ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 26.1.2016 COM(2016) 21 final ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ σχετικά με την εξέταση της καταλληλότητας της έννοιας του «αποδεκτού κεφαλαίου» σύμφωνα με το άρθρο 517 του κανονισμού (EΕ) αριθ. 575/2013 EL EL
ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 3 2. Η ΔΙΑΦΟΡΑ ΜΕΤΑΞΥ «ΑΠΟΔΕΚΤΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ» ΚΑΙ «ΙΔΙΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ»... 3 3. ΤΟ ΠΕΔΙΟ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΗΣ ΕΝΝΟΙΑΣ ΤΟΥ «ΑΠΟΔΕΚΤΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ»... 4 4. Η ΚΑΤΑΛΛΗΛΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΕΝΝΟΙΑΣ ΤΟΥ «ΑΠΟΔΕΚΤΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ»... 5 5. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ... 6 2
1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Οι κεφαλαιακές απαιτήσεις που ισχύουν για τις επιχειρήσεις επενδύσεων με περιορισμένες επενδυτικές υπηρεσίες, η προληπτική αντιμετώπιση των ειδικών συμμετοχών ενός ιδρύματος εκτός του χρηματοπιστωτικού τομέα και ο ορισμός των «μεγάλων χρηματοδοτικών ανοιγμάτων» των ιδρυμάτων και τα όριά τους βασίστηκαν, μέχρι την 31η Δεκεμβρίου 2013, στην έννοια των «ιδίων κεφαλαίων» 1. Ο ορισμός των «ιδίων κεφαλαίων» αντικαταστάθηκε από την 1η Ιανουαρίου 2014 με τον ορισμό του «αποδεκτού κεφαλαίου» για τους σκοπούς για τους οποίους πρέπει να χρησιμοποιείται στους προαναφερόμενους τομείς, που ρυθμίζονται από τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 575/2013 σχετικά με τις απαιτήσεις προληπτικής εποπτείας για πιστωτικά ιδρύματα και επιχειρήσεις επενδύσεων, της 26ης Ιουνίου 2013 (στο εξής και ο κανονισμός περί κεφαλαιακών απαιτήσεων ή ΚΚΑ). Ο ορισμός του «αποδεκτού κεφαλαίου» θεσπίστηκε χωρίς τη διεξαγωγή αξιολόγησης επιπτώσεων. Για τον λόγο αυτό, η εφαρμογή του νέου καθεστώτος υπόκειται, ωστόσο, σε μεταβατική περίοδο τριών ετών (η οποία λήγει στις 31 Δεκεμβρίου 2016) 2 και σε επανεξέταση πριν από την πλήρη εφαρμογή του. Με την έκθεση εκπληρώνεται η υποχρέωση που ορίζεται στο άρθρο 517 του κανονισμού για τις κεφαλαιακές απαιτήσεις, σύμφωνα με την οποία η Επιτροπή εξετάζει την καταλληλότητα του ορισμού του αποδεκτού κεφαλαίου που εφαρμόζεται για τους σκοπούς του δεύτερου μέρους τίτλος ΙΙΙ και του τέταρτου μέρους και εκπονεί σχετική έκθεση, συνοδευόμενη, εφόσον κριθεί σκόπιμο, από νομοθετική πρόταση. Η έκθεση βασίζεται στη γνώμη που εξέδωσε η Ευρωπαϊκή Αρχή Τραπεζών (ΕΑΤ), σε διαβούλευση με τις αρμόδιες εθνικές αρχές στις 17 Φεβρουαρίου 2015 3. 2. Η ΔΙΑΦΟΡΑ ΜΕΤΑΞΥ «ΑΠΟΔΕΚΤΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ» ΚΑΙ «ΙΔΙΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ» Το άρθρο 4 παράγραφος 1 στοιχείο 71) του ΚΚΑ εισήγαγε μια νέα κεφαλαιακή βάση, η οποία αποκαλείται «αποδεκτό κεφάλαιο», για την εφαρμογή του δεύτερου μέρους τίτλος ΙΙΙ, του τέταρτου μέρους και του άρθρου 97 του ίδιου κανονισμού. Σύμφωνα με το άρθρο αυτό, το «αποδεκτό κεφάλαιο» ορίζεται ως το άθροισμα του κεφαλαίου της κατηγορίας 1 και του κεφαλαίου της κατηγορίας 2. Ωστόσο, το ποσό του κεφαλαίου της κατηγορίας 2 που αναγνωρίζεται ως «αποδεκτό κεφάλαιο», στο τέλος της μεταβατικής περιόδου, δεν μπορεί να υπερβαίνει το ένα τρίτο του κεφαλαίου της κατηγορίας 1 4. 