτσι ώστε να μπορεί να πάρει μια απόφαση βασισμένη σε πλήρη ενημέρωση και ορθή κρίση. Προς τούτο απαιτείται, πριν από την αποδοχή της καταφατικής απόφασης του υποκειμένου του πειράματος, να έχουν γίνει γνωστά σε αυτό: η φύση, η διάρκεια και ο σκοπός του πειράματος, η μέθοδος και τα μέσα διεξαγωγής, ό ες οι πιθανές ενοχλήσεις και οι κίνδυνοι καθώς και οι επιπτώσεις στην υγεία του ή στο άτομό του που μπορεί να προκληθούν από τη συμμετοχή του στο πείραμα. >>> 12

Κώδικας της Νυρεμβέργης Τα 10 σημεία του Κώδικα της Νυρεμβέργης 1. (συνχ.) γ) >>> Είναι καθήκον και ευθύνη του ατόμου που οργανώνει, κατευθύνει και διεξάγει το πείραμα να εξασφαλίσει ότι πληρούνται ό ες οι ανωτέρω προϋποθέσεις όσον αφορά στη συναίνεση του υποκειμένου. Αυτό το προσωπικό καθήκον και η συνεπαγόμενη ευθύνη δεν μπορούν να μεταβιβασθούν ατιμωρητί σε ά ο άτομο. 13

Κώδικας της Νυρεμβέργης Τα 10 σημεία του Κώδικα της Νυρεμβέργης 2. Το πείραμα θα πρέπει να έχει σκοπό την απόδοση ενός καρποφόρου αποτελέσματος για το καλό του κοινωνικού συνό ου, αποτέ εσμα που δεν θα μπορεί να επιτευχθεί με ά ες μεθόδους ή μέσα έρευνας, και δεν θα είναι τυχαίο ή θα στερείται χρησιμότητας στη φύση. 3. Το πείραμα θα πρέπει να είναι σχεδιασμένο κατά τέτοιο τρόπο και να βασίζεται στα αποτελέσματα των αντιστοίχων πειραμάτων σε ζώα καθώς και στην υπάρχουσα γνώση της φυσικής ιστορίας της νόσου ή του υπό μελέτην προβ ήματος, έτσι ώστε τα προβ επόμενα αποτελέσματα να δικαιολογούν τη διεξαγωγή του. 14

Κώδικας της Νυρεμβέργης Τα 10 σημεία του Κώδικα της Νυρεμβέργης 4. Το πείραμα θα πρέπει να διεξαχθεί κατά τέτοιο τρόπο ώστε να αποφευχθεί κάθε άσκοπος οργανικός ή ψυχικός πόνος ή τραυματισμός. 5. Κανένα πείραμα δεν πρέπει να διεξάγεται όταν υπάρχει εκ των προτέρων γνώση ότι είναι πιθανόν να προκληθεί ο θάνατος του υποκειμένου ή ο τραυματισμός του με αποτέ εσμα οιουδήποτε δείκτη αναπηρίας παρεκτός, ίσως, τα πειράματα εκείνα όπου οι διεξάγοντες αυτά ιατροί είναι παρα ή ως και τα υποκείμενα. 15

Κώδικας της Νυρεμβέργης Τα 10 σημεία του Κώδικα της Νυρεμβέργης 6. Ο δείκτης κινδύνου ενός πειράματος δεν θα πρέπει ποτέ να υπερβαίνει αυτόν που καθορίζεται από την ανθρωπιστική σημασία του προβ ήματος που αποσκοπεί να λύσει το πείραμα. 7. Θα πρέπει να γίνουν οι κατά ηλες προετοιμασίες και να εξασφαλισθούν επαρκή μέσα για την προστασία του υποκειμένου του πειράματος από έστω και απειροελάχιστες πιθανότητες τραυματισμού, αναπηρίας ή θανάτου. 16

Κώδικας της Νυρεμβέργης Τα 10 σημεία του Κώδικα της Νυρεμβέργης 8. Το πείραμα θα πρέπει να διεξαχθεί μόνο από άτομα με την ανά ογη επιστημονική κατάρτιση. Οι διεξάγοντες το πείραμα και οι εμπλεκόμενοι σε αυτό θα πρέπει να επιδείξουν σε ό α του τα στάδια τον υψηλότερο βαθμό ικανοτήτων και μέριμνας. 9. Κατά τη διάρκεια του πειράματος, το ανθρώπινο αντικείμενο θα πρέπει να έχει την ελευθερία να θέσει τέ ος στο πείραμα αν έχει φθάσει σε εκείνη την οργανική ή ψυχική κατάσταση όπου η συνέχιση του πειράματος του φαίνεται αδύνατη. 17

Κώδικας της Νυρεμβέργης Τα 10 σημεία του Κώδικα της Νυρεμβέργης 10. Κατά τη διάρκεια του πειράματος, ο επικεφαλής επιστήμονας θα πρέπει να είναι προετοιμασμένος να διακόψει το πείραμα σε οιοδήποτε στάδιό του αν έχει λόγο να πιστεύει βάσει της καλής πίστης, των υψηλών ικανοτήτων και της προσεκτικής κρίσης που απαιτούνται από αυτόν ότι η συνέχιση του πειράματος είναι πιθανόν να οδηγήσει στον τραυματισμό, την αναπηρία ή τον θάνατο του υποκειμένου του πειράματος. 18

Στον Δρόμο προς το Ε σίνκι Στον Δρόμο προς το Ε σίνκι Ο Κώδικας της Νυρεμβέργης αποτελεί ένα κείμενο που απευθύνεται προς την Ανθρώπινη Κοινωνία και το οποίο καταγράφει και εξασφαλίζει τα δικαιώματα ενός ανθρώπινου υποκειμένου το οποίο συμμετέχει σε ιατρικά πειράματα Ακόμη δεν έχει ενσωματωθεί σε αυτόν η έννοια της Θεραπευτικής ή/και της Μη Θεραπευτικής Πειραματικής Ιατρικής, όπως επίσης δεν έχει επανακαθορίσει τον Ηθικό Κώδικα που πρέπει να δεσμεύει ό ους τους εμπλεκόμενους στη διεξαγωγή μιας πειραματικής διαδικασίας 19

Στον Δρόμο προς το Ε σίνκι Στον Δρόμο προς το Ε σίνκι Η Παγκόσμια Ιατρική Ένωση (WMA), μετά τη διατύπωση του Κώδικα της Νυρεμβέργης, επανακαθορίζει τον Όρκο του Ιατρού σε σχέση με τον Ιπποκρατικό Όρκο Τον Σεπτέμβριο του 1948, κατά τη διάρκεια της 2ης Γενικής Συνέ ευσης της WMA στη Γενεύη, το κείμενο εγκρίνεται και ο επαναδιατυπωμένος Ιατρικός Όρκος αποτελεί τη Διακήρυξη της Γενεύης του 1948 20

Στον Δρόμο προς το Ε σίνκι Διακήρυξη της Γενεύης Στο κείμενο της Διακήρυξης της Γενεύης του 1948 αναφέρονται για πρώτη φορά έννοιες που εκφεύγουν των ορίων της σχέσης Ασθενούς-Ιατρού, όπως: το Καλό της Ανθρωπότητας η Υπεράσπιση της Ανθρώπινης Ζωής, ακόμη και υπό απειλή οι Νόμοι της Ανθρωπότητας Τρεις μήνες μετά, στις 10 Δεκεμβρίου 1948, η Γενική Συνέ ευση του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, υιοθετεί την Καθολική Διακήρυξη των Ανθωπίνων Δικαιωμάτων 21

Στον Δρόμο προς το Ε σίνκι Διακήρυξη της Γενεύης Το κείμενο της Διακήρυξης της Γενεύης του 1948 έχει υποστεί αρκετές επαναδιατυπώσεις (όχι χωρίς κριτική) όπως φαίνεται και από το ακό ουθο επίσημο χρονικό (WMA 14.10.2006): Adopted by the 2nd General Assembly of the World Medical Association, Geneva, Switzerland, September 1948 Amended by the 22nd World Medical Assembly, Sydney, Australia, August 1968 Amended by the 35th World Medical Assembly, Venice, Italy, October 1983 Amended by the 46th WMA General Assembly, Stockholm, Sweden, September 1994 Editorially revised at the 170th Council Session, Divonne-les-Bains, France, May 2005 & the 173rd Council Session, Divonne-les-Bains, France, May 2006 22

Στον Δρόμο προς το Ε σίνκι Τα Δύο Κείμενα της Διακήρυξης της Γενεύης: 60 Χρόνια Απόσταση Η παραβολή του αρχικού κειμένου του 1948 με το ισχύον του 2006 είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα. Θα παρατεθούν και τα δύο, στην πρωτότυπη αγγλική διατύπωσή τους, με σκοπό την εύκολη σύγκριση και τον εντοπισμό των επεμβάσεων, όπως αυτές αντανακλούν και την εξέ ιξη στα θέματα Ηθικής & Δεοντολογίας κατά την πάροδο αυτών των 60 χρόνων. 23

