ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΩΝ Κριτήρια αξιολόγησης θέµατος ελεύθερης ανάπτυξης & Οδηγίες Βαθµολόγησης Κλάδος ΠΕ60-70 Εισαγωγή Στη διεθνή ερευνητική πρακτική χρησιµοποιούνται, συνήθως, δύο µέθοδοι αξιολόγησης των γραπτών δοκιµίων: της γενικής εντύπωσης και της αναλυτικής αξιολόγησης. Υπάρχει πλούσια σχετική έρευνα ως προς την πιο ενδεδειγµένη µέθοδο µε αποτελέσµατα µάλλον αντιφατικά. Η κάθε µέθοδος έχει πλεονεκτήµατα αλλά και µειονεκτήµατα. Γι' αυτό ακολουθούνται πολύ συχνά και οι δυο αυτές µέθοδοι, µια λογική που προτείνεται και για την αξιολόγηση των σεναρίων των εκπαιδευτικών. Η παρούσα πρόταση αξιολόγησης λαµβάνει υπόψη της το Α.Π.Σ. των ΚΣΕ, το επιµορφωτικό υλικό που έχει χρησιµοποιηθεί στη διδασκαλία και την περιγραφή που υπάρχει εκεί ως προς τα βασικά χαρακτηριστικά ενός σεναρίου για τον κλάδο ΠΕ60-70. Θεωρεί επίσης ότι η αξιολόγηση θα γίνει από δύο ανεξάρτητους αξιολογητές. Το ίδιο σύστηµα, βέβαια, µπορεί να αξιοποιηθεί και για αξιολόγηση που µπορεί να γίνει από έναν µόνο κριτή. Ι. Σύστηµα αξιολόγησης του ανοιχτού θέµατος Η τελική βαθµολογία (ΤΒ) αποτιµάται στην κλίµακα 0 100. Η βαθµολογία αυτή ΕΑ.ΙΤΥ/ ΤΕΚ σελ. 1 από 15 Πλαίσιο Αξιολόγησης ΠΕ60-70
προκύπτει από τον ακόλουθο τύπο: ΤΒ = ½*(βΟΑ +βαα), όπου βοα είναι ο βαθµός της ολικής αξιολόγησης σε κλίµακα 0 100 και βαα είναι ο βαθµός της αναλυτικής αξιολόγησης σε κλίµακα 0 100. Α. Αξιολόγηση µε τη µέθοδο της γενικής εντύπωσης (ολική αξιολόγηση) Στην ενότητα αυτή γίνεται µια συνολική αξιολόγηση της γενικής εικόνας του σεναρίου, όπου µεταξύ άλλων αποτιµώνται η πληρότητα, η καταλληλότητα, η επαρκής και αποτελεσµατική χρήση των ΤΠΕ, η συνέπεια οργάνωσης, η σαφήνεια περιγραφής και η κατάλληλη αιτιολόγηση των επιλογών που κάνει ο εκπαιδευτικός. Οι βαθµολογητές διαβάζουν το γραπτό µια φορά και βαθµολογούν τη γενική εντύπωση που αποκοµίζουν. Είναι µια γνωστή πρακτική τόσο στο σχολείο όσο και στην καθηµερινή µας επικοινωνιακή πρακτική και αντιπροσωπεύει την αίσθηση που διαµορφώνουµε µε µια πρώτη επαφή ως προς την επάρκεια µιας πρότασης. Σ αυτή τη φάση οι διορθωτές δεν αξιολογούν ξεχωριστά επιµέρους πλεονεκτήµατα και αδυναµίες, χωρίς να σηµαίνει πως δεν επηρεάζονται από αυτές, αλλά προσπαθούν µε τη βαθµολογία τους να αποτυπώσουν τη συνισταµένη όλων αυτών, που µε µια πρώτη ανάγνωση ένιωσαν διαβάζοντας το συγκεκριµένο κείµενο. Λόγω του γεγονότος ότι στην προκειµένη περίπτωση δεν υπάρχει ένα ενιαίο και οµοιογενώς εκπαιδευµένο σώµα βαθµολογητών, επιβάλλεται να έχουµε υπόψη µας τα ακόλουθα κατά την αξιολόγηση αυτή. Α) Το σενάριο είναι κατά βάση ένα σχέδιο µαθήµατος, αυτό που πάντα έχει στο µυαλό του ο εκπαιδευτικός. Ως τώρα δεν χρειαζόταν να διατυπώσει ρητά κάποιο σενάριο (παρότι υπάρχουν εκπαιδευτικοί που το έκαναν πάντα), γιατί χρησιµοποιούσε συνήθως ένα µέσο διδασκαλίας, το βιβλίο ή το έντυπο, γενικότερα, και ακολουθούσε σε γενικές γραµµές τη λογική του. Β) Τρία είναι τα νέα δεδοµένα που επιβάλλουν να έχουν οι εκπαιδευτικοί τη δυνατότητα να σχεδιάζουν ένα σενάριο, τα οποία (νέα δεδοµένα) είναι απαραίτητο να ενσωµατώνονται στις προτάσεις τους και θα αποτελούν σηµαντικό οδηγό και κατά τη ολική αξιολόγηση. 1. Οι νεότερες αντιλήψεις στη διδασκαλία και τη µάθηση που αντιµετωπίζουν διαφορετικά το µαθητή, το δάσκαλο και τη διαδικασία µάθησης. ΕΑ.ΙΤΥ/ ΤΕΚ σελ. 2 από 15 Πλαίσιο Αξιολόγησης ΠΕ60-70