1 Άρθρο 4 παράγραφος 1 στοιχείο 118) του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 575/2013/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με τις απαιτήσεις προληπτικής εποπτείας για πιστωτικά ιδρύματα και επιχειρήσεις επενδύσεων και την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 648/2012 (ΕΕ L 176 της 27.06.2013, σ. 1). 2 Άρθρο 494) του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 575/2013/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με τις απαιτήσεις προληπτικής εποπτείας για πιστωτικά ιδρύματα και επιχειρήσεις επενδύσεων και την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 648/2012 (ΕΕ L 176 της 27.06.2013, σ. 1). 3 Γνώμη της ΕΑΤ σχετικά με την εξέταση της καταλληλότητας του ορισμού του «αποδεκτού κεφαλαίου» σύμφωνα με το άρθρο 517 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 575/2013, 17 Φεβρουαρίου 2015. 4 Ο ορισμός του «αποδεκτού κεφαλαίου» που χρησιμοποιείται για τους σκοπούς του υπολογισμού των ειδικών συμμετοχών διαφέρει ελαφρώς από εκείνον που χρησιμοποιείται για άλλους σκοπούς. 3
Η έννοια του «αποδεκτού κεφαλαίου» είναι συνεπώς πιο περιοριστική από την έννοια των «ιδίων κεφαλαίων», λόγω του γεγονότος ότι το ποσό των κεφαλαιακών μέσων της κατηγορίας 2 που υπερβαίνει το όριο του ενός τρίτου δεν μπορεί να αναγνωριστεί ως «αποδεκτό κεφάλαιο» 5. Αντιθέτως, δεν υπάρχει όριο για τη συμπερίληψη του κεφαλαίου της κατηγορίας 2 στα «ίδια κεφάλαια», η οποία αποτελείται απλώς από το άθροισμα του κεφαλαίου της κατηγορίας 1 και του κεφαλαίου της κατηγορίας 2 6. Η έννοια του «αποδεκτού κεφαλαίου» εισήχθη στον ΚΚΑ για να περιοριστούν τα κίνητρα των πιστωτικών ιδρυμάτων και των επιχειρήσεων επενδύσεων να μειώνουν τους κανονιστικούς περιορισμούς εκδίδοντας μόνο κεφάλαιο της κατηγορίας 2 (π.χ. το πρόσθετο κεφάλαιο της κατηγορίας 2 θα έδινε τη δυνατότητα στα εν λόγω ιδρύματα να αυξήσουν το μέγεθος των ανοιγμάτων έναντι των αντισυμβαλλομένων τους ή τον όγκο των ειδικών συμμετοχών τους με ευκολότερο τρόπο σε σύγκριση με την έκδοση κεφαλαίου της κατηγορίας 1). Η ποιότητα του κεφαλαίου της κατηγορίας 2 είναι, πράγματι, χαμηλότερη από την αντίστοιχη της κατηγορίας 1. Ενώ το κεφάλαιο της κατηγορίας 1 χρησιμοποιείται για να απορροφούνται οι ζημίες σε συνθήκες δρώσας οικονομικής κατάστασης, το κεφάλαιο της κατηγορίας 2 μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνο για την απορρόφηση των ζημιών σε περιπτώσεις εκκαθάρισης. 