Τα Δύο Κείμενα, 1 Στον Δρόμο προς το Ε σίνκι 1948 At the time of being admitted as a member of the medical profession: I solemnly pledge to consecrate my life to the service of humanity; 2006 At the time of being admitted as a member of the medical profession: I solemnly pledge to consecrate my life to the service of humanity; <ΠΡΟΣΤΕΘΗΚΕ> <ΑΦΑΙΡΕΘΗΚΕ> 24

Τα Δύο Κείμενα, 2 Στον Δρόμο προς το Ε σίνκι 1948 I will give to my teachers the respect and gratitude which is their due; 2006 I will give to my teachers the respect and gratitude that is their due; <ΠΡΟΣΤΕΘΗΚΕ> <ΑΦΑΙΡΕΘΗΚΕ> 25

Τα Δύο Κείμενα, 3-4 Στον Δρόμο προς το Ε σίνκι 1948 I will practice my profession with conscience and dignity; The health of my patient will be my first consideration; 2006 I will practice my profession with conscience and dignity; The health of my patient will be my first consideration; <ΠΡΟΣΤΕΘΗΚΕ> <ΑΦΑΙΡΕΘΗΚΕ> 26

Τα Δύο Κείμενα, 5 Στον Δρόμο προς το Ε σίνκι 1948 I will respect the secrets which are confided in me; 2006 I will respect the secrets that are confided in me, even after the patient has died; <ΠΡΟΣΤΕΘΗΚΕ> <ΑΦΑΙΡΕΘΗΚΕ> 27

Τα Δύο Κείμενα, 6 Στον Δρόμο προς το Ε σίνκι 1948 I will maintain by all means in my power, the honour and the noble traditions of the medical profession; 2006 I will maintain by all the means in my power, the honour and the noble traditions of the medical profession; <ΠΡΟΣΤΕΘΗΚΕ> <ΑΦΑΙΡΕΘΗΚΕ> 28

Τα Δύο Κείμενα, 7 Στον Δρόμο προς το Ε σίνκι 1948 My colleagues will be my brothers; 2006 My colleagues will be my sisters and brothers; <ΠΡΟΣΤΕΘΗΚΕ> <ΑΦΑΙΡΕΘΗΚΕ> 29

Τα Δύο Κείμενα, 8 Στον Δρόμο προς το Ε σίνκι 1948 I will not permit considerations of religion, nationality, race, party politics or social standing to intervene between my duty and my patient; 2006 I will not permit considerations of age, disease or disability, creed, ethnic origin, gender, nationality, political affiliation, race, sexual orientation, social standing or any other factor to intervene between my duty and my patient; <ΠΡΟΣΤΕΘΗΚΕ> <ΑΦΑΙΡΕΘΗΚΕ> 30

Τα Δύο Κείμενα, 9(10) Στον Δρόμο προς το Ε σίνκι 1948 I will maintain the utmost respect for human life, from the time of its conception, even under threat, I will not use my medical knowledge contrary to the laws of humanity; 2006 I will maintain the utmost respect for human life; I will not use my medical knowledge to violate human rights and civil liberties, even under threat; <ΠΡΟΣΤΕΘΗΚΕ> <ΑΦΑΙΡΕΘΗΚΕ> 31

Τα Δύο Κείμενα, 10(11) Στον Δρόμο προς το Ε σίνκι 1948 I make these promises solemnly, freely and upon my honour. 2006 I make these promises solemnly, freely and upon my honour. <ΠΡΟΣΤΕΘΗΚΕ> <ΑΦΑΙΡΕΘΗΚΕ> 32

Διακήρυξη του Ε σίνκι Declaration of Helsinki (DoH) 18th WMA General Assembly, Helsinki, Finland, June 1964 Ethical Principles for Medical Research Involving Human Subjects <16 Χρόνια μετά τον Κώδικα της Νυρεμβέργης > Διακήρυξη του Ε σίνκι 18η Γενική Συνέ ευση της Παγκόσμιας Ιατρικής Ένωσης, Ε σίνκι, Φινλανδία, Ιούνιος 1964 Ηθικές Αρχές για την Ιατρική Έρευνα που Αφορά Ανθρώπινα Υποκείμενα 33

Διακήρυξη του Ε σίνκι Διακήρυξη του Ε σίνκι -1964 Ηθικές Αρχές για την Ιατρική Έρευνα που Αφορά Ανθρώπινα Υποκείμενα Πριν από το 1947 δεν υπήρχε κάποιος παγκόσμια αποδεκτός κώδικας που να ορίζει την ηθική της έρευνας σε ανθρώπους. Ο Κώδικας της Νυρεμβέργης ήταν ένα πρωτοποριακό για την εποχή του κείμενο, το οποίο όμως ακριβώς επειδή συνδυάστηκε με μια από τις σκοτεινότερες εποχές της μοντέρνας ιστορίας, άρχισε να χάνει τη βαρύτητά του κατά τα μεταπολεμικά χρόνια, μια περίοδο που η Ανθρωπότητα θεωρώντας πως τα άσχημα είναι παρελθόν, προσπαθούσε να φανταστεί ένα ουτοπιστικά εξαγνισμένο μέ ον. 34

Διακήρυξη του Ε σίνκι -1964 Ηθικές Αρχές για την Ιατρική Έρευνα που Αφορά Ανθρώπινα Υποκείμενα Αξιοσημείωτο είναι πως σε ελάχιστες περιπτώσεις ενσωματώθηκε σε νομοθετικά κείμενα (με ελάχιστες εξαιρέσεις, όπως πχ. στο πολιτειακό δίκαιο της Πολιτείας της California). Ταυτόχρονα, ο κώδικας αυτός είχε πο ά κενά τα οποία άρχισαν να αναδεικνύονται όσο το πρόβ ημα της ιατρικής δεοντολογίας άρχισε να απασχολεί τους εμπλεκόμενους στην Ιατρική Έρευνα, α ά και απλούς πολίτες και κοινωνικά κινήματα που οδήγησαν και στις μεγά ες πολιτιστικές ανατροπές της δεκαετίας του 60. 35

Διακήρυξη του Ε σίνκι Διακήρυξη του Ε σίνκι -1964 Ηθικές Αρχές για την Ιατρική Έρευνα που Αφορά Ανθρώπινα Υποκείμενα Το 1964, η WMA κατα τη διάρκεια της 18ης Συνόδου της στο Ε σίνκι, διαμορφώνει ένα κείμενο το οποίο στην ουσία έρχεται να κωδικοποιήσει τις ηθικές αρχές οι οποίες πρέπει να διέπουν την ιατρική έρευνα και τις οποίες πρέπει να ακολουθούν και να σέβονται οι εμπλεκόμενοι με αυτήν. Το κείμενο είναι έκτοτε γνωστό ως η Διακήρυξη του Ε σίνκι που αφορά στην Ιατρική Έρευνα. 36

Διακήρυξη του Ε σίνκι Διακήρυξη του Ε σίνκι -1964 Ηθικές Αρχές για την Ιατρική Έρευνα που Αφορά Ανθρώπινα Υποκείμενα Η βασική διαφορά της από τον Κώδικα της Νυρεμβέργης είναι η διάκριση μεταξύ Θεραπευτικής και Μη Θεραπευτικής Έρευνας. Τα άρθρα περί Θεραπευτικής έρευνας περιέχονται στις δύο πρώτες ενότητες της Διακήρυξης και παρέχουν στον ασθενή τη δυνατότητα να συναινέσει στην ακολούθηση μιας πειραματικής αγωγής που είναι πιθανόν να έχει ωφέ ιμα αποτελέσματα, ενώ στην τρίτη Ενότητα παραθέτονται οι Κανόνες που πρέπει να διέπουν τη Μη Θεραπευτική Κ ινική Έρευνα 37

Διακήρυξη του Ε σίνκι Διακήρυξη του Ε σίνκι -1964 Ηθικές Αρχές για την Ιατρική Έρευνα που Αφορά Ανθρώπινα Υποκείμενα Πριν γίνει σχολιασμός ορισμένων άρθρων της Διακήρυξης και ειδικά όσων αφορούν στη Μη Θεραπευτική Κ ινική Έρευνα, θα πρέπει να τονιστεί πως κατά τα τελευταία 49 χρόνια έχουν γίνει συνολικά 10 Αναθεωρήσεις της Διακήρυξης του Eλσίνκι, με την τελευταία στη Fortaleza (Βραζιλία) τον Οκτώβριο του 2013. 38