2. Η ύπαρξη πολλών µέσων (έντυπα αλλά και ηλεκτρονικά µέσα) που επιβάλλουν τη συνειδητή επιλογή και κατάλληλη ενσωµάτωσή τους (µε βάση το 1 και 3) στη διδασκαλία. 3. Το γεγονός ότι πολλά από τα νέα µέσα αυτά είναι και µέσα πρακτικής γραµµατισµού, γεγονός µε ιδιαίτερη σπουδαιότητα στην πρωτοβάθµια εκπαίδευση. Η τρίτη αυτή παράµετρος είναι ιδιαίτερα σηµαντική για παράδειγµα στο µάθηµα της γλώσσας και λιγότερο ή και καθόλου (ανάλογα µε το θέµα) σε άλλα µαθήµατα. Γ) Η ολική αξιολόγηση αποτιµά κατά πόσο η πρόταση που διαβάζουµε δείχνει εκπαιδευτικό που έχει κατανοήσει τη νέα αυτή πραγµατικότητα και µπορεί να αξιοποιήσει τις ΤΠΕ µε τρόπο δηµιουργικό στην τάξη και στο σχολείο του. Πρέπει να σηµειωθεί στο σηµείο αυτό ότι η συντριπτική πλειοψηφία των εκπαιδευτικών που έχουν λάβει µέρος στην επιµόρφωση βρίσκονται για πρώτη φορά αντιµέτωποι µε το πρόβληµα δηµιουργίας εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων µε ΤΠΕ. Ειδικότερα, για τον κλάδο των ΠΕ60/70, που διδάσκει πολλά γνωστικά αντικείµενα και συχνά έχει να κάνει µε πολλές διαφορετικές ηλικίες (παιδιά από 6 έως και 12 ετών), η διαδικασία αυτή είναι ιδιαίτερα πολύπλοκη και σύνθετη. Αντίθετα, η σχεδίαση µιας εκπαιδευτικής δραστηριότητας και πολύ περισσότερο ενός εκπαιδευτικού σεναρίου µε ΤΠΕ συνιστά µια ικανότητα που αποκτάται σε βάθος χρόνου και απαιτεί συγκροτηµένη επιµόρφωση και κατάλληλη πρακτική άσκηση. Οι εγγενείς αυτές δυσκολίες πρέπει να συνυπολογιστούν κατά τη διαδικασία βαθµολόγησης. Η συνολική εντύπωση που θα προκύψει από µια πρώτη ανάγνωση του γραπτού θα αποτιµάται σε µια κλίµακα από 0-100. Χωρίς να είναι απόλυτος κανόνας, είναι χρήσιµο η γενική εντύπωση να λάβει υπόψη της τους ακόλουθους άξονες: Γίνεται, εάν θεωρείται σκόπιµο, διερεύνηση της προαπαιτούµενης γνώσης µε συγκεκριµένο τρόπο, καθώς επίσης και διερεύνηση των ιδεών, αντιλήψεων και αναπαραστάσεων των µαθητών; Γίνεται κατάλληλη διατύπωση σκοπού και στόχων του σεναρίου µε βάση το ή τα γνωστικά αντικείµενα που έχουν επιλεγεί; ιευκολύνεται και πώς η υλοποίηση του σκοπού και των στόχων µε τη χρήση των ΤΠΕ; Αναφέρονται συγκεκριµένη ή συγκεκριµένες κατηγορίες λογισµικού που ΕΑ.ΙΤΥ/ ΤΕΚ σελ. 3 από 15 Πλαίσιο Αξιολόγησης ΠΕ60-70
χρησιµοποιούνται στο σενάριο; Αιτιολογείται επαρκώς η επιλογή τους; Η κατηγορία που επιλέγεται εξυπηρετεί την υλοποίηση του σκοπού και των στόχων; Υπάρχουν κατηγορίες λογισµικού που θα µπορούσαν να χρησιµοποιηθούν και δεν γίνεται χρήση; Εάν είναι απαραίτητο, αναφέρεται πως ενισχύονται οι προϋπάρχουσες γνώσεις, ανασκευάζονται οι λανθασµένες αντιλήψεις και οι αρχικές ιδέες των µαθητών, αναδοµούνται οι αναπαραστάσεις, και δηµιουργείται το κατάλληλο πλαίσιο για την οικοδόµηση των νέων γνώσεων; Εξηγείται πως οργανώνεται η τάξη ώστε να χρησιµοποιηθούν επαρκώς οι ΤΠΕ και αιτιολογούνται κατάλληλα οι επιλογές που γίνονται; Παρουσιάζεται και αναλύεται επαρκώς η υλικοτεχνική υποδοµή που απαιτείται για την υλοποίηση του σεναρίου; Αναφέρονται και αιτιολογούνται επαρκώς η ακολουθούµενη διδακτική µέθοδος και οι προτεινόµενες