3. ΤΟ ΠΕΔΙΟ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΗΣ ΕΝΝΟΙΑΣ ΤΟΥ «ΑΠΟΔΕΚΤΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ» Από την 1η Ιανουαρίου 2014, το «αποδεκτό κεφάλαιο» χρησιμοποιείται ως κεφαλαιακή βάση για: 1. Τον καθορισμό της μεθόδου προληπτικής αντιμετώπισης των ειδικών συμμετοχών εκτός του χρηματοπιστωτικού τομέα. Στο πλαίσιο του νέου καθεστώτος, το άρθρο 89 του ΚΚΑ ορίζει ότι οι αρμόδιες αρχές εφαρμόζουν εναλλακτικά δύο διαφορετικές προληπτικές αντιμετωπίσεις των ειδικών συμμετοχών στις επιχειρήσεις που ασκούν μη χρηματοπιστωτικές δραστηριότητες: - απαγορεύοντας i) να υπερβαίνουν όλες οι ειδικές συμμετοχές το 15 % του αποδεκτού κεφαλαίου του ιδρύματος, και ii) να υπερβαίνει το συνολικό χαρτοφυλάκιο των ειδικών συμμετοχών το 60 % του αποδεκτού κεφαλαίου του ιδρύματος. - εφαρμόζοντας συντελεστή στάθμισης κινδύνου 1250 % στα ποσά που υπερβαίνουν τα όρια του 15 % και του 60 %. 2. Τον προσδιορισμό των κεφαλαιακών απαιτήσεων για επιχειρήσεις επενδύσεων με περιορισμένες επενδυτικές υπηρεσίες. Οι επιχειρήσεις επενδύσεων που αναφέρονται στο άρθρο 95 παράγραφος 1, στο άρθρο 96 παράγραφος 1 και στο άρθρο 4 παράγραφος 1 σημείο 2 στοιχείο γ) του ΚΚΑ διαθέτουν αποδεκτό κεφάλαιο που 5 Άρθρο 4 παράγραφος 1 στοιχείο 71) του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 575/2013/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με τις απαιτήσεις προληπτικής εποπτείας για πιστωτικά ιδρύματα και επιχειρήσεις επενδύσεων και την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 648/2012 (ΕΕ L 176 της 27.06.2013, σ. 1). 6 Άρθρο 4 παράγραφος 1 στοιχείο 118) του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 575/2013/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με τις απαιτήσεις προληπτικής εποπτείας για πιστωτικά ιδρύματα και επιχειρήσεις επενδύσεων και την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 648/2012 (ΕΕ L 176 της 27.06.2013, σ. 1). 4
ισοδυναμεί τουλάχιστον με το ένα τέταρτο των παγίων εξόδων του προηγούμενου έτους, όπως προβλέπεται στο άρθρο 97 του ΚΚΑ. 3. Τον ορισμό του μεγάλου χρηματοδοτικού ανοίγματος. Μεγάλο χρηματοδοτικό άνοιγμα είναι το άνοιγμα ενός ιδρύματος έναντι αντισυμβαλλομένου, η αξία του οποίου φθάνει ή υπερβαίνει το 10 % του αποδεκτού κεφαλαίου του ιδρύματος, όπως ορίζεται στο άρθρο 392 του ΚΚΑ. 4. Τον καθορισμό του μέγιστου ορίου πέραν του οποίου δεν επιτρέπεται στα ιδρύματα να εκτεθούν έναντι ενός μόνον αντισυμβαλλομένου. Το άνοιγμα ενός ιδρύματος έναντι ενός μόνον αντισυμβαλλομένου δεν επιτρέπεται να υπερβαίνει το 25 % του αποδεκτού κεφαλαίου του (εκτός εάν ορίζεται διαφορετικά), όπως ορίζεται στο άρθρο 395 του ΚΚΑ. Σύμφωνα με το άρθρο 494 του ΚΚΑ, η εφαρμογή του ορισμού του «αποδεκτού κεφαλαίου» υπόκειται σε μεταβατικό καθεστώς τριών ετών που άρχισε το 2014. Ενώ το 2014 τα πιστωτικά ιδρύματα και οι επιχειρήσεις επενδύσεων εξακολουθούσαν να μπορούν να αναγνωρίζουν το κεφάλαιο της κατηγορίας 2 ως «αποδεκτό κεφάλαιο» έως το 100 % του κεφαλαίου της κατηγορίας 1, από το 2015 επιτρέπεται να αναγνωρίζουν το κεφάλαιο της κατηγορίας 2 ως «αποδεκτό κεφάλαιο» έως το 75 % και το 2016 έως 50 % του κεφαλαίου της κατηγορίας 1. Μόλις λήξει η μεταβατική περίοδος, το σύστημα της ΕΕ θα περιορίζει το κεφάλαιο της κατηγορίας 2 που αναγνωρίζεται ως «αποδεκτό κεφάλαιο» στο ένα τρίτο του κεφαλαίου της κατηγορίας 1, προσεγγίζοντας τις ενωσιακές απαιτήσεις με τα πρόσφατα εκδοθέντα πρότυπα της Βασιλείας για τα μεγάλα χρηματοδοτικά ανοίγματα, τα οποία αποκλείουν να λαμβάνεται υπόψη το κεφάλαιο της κατηγορίας 2 για τους σκοπούς της εφαρμογής του καθεστώτος των μεγάλων χρηματοδοτικών ανοιγμάτων 7. 