Διακήρυξη του Ε σίνκι Διακήρυξη του Ε σίνκι -1964 Ηθικές Αρχές για την Ιατρική Έρευνα που Αφορά Ανθρώπινα Υποκείμενα Διαμορφώνεται και υιοθετείται κατά τη 18η Γενική Συνέ ευση της WMA, Helsinki, Finland, Ιούνιος 1964, και τροποιήθηκε από τις: 29η Γενική Συνέ ευση της WMA, Tokyo, Japan, Οκτώβριος 1975 35η Γενική Συνέ ευση της WMA, Venice, Italy, Οκτώβριος 1983 41η Γενική Συνέ ευση της WMA, Hong Kong, Σεπτέμβριος 1989 48η Γενική Συνέ ευση της WMA, Rep. of South Africa, Οκτώβριος 1996 52η Γενική Συνέ ευση της WMA, Edinburgh, Scotland, October 2000 53η Γενική Συνέ ευση της WMA, Washington 2002 (προσετέθη επεξηγηματικό σχό ιο για την παράγραφο 29) 55η Γενική Συνέ ευση της WMA, Tokyo 2004 (προσετέθη επεξηγηματικό σχό ιο για την παράγραφο 30) 59η Γενική Συνέ ευση της WMA, Seoul, Οκτώβριος 2008 64η Γενική Συνέ ευση της WMA, Fortaleza, Brazil, Οκτώβριος 2013 Br J Clin Pharmacol. 2004 June; 57(6): 695 713. doi: 10.1111/j.1365-2125.2004.02103.x 39

Διακήρυξη του Ε σίνκι Διακήρυξη του Ε σίνκι -1964 Ηθικές Αρχές για την Ιατρική Έρευνα που Αφορά Ανθρώπινα Υποκείμενα Διαφοροποιήσεις και εξελίξεις στις Διακηρύξεις του ΟΗΕ ή της ΠΟΥ, καθώς και επιστημονικές εξελίξεις που πιθανόν α άζουν τα δεδομένα, πρέπει να αντανακλώνται στο κείμενο όταν αφορούν στα Δικαιώματα των Ανθρώπων ως Υποκειμένων της Ιατρικής Έρευνας. Σκοπός λοιπόν ό ων των αναθεωρήσεων είναι να παραμείνει η Διακήρυξη ένα κείμενο ζωντανό, εμπνευσμένο, α ά και σύγχρονο. 40

Διακήρυξη του Ε σίνκι Διακήρυξη του Ε σίνκι -1964 Ηθικές Αρχές για την Ιατρική Έρευνα που Αφορά Ανθρώπινα Υποκείμενα Στις επόμενες διαφάνειες θα ασχοληθούμε με ορισμένα άρθρα της Διακήρυξης που αφορούν στη Μη Θεραπευτική Κ ινική Έρευνα, όπως αυτά είχαν προταθεί αρχικά και θα σχολιαστούν σημεία που πιθανόν έχρηζαν διόρθωσης ή διασαφήνισης. 41

Διακήρυξη του Ε σίνκι Διακήρυξη του Ε σίνκι - Μη Θεραπευτική Κ ινική Έρευνα Η Αρχική Διακήρυξη ήταν δομημένη ως εξής: 1. Εισαγωγή 2. Βασικές Αρχές 3. Θεραπευτική Κ ινική Έρευνα 4. Μη Θεραπευτική Κ ινική Έρευνα 42

Διακήρυξη του Ε σίνκι Διακήρυξη του Ε σίνκι - Μη Θεραπευτική Κ ινική Έρευνα 1. Στην αποκλειστικά επιστημονική εφαρμογή της κλινικής έρευνας που διεξάγεται σε ένα ανθρώπινο ον, είναι καθήκον του ιατρού να παραμείνει προστάτης της ζωής και της υγείας του ατόμου εκείνου στο οποίο διεξάγεται η κλινική έρευνα. 2. Η φύση, ο σκοπός και ο κίνδυνος που ενέχονται στην κλινική έρευνα πρέπει να εξηγούνται στο υποκείμενο από τον ιατρό. 43

Διακήρυξη του Ε σίνκι Διακήρυξη του Ε σίνκι - Μη Θεραπευτική Κ ινική Έρευνα 3. Η κλινική έρευνα που διεξάγεται σε ένα ανθρώπινο ον, δεν είναι δυνατόν να διεξαχθεί χωρίς τη συγκατάθεση του συμμετέχοντος αφού έχει πλήρως ενημερωθεί εάν το άτομο είναι νομικώς ανίκανο να συγκατατεθεί, χρειάζεται οπωσδήποτε η συγκατάθεση του νόμιμου κηδεμόνα του. 4. Το υποκείμενο της κλινικής έρευνας πρέπει ψυχικά, σωματικά και νομικά να είναι σε θέση ώστε να μπορεί να εξασκεί ελεύθερα το δικαίωμα της επιλογής. 44

Διακήρυξη του Ε σίνκι Διακήρυξη του Ε σίνκι - Μη Θεραπευτική Κ ινική Έρευνα 5. Η συγκατάθεση θα πρέπει να λαμβάνεται σε γραπτή μορφή. Παρ ό α αυτά, η ευθύνη της κλινικής έρευνας παραμένει στον διενεργούντα ερευνητή και δεν μεταφέρεται στο υποκείμενο, ακόμη και εάν έχει ληφθεί έγγραφος συγκατάθεση. 6. Ο ερευνητής θα πρέπει να σέβεται το δικαίωμα κάθε ατόμου να διαφυλάττει τα ατομικά του/της δικαιώματα, ειδικά εάν το υποκείμενο ευρίσκεται σε θέση εξάρτησης με τον διεξάγοντα την έρευνα. 45

Διακήρυξη του Ε σίνκι Διακήρυξη του Ε σίνκι - Μη Θεραπευτική Κ ινική Έρευνα 7. Το υποκείμενο της έρευνας ή ο κηδεμόνας του θα πρέπει να είναι ελεύθεροι να άρουν τη συγκατάθεσή τους για τη διενέργεια της έρευνας σε οποιοδήποτε στάδιό της. 8. Ο ερευνητής ή η ερευνητική ομάδα θα πρέπει να διακόψουν την έρευνα αν, κατά την κρίση του/τους, η συνέχισή της θα μπορούσε να αποδειχθεί επιβ αβής για το υποκείμενο. 46

Διακήρυξη του Ε σίνκι 2008 Διακήρυξη του Ε σίνκι Ηθικές Αρχές για την Ιατρική Έρευνα που Αφορά Ανθρώπινα Υποκείμενα* Στη συνέχεια θα παρατεθεί ολόκληρο το κείμενο της Διακήρυξης του Ε σίνκι, όπως αυτό ισχύει σήμερα (εν ισχύ από Οκτώβριο 2008, Σεουλ) σε σύγκριση με το κείμενο του 2004. Το ενδιαφέρον είναι ότι θα μπορέσουμε να δούμε τα σχό ια που είχαν γίνει από το European Forum for Good Clinical Practice (EFGCP) τον Μάιο του 2008 στο κείμενο εργασίας της DoH και να τα συγκρίνουμε με το κείμενο που εγκρίθηκε. * Πρόταση της EFGCP να χρησιμοποιείται μόνο όταν έχει έννοια, δεν υιοθετήθηκε. 47

Διακήρυξη του Ε σίνκι 2008 2004 Α. Εισαγωγή 1. Η Παγκόσμια Ιατρική Ένωση (WMA) διατύπωσε τη Διακήρυξη του Ε σίνκι, ως βάση των απαραίτητων ηθικών αρχών και με σκοπό να προσφέρει καθοδήγηση προς τους ιατρούς και σε όσους ά ους συμμετέχουν σε ιατρική έρευνα πάνω σε ανθρώπους. Η ιατρική έρευνα σε ανθρώπους εμπεριέχει την έρευνα σε ταυτοποιημένο ανθρώπινο υπόβαθρο ή ταυτοποιημένα δεδομένα. 2008 Α. Introduction 1. The World Medical Association (WMA) has developed the Declaration of Helsinki as a statement of ethical principles for medical research involving human subjects, including research on identifiable human material and data. The Declaration is intended to be read as a whole and each of its constituent paragraphs should not be applied without consideration of all other relevant paragraphs. Σχό ιο Όπου άνθρωπος στο κείμενο human subject στο πρωτότυπο. Οι ε ηνικές μεταφράσεις τείνουν να μην χρησιμοποιούν τον πλήρη όρο, ή να τον αναφέρουν κατά περίπτωση ως: ανθρώπινο υποκείμενο / αντικείμενο. <ΠΡΟΣΤΕΘΗΚΕ> <ΑΦΑΙΡΕΘΗΚΕ> 48 <ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ-ΑΠΟΣΑΦΗΝΙΣΗ>

Διακήρυξη του Ε σίνκι 2008 2004 1. - 2008 1. Although the Declaration is addressed primarily to physicians, the WMA encourages other participants in medical research involving human subjects to adopt these principles. <ΠΡΟΣΤΕΘΗΚΕ> <ΑΦΑΙΡΕΘΗΚΕ> 49 <ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ-ΑΠΟΣΑΦΗΝΙΣΗ>