δραστηριότητες για τους µαθητές στο πλαίσιο του σεναρίου; Αναδεικνύεται η προστιθέµενη αξία των χρησιµοποιούµενων λογισµικών και των υπολογιστικών περιβαλλόντων; Περιγράφονται επαρκώς οι δυνατές ενέργειες του εκπαιδευτικού και των µαθητών και στο πώς συµβάλλουν στην επιτυχία των σκοπών και των στόχων του σεναρίου; Περιγράφονται µε σαφήνεια η διαδικασία υλοποίησης του σεναρίου και σκιαγραφούνται επαρκώς τα βασικά σηµεία ενός ενδεικτικού φύλλου εργασίας για τους µαθητές; Η περιγραφή αυτή συνάδει µε το σκοπό του σεναρίου και υποστηρίζει στόχους του; Γίνεται προσπάθεια ώστε να αναδειχθεί η χρήση των ΤΠΕ και η προστιθέµενη αξία τους µέσα από την περιγραφή του φύλλου εργασίας; Β. Σύστηµα αναλυτικής αξιολόγησης Η αναλυτική αξιολόγηση θα αποτιµάται σε µια κλίµακα από 0-100. Οι διορθωτές µετά από την καταγραφή της βαθµολογίας τους από την ολική αξιολόγηση ακολουθούν την αναλυτική αξιολόγηση των σεναρίων µε βάση το σχήµα που περιγράφεται στη συνέχεια. Το σχήµα αυτό στηρίζεται στις πληροφορίες που είχαν στη διάθεσή τους οι αξιολογούµενοι ως προς τη δοµή του σεναρίου και το περιεχόµενό του και ακολουθεί σε γενικές γραµµές την εκφώνηση που δόθηκε στην εξέταση. ΕΑ.ΙΤΥ/ ΤΕΚ σελ. 4 από 15 Πλαίσιο Αξιολόγησης ΠΕ60-70
Χωρίζουµε την προτεινόµενη δοµή ενός σεναρίου σε τρεις κύριες ενότητες: α) επιµέρους πτυχές του σεναρίου αναφορικά µε την παιδαγωγική και τη διδακτική του τεκµηρίωση (άριστα 55), β) Αξιοποίηση εκπαιδευτικών λογισµικών και περιβαλλόντων στο πλαίσιο του σεναρίου (άριστα 30) γ) Άλλες παράµετροι (π.χ. διάρκεια, οδηγίες, οργάνωση της τάξης, υλικοτεχνική υποδοµή, παρατηρήσεις, κλπ.) (άριστα το 15) Ο διορθωτής κατά τη φάση της αναλυτικής βαθµολόγησης µελετά τις επιµέρους πτυχές του γραπτού λαµβάνοντας υπόψη ότι κάποια θέµατα που ζητούνται από την εκφώνηση είναι δυνατόν να έχουν απαντηθεί σε διαφορετικά µέρη του γραπτού. Στη συνέχεια γίνεται αναλυτική περιγραφή της προτεινόµενης διαδικασίας. 1. Αξιολόγηση επιµέρους παιδαγωγικών και διδακτικών πτυχών του σεναρίου (άριστα το 55) Στην ενότητα αυτή γίνεται αξιολόγηση επιµέρους πτυχών του σεναρίου που σχετίζονται µε τη διδακτική και την παιδαγωγική του τεκµηρίωση. Εδώ αναµένουµε µια αδροµερή περιγραφή της εικαζόµενης εφαρµογής του σεναρίου στην τάξη. Αναµένουµε: -να δοθούν οι απαραίτητες παράµετροι που έχει κατά νου ο εκπαιδευτικός για την εφαρµογή της πρότασής του (π.χ. µέγεθος τάξης, ιδιαιτερότητες κλπ.), -να συνδέεται (ρητά ή όχι) η πορεία διδασκαλίας µε τα άλλα µέρη (π.χ. φύλλο εργασίας, στόχοι, λογισµικό κλπ.), -να δίνονται (αν είναι απαραίτητο) οι προϋποθέσεις υλοποίησης κλπ. -να είναι, πρωτίστως, ολοκληρωµένη και σαφής η περιγραφή. Η περιγραφή του σεναρίου αποτελεί τον πυρήνα της κάθε πρότασης και είναι φυσικό να αποτελεί την ενότητα από την οποία µπορούµε να κατανοήσουµε καλύτερα και την όλη συλλογιστική που αναπτύσσεται στο κάθε σενάριο. Περιγραφή άλλων εκδοχών του σεναρίου δεν είναι απαραίτητη, θα προσµετράται ωστόσο ΕΑ.ΙΤΥ/ ΤΕΚ σελ. 5 από 15 Πλαίσιο Αξιολόγησης ΠΕ60-70