4. Η ΚΑΤΑΛΛΗΛΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΕΝΝΟΙΑΣ ΤΟΥ «ΑΠΟΔΕΚΤΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ» Ζητήθηκε η γνώμη της Ευρωπαϊκής Αρχής Τραπεζών (ΕΑΤ) και των εθνικών αρχών, προκειμένου να συγκεντρωθούν πληροφορίες σχετικά με τις επιπτώσεις του νέου καθεστώτος στα ιδρύματα. Από την πείρα που αποκτήθηκε κατά τη διάρκεια του πρώτου έτους εφαρμογής της έννοιας του «αποδεκτού κεφαλαίου» δεν προέκυψε κανένα ιδιαίτερο πρόβλημα. Στη γνώμη της η ΕΑΤ κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ούτε «έχουν περιέλθει στη γνώση της τυχόν ανησυχίες που διατυπώθηκαν από ιδρύματα όσον αφορά τη χρήση του ορισμού» ούτε «οποιοδήποτε αποδεικτικό στοιχείο που θα μπορούσε να οδηγήσει στο συμπέρασμα ότι η νέα αυστηρότερη κεφαλαιακή βάση για το καθεστώς των μεγάλων χρηματοδοτικών ανοιγμάτων αναμένεται να έχει σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις στα ανοίγματα των ιδρυμάτων». Τα αποτελέσματα της αξιολόγησης συνδέονται, ωστόσο, με την περιορισμένη πείρα που έχει αποκτηθεί μέχρι σήμερα. Το νέο σύστημα εφαρμόζεται από το 2014 και θα τεθεί πλήρως σε εφαρμογή μόλις το 2016. Η ορθή συλλογή στοιχείων θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί μόνο κατά τη λήξη της μεταβατικής περιόδου. 7 Επιτροπή της Βασιλείας για την τραπεζική εποπτεία, «Supervisory framework for measuring and controlling large exposures» (Εποπτικό πλαίσιο για τη μέτρηση και τον έλεγχο των μεγάλων χρηματοδοτικών ανοιγμάτων), Απρίλιος 2014, διατίθεται στη διεύθυνση http://www.bis.org/publ/bcbs283.pdf. 5
5. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ Από την ανάλυση των διαθέσιμων πληροφοριών δεν προέκυψε μέχρι σήμερα κανένα ιδιαίτερο πρόβλημα που ενδέχεται να θέσει υπό αμφισβήτηση την καταλληλότητα της χρήσης του ορισμού του «αποδεκτού κεφαλαίου» για τους σκοπούς του δεύτερου μέρους τίτλος ΙΙΙ, του τέταρτου μέρους και του άρθρου 97 του κανονισμού για τις κεφαλαιακές απαιτήσεις. Δεν φαίνεται επομένως ενδεδειγμένο στο παρόν στάδιο να υποβληθεί νομοθετική πρόταση για την τροποποίηση του ισχύοντος συστήματος. Η Επιτροπή, σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Αρχή Τραπεζών (ΕΑΤ), ωστόσο, θα συνεχίσει να παρακολουθεί την εφαρμογή του νέου καθεστώτος και να εξετάζει περαιτέρω, με βάση τα στοιχεία που συγκεντρώθηκαν, αν ο ορισμός του «αποδεκτού κεφαλαίου» πρέπει να διατηρηθεί. Η πείρα που θα αποκτήσουν οι αρμόδιες αρχές από την εφαρμογή του ορισμού του «αποδεκτού κεφαλαίου» κατά τη διάρκεια της μεταβατικής περιόδου θα συμβάλει στον προβληματισμό της Επιτροπής για το κατά πόσον θα ήταν σκόπιμο να επέλθουν τροποποιήσεις στο ισχύον σύστημα. 6