Διακήρυξη του Ε σίνκι 2008 2004 2. Είναι υποχρέωση του ιατρού να προάγει και να διαφυλάττει την υγεία των ανθρώπων. Η γνώση και η συνείδηση του ιατρού αφιερώνονται στην πραγματοποίηση αυτής της υποχρέωσης. 2008 2. It is the duty of the physician to promote and safeguard the health of patients, including those who are involved in medical research. The physician's knowledge and conscience are dedicated to the fulfilment of this duty. <ΠΡΟΣΤΕΘΗΚΕ> <ΑΦΑΙΡΕΘΗΚΕ> 50 <ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ-ΑΠΟΣΑΦΗΝΙΣΗ>

Διακήρυξη του Ε σίνκι 2008 2004 3. Η Διακήρυξη της Γενεύης της Παγκόσμιας Ιατρικής Ένωσης δεσμεύει τον ιατρό με τις λέξεις "Πρώτο μου μέ ημα θα είναι η υγεία του ασθενούς μου" και ο Διεθνής Κώδικας Ιατρικής Δεοντολογίας δηλώνει: "Όταν ο ιατρός παρέχει ιατρική θεραπεία, η οποία πιθανόν να έχει ως συνέπεια την αποδυνάμωση της φυσικής ή ψυχικής κατάστασης του ασθενούς, θα πρέπει να δρα πάντα και με γνώμονα τα συμφέροντα του ασθενούς". 2008 3. The Declaration of Geneva of the WMA binds the physician with the words, "The health of my patient will be my first consideration," and the International Code of Medical Ethics declares that, "A physician shall act in the patient's best interest when providing medical care." Σχό ιο Η α αγή συνάδει με την α αγή του Διεθνούς Κώδικα Ιατρικής Δεοντολογίας, όπως αυτός τροποποιήθηκε το 2006. <ΠΡΟΣΤΕΘΗΚΕ> <ΑΦΑΙΡΕΘΗΚΕ> 51 <ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ-ΑΠΟΣΑΦΗΝΙΣΗ>

Διακήρυξη του Ε σίνκι 2008 2004 4. Η ιατρική πρόοδος βασίζεται στην έρευνα, η οποία σε γενικές γραμμές βασίζεται σε πειράματα πάνω σε ανθρώπους. 2008 4. Medical progress is based on research that ultimately must include studies involving human subjects. Populations that are underrepresented in medical research should be provided appropriate access to participation in research. <ΠΡΟΣΤΕΘΗΚΕ> <ΑΦΑΙΡΕΘΗΚΕ> 52 <ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ-ΑΠΟΣΑΦΗΝΙΣΗ>

Διακήρυξη του Ε σίνκι 2008 2004 5. Στην ιατρική έρευνα πάνω σε ανθρώπους, οι παράγοντες που σχετίζονται με την υγεία του ανθρώπου θα πρέπει να έχουν προτεραιότητα σε σχέση με τα ενδιαφέροντα της επιστήμης ή της κοινωνίας. 2008 5.! In medical research involving human subjects, the well-being of the individual research subject must take precedence over all other interests. <ΠΡΟΣΤΕΘΗΚΕ> <ΑΦΑΙΡΕΘΗΚΕ> 53 <ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ-ΑΠΟΣΑΦΗΝΙΣΗ>

Διακήρυξη του Ε σίνκι 2008 2004 6. Ο πρωταρχικός σκοπός της ιατρικής έρευνας πάνω σε ανθρώπους είναι να προαχθούν προληπτικές, διαγνωστικές και θεραπευτικές διαδικασίες καθώς και η κατανόηση της αιτιολογίας και της παθογένειας των ασθενειών. Ακόμη και οι αποδεδειγμένα καλύτερες προληπτικές, διαγνωστικές και θεραπευτικές μέθοδοι θα πρέπει συνεχώς να επικυρώνονται μέσα από την έρευνα, σε σχέση με την αποτελεσματικότητα, την αποδοτικότητα, το ευπρόσιτο και την ποιότητά τους. 2008 The primary purpose of medical research involving human subjects is to understand the causes, development and effects of diseases and improve preventive, diagnostic and therapeutic interventions (methods, procedures and treatments). Even the best current interventions must be evaluated continually through research for their safety, effectiveness, efficiency, accessibility and quality. <ΠΡΟΣΤΕΘΗΚΕ> <ΑΦΑΙΡΕΘΗΚΕ> 54 <ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ-ΑΠΟΣΑΦΗΝΙΣΗ>

Διακήρυξη του Ε σίνκι 2008 2004 7. Στη σύγχρονη ιατρική πρακτική και στην ιατρική έρευνα οι περισσότερες προληπτικές, διαγνωστικές και θεραπευτικές μέθοδοι εμπεριέχουν κινδύνους και επιβαρύνσεις. 2008 7. In medical practice and in medical research, most interventions involve risks and burdens. <ΠΡΟΣΤΕΘΗΚΕ> <ΑΦΑΙΡΕΘΗΚΕ> 55 <ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ-ΑΠΟΣΑΦΗΝΙΣΗ>

Διακήρυξη του Ε σίνκι 2008 2004 8. Η ιατρική έρευνα υπόκειται σε ηθικές αρχές που προάγουν το σεβασμό για την ανθρώπινη ύπαρξη και προστατεύουν την υγεία και τα δικαιώματα των ανθρώπων. Μερικοί πληθυσμοί έρευνας είναι τρωτοί και χρειάζονται προστασία. Θα πρέπει να λαμβάνονται υπ' όψιν οι ειδικές ανάγκες των όσων έχουν οικονομικά και κτιριακά προβ ήματα. 2008 Medical research is subject to ethical standards that promote respect for all human subjects and protect their health and rights. Some research populations are particularly vulnerable and need special protection. <ΠΡΟΣΤΕΘΗΚΕ> <ΑΦΑΙΡΕΘΗΚΕ> 56 <ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ-ΑΠΟΣΑΦΗΝΙΣΗ>

Διακήρυξη του Ε σίνκι 2008 2004 8 (συνχ.). Ιδιαίτερη προσοχή απαιτείται επίσης γι' αυτούς οι οποίοι δεν είναι σε θέση να δώσουν ή να αρνηθούν τη συγκατάθεσή τους στην έρευνα (για τους ίδιους), για εκείνους οι οποίοι ενδεχομένως θα δώσουν τη συγκατάθεσή τους κάτω από πίεση, για εκείνους οι οποίοι δεν θα επωφεληθούν προσωπικά από την έρευνα και για εκείνους για τους οποίους η έρευνα συνδέεται με την ιατρική περίθαλψη. 2008 These include those who cannot give or refuse consent for themselves and those who may be vulnerable to coercion or undue influence. <ΠΡΟΣΤΕΘΗΚΕ> <ΑΦΑΙΡΕΘΗΚΕ> 57 <ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ-ΑΠΟΣΑΦΗΝΙΣΗ>

Διακήρυξη του Ε σίνκι 2008 2004 9. Όσοι σχεδιάζουν να διεξαγάγουν έρευνα πάνω σε ανθρώπους θα πρέπει να έχουν υπ' όψιν τους τις ηθικές, νομικές και ρυθμιστικές διατάξεις, τόσο της δικής τους χώρας, όσο και τις αντίστοιχες διεθνείς. Καμία τοπική ηθική, νομική ή ρυθμιστική διάταξη δεν νομιμοποιείται εφόσον αποδυναμώνει τις οποιεσδήποτε προφυλάξεις που ορίζονται από αυτή τη Διακήρυξη σχετικά με το ανθρώπινο πειραματικό υπόστρωμα. 2008 9. Physicians should consider the ethical, legal and regulatory norms and standards for research involving human subjects in their own countries as well as applicable international norms and standards. No national or international ethical, legal or regulatory requirement should reduce or eliminate any of the protections for research subjects set forth in this Declaration. <ΠΡΟΣΤΕΘΗΚΕ> <ΑΦΑΙΡΕΘΗΚΕ> 58 <ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ-ΑΠΟΣΑΦΗΝΙΣΗ>

Διακήρυξη του Ε σίνκι 2008 2004 Β. Βασικές αρχές για ό η την ιατρική έρευνα 10. Στην ιατρική έρευνα είναι υποχρέωση του γιατρού να προστατέψει τη ζωή, την υγεία, το απόρρητο και την αξιοπρέπεια του ανθρώπου. 2008 Β. BASIC PRINCIPLES FOR ALL MEDICAL RESEARCH 10. Ιt is the duty of physicians who participate in medical research to protect the life, health, dignity, integrity, right to self-determination, privacy, and confidentiality of personal information of research subjects. <ΠΡΟΣΤΕΘΗΚΕ> <ΑΦΑΙΡΕΘΗΚΕ> 59 <ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ-ΑΠΟΣΑΦΗΝΙΣΗ>

Διακήρυξη του Ε σίνκι 2008 2004 11. Η ιατρική έρευνα πάνω σε ανθρώπους θα πρέπει να προσαρμόζεται σε γενικά αποδεκτές αρχές, να βασίζεται σε λεπτομερή γνώση της επιστημονικής βιβ ιογραφίας, ά ων σχετικών πηγών πληροφοριών σε επαρκή εργαστηριακά πειράματα και, οποτεδήποτε είναι εφικτό, σε πειράματα πάνω σε ζώα. 2008 11. Medical research involving human subjects must conform to generally accepted scientific principles, be based on a thorough knowledge of the scientific literature, other relevant sources of information, and adequate laboratory and, as appropriate, animal experimentation. <ΠΡΟΣΤΕΘΗΚΕ> <ΑΦΑΙΡΕΘΗΚΕ> 60 <ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ-ΑΠΟΣΑΦΗΝΙΣΗ>