θετικά, αν υπάρχει. Ειδικότερα, δίνεται έµφαση στους ακόλουθους άξονες: α) Τίτλος και γνωστικές περιοχές (άριστα το 5) Η διατύπωση του τίτλου εκφράζει το πνεύµα του σεναρίου που ακολουθεί; εν υπάρχει πρόβληµα εάν ακολουθείται κάποιος από τους προτεινόµενους τίτλους αφού πρόκειται για επιλογή. Οι γνωστικές περιοχές αναφέρονται σε µια διδακτική ενότητα ή υποενότητα; Έχουν, εάν χρειάζεται, διαθεµατικό χαρακτήρα; Είναι απαραίτητο να υπάρχει συνέπεια ανάµεσα στις περιοχές που δηλώνονται και σε αυτές που αναπτύσσονται στο σώµα του σεναρίου. Αρνητικό θεωρείται το να εµπλέκονται πολλά ζητήµατα που είναι αδύνατον να καλυφθούν από ένα σενάριο ή και το αντίθετο: να καλύπτονται θέµατα που δεν έχουν αναφερθεί εδώ, κάτι που δείχνει ότι αυτό δεν γίνεται συνειδητά. β) Σκοπός, στόχοι (άριστα το 5) Αποτυπώνονται ο σκοπός και οι στόχοι του σεναρίου; Το ερώτηµα που απασχολεί το διορθωτή εδώ είναι: διατυπώνει µε σαφήνεια και ο οικονοµία ο εκπαιδευτικός το σκοπό και τους στόχους του; Έχουν σχέση οι στόχοι που παραθέτει εδώ µε τις άλλες ενότητες του σεναρίου; -Αξιολογούµε θετικά τη σαφή διατύπωση των στόχων που παρακολουθούν το υπόλοιπο µέρος του σεναρίου. -Αξιολογούµε αρνητικά πολύ γενικούς στόχους που έχουν σχέση µε ολόκληρο το µάθηµα και όχι µε το ζήτηµα που διαπραγµατεύεται στο συγκεκριµένο σενάριο (π.χ. στόχοι όπως: «γνωριµία µε το φυσικό περιβάλλον» ή «διδασκαλία του γραπτού λόγου», που αποτελούν στόχους πολλών τάξεων και πολλών ενοτήτων, είναι πολύ γενικοί και πρέπει να εξειδικεύονται µε βάση τη συγκεκριµένη κάθε φορά πρόταση). γ) Γνώσεις, πρότερες ιδέες ή αντιλήψεις των µαθητών (άριστα το 5) Ποιες αρχικές ιδέες και αναπαραστάσεις των µαθητών προσπαθεί να διερευνήσει ο ΕΑ.ΙΤΥ/ ΤΕΚ σελ. 6 από 15 Πλαίσιο Αξιολόγησης ΠΕ60-70
εκπαιδευτικός; Ποιες είναι οι δραστηριότητες που χρησιµοποιεί ο εκπαιδευτικός για να γνωρίσει τις πρότερες γνώσεις και τις αρχικές ιδέες των µαθητών για τις προς µελέτη έννοιες; Πώς αυτές λήφθηκαν υπόψη στη σχεδίαση του σεναρίου; υπάρχει πρόβλεψη σε φύλλα εργασίας; Θετικά κρίνεται η έστω και γενική αναφορά σε ιδέες, αντιλήψεις και αναπαραστάσεις των µαθητών ενώ συνεκτιµάται ο προσδιορισµός των πρότερων γνώσεων. Θετικά εκτιµάται επίσης η χρήση λογισµικών (π.χ. εννοιολογική χαρτογράφηση) για την καταγραφή των πρότερων ιδεών των παιδιών. Αρνητικά κρίνεται εάν δεν γίνεται κάποια αναφορά στο θέµα αυτό ενώ ο βαθµολογητής κρίνει ότι είναι απαραίτητο. δ) Θεωρίες µάθησης, παιδαγωγική προσέγγιση, διδακτική µέθοδος, διδακτικές προσεγγίσεις και στρατηγικές (άριστα το 20) Αναφέρονται, ποια ή ποιες θεωρίες µάθησης χρησιµοποιούνται; Ποια παιδαγωγική προσέγγιση και ποιες διδακτικές στρατηγικές λαµβάνουν χώρα; Γίνεται σαφές σε ποια σηµεία του σεναρίου αφορούν οι στρατηγικές αυτές και πώς υλοποιούνται; Υπάρχει συνέπεια ανάµεσα σε θεωρία µάθησης, παιδαγωγική προσέγγιση και διδακτικές στρατηγικές; Αιτιολογούνται οι λόγοι για τους οποίους επιλέγονται οι εν λόγω θεωρίες µάθησης, παιδαγωγικές προσεγγίσεις και διδακτικές µέθοδοι και στρατηγικές; Η ενότητα αυτή είναι πολύ σηµαντική για την ανάπτυξη κατάλληλων εκπαιδευτικών σεναρίων µε τις ΤΠΕ αλλά είναι ενδεχοµένως µια από τις δυσκολότερες στη σχεδίαση και την εφαρµογή της. Ο διορθωτής πρέπει να συνεκτιµήσει ότι το σώµα των εκπαιδευτικών που αξιολογείται είναι πολύ εκτεταµένο και µε πολλές ιδιαιτερότητες: Εκπαιδευτικοί µε πολλά χρόνια υπηρεσίας (και συνεπώς µε γνώση παλαιότερων κυρίως θεωριών διδασκαλίας και µάθησης), εκπαιδευτικοί µε σπουδές σε παιδαγωγικές ακαδηµίες ή παιδαγωγικά τµήµατα, εκπαιδευτικοί µε επιµόρφωση σε διδασκαλεία ή όχι, κλπ. Συνεπώς, το σώµα των εκπαιδευτικών αυτών έχει ποικίλες και ετερόκλητες συχνά γνώσεις, οι οποίες αναπόδραστα θα επιδράσουν στην παιδαγωγική και διδακτική σχεδίαση του σεναρίου. Τα στοιχεία που αφορούν την ενότητα αυτή αντλούνται τόσο από την περιγραφή και την ΕΑ.