Διακήρυξη του Ε σίνκι 2008 2004 12. Θα πρέπει επίσης να εκδηλώνεται η απαραίτητη προσοχή στη διεξαγωγή έρευνας που ενδεχομένως επηρεάζει το περιβά ον, καθώς και στην καλή μεταχείριση και το σεβασμό των ζώων που χρησιμοποιούνται. 2008 12. The welfare of animals used for research must be respected. Appropriate caution must be exercised in the conduct of medical research that may harm the environment. <ΠΡΟΣΤΕΘΗΚΕ> <ΑΦΑΙΡΕΘΗΚΕ> 61 <ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ-ΑΠΟΣΑΦΗΝΙΣΗ>

Διακήρυξη του Ε σίνκι 2008 2004 13-14. Ο σχεδιασμός και η εκτέ εση κάθε πειραματικής διαδικασίας πάνω σε ανθρώπους θα πρέπει να διατυπωθεί ξεκάθαρα με πειραματικό πρωτόκο ο. Αυτό το πρωτόκο ο θα πρέπει να υποβ ηθεί για αξιολόγηση, σχολιασμό, καθοδήγηση και, όπου χρειάζεται, έγκριση από μία ειδικά καθορισμένη επιτροπή για την άσκηση ηθικής κριτικής, η οποία θα πρέπει να είναι ανεξάρτητη από τον ερευνητή, το χρηματοδότη ή οποιονδήποτε ά ον άμεσα σχετιζόμενο με την έρευνα. 2008 13-14. The design and performance of each research study involving human subjects must be clearly described in a research protocol. The protocol should contain a statement of the ethical considerations involved and should indicate how the principles in this Declaration have been addressed. The protocol should include information regarding funding, sponsors, institutional affiliations, other potential conflicts of interest, incentives for subjects and provisions for treating and/or compensating subjects who are harmed as a consequence of participation in the research study. The protocol should describe arrangements for post-study access by study subjects to interventions identified as beneficial in the study or access to other appropriate care or benefits. Σχό ιο Οι παράγραφοι 13-14 έχουν συνενωθεί και αναδιατυπωθεί συνολικά. <ΠΡΟΣΤΕΘΗΚΕ> <ΑΦΑΙΡΕΘΗΚΕ> 62 <ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ-ΑΠΟΣΑΦΗΝΙΣΗ>

Διακήρυξη του Ε σίνκι 2008 2004 13-14 (συνχ.). Η ανεξάρτητη επιτροπή θα πρέπει να είναι νομιμοποιημένη στη χώρα ή στο φορέα στον οποίο διεξάγεται η έρευνα. Η επιτροπή έχει το δικαίωμα να ελέγχει την πορεία πειραμάτων σε εξέ ιξη. Ο ερευνητής έχει την υποχρέωση να παρέχει ό ες τις προς έ εγχο πληροφορίες στην επιτροπή και ιδιαίτερα οποιοδήποτε σοβαρό δυσμενές συμβάν. 2008 13-14 (συνχ.). The research protocol must be submitted for consideration, comment, guidance and approval to a research ethics committee before the study begins. This committee must be independent of the researcher, the sponsor and any other undue influence. It must take into consideration the laws and regulations of the country or countries in which the research is to be performed as well as applicable international norms and standards but these must not be allowed to reduce or eliminate any of the protections for research subjects set forth in this Declaration. The committee must have the right to monitor ongoing studies. <ΠΡΟΣΤΕΘΗΚΕ> <ΑΦΑΙΡΕΘΗΚΕ> 63 <ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ-ΑΠΟΣΑΦΗΝΙΣΗ>

Διακήρυξη του Ε σίνκι 2008 2004 13-14 (συνχ.). Ο ερευνητής θα πρέπει επίσης να υποβά ει προς μελέτη στην επιτροπή, πληροφορίες που αφορούν τον προϋπολογισμό, τους χρηματοδότες, την προσχώρηση οργανισμών ή ά α υποτιθέμενα αντικρουόμενα ενδιαφέροντα και κίνητρα. Το πρωτόκο ο της έρευνας θα πρέπει πάντα να περιλαμβάνει αναφορά των σχετικών ηθικών αρχών και επίσης να υποδηλώνει ότι υπάρχει συμμόρφωση με τις αρχές που ανακοινώνονται σε αυτή τη διακήρυξη. 2008 13-14 (συνχ.). The researcher must provide monitoring information to the committee, especially information about any serious adverse events. No change to the protocol may be made without consideration and approval by the committee. <ΠΡΟΣΤΕΘΗΚΕ> <ΑΦΑΙΡΕΘΗΚΕ> 64 <ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ-ΑΠΟΣΑΦΗΝΙΣΗ>

Διακήρυξη του Ε σίνκι 2008 2004 15. Η ιατρική έρευνα σε ανθρώπους θα πρέπει να διεξάγεται από επιστημονικώς εξειδικευμένα πρόσωπα και κάτω από την επίβ εψη ενός κλινικά ικανού ατόμου. Η ευθύνη για το ανθρώπινο ερευνητικό υπόστρωμα θα πρέπει πάντα να εναπόκειται σε ένα ιατρικά εξειδικευμένο πρόσωπο και ποτέ στο άτομο της έρευνας, ακόμη και όταν αυτό έχει δώσει τη συγκατάθεσή του. 2008 15. Medical research involving human subjects must be conducted only by individuals with the appropriate scientific training and qualifications. Research on patients or healthy volunteers requires the supervision of a competent and appropriately qualified physician or other health care professional. The responsibility for the protection of research subjects must always rest with the physician or other health care professional and never the research subjects, even though they have given consent. Medical research involving a disadvantaged or vulnerable population or community is only justified if the research is responsive to the health needs and priorities of this population or community and if there is a reasonable likelihood that this population or community stands to benefit from the results of the <ΠΡΟΣΤΕΘΗΚΕ> <ΑΦΑΙΡΕΘΗΚΕ> 65 <ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ-ΑΠΟΣΑΦΗΝΙΣΗ>

Διακήρυξη του Ε σίνκι 2008 2004 16. Σε οποιοδήποτε ιατρικό ερευνητικό πρόγραμμα πάνω σε ανθρώπους θα πρέπει να προηγείται προσεκτική εκτίμηση των προβ επομένων κινδύνων και επιβαρύνσεων σε σχέση με τα προβ επόμενα οφέ η τόσο στο πειραματικό υπόστρωμα όσο και στους ά ους. Αυτό δεν εμποδίζει τη συμμετοχή υγιών εθελοντών στην ιατρική έρευνα. Το σχέδιο ό ων των μελετών θα πρέπει να είναι προσιτό σε οποιονδήποτε ενδιαφέρεται. 2008 16.!Every medical research study involving human subjects must be preceded by careful assessment of predictable risks and burdens to the individuals and communities involved in the research in comparison with foreseeable benefits to them and to other individuals or communities affected by the condition under investigation. Every clinical trial must be registered in a publicly accessible database before recruitment of the first subject. <ΠΡΟΣΤΕΘΗΚΕ> <ΑΦΑΙΡΕΘΗΚΕ> 66 <ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ-ΑΠΟΣΑΦΗΝΙΣΗ>

Διακήρυξη του Ε σίνκι 2008 2004 17. Οι γιατροί θα πρέπει να αποφεύγουν να εμπλέκονται σε ερευνητικά προγράμματα που περιέχουν ανθρώπινο ερευνητικό υπόστρωμα, μέχρις ότου είναι σίγουροι ότι οι κίνδυνοι που εμπλέκονται έχουν επαρκώς προσδιοριστεί και μπορούν να αντιμετωπιστούν ικανοποιητικά. Οι γιατροί θα πρέπει να σταματούν κάθε έρευνα εάν οι κίνδυνοι φαίνεται να υπερτερούν των υποτιθέμενων ωφελειών, ή δεν έχουν αδιαμφισβήτητη απόδειξη για θετικά και ωφέ ιμα αποτελέσματα. 2008 17. Physicians may not participate in a research study involving human subjects unless they are confident that the risks involved have been adequately assessed and can be satisfactorily managed. Physicians must immediately stop a study when the risks are found to outweigh the potential benefits or when there is conclusive proof of positive and beneficial results. <ΠΡΟΣΤΕΘΗΚΕ> <ΑΦΑΙΡΕΘΗΚΕ> 67 <ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ-ΑΠΟΣΑΦΗΝΙΣΗ>