ΙΤΥ/ ΤΕΚ σελ. 7 από 15 Πλαίσιο Αξιολόγησης ΠΕ60-70
αιτιολόγηση του σεναρίου, όσο και από άλλα σηµεία του προς βαθµολόγηση γραπτού (π.χ. οργάνωση τάξης, περιγραφή λογισµικών, διατύπωση σκοπού και στόχων, κλπ). Θετικά βαθµολογείται στην ενότητα αυτή η αναφορά σε συγκεκριµένες µεθόδους ή διδακτικές προσεγγίσεις (π.χ. συνεργατική µάθηση, µάθηση σε οµάδες, επίλυση προβλήµατος, διερεύνηση, κλπ.) σε συνδυασµό µε θεωρίες µάθησης που είναι σε συµφωνία µε τις προσεγγίσεις αυτές. Θετικά επίσης βαθµολογείται η αξιοποίηση του επιµορφωτικού υλικού που έχει δοθεί στους εκπαιδευτικούς. εν ευνοούνται βαθµολογικά οι ασαφείς περιγραφές και η γενικόλογη τεκµηρίωση. ε) Περιγραφή υλοποίησης σεναρίου (περιγραφή διαδικασίας, φύλλα εργασίας εργασίας, συνέπεια σκοπού, στόχων) (άριστα το 20) Υπάρχει περιγραφή υλοποίησης του σεναρίου; Προσφέρει η περιγραφή αυτή µια γρήγορη αλλά συνεκτική εικόνα για το τι πρέπει να γίνει και πώς; Υπάρχουν κατάλληλα φύλλα εργασίας; Περιγράφονται µε επάρκεια; Χρησιµοποιούνται σε αυτά λογισµικά και κατηγορίες λογισµικών; Γίνεται επαρκής αναφορά στη χρήση λογισµικών; Η περιγραφή υλοποίησης του σεναρίου υποστηρίζει το σκοπό και τους στόχους του; Υπάρχει συνέπεια ανάµεσα στην περιγραφή των φύλλων εργασίας και των στόχων που τίθενται; Τα στοιχεία που αφορούν την ενότητα αυτή αντλούνται τόσο από την περιγραφή της διαδικασίας υλοποίησης του σεναρίου, την περιγραφή του φύλλου εργασίας και την εν γένει αιτιολόγηση του σεναρίου, όσο και από άλλα σηµεία του προς βαθµολόγηση γραπτού (π.χ. οργάνωση τάξης, περιγραφή λογισµικών, διατύπωση σκοπού και στόχων, κλπ). Ειδικότερα, κατά την αξιολόγηση πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι το φύλλο εργασίας είναι το µόνο µέσο που θα έχουν στη διάθεσή τους οι µαθητές και εποµένως θα τους καθοδηγεί στο τι θα κάνουν. Θετικά βαθµολογείται η συνέπεια σκοπού, στόχων, περιγραφής υλοποίησης και αποτύπωσης των θεµάτων αυτών στα φύλλα εργασίας. Αξιολογείται θετικά η προσεχτική καθοδήγηση που ευνοεί τη συνεργατική µάθηση, την ΕΑ.ΙΤΥ/ ΤΕΚ σελ. 8 από 15 Πλαίσιο Αξιολόγησης ΠΕ60-70
ουσιώδη συνεργασία του δασκάλου µε τα παιδιά, την ανάπτυξη ποικίλων γνωστικών, συνεργατικών κλπ. δεξιοτήτων και γενικότερα την κατάκτηση των στόχων µε τρόπο δηµιουργικό. Αξιολογείται θετικά η δηµιουργία ενός κατάλληλου πλαισίου, όπου τα παιδιά γνωρίζουν τι έχουν να κάνουν, ποιες διαδικασίες θα ακολουθήσουν και ποια προϊόντα θα παράξουν. Αξιολογείται θετικά η οργάνωση του φύλλου εργασίας στη µορφή πρόβληµα και επίλυση του προβλήµατος, και όπου η επίλυση µπορεί να πραγµατοποιηθεί µέσω διαφορετικών πορειών. Γενικά, η προσεχτική ανάγνωση του φύλλου εργασίας, µαζί µε την περιγραφή του σεναρίου, µπορούν να µας δώσουν µια επαρκή εικόνα της δυνατότητας των εκπαιδευτικών να αξιοποιήσουν δηµιουργικά τις ΤΠΕ. 2. Αξιοποίηση εκπαιδευτικών λογισµικών και περιβαλλόντων στο πλαίσιο του σεναρίου (30) Στην ενότητα αυτή γίνεται αξιολόγηση των επιµέρους πτυχών του σεναρίου που σχετίζονται µε την κατάλληλη και επαρκή χρήση των ΤΠΕ στο πλαίσιο του σεναρίου. Πρόκειται για πολύ σηµαντική ενότητα αφού επί της ουσίας µελετά γνώσεις και δεξιότητες σχετικά µε τις εκπαιδευτικές χρήσεις των ΤΠΕ. Τα στοιχεία που αφορούν την ενότητα αυτή αντλούνται κυρίως από τις άµεσες ή και τις έµµεσες αναφορές στα λογισµικά ή στις κατηγορίες λογισµικών που σχετίζονται µε επιµέρους τµήµα της εκφώνησης καθώς και από την περιγραφή και την αιτιολόγηση του σεναρίου και την περιγραφή του φύλλου εργασίας. Η αιτιολόγηση συνεπώς ενδέχεται να γίνεται ρητά ή να προκύπτει από την περιγραφή (από αυτή ή από κάποια άλλη ενότητα). Για το λόγο αυτό, µπορούν επίσης να ληφθούν υπόψη και άλλα σηµεία του προς βαθµολόγηση γραπτού (π.χ. οργάνωση τάξης, διατύπωση σκοπού και στόχων, κλπ). Παρατηρήσεις: 1) Στην περίπτωση που προτείνονται από την εκφώνηση του θέµατος κατηγορίες λογισµικών (ΠΕ60) δεν είναι απαραίτητο να χρησιµοποιούνται στη δραστηριότητα ή στο σενάριο όλες οι κατηγορίες αυτές. 2) Στην περίπτωση που αναφέρονται παραπάνω από ένα λογισµικά ή κατηγορίες ΕΑ.ΙΤΥ/ ΤΕΚ σελ. 9 από 15 Πλαίσιο Αξιολόγησης ΠΕ60-70
λογισµικών, δεν είναι απαραίτητο να εµπλέκονται σε όλες τις επιµέρους φάσεις της δραστηριότητας ή του σεναρίου. 3) Προφανώς, είναι δυνατόν να υπάρχουν φάσεις της δραστηριότητας ή του σεναρίου που δεν γίνεται χρήση των ΤΠΕ. Ειδικότερα, δίνεται έµφαση στους ακόλουθους άξονες: α) Προστιθέµενη αξία των χρησιµοποιούµενων λογισµικών (άριστα το 15) Αναδεικνύεται και πως η προστιθέµενη αξία των λογισµικών και των υπολογιστικών περιβαλλόντων που χρησιµοποιούνται στο σενάριο για την εξέλιξη της µαθησιακής διδακτικής διαδικασίας; Γίνεται κατάλληλη τεκµηρίωση; Με τον όρο προστιθέµενη αξία των λογισµικών εννοούµε κυρίως τις δυνατότητες που παρέχουν οι διάφορες κατηγορίες λογισµικών και τους τρόπους µε τους οποίους οι δυνατότητες αυτές εντάσσονται σε εκπαιδευτικά σενάρια. εν είναι απαραίτητο να γίνεται άµεση αναφορά σε προστιθέµενη αξία, αφού η αξία αυτή τεκµαίρεται κυρίως µέσα από την περιγραφή και την αιτιολόγηση του σεναρίου αλλά και από την περιγραφή των φύλλων εργασίας. Ο βαθµολογητής έχει τη διακριτική ευχέρεια να εκτιµήσει εάν όλα όσα αναφέρονται προηγουµένως προκύπτουν µέσα από τη συνολική τεκµηρίωση του σεναρίου. Θετικά βαθµολογείται η καλή χρήση λειτουργιών των προτεινόµενων στο σενάριο λογισµικών ή κατηγοριών λογισµικών και η ένταξή τους σε επιµέρους πτυχές υλοποίησης του σεναρίου. β) ιαδικασία µάθησης, επίτευξη στόχων (άριστα το 10) Αναφέρονται µε επάρκεια γενικά χαρακτηριστικά της χρησιµοποιούµενης κατηγορίας λογισµικών ή των χαρακτηριστικών των χρησιµοποιούµενων λογισµικών (αν δε γίνεται αναφορά σε κατηγορίες), που υποστηρίζουν τη διαδικασία της µάθησης; Για παράδειγµα, φαίνεται πως χρησιµοποιούνται τα γενικά χαρακτηριστικά ενός λογισµικού προσοµοίωσης (εάν υπάρχει τέτοιο λογισµικό στο σενάριο) ώστε να υποστηριχθεί η µαθησιακή διαδικασία; Γίνονται σαφείς αναφορές σε επιµέρους δυνατότητες και λειτουργίες των λογισµικών και το πώς αυτές υποστηρίζουν τη διαδικασία της µάθησης και την επίτευξη των επιµέρους ΕΑ.ΙΤΥ/ ΤΕΚ σελ. 10 από 15 Πλαίσιο Αξιολόγησης ΠΕ60-70