Διακήρυξη του Ε σίνκι 2008 2004 18-20. Η ιατρική έρευνα σε ανθρώπους θα πρέπει να γίνεται μόνο όταν η σημαντικότητα των συμπερασμάτων υπερτερεί των πιθανών κινδύνων και δυσχερειών για το ερευνητικό υπόστρωμα. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό όταν το τελευταίο είναι υγιείς εθελοντές. Η ιατρική έρευνα δικαιολογείται μόνο όταν υπάρχει ισχυρή πιθανότητα, οι πληθυσμοί πάνω στους οποίους διεξάγεται η έρευνα, να ωφεληθούν από τα αποτελέσματά της. Εκείνοι πάνω στους οποίους γίνεται η έρευνα θα πρέπει να είναι εθελοντές και πληροφορημένοι για το ερευνητικό πρόγραμμα. 2008 18-20. Medical research involving human subjects may only be conducted if the importance of the objective outweighs the inherent risks and burdens to the research subjects. Participation by competent individuals as subjects in medical research must be voluntary. Although it may be appropriate to consult family members or community leaders, no competent individual may be enrolled in a research study unless he or she freely agrees. <ΠΡΟΣΤΕΘΗΚΕ> <ΑΦΑΙΡΕΘΗΚΕ> 68 <ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ-ΑΠΟΣΑΦΗΝΙΣΗ>

Διακήρυξη του Ε σίνκι 2008 2004 21. Θα πρέπει πάντα να σέβεται το δικαίωμα του ερευνητικού υποστρώματος να διασφαλίσει την ακεραιότητά του. Θα πρέπει να λαμβάνεται κάθε μέτρο για το σεβασμό της ιδιωτικότητάς του, την εξασφά ιση της πληροφόρησης του ασθενούς και για την ελαχιστοποίηση της πιθανότητας επίδρασης της μελέτης στη φυσική και πνευματική ακεραιότητα και προσωπικότητά του. 2008 21. Every precaution must be taken to protect the privacy of research subjects and the confidentiality of their personal information and to minimize the impact of the study on their physical, mental and social integrity. <ΠΡΟΣΤΕΘΗΚΕ> <ΑΦΑΙΡΕΘΗΚΕ> 69 <ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ-ΑΠΟΣΑΦΗΝΙΣΗ>

Διακήρυξη του Ε σίνκι 2008 2004 22. Σε οποιαδήποτε έρευνα πάνω σε ανθρώπινες υπάρξεις για κάθε υποτιθέμενο θέμα θα πρέπει να υπάρχει ολοκληρωμένη πληροφόρηση, σχετικά με τους στόχους, τις μεθόδους, τις πηγές χρηματοδότησης, οποιαδήποτε πιθανά αντικρουόμενα συμφέροντα, προσχώρηση του ερευνητή σε κάποιο οργανισμό, τα αντικειμενικά οφέ η και τους πιθανούς κινδύνους της μελέτης και τη δυσανεξία την οποία πιθανόν συνεπάγεται. Το υποκείμενο της έρευνας θα πρέπει να ενημερώνεται για το δικαίωμα του να απέχει από τη συμμετοχή στη μελέτη ή να διακόψει την συμφωνία της συμμετοχής οποιαδήποτε στιγμή, χωρίς να υπάρχουν κυρώσεις. Αφού σιγουρευτούμε ότι το υποκείμενο έχει κατανοήσει αυτές τις πληροφορίες, τότε πρέπει ο γιατρός να δεχθεί την εθελοντική συμμετοχή του, και κατά προτίμηση γραπτή. Εάν η συμμετοχή δεν είναι δυνατόν να είναι γραπτή, η μη καταγεγραμμένη συμφωνία θα πρέπει να τεκμηριωθεί επίσημα, με την παρουσία μάρτυρα. 2008 22. In medical research involving competent human subjects, each potential subject must be adequately informed of the aims, methods, sources of funding, any possible conflicts of interest, institutional affiliations of the researcher, the anticipated benefits and potential risks of the study and the discomfort it may entail, and any other relevant aspects of the study. The potential subject must be informed of the right to refuse to participate in the study or to withdraw consent to participate at any time without reprisal. Special attention should be given to the specific information needs of individual potential subjects as well as to the methods used to deliver the information. After ensuring that the potential subject has understood the information, the physician or another appropriately qualified individual must then seek the potential subject's freely-given informed consent, preferably in writing. If the consent cannot be expressed in writing, the non-written consent must be formally documented and witnessed. <ΠΡΟΣΤΕΘΗΚΕ> <ΑΦΑΙΡΕΘΗΚΕ> 70 <ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ-ΑΠΟΣΑΦΗΝΙΣΗ>

Διακήρυξη του Ε σίνκι 2008 2004 22.- 2008 22 (συνχ.). For medical research using identifiable human material or data, physicians must normally seek consent for the collection, analysis, storage and/or reuse. There may be situations where consent would be impossible or impractical to obtain for such research or would pose a threat to the validity of the research. In such situations the research may be done only after consideration and approval of a research ethics committee. <ΠΡΟΣΤΕΘΗΚΕ> <ΑΦΑΙΡΕΘΗΚΕ> 71 <ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ-ΑΠΟΣΑΦΗΝΙΣΗ>

Διακήρυξη του Ε σίνκι 2008 2004 23. Όταν η συγκατάθεση για το ερευνητικό πρόγραμμα έχει δοθεί κατόπιν πληροφόρησης, ο γιατρός θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικός όταν το θέμα είναι άμεσα σχετιζόμενο με τον ίδιο το γιατρό ή υπάρχει περίπτωση η συγκατάθεση να έχει δοθεί κάτω από πίεση. Σε αυτήν την περίπτωση η ενημέρωση για τη συγκατάθεση θα πρέπει να γίνει από ένα καλά πληροφορημένο γιατρό ο οποίος δεν εμπλέκεται στην έρευνα και που είναι τελείως ανεξάρτητος από αυτή τη σχέση. 2008 23. When seeking informed consent for participation in a research study the physician should be particularly cautious if the potential subject is in a dependent relationship with the physician or may consent under duress. In such situations the informed consent should be sought by an appropriately qualified individual who is completely independent of this relationship. <ΠΡΟΣΤΕΘΗΚΕ> <ΑΦΑΙΡΕΘΗΚΕ> 72 <ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ-ΑΠΟΣΑΦΗΝΙΣΗ>

Διακήρυξη του Ε σίνκι 2008 2004 24. Για υποκείμενο έρευνας το οποίο είναι νομικά ανίκανο, σωματικά ή πνευματικά ανάπηρο για να δώσει συγκατάθεση ή είναι νομικά αναρμόδιο λόγω μικρής ηλικίας, ο ερευνητής θα πρέπει να διεκδικήσει συγκατάθεση κατόπιν ενημέρωσης από νομικά εξουσιοδοτημένο εκπρόσωπο ανά ογο με τον εφαρμόσιμο νόμο. Τέτοιες ομάδες δεν θα πρέπει να περιέχονται στην έρευνα εκτός και αν η έρευνα χρειάζεται να προστατέψει την υγεία αυτού του πληθυσμού που εκπροσωπούν και αυτή η έρευνα δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί αν αντικατασταθούν από νομικά ικανά άτομα. 2008 24. For a potential research subject who is incompetent, the physician must seek informed consent from the legally authorized representative. These individuals must not be included in a research study that has no likelihood of benefit for them unless it is intended to promote the health of the population represented by the potential subject, the research cannot instead be performed with competent persons, and the research entails only minimal risk and minimal burden. <ΠΡΟΣΤΕΘΗΚΕ> <ΑΦΑΙΡΕΘΗΚΕ> 73 <ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ-ΑΠΟΣΑΦΗΝΙΣΗ>

Διακήρυξη του Ε σίνκι 2008 2004 25. Όταν ένα υποκείμενο θεωρείται νομικά ανίκανο όπως όταν πρόκειται για ένα μικρό παιδί, είναι δυνατόν, να δοθεί συγκατάθεση για συμμετοχή στην έρευνα, και ο ερευνητής πρέπει να την εξασφαλίσει επιπρόσθετα από τη συγκατάθεση του νομικά κατοχυρωμένου προσώπου που τον εκπροσωπεί. 2008 25. When a potential research subject who is deemed incompetent is able to give assent to decisions about participation in research, the physician must seek that assent in addition to the consent of the legally authorized representative. The potential subject's dissent should be respected. <ΠΡΟΣΤΕΘΗΚΕ> <ΑΦΑΙΡΕΘΗΚΕ> 74 <ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ-ΑΠΟΣΑΦΗΝΙΣΗ>

Διακήρυξη του Ε σίνκι 2008 2004 26. Έρευνα σε άτομα από τα οποία δεν είναι δυνατόν να ζητηθεί συγκατάθεση, συμπεριλαμβανομένης της εξουσιοδότησης και κάποιας ανώτερης συγκατάθεσης, θα πρέπει να πραγματοποιείται μόνον όταν η σωματική / πνευματική κατάσταση, η οποία παρεμποδίζει την κατόπιν ενημέρωσης συγκατάθεση, είναι ένα απαραίτητο χαρακτηριστικό του πληθυσμού έρευνας. Οι συγκεκριμένοι λόγοι για την εμπλοκή στην έρευνα ατόμων με ένα χαρακτηριστικό που τους καθιστά ανίκανους να δώσουν συγκατάθεση κατόπιν ενημέρωσης, θα πρέπει να αναφέρονται στο πειραματικό πρωτόκο ο, για να ληφθεί υπ' όψιν και να γίνει αποδεκτό από την κριτική επιτροπή. Το πρωτόκο ο θα πρέπει να παρουσιάζει αυτή τη συγκατάθεση για να παραμείνει στην έρευνα, και θα πρέπει να προσκομιστεί το συντομότερο δυνατόν από τον ενή ικα ή το νομικά κατοχυρωμένο εκπρόσωπο. 2008 26. involving subjects who are physically or mentally incapable of giving consent, for example, unconscious patients, may be done only if the physical or mental condition that prevents giving informed consent is a necessary characteristic of the research population. In such circumstances the physician should seek informed consent from the legally authorized representative. If no such representative is available and if the research cannot be delayed, the study may proceed without informed consent provided that the specific reasons for involving subjects with a condition that renders them unable to give informed consent have been stated in the research protocol and the study has been approved by a research ethics committee. Consent to remain in the research should be obtained as soon as possible from the subject or a legally authorized representative. <ΠΡΟΣΤΕΘΗΚΕ> <ΑΦΑΙΡΕΘΗΚΕ> 75 <ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ-ΑΠΟΣΑΦΗΝΙΣΗ>

Διακήρυξη του Ε σίνκι 2008 2004 27. Τόσο οι συγγραφείς όσο και οι εκδότες έχουν ηθικές υποχρεώσεις, στη δημοσίευση των αποτελεσμάτων της έρευνας οι ερευνητές είναι υποχρεωμένοι να προστατέψουν την ακρίβεια των αποτελεσμάτων τους. Τόσο τα αρνητικά όσο και τα θετικά αποτελέσματα θα πρέπει να δημοσιεύονται διαφορετικά, να είναι διαθέσιμα στο κοινό. Οι πηγές έρευνας, η προσχώρηση οργανισμών και οποιεσδήποτε ενδιαφέρουσες αντιπαραθέσεις θα πρέπει να αναφέρονται στη δημοσίευση. Αναφορές των πειραματισμών που δεν συμφωνούν με τις αρχές που καταγράφονται σε αυτή τη διακήρυξη δεν θα πρέπει να γίνονται δεκτές προς 2008 27. Authors, editors and publishers all have ethical obligations with regard to the publication of the results of research. Authors have a duty to make publicly available the results of their research on human subjects and are accountable for the completeness and accuracy of their reports. They should adhere to accepted guidelines for ethical reporting. Negative and inconclusive as well as positive results should be published or otherwise made publicly available. Sources of funding, institutional affiliations and conflicts of interest should be declared in the publication. Reports of research not in accordance with the principles of this Declaration should not be accepted for publication. <ΠΡΟΣΤΕΘΗΚΕ> <ΑΦΑΙΡΕΘΗΚΕ> 76 <ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ-ΑΠΟΣΑΦΗΝΙΣΗ>

Διακήρυξη του Ε σίνκι 2008 2004 Γ. Επιπλέον αρχές για την ιατρική έρευνα που σχετίζονται με την ιατρική φροντίδα 28. Ο γιατρός θα πρέπει να συνδυάσει την ιατρική έρευνα με την ιατρική φροντίδα, μόνο και μόνο για να δικαιολογείται η έρευνα από την ενδεχόμενη προφυλακτική, διαγνωστική ή θεραπευτική της αξία. Όταν η ιατρική έρευνα συνδυάζεται με την ιατρική θεραπεία, παρουσιάζονται επιπρόσθετα δεδομένα για να προφυλάξουν τους ασθενείς πάνω στους οποίους γίνεται η έρευνα. 2008 C. ADDITIONAL PRINCIPLES FOR MEDICAL RESEARCH COMBINED WITH MEDICAL CARE 28. The physician may combine medical research with medical care only to the extent that the research is justified by its potential preventive, diagnostic or therapeutic value and if the physician has good reason to believe that participation in the research study will not adversely affect the health of the patients who serve as research subjects. <ΠΡΟΣΤΕΘΗΚΕ> <ΑΦΑΙΡΕΘΗΚΕ> 77 <ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ-ΑΠΟΣΑΦΗΝΙΣΗ>

Διακήρυξη του Ε σίνκι 2008 2004 29. Τα οφέ η, οι κίνδυνοι και η αποτελεσματικότητα μίας νέας μεθόδου θα πρέπει να ελέγχεται, έναντι αυτών με τις καλύτερες τρέχουσες προφυλακτικές, διαγνωστικές και θεραπευτικές μεθόδους. Αυτό δεν αποκλείει τη χρήση του placebo ή τη μη θεραπεία, σε μελέτες στις οποίες δεν υπάρχει αποδεδειγμένη προφυλακτική, διαγνωστική ή θεραπευτική μέθοδος. 2008 29. The use of placebo, or no treatment, is acceptable in studies where no current proven intervention exists; or where for compelling and scientifically sound methodological reasons the use of placebo is necessary to determine the efficacy or safety of an intervention and the patients who receive placebo or no treatment will not be subject to any risk of serious or irreversible harm. Extreme care must be taken to avoid abuse of this option. <ΠΡΟΣΤΕΘΗΚΕ> <ΑΦΑΙΡΕΘΗΚΕ> 78 <ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ-ΑΠΟΣΑΦΗΝΙΣΗ>

Διακήρυξη του Ε σίνκι 2008 2004 30. Στο συμπέρασμα της έρευνας, κάθε ασθενής που μπαίνει στη μελέτη θα πρέπει να διαβεβαιώνεται για την είσοδό του στην κατά το καλύτερο δυνατόν υποστηριζόμενη μελέτη σχετικά με τις προφυλακτικές, διαγνωστικές και θεραπευτικές μεθόδους που θα χρησιμοποιηθούν. 2008 30. At the conclusion of the study, patients entered into the study are entitled to be informed about the outcome of the study and to share any benefits that result from it, for example, access to interventions identified as beneficial in the study or to other appropriate care or benefits. Σχό ιο Εδώ, το κείμενο στην ε ηνική μετάφραση του 2004, δεν είχε αποδοθεί ορθώς. <ΠΡΟΣΤΕΘΗΚΕ> <ΑΦΑΙΡΕΘΗΚΕ> 79 <ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ-ΑΠΟΣΑΦΗΝΙΣΗ>

Διακήρυξη του Ε σίνκι 2008 2004 31. Ο γιατρός θα πρέπει να ενημερώνει πλήρως τον ασθενή για το ποιες εκδοχές - πλευρές της φροντίδας σχετίζονται με την έρευνα. Η άρνηση του ασθενούς να συμμετάσχει στη μελέτη δεν θα πρέπει ποτέ, να σχετίζεται με τη σχέση ασθενούς - γιατρού. 2008 31. The physician must fully inform the patient which aspects of the care are related to the research. The refusal of a patient to participate in a study or the patient's decision to withdraw from the study must never interfere with the patient-physician relationship. <ΠΡΟΣΤΕΘΗΚΕ> <ΑΦΑΙΡΕΘΗΚΕ> 80 <ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ-ΑΠΟΣΑΦΗΝΙΣΗ>

Διακήρυξη του Ε σίνκι 2008 2004 32. Κατά τη θεραπεία των ασθενών, όταν οι αποδεδειγμένες προφυλακτικές, διαγνωστικές ή θεραπευτικές μέθοδοι φαίνονται να είναι μη αποτελεσματικές, ο γιατρός, με μία κατόπιν ενημέρωσης συμφωνία με τον ασθενή, πρέπει να είναι ελεύθερος να χρησιμοποιήσει μη εγκεκριμένες, νέες προφυλακτικές, διαγνωστικές ή θεραπευτικές μεθόδους, εάν κατά την κρίση του γιατρού μπορούν να προσφέρουν ελπίδα για να σωθεί η ζωή, να επανέ θει η υγεία ή να εξαλειφθεί ο πόνος και η κακουχία. Όπου είναι δυνατόν αυτά τα μέτρα θα πρέπει να αποτελούν το αντικείμενο της έρευνας και να έχουν σχεδιαστεί για να εξασφαλιστεί η ασφά εια και η αποτελεσματικότητά τους. Σε ό ες τις περιπτώσεις θα πρέπει να καταγράφονται ό ες οι νέες πληροφορίες και όπου είναι απαραίτητο να δημοσιεύονται. Θα πρέπει να ακολουθούνται ό ες οι ά ες συστάσεις αυτής της διακήρυξης. 2008 32. Ιn the treatment of a patient, where proven interventions do not exist or have been ineffective, the physician, after seeking expert advice, with informed consent from the patient or a legally authorized representative, may use an unproven intervention if in the physician's judgement it offers hope of saving life, re-establishing health or alleviating suffering. Where possible, this intervention should be made the object of research, designed to evaluate its safety and efficacy. In all cases, new information should be recorded and, where appropriate, made publicly available. <ΠΡΟΣΤΕΘΗΚΕ> <ΑΦΑΙΡΕΘΗΚΕ> 81 <ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ-ΑΠΟΣΑΦΗΝΙΣΗ>