στόχων του σεναρίου; Για παράδειγµα φαίνονται ποιες δυνατότητες ενός λογισµικού εννοιολογικής χαρτογράφησης (εάν υπάρχει τέτοιο λογισµικό στο σενάριο) χρησιµοποιούνται ώστε να επιτευχθεί κάποιος στόχος; Ο βαθµολογητής πρέπει να λάβει υπόψη του εάν αξιοποιήθηκαν σε επαρκή βαθµό τα προτεινόµενα λογισµικά ώστε να επιτευχθούν ο σκοπός και οι στόχοι του σεναρίου. Πρέπει συνεπώς να εκτιµήσει εάν η προτεινόµενη χρήση του ή των λογισµικών συνεισφέρει σηµαντικά στη διαδικασία εξέλιξης του σεναρίου και στην επίτευξη των στόχων του. Ο βαθµολογητής έχει τη διακριτική ευχέρεια να εκτιµήσει εάν όλα όσα αναφέρονται προηγουµένως προκύπτουν µέσα από τη συνολική τεκµηρίωση του σεναρίου. γ) Καταλληλότητα χρησιµοποιούµενων λογισµικών (άριστα το 5) Τα χρησιµοποιούµενα λογισµικά είναι κατάλληλα για την επίτευξη του σκοπού και των στόχων του σεναρίου; Υποστηρίζουν µε αποτελεσµατικό τρόπο τη µαθησιακή και τη διδακτική διαδικασία ή για το συγκεκριµένο σκοπό και τους στόχους του σεναρίου θα µπορούσαν να χρησιµοποιηθούν άλλα λογισµικά και υπολογιστικά περιβάλλοντα; Ο βαθµολογητής πρέπει να λάβει υπόψη του εάν αξιοποιήθηκαν σε επαρκή βαθµό τα προτεινόµενα λογισµικά ώστε να επιτευχθούν στόχοι του σεναρίου. 3. Άλλες παράµετροι (π.χ. διάρκεια, οδηγίες, οργάνωση της τάξης, υλικοτεχνική υποδοµή, παρατηρήσεις, κλπ.) (άριστα το 15) ιάρκεια (άριστα το 2). Εδώ προσέχουµε αν ο εκτιµώµενος χρόνος συµβαδίζει πράγµατι µε τους προτεινόµενους στόχους, την πορεία διδασκαλίας, το τι έχουν τα παιδιά να κάνουν κλπ. εν είναι απαραίτητη εδώ (δεν αποκλείεται βέβαια) η ρητή εξειδίκευση του τρόπου που θα κατανεµηθεί ο χρόνος. Αυτό µπορεί να γίνει κατά την περιγραφή του σεναρίου. Οργάνωση τάξης (άριστα το 5) ΕΑ.ΙΤΥ/ ΤΕΚ σελ. 11 από 15 Πλαίσιο Αξιολόγησης ΠΕ60-70
Εδώ αναµένουµε να περιγράφεται ο τρόπος οργάνωσης της τάξης: π.χ. οργάνωση σε οµάδες, κάθε παιδί σε ένα υπολογιστή, χρήση ενός µόνου υπολογιστή στην τάξη κλπ). Αυτό είναι καλό να διαλέγεται και µε άλλες ενότητες του σεναρίου (ρητά ή όχι), όπως το φύλλο εργασίας, τους στόχους, την επιλογή λογισµικού κλπ. -Αξιολογούµε θετικά σύγχρονες µορφές οργάνωσης της τάξης. -Αξιολογούµε αρνητικά επίπλαστες µορφές σύγχρονης διδασκαλίας που δεν διαλέγονται δηµιουργικά µε τα υπόλοιπα µέρη του σεναρίου: µε το είδος του λογισµικού ή της κατηγορίας λογισµικού που επιλέχτηκε, µε τους στόχους που τέθηκαν, µε το φύλλο εργασίας κλπ. Απαιτούµενη υλικοτεχνική υποδοµή (άριστα το 5) Αναµένουµε να υπάρχει µια σύντοµη περιγραφή της απαιτούµενης υποδοµής για να υλοποιηθεί η συγκεκριµένη διδακτική πρόταση. Εδώ αξιολογούµε τη δυνατότητα των εκπαιδευτικών να αντιλαµβάνονται τις τεχνικές προϋποθέσεις, προκειµένου να αξιοποιήσουν διδακτικά τις ΤΠΕ. Πρόσθετες πληροφορίες (άριστα το 3) Θα µπορούσε να υπάρχουν εδώ επιπλέον πληροφορίες που πιθανώς θεωρούν οι εκπαιδευτικοί αναγκαίες για την καλύτερη κατανόηση του σεναρίου τους: προσαρµογές, επεκτάσεις ή άλλες αλλαγές στο περιεχόµενο ή στις διαδικασίες που θεωρούν αναγκαίες και δεν µπόρεσαν να εκφράσουν σε κάποια άλλη κατηγορία. Οι επιπρόσθετες αυτές πληροφορίες δεν είναι απαραίτητες, εκτός και αν προκύπτουν από τις ανάγκες του σεναρίου. Υπάρχει επίσης το ενδεχόµενο να δίνονται σε κάποια άλλη ενότητα (π.χ. στην περιγραφή του σεναρίου). ΕΑ.ΙΤΥ/ ΤΕΚ σελ. 12 από 15 Πλαίσιο Αξιολόγησης ΠΕ60-70
ΙΙΙ. ιαδικασία αξιολόγησης Τα γραπτά διορθώνονται από δύο βαθµολογητές. Τα γραπτά διορθώνονται πρώτα µε την ολική και στη συνέχεια µε την αναλυτική αξιολόγηση. Η τελική βαθµολογία (ΤΒ) προκύπτει από το µέσο όρο των δύο µορφών αξιολόγησης (ολική + σύνολο της αναλυτικής): ΤΒ = ½*(βΟΑ +βαα), όπου βοα είναι ο βαθµός της ολικής αξιολόγησης σε κλίµακα 0 100 και βαα είναι ο βαθµός της αναλυτικής αξιολόγησης σε κλίµακα 0 100. IV. Παρατηρήσεις 1. Η δοµή των σεναρίων, έτσι όπως προτείνεται στο επιµορφωτικό υλικό και τις οδηγίες που δόθηκαν, δεν αποτελεί θέσφατο που πρέπει οπωσδήποτε να ακολουθήσει ο εξεταζόµενος εκπαιδευτικός. Αποτελεί έναν πρώτο οδηγό, κυρίως για άπειρους στην κατασκευή υλικού εκπαιδευτικούς. Θα πρέπει εποµένως να αντιµετωπιστούν και από την ίδια οπτική τα γραπτά των εκπαιδευτικών. Ενδέχεται να έχουµε ενδιαφέρουσες προτάσεις που δεν ακολουθούν το σχήµα που δόθηκε, αλλά να είναι εξαιρετικά δηµιουργικές. Όπως επίσης ενδέχεται να υπάρχουν και προτάσεις που ενσωµατώνουν πολλές υποενότητες σε µία ή παραλείπουν κάποια/ες, επειδή πράγµατι κάτι τέτοιο υπονοείται από την περιγραφή ή δεν είναι άκρως απαραίτητο. Είναι προφανές ότι όλα αυτά είναι ευπρόσδεκτα, τα δε κριτήριά µας στην αξιολόγηση θα προσαρµοστούν στα δεδοµένα αυτά. 2. Τα κριτήρια, εποµένως, και το σύστηµα που περιγράφηκε παραπάνω αποτελεί εργαλείο για πιο αξιόπιστη βαθµολόγηση και όχι άτεγκτο σύστηµα αξιολόγησης. Η αξιολόγηση απαιτεί πάντα την προσωπική ενεργοποίηση των αξιολογητών, την ευρύτητα κατά την ανάγνωση των διδακτικών προτάσεων, γι αυτό άλλωστε τα σώµατα αυτά επιλέγονται προσεχτικά. εν ενδιαφέρει τόσο ο τύπος, όσο το αν οι προτάσεις που εξετάζουµε δείχνουν ότι οι εκπαιδευτικοί έχουν κατανοήσει τη δηµιουργία εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων και σεναρίων µε τη χρήση των ΤΠΕ. 3. Ενδέχεται κάποια σενάρια να µην είναι ολοκληρωµένα. Στην περίπτωση αυτή εκτιµάται αν αυτό που υπάρχει στο γραπτό δίνει µια εικόνα της πρόθεσης και της κατεύθυνσης του σεναρίου, γεγονός που αποτιµάται θετικά. Αν ωστόσο λείπουν τα ΕΑ.ΙΤΥ/ ΤΕΚ σελ. 13 από 15 Πλαίσιο Αξιολόγησης ΠΕ60-70
βασικά στοιχεία, όπως το φύλλο εργασίας 1 και κυρίως η περιγραφή, είναι προφανές ότι αυτό θα επηρεάσει αρνητικά και τη βαθµολόγηση των άλλων ενοτήτων. Πώς µπορώ π.χ. να εκτιµήσω τους στόχους που διατυπώνονται ή το λογισµικό που προτείνεται, όταν δεν έχω κάποια στοιχειώδη, έστω, περιγραφή; 4. Είναι απαραίτητο να ληφθεί υπόψη ότι πολλοί εκπαιδευτικοί σχεδιάζουν σενάρια για πρώτη φορά, γεγονός που θα αποτυπώνεται και στις προτάσεις της παρούσας εξέτασης. Έτσι, δεν πρέπει να δίνεται βαρύτητα σε τεχνικής φύσης αδυναµίες, όσο στην ανίχνευση της δηµιουργικής τους διδακτικής δυνατότητας. 1 ΠΡΟΣΟΧΗ: ο κλάδος των ΠΕ60 (νηπιαγωγοί) δεν χρησιµοποιεί τη λογική του «φύλλου εργασίας» στην καθηµερινή του εκπαιδευτική πρακτική. Το γεγονός αυτό πρέπει να ληφθεί υπόψη κατά τη βαθµολόγηση. ΕΑ.ΙΤΥ/ ΤΕΚ σελ. 14 από 15 Πλαίσιο Αξιολόγησης ΠΕ60-70