Από την Νυρεμβέργη (1947)... στο Ε σίνκι (1964) Βασική Διαφορά η χαλάρωση της έννοιας ΣΥΓΚΑΤΑΘΕΣΗ στον Κώδικα της Νυρεμβέργης εννοείται ως ΑΠΟΛΥΤΗ στη Διακήρυξη του Ε σίνκι πρέπει να Επιδιώκεται και είναι Απαραίτητη/Επιθυμητή, ενώ αποκτά υπόσταση και ο Εκπρόσωπος/Υπεύθυνος κατά Νόμον 82

Από το Ε σίνκι (1964)... στο Ε σίνκι (2013) 7 Αναθεωρήσεις 2 Αποσαφηνίσεις/Επεξηγήσεις υπερτριπλασιάζεται σε Έκταση...... από 11 σε 37 παραγράφους 29η Γενική Συνέ ευση της WMA, Tokyo, Japan, Οκτώβριος 1975 35η Γενική Συνέ ευση της WMA, Venice, Italy, Οκτώβριος 1983 41η Γενική Συνέ ευση της WMA, Hong Kong, Σεπτέμβριος 1989 48η Γενική Συνέ ευση της WMA, Rep. of South Africa, Οκτώβριος 1996 52η Γενική Συνέ ευση της WMA, Edinburgh, Scotland, October 2000 53η Γενική Συνέ ευση της WMA, Washington 2002 (προσετέθη επεξηγηματικό σχό ιο για την παράγραφο 29) 55η Γενική Συνέ ευση της WMA, Tokyo 2004 (προσετέθη επεξηγηματικό σχό ιο για την παράγραφο 30) 59η Γενική Συνέ ευση της WMA, Seoul, Οκτώβριος 2008 64η Γενική Συνέ ευση της WMA, Fortaleza, Brazil, Οκτώβριος 2013 83

Από το Ε σίνκι (1964)... στο Ε σίνκι (1975) 1η Αναθεώρηση 29η Γενική Συνέ ευση της WMA, Tokyo, Japan, Οκτώβριος 1975 Ο νομικός εκπρόσωπος αντικαθιστάται από τον υπεύθυνο συγγενή Απαλοιφή γένους κατά τη διατύπωση (gender neutral) Το συμφέρον του Ατόμου υπερέχει εκείνων της κοινωνίας και της επιστήμης Εισάγεται η έννοια της Ανεξάρτητης (επιβ έπουσας) Επιτροπής (απαρχή καθιέρωσης των Επιτροπών Ηθικής ) Η Συναίνεση του μετέχοντος (informed consent) μετακινείται στις βασικές αρχές, αποκτά βαρύνουσα σημασία και διευκρινίζεται περαιτέρω, ενώ σε περίπτωση που δεν εξασφαλίζεται ο υπεύθυνος ερευνητής είναι υπό ογος στην ελέγχουσα Επιτροπή (ηθικής) Κάνουν την εμφάνισή τους αρχές ηθικής στο καθεστώς Δημοσιεύσεως ερευνητικών αποτελεσμάτων Οποιαδήποτε προτεινόμενη έρευνα συγκρίνεται με μέτρο την καλύτερη διαθέσιμη θεραπευτική αντιμετώπιση 84

Από το Ε σίνκι (1975)... στο Ε σίνκι (1983) 2η Αναθεώρηση 35η Γενική Συνέ ευση της WMA, Venice, Italy, Οκτώβριος 1983 Αναζήτηση συγκατάθεσης από ανή ικα άτομα 85

Από το Ε σίνκι (1983)... στο Ε σίνκι (1989) 3η Αναθεώρηση 41η Γενική Συνέ ευση της WMA, Hong Kong, Σεπτέμβριος 1989 Αναβάθμιση και Διευκρίνηση του ρό ου των Ανεξάρτητων επιτροπών ελέγχου Εμφανίζεται ο ανταγωνιστής (1982): International Ethical Guidelines for Biomedical Research Involving Human Subjects έκδοση των Council for International Organizations of Medical Sciences (CIOMS) και World Health Organization (WHO) 86

Από το Ε σίνκι (1989)... στο Ε σίνκι (1996) 4η Αναθεώρηση 48η Γενική Συνέ ευση της WMA, Rep. of South Africa, Οκτώβριος 1996 AIDS Clinical Trials Group (ACTG) Study 1994 (WHO, Geneva Group): "Placebo-controlled trials offer the best option for a rapid and scientifically valid assessment of alternative antiretroviral drug regimens to prevent transmission of HIV" ευθεία διαφοροποίηση με το: (1993-CIOMS): "The ethical standards applied should be no less exacting than they would be in the case of research carried out in country" η ενσωμάτωση στην 4η Αναθεώρηση της φράσεως: "This does not exclude the use of inert placebo in studies of where no proven diagnostic or therapeutic method exists", οδηγεί στο σχίσμα με το FDA 87

Από το Ε σίνκι (1996)... στο Ε σίνκι (2000) 5η Αναθεώρηση 52η Γενική Συνέ ευση της WMA, Edinburgh, Scotland, October 2000 Ethical Imperialism vs In the treatment of the sick person, the physician must be free to use a new diagnostic and therapeutic measure, if in his or her judgement, it offers hope of saving life, reestablishing health or alleviating suffering Ο ική αναδιαμόρφωση και Αναδιάταξη με στόχο αφενός την ενσωμάτωση όρων που αφορούν στη βιοϊατρική έρευνα, α ά που κυρίως αναδεικνύει τη συνεχιζόμενη μάχη ανάμεσα στα δικαιώματα του ατόμου και του γενικότερου καλού προς την κοινωνία Αφαιρείται ο διαχωρισμός μεταξύ Θεραπευτικής και μη Θεραπευτικής Έρευνας Σε σχέση με το προηγούμενο γίνεται ιδιαίτερη αναφορά για τους υγιείς εθελοντές οι οποίοι είναι και περισσότερο ευά ωτοιεφόσον δεν έχουν άμεσα ωφέ η για την υγεία τους από την έρευνα Γίνεται προσπάθεια να τονιστεί η υπεροχή των ηθικών κανόνων απέναντι στη νομοθεσία και τις κατά περίπτωση κανονιστικές διατάξεις και αποφάσεις 88

Από το Ε σίνκι (1996)... στο Ε σίνκι (2000) 5η Αναθεώρηση (συνχ.) 52η Γενική Συνέ ευση της WMA, Edinburgh, Scotland, October 2000 Γίνεται αναφορά σε πληθυσμούς κια πιθανά ωφέ η (ως αναγκαιότητα) Γίνεται πλέον σαφής αναφορά σε σύγκρουση συμφερόντων και στους ηθικούς κανόνες που πρέπι να διέπουν τις επιστημονικές δημοσιεύσεις Εμφανίζεται το μέρος της Διακήρυξης: Additional Principles (εδώ περιλαμβάνονται ό α τα αμφιλεγόμενα άρθρα και οι διευκρινήσεις) Η DoH παίρνει σαφή θέση στον αγώνα ethical universalism vs ethical pluralism που έχει αρχίσει να λαμβάνει διαστάσεις μετά την 4η αναθεώρηση (στέ νοντας το μήνυμα πως the exploitation of poor populations as a means to an end, by research from which they would not benefit, is unacceptable... Ταυτόχρονα η επαναδιατύπωση του: the use of placebo where 'no proven' intervention exists δημιουργεί μια νέα διαμάχη επειδή ορισμένοι την ερμηνεύουν ως απαγόρευση της χρήσης placebo σε περιπτώσεις που υπάρχει αποδεδειγμένη θεραπεία... ('active-control orthodoxy' vs 'placebo orthodoxy') 89

Από το Ε σίνκι (2002)... στο Ε σίνκι (2004) 1η & 2η Επεξήγηση 53η Γενική Συνέ ευση της WMA, Washington 2002 (προσετέθη επεξηγηματικό σχό ιο για την παράγραφο 29) 55η Γενική Συνέ ευση της WMA, Tokyo 2004 (προσετέθη επεξηγηματικό σχό ιο για την παράγραφο 30) (29) WMA:...there appeared to be 'diverse interpretations and possibly confusion' και αναφέρεται σε περιπτώσεις:όπου η χρήση ενός placebo:... θα μπορούσε να είναι 'ethically acceptable', namely 'compelling methodological reasons', or 'minor conditions' where the 'risk of serious or irreversible harm' was considered low (η WMA προσπαθεί να συμβιβάσει τα ασυμβίβαστα) Για τον λόγο αυτό η επεξήγηση καταλήγει στο ότι: the wording must be interpreted in the light of all the other principles of the Declaration Κατάσταση πριν και μετά τη συμμετοχή (πιθανό κέρδος) σε σχέση με την μη συμμετοχή (30) έφερε την τροποποίηση για πιθανή εφαρμογή του post